Βρώμη. Η βρώμη αποτελεί ένα ιδιαίτερα θρεπτικό δημητριακό, πλούσιο σε βιοδραστικά συστατικά με σημαντικές επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία.
Βρώμη
Η βρώμη ή Avena sativa ή Αβένη η ήμερος είναι η κοινή ονομασία ορισμένων ειδών του γένους Αβένη (Avena) της οικογένειας Αγρωστώδη ή Ποοειδή (Graminae). Ενώ, η βρώμη είναι κατάλληλη τροφή και για ανθρώπους, ως επί το πλείστον χρησιμοποιείται ως ζωοτροφή.
1. Περίληψη
Η βρώμη (Avena sativa) αποτελεί ένα ιδιαίτερα θρεπτικό δημητριακό, πλούσιο σε βιοδραστικά συστατικά με σημαντικές επιδράσεις στην ανθρώπινη υγεία. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν οι β‑γλυκάνες και οι αβενανθραμίδες, ενώσεις που έχουν μελετηθεί για τις καρδιοπροστατευτικές, αντιφλεγμονώδεις, αντιοξειδωτικές και νευροπροστατευτικές ιδιότητές τους. Η παρούσα ανασκόπηση συνοψίζει τα βασικά συστατικά της βρώμης, τους μηχανισμούς δράσης τους, καθώς και την τρέχουσα βιβλιογραφία σε κλινικό και εργαστηριακό επίπεδο.
2. Εισαγωγή
Η βρώμη είναι δημητριακό με μακρά ιστορία στη διατροφή και στη φυτοθεραπεία. Χρησιμοποιείται ευρέως στη βιομηχανία τροφίμων, ενώ τα τελευταία χρόνια προσελκύει το ενδιαφέρον και της φαρμακευτικής έρευνας. Πέρα από τη διατροφική της αξία, η βρώμη διαθέτει μοναδικά φαρμακολογικά χαρακτηριστικά, τα οποία σχετίζονται με συγκεκριμένα μόρια όπως οι β‑γλυκάνες και οι πολυφαινόλες.
3. Χημική Σύσταση και Βιοδραστικά Συστατικά
Η χημική σύσταση της βρώμης περιλαμβάνει:
- Β‑γλυκάνες (β-1,3/1,4): Διαλυτές φυτικές ίνες που επηρεάζουν θετικά τη λιπιδαιμική εικόνα και το γλυκαιμικό προφίλ.
- Αβενανθραμίδες (avenanthramides): Πολυφαινολικά αντιοξειδωτικά που είναι μοναδικά στη βρώμη και διαθέτουν ισχυρή αντιφλεγμονώδη δράση.
- Πρωτεΐνες: Υψηλής βιολογικής αξίας, κυρίως η αβενίνη, που παρουσιάζει δομική ομοιότητα με τη γλιαδίνη.
- Λιπίδια: Πλούσια σε ακόρεστα λιπαρά οξέα, ιδιαίτερα λινολεϊκό οξύ.
- Φαινολικά οξέα και σαπωνίνες: Με αντικαρκινικές και ανοσορυθμιστικές ιδιότητες.
- Ιχνοστοιχεία και βιταμίνες: Σίδηρος, μαγνήσιο, ψευδάργυρος, βιταμίνες του συμπλέγματος Β και βιταμίνη Ε.
4. Φαρμακολογικές Δράσεις και Κλινικά Ευρήματα
4.1 Καρδιοπροστατευτική δράση
Οι β‑γλυκάνες μειώνουν τα επίπεδα της LDL/low-density lipoprotein/λιποπρωτεΐνη χαμηλής πυκνότητας χοληστερόλης και συμβάλλουν στη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης. Η τακτική κατανάλωση βρώμης έχει σχετιστεί με μείωση του καρδιαγγειακού κινδύνου σε πληθυσμιακές μελέτες και τυχαιοποιημένες κλινικές δοκιμές.
4.2 Αντιδιαβητική και μεταβολική δράση
Η βρώμη βοηθά στη ρύθμιση της γλυκόζης του αίματος, μέσω της μείωσης της απορρόφησης υδατανθράκων. Οι β‑γλυκάνες επιβραδύνουν την πέψη και ενισχύουν την ινσουλινοευαισθησία.
4.3 Αντιοξειδωτική και αντιφλεγμονώδης δράση
Οι αβενανθραμίδες εξουδετερώνουν τις ελεύθερες ρίζες και αναστέλλουν τη δράση φλεγμονωδών παραγόντων, όπως ο NF‑κB/Nuclear factor kappa-light-chain-enhancer of activated B cells/Πυρηνικός παράγοντας κάπα-ενισχυτής ελαφριάς αλυσίδας ενεργοποιημένων Β κυττάρων. Έχουν, επίσης, αγγειοδιασταλτική δράση και μειώνουν τη φλεγμονώδη απόκριση σε κυτταρικό επίπεδο.
4.4 Νευροπροστατευτικές επιδράσεις
Πρόσφατες μελέτες δείχνουν ότι τα εκχυλίσματα βρώμης μπορούν να βελτιώσουν τη γνωστική λειτουργία και τη διάθεση, ιδιαίτερα σε άτομα μεγαλύτερης ηλικίας. Οι ενώσεις της βρώμης φαίνεται να προστατεύουν από το οξειδωτικό στρες και τη φλεγμονή στον εγκέφαλο.
4.5 Δερματολογική χρήση
Το κολλοειδές αλεύρι βρώμης χρησιμοποιείται σε τοπικές θεραπείες για έκζεμα, ψωρίαση και κνησμό. Παρουσιάζει καταπραϋντική και ενυδατική δράση, ιδανική για ευαίσθητο ή αλλεργικό δέρμα.
5. Μηχανισμοί Δράσης
Οι κυριότεροι μηχανισμοί περιλαμβάνουν:
- Αύξηση του ιξώδους του εντερικού περιεχομένου, που μειώνει την απορρόφηση λιπιδίων και γλυκόζης.
- Αναστολή φλεγμονωδών σηματοδοτικών μονοπατιών, όπως ο NF‑κB.
- Ενεργοποίηση του Nrf2/Nuclear Factor Erythroid 2-related Factor 2/Πυρηνικός Παράγοντας Ερυθροειδής 2 Σχετικός Παράγοντας 2 που ενισχύει την κυτταρική αντιοξειδωτική άμυνα.
- Επίδραση στη σύνθεση και απέκκριση χολικών οξέων.
6. Συζήτηση
Η βρώμη δεν είναι μόνο ένα θρεπτικό τρόφιμο, αλλά ένα λειτουργικό συστατικό με ποικιλία θεραπευτικών εφαρμογών. Οι περισσότερες δράσεις της έχουν επιβεβαιωθεί σε ανθρώπινες μελέτες.
7. Συμπεράσματα
Η βρώμη παρουσιάζει ισχυρές ενδείξεις ως διατροφικό και φαρμακολογικό εργαλείο για την πρόληψη και διαχείριση χρόνιων παθήσεων. Η αξιοποίηση των δραστικών συστατικών της μπορεί να προσφέρει νέες προσεγγίσεις στην αγωγή νοσημάτων, όπως η υπερχοληστερολαιμία, ο διαβήτης τύπου 2, τα φλεγμονώδη και νευροεκφυλιστικά νοσήματα. Η βρώμη ή βρόμη είναι πρώτης τάξεως θρεπτικός σπόρος, πλούσιος σε ασβέστιο και άλλα ανόργανα στοιχεία, όπως χαλκός, κοβάλτιο, μαγγάνιο, ψευδάργυρος και σίδηρος. Περιέχει, ακόμη, βιταμίνες του συμπλέγματος Β, πρωτεΐνες και γλουτένη, άμυλο και δραστικές ουσίες, όπως οι σαπωνίνες. οι στερόλες, τα φλαβονοειδή και το πυριτικό οξύ. Στην ιατρική χρησιμοποιείται, κυρίως, ως τονωτικό των νεύρων και για τη θεραπεία της ατονίας. Είναι, επίσης, κατάλληλη για την κατάθλιψη και το άγχος. Ανακουφίζει από τους ρευματικούς πόνους. Σαν αφέψημα στο νερό μπάνιου ανακουφίζει από τον κνησμό και δρα θεραπευτικά στο έκζεμα. Τέλος, η βρώμη συμβάλλει στην καλή λειτουργία του μυϊκού συστήματος και αυξάνει την αντοχή των αθλητών.
8. Βιβλιογραφία
Chen, C. Y., Milbury, P. E., Collins, F. W., & Blumberg, J. B. (2004). Avenanthramides are bioavailable and have antioxidant activity in humans after acute consumption of oats. The Journal of Nutrition, 134(6), 1459–1463.
Whitehead, A., Beck, E. J., Tosh, S., & Wolever, T. M. S. (2014). Cholesterol-lowering effects of oat β-glucan: A meta-analysis of randomized controlled trials. The American Journal of Clinical Nutrition, 100(6), 1413–1421.
Kim, S. J., Cho, A. R., & Cho, Y. J. (2021). Multiple antioxidative and bioactive molecules of oats (Avena sativa L.) in human health. Antioxidants, 10(9), 1454.
Kennedy, D. O., Bonnländer, B., Lang, S. C., et al. (2020). Acute and chronic effects of green oat (Avena sativa) extract on cognitive function and mood in healthy adults: A randomized, double-blind, placebo-controlled study. Nutrients, 12(6), 1598.
Αρθρογράφος: Κριαράς Ιωάννης, πτυχιούχος Γεωπόνος-Βιοτεχνολόγος του Γ.Π.Α (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών)
Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για την υγεία σας
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για την υγεία σας
Διαβάστε, επίσης,
Κρέμα βρώμης με καραμελωμένο αχλάδι
Σκραμπ προσώπου με φράουλες και βρώμη
Απολέπιση προσώπου με ροδόνερο, ρύζι και βρώμη
