Ο σφένδαμος ή σφενδάμι ή σφεντάμι ή ψευδοπλάτανος
Τα Σφενδαμνοειδή (Aceraceae), με κύριο εκπρόσωπο το Σφένδαμνο (Acer) απαριθμεί πάνω από 100 είδη.
Ο σφένδαμος, το σφενδάμι ή σφεντάμι είναι ένα γένος δένδρων ή ημίθαμνων με την επιστημονική ονομασία Acer. Η επιστημονική ονομασία του σφένδαμου οφείλεται στα χαρακτηριστικά φύλλα του με τρεις ή πέντε μυτερές απολήξεις (acer στα λατινικά σημαίνει οξύς, αιχμηρός). Επίσης, χαρακτηριστικός είναι ο καρπός του σφένδαμου, που έχει δυο φύλλα με δύο πυρήνες στο μέσο και μοιάζει με έντομο με δυο μεγάλα φτερά.
Ο σφένδαμος χρησιμοποιείται στην επιπλοποιία, σε οικοδομικές και αρχιτεκτονικές εφαρμογές, στην κατασκευή μουσικών οργάνων, ως διακοσμητικό φυτό (π.χ. μπονσάι) κ.α.
Ο σφένδαμος προσβάλλεται συχνά από μύκητες, ορισμένοι εκ των οποίων μπορούν να προκαλέσουν ακόμα και τον θάνατο του φυτού.
Το φύλλο του σφενδάμου αποτελεί το εθνικό σύμβολο του Καναδά και η αναπαράσταση του βρίσκεται στο κέντρο της σημαίας της χώρας.
Τα είδη του σφένδαμου ξεπερνούν τα εκατό. Ορισμένα από αυτά είναι αειθαλή, αλλά τα περισσότερα είδη είναι φυλλοβόλα.
Ο πιο συχνός σφένδαμος είναι Σφένδαμος ο ψευδοπλάτανος (Acer pseudoplatanus), που ευδοκιμεί στην Κεντρική Ευρώπη, στις βορινές ακτές της Μεσογείου και στον Καύκασο. Συνήθως, βρίσκεται στα δάση, απομονωμένος, σε γόνιμο έδαφος. Τα φύλλα του είναι ελαφρά, με λοβό και το κάτω μέρος τους είναι σχεδόν λευκό. Το ξύλο του είναι λευκό και όχι πολύ συμπαγές. Το ξύλο της ρίζας του έχει ωραία νερά και χρησιμοποιείται για μικρά έπιπλα πολυτελείας. Το σφενδάμι αυτό υπάρχει και στην Βόρεια Ελλάδα, και είναι περιζήτητο για την κατασκευή μουσικών οργάνων και επίπλων.
Ένα άλλο είδος σφένδαμου είναι ο Σφένδαμος ο πλατανοειδής ή νορβηγικός σφένδαμος (Acer platanoides), που βρίσκεται στα δάση της Βορείου Ευρώπης και της Βορείου Ασίας. Ο σφένδαμος αυτός, που είναι φυλλοβόλος, μοιάζει με τον πλάτανο, αλλά το ξύλο του είναι ελαφρά κοκκινωπό και κατώτερης ποιότητας. Το ύψος του μπορεί να φτάσει και τα 30 μέτρα, ενώ μπορεί να ζήσει έως και 250 χρόνια.
Ο Σφένδαμος ο σακχαρώδης (Acer saccharum) μοιάζει με τον νορβηγικό σφένδαμο, αλλά ευδοκιμεί μόνον στα δάση της Βορειοανατολικής Αμερικής. Είναι φυλλοβόλος και το ύψος του μπορεί να φτάσει τα 40 μέτρα. Ο σφένδαμος αυτός κατά την άνοιξη, πριν πέσουν τα φύλλα του, περιέχει υγρά πλούσια σε σάκχαρα. Τα υγρά αυτά συλλέγονται, όπως συλλέγεται και η ρητίνη των πεύκων, και βράζονται για να πυκνώσουν και να παραχθεί έτσι το «σιρόπι από σφένδαμο».
O Acer capmestre είναι άλλη ποικιλία
Ο σφένδαμος, περιέχει όξινες σαπονογλυκοσίδες, που επιβραδύνουν την ανάπτυξη των όγκων, καθαρή αλλαντοϊνη και οξέα αλλαντοϊνης, στερίνη, ταννίνες καθώς και ασβέστιο, κάλιο, μαγνήσιο, σίδηρο, χαλικούχο οξύ και φώσφορο.
Είναι το καλύτερο ιατρικό κατά των αιμορροϊδων.
Το σιρόπι σφενδάμου, στον Καναδά, χρησιμοποιείται πολύ ως συνοδευτικό στις τηγανίτες και τις κρέπες, ενώ το φύλλο του δέντρου στολίζει τη σημαία της χώρας και διαθέτει θεραπευτικές ιδιότητες, παρόμοιες με αυτές του μύρτιλου και του πράσινου τσαγιού.
Διάφορα συστατικά του διαθέτουν αντιοξειδωτικές και αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, που δρουν κατά του καρκίνου, των διάφορων τύπων διαβήτη και των βακτηριολογικών λοιμώξεων. Οι πολυφαινόλες αυτού του εκχυλίσματος με το χρυσαφί χρώμα συμβάλλουν στη σταθεροποίηση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα των διαβητικών, αναστέλλοντας την ενεργοποίηση των ενζύμων που θεωρούνται υπεύθυνα για την ασθένεια.
Οι ρίζες σφενδάμου τριμμένες μέσα στο κρασί ενδείκνυνται για πόνους στα πλευρά.
Ο σφένδαμος δρα σε συνέργεια με άλλα γεμμοθεραπευτικά.
Αξιοσημείωτη είναι η χρήση του στον έρπητα ζωστήρα και τις νευραλγίες που ακολουθούν, καθώς και στην πρόληψη υποτροπής του.
Έχει δράση στο ήπαρ, στη χολή και στο έντερο. Προλαμβάνει την χολολιθίαση και βοηθά στη μείωση της χοληστερόλης στο αίμα.
Δεν χρησιμοποιείται όταν προϋπάρχει δερματίτιδα.
Η κεμπεκόλη, ονομάστηκε προς τιμήν της γαλλόφωνης επαρχίας του Κεμπέκ, η οποία είναι ο μεγαλύτερος παραγωγός του εκχυλίσματος παγκοσμίως. Τα νέα μόρια που ανακαλύφθηκαν θα βοηθήσουν τους χημικούς να παρασκευάσουν καινούρια φάρμακα για διάφορες ασθένειες.
Σε χολολιθίαση συνδυάζεται με τον μέλεγο (Fraxinus excelsior)
Στις νευρώσεις και φοβίες συνδυάζεται με την τίλια την φλαμουριά (Tilia tomentosa)
www.emedi.gr
