Παρασκευή, 29 Μαρτίου, 2024

Όρχεις

Οι όρχεις είναι οι γεννητικοί αδένες του άρρενος και είναι αδένες έσω έκκρισης

Οι όρχεις απαντώνται σε όλα τα θηλαστικά και χρησιμεύουν για την παραγωγή σπερματοζωαρίων και την παραγωγή ανδρικών ορμονών και κυρίως της τεστοστερόνης.

Εντοπίζονται, φυσιολογικά, μέσα στο όσχεο, κάτω από το πέος.

Ο αριστερός όρχις βρίσκεται σε λίγο χαμηλότερο επίπεδο από τον δεξιό.

Στα θηλαστικά οι όρχεις είναι εξωτερικοί, κυρίως επειδή τα σπερματοζωάρια παράγονται καλύτερα σε θερμοκρασία χαμηλότερη από αυτήν του σώματος.

Είναι όργανα ωοειδούς σχήματος, βάρους 20 γραμμαρίων και έχουν όγκο 15-25 ml. περίπου και περιβάλλονται από έναν ινώδη, ανθεκτικό και μη διατατό υμένα: τον ινώδη χιτώνα.

Στο εσωτερικό τους υπάρχουν πολυάριθμα αγγεία και οι σπερματικοί πόροι και οι όρχεις συνδέονται με το υπόλοιπο σώμα μέσω των σπερματικών πόρων (vas deferens).

Η απόσταση των όρχεων από τον κορμό καθορίζεται από τους κρεμαστήρες μύες, οι οποίοι είναι τμήμα των σπερματικών πόρων. Όταν οι μύες αυτοί συσπώνται, το μήκος του πόρου μικραίνει και οι όρχεις πλησιάζουν στο σώμα. Αυτό μπορεί να συμβεί για να αυξηθεί η θερμοκρασία τους. Αντίθετη διαδικασία ακολουθείται για να μειωθεί η θερμοκρασία τους. Οι μύες, επίσης, μπορεί να συσπώνται και λόγω άγχους, έτσι ώστε οι όρχεις να πλησιάσουν στο σώμα για να προστατευθούν από πιθανή επίθεση, και κατά τον οργασμό. Η κίνηση των κρεμαστήρων μυών είναι και ένα από τα ανακλαστικά του σώματος.

Η ορμόνη που προκαλεί έκκριση των γοναδοτροπινών (GnRH) εκκρίνεται από τον υποθάλαμο κατά ώσεις. Μέσω του συστήματος υποθαλάμου υπόφυσης, εκκρίνεται από την τελευταία και απελευθερώνεται στη συστηματική κυκλοφορία, ωχρινοτρόπος (LH) και θυλακιοτρόπος ορμόνη (FSH). Μέσα στον όρχι η LΗ διεγείρει την παραγωγή τεστοστερόνης από τα κύτταρα του Leydig. Μέσω ενός μηχανισμού αρνητικής ανατροφοδότησης, η τεστοστερόνη αναστέλλει την έκκριση τόσο της GnRH όσο και της LH. Η FSH διεγείρει την παραγωγή μιας πρωτεΐνης από τα κύτταρα του Sertoli που δεσμεύει τα ανδρογόνα. Η πρωτεΐνη αυτή, στη συνέχεια, ελευθερώνει ινχιμπίνη, η οποία, μαζί με την τεστοστερόνη, τη διϋδροτεστοστερόνη και την οιστραδιόλη αναστέλλουν την έκκριση της FSH.

Τα σπερματοζωάρια παράγονται στους όρχεις, κατόπιν ωριμάζουν και αποθηκεύονται στην επιδιδυμίδα και σε περίπτωση ικανού σεξουαλικού ερεθισμού περνούν μέσα από τον προστάτη, ο οποίος με μυϊκούς σπασμούς θα τα εκβάλει μαζί με άλλα υγρά μέσω του πέους (εκσπερμάτιση).

Η αφαίρεση των όρχεων (ευνουχισμός) ήταν πρακτική που σε παλαιότερες κοινωνίες (π.χ. Βυζαντινή Αυτοκρατορία, Οθωμανική αυτοκρατορία, Κίνα) αποσκοπούσε είτε στη δημιουργία πιστών και ακίνδυνων για τις γυναίκες σκλάβων είτε στη δημιουργία αφοσιωμένων κρατικών υπαλλήλων, που δεν είχαν οικογενειακές υποχρεώσεις να τους αποσπούν. Σε άλλες περιπτώσεις ο ευνουχισμός αποσκοπούσε στην ταπείνωση κάποιου, αφαιρώντας του τον ανδρισμό του, ή στη διασφάλιση ότι δεν θα αποκτήσει απογόνους, προκειμένου να μην υπάρξει, για παράδειγμα, διεκδικητής σε ένα θρόνο.

Η πρακτική του ευνουχισμού χρησιμοποιήθηκε, επίσης, έως και τις αρχές του 20ου αιώνα στη δυτική Ευρώπη, προκειμένου να δημιουργούνται οι καστράτοι, τραγουδιστές με ψιλή φωνή. Επειδή, κατά την εφηβεία η ανδρική φωνή βαθαίνει και αλλάζει (“σπάει”), ο ευνουχισμός, που γινόταν πριν αρχίσει η εφηβεία, αποσκοπούσε στο να παραμείνει η φωνή του τραγουδιστή παιδική και να μπορεί να πιάνει ιδιαίτερα ψηλές νότες σοπράνο ή κοντράλτο. Η πρακτική απαγορεύτηκε το 1902 από τον Πάπα, και ο τελευταίος καστράτο πέθανε το 1922.

Τέλος, ο ευνουχισμός αποτελεί μια μορφή στείρωσης του άνδρα. Με αυτό το κίνητρο χρησιμοποιήθηκε κυρίως στο πρώτο μισό του εικοστού αιώνα, αλλά και έως το 1970, στα πλαίσια προγραμμάτων ευγονικής ή φυλετικής καθαρότητας σε πολλές χώρες του κόσμου. Το πιο γνωστό παράδειγμα αποτελεί η ναζιστική Γερμανία, ενεργά όμως προγράμματα υποχρεωτικής στείρωσης υπήρχαν σε πολλές ακόμα χώρες, όπως στις Σκανδιναβικές (κυρίως στη Σουηδία), τονΚαναδά, τις ΗΠΑ, την Τσεχοσλοβακία και αλλού. Θύματα αυτής της πρακτικής υπήρξαν, κυρίως, άτομα με αναπηρίες ή διανοητικά ή ψυχολογικά προβλήματα, καθώς και μειονοτικές πληθυσμιακές ομάδες (όπως οι Ρομά).

Οι όρχεις είναι βασικό στοιχείο του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος, επειδή παράγουν το σπέρμα και την τεστοστερόνη, γι’ αυτό και θεωρούνται καμιά φορά συνώνυμα του ανδρισμού, ενώ ο επιστημονικός κλάδος που ασχολείται με τον άνδρα και τον ανδρισμό του είναι η Ανδρολογία.´Ετσι σήμερα χρησιμοποιώντας την παρεφθαρμένη λέξη της αργκό “αρχίδια” μεταφορικά λέγεται ότι χρειάζεται να έχει κανείς αρχίδια για να κάνει κάτι εννοώντας ότι χρειάζεται θάρρος, τόλμη.

Λόγω της ιδιαίτερης ευαισθησίας τους θεωρούνται και το αδύνατο σημείο του άντρα και το χτύπημα των όρχεων θεωρείται άνανδρη και άτιμη τεχνική. Στο άθλημα της πυγμαχίας απαγορεύεται οποιοδήποτε χτύπημα του αντιπάλου κάτω από τη ζώνη. Μεταφορικά χρησιμοποιείται ο όρος “χτύπημα κάτω από τη ζώνη” για κάθε ύπουλο χτύπημα. Στην Παλαιά Διαθήκη, στο βιβλίο Δευτερονόμιον, όπου ο Θεός επαναλαμβάνει το νόμο του στους Ισραηλίτες, αναφέρεται ότι, αν σε καβγά δύο ανδρών η γυναίκα του ενός για να τον σώσει πιάσει τον άλλον από τους όρχεις, η τιμωρία της θα είναι να της κοπεί το χέρι:

Άλλες λέξεις για τους όρχεις είναι τα αρχίδια (αργκό), οι δίδυμοι (αρχ.), παραστάται (βυζαντ.), μήδεα (βυζαντ.), τα αμελέτητα, τα μπαλάκια, τα καρύδια, τα ούμπαλα, η οικογένεια, το μαλακό υπογάστριο, τα κάκαλα και στα καλιαρντά τα πελέ.

Οι όρχεις των βοοειδών και των αιγοπροβάτων είναι φαγώσιμοι και μαγειρεύονται σε πολλές χώρες του κόσμου. Στην ελληνική γλώσσα οι μαγειρεμένοι όρχεις αναφέρονται συνήθως με το όνομα αμελέτητα.

Η λέξη χρησιμοποιείται σε διάφορες εκφράσεις όπως “γράφω κάτι ή κάποιον στα αρχίδια μου” (αδιαφορώ για κάποιον ή κάτι, το αγνοώ), “Μου πρήζει τα αρχίδια κάποιος ή κάτι” ή συντετμημένα “Μου τα πρήζει” (με ταλαιπωρεί, με παιδεύει), “Μου σπάει τα αρχίδια” (Με εκνευρίζει, μου σπάει τα νεύρα).

Ο χαρακτηρισμός “αρχίδι” σε άνθρωπο αναφέρεται σε άνθρωπο ύπουλο και κακό.

Διαβάστε, επίσης,

Κιρσοκήλη

Ζυγαριά που ζυγίζει τον ανδρισμό

Άντρες χωρίς όρχεις

Στείρωση

Γιατί οι όρχεις γίνονται μπλε

www.emedi.gr

 

 

Print Friendly, PDF & Email
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Ανεπιθύμητες ενέργειες μετά από εμβόλια mRNA COVID-19

Ανεπιθύμητες ενέργειες μετά από εμβόλια mRNA COVID-19. Οι κυριότερες είναι οι καρδιoαγγειακές επιπλοκές, οι θρομβώσεις και η θρομβοπενία. Επιμέλεια παρουσίασης  Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά  Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD,...

ΔΗΜΟΦΙΛΗ