Άσκηση και σπορ Διατροφή Κλασική Ιατρική Ορθοπαιδική Παθολογία Φυσική Ιατρική και αποκατάσταση

Χονδροπάθεια της επιγονατίδας

6 Νοεμβρίου 2013

Η χονδροπάθεια της επιγονατίδας χαρακτηρίζεται από μαλάκυνση και ρωγμές του αρθρικού υαλώδους χόνδρου της επιγονατίδας.

Η χονδροπάθεια ή χονδρομαλάκυνση της επιγονατίδας

Η χονδροπάθεια ή χονδρομαλάκυνση της επιγονατίδας (chondromalacia patellae), ICD-10 M22.4 χαρακτηρίζεται από μαλάκυνση και ρωγμές του αρθρικού υαλώδους χόνδρου της επιγονατίδας και είναι συχνό αίτιο πόνου και αναπηρίας στους εφήβους και νέους ενήλικες. Προσβάλλει περισσότερο τις γυναίκες παρά τούς άνδρες, σε αναλογία 3:1.

Επιρρεπή άτομα για χονδροπάθεια είναι άτομα πού καταπονούν τα γόνατα σε γονατιστή θέση: όπως, μαρμαράδες, τεχνίτες πλακιδίων, υδραυλικοί, ηλεκτρολόγοι, τεχνίτες αυτοκινήτων, κτηνοτρόφοι, καθαρίστριες, ιερείς, μοναχοί, κλπ. Άτομα που καταπονούν τα γόνατα, σε κίνηση με γωνία κάμψης γόνατος μεγαλύτερη της γωνίας κάμψης βαδίσεως: όπως, γυμναστήριο, αθλητές στίβου (άλτες, εμπόδια), ορειβάτες (ιδίως, στο κατέβασμα τού βουνού), σερβιτόροι, χορευτές, άτομα που ανεβοκατεβαίνουν σκαλοπάτια, παχύσαρκες κυρίες, αθλήματα πολεμικών τεχνών, οδηγοί φορτηγών, ταξί, κ.λ.π. Επίσης, επιρρεπή είναι άτομα χωρίς ιστορικό καταπόνησης μεν, αλλά με προϋπάρχουσα παθολογία τού γόνατος, όπως μαλακή σύσταση χόνδρου, ανατομικές βλάβες, κατασκευαστικές ανωμαλίες, κ.λ.π.

Στην αμερικανική και αγγλική βιβλιογραφία, η πάθηση αυτή αναφέρεται με τον όρο Pattelofemoral Stress Syndrome (Σύνδρομο Επιγονατιδομηριαίας Υπερφόρτισης) το οποίο εμπεριέχει τη Χονδροπάθεια Επιγονατίδος, την Χονδροπάθεια των Μηριαίων κονδύλων, αλλά και τις Τενοντίτιδες του Τετρακέφαλου και του Επιγονατιδικού Συνδέσμου.

H Χονδροπάθεια του Γόνατος προσβάλει, κυρίως, το χόνδρο της επιγονατίδας και κατά δεύτερο λόγο το χόνδρο της Μηριαίας τροχιλίας. Ο χόνδρος των Κνημιαίων κονδύλων δεν είναι εύκολο να φθαρεί, γιατί προστατεύεται από τους δύο Μηνίσκους, οι οποίοι όταν φθαρούν ή αφαιρεθούν οδηγούν σε φθορά του χόνδρου των Κνημιαίων κονδύλων.

Στάδια Χονδροπάθειας Επιγονατίδος

Κατά τον Ficat R.P. η Χονδροπάθεια του Γόνατος έχει τρία παθολογοανατομικά στάδια:

Στάδιο Ι: Οίδημα του Χόνδρου με κιτρινόφαιες μαλακές και προεξέχουσες εστίες χωρίς καμία ελαστικότητα και κάμψη.
Στάδιο ΙΙ: Ρωγμές και «ξεφτίσματα» του χόνδρου. Ελεύθερα χόνδρινα σωμάτια στο αρθρικό υγρό και αλλοιώσεις χρόνιας υμενίτιδας.
Στάδιο ΙΙΙ: Έλκη κατά τόπους στον χόνδρο. Το υποχόνδριο οστό είναι ακάλυπτο στον πυθμένα τους και υπόσκληρο.

Συμπτώματα Χονδροπάθειας Επιγονατίδος

Τα συμπτώματα οφείλονται στις αλλοιώσεις των αρθρικών επιφανειών της επιγονατίδας ή/και της μηριαίας τροχιλίας (σημείο τριβής ανάμεσα στην επιγονατίδα και το μηριαίο οστό). Δε συνοδεύεται πάντοτε από πόνο και συχνά ο βαθμός των αλλοιώσεων δε σχετίζεται, απολύτως, με τα συμπτώματα.

Συνήθως, μετά από κάποιο τραυματισμό της επιγονατίδας ή από χρόνια καταπόνηση, ο ασθενής αναφέρει ότι «έχει πόνο ή κάψιμο μπροστά στα γόνατα», ότι «ακούει ήχους κράκ στο γόνατο», ότι «του φεύγει το γόνατο στο ανέβασμα και το κατέβασμα σκαλοπατιών- σημείο Giving way», ότι «θέλει να τεντώνει τα γόνατά του», ότι «δυσκολεύεται να κάνει βαθύ κάθισμα», ότι «δυσκολεύεται όταν σηκώνεται μετά από πολλή ώρα καθίσματος-σημείο κινηματογράφου», κ.λ.π.

Αίτια Χονδροπάθειας Επιγονατίδας

Τα ακριβή αίτια στα οποία οφείλεται η χονδρομαλάκυνση της επιγονατίδας, δεν είναι σαφή. Υπάρχει, όμως, σειρά επιβαρυντικών παραγόντων που μπορούν να οδηγήσουν στην εμφάνιση της χονδροπάθειας, όπως:

Κακώσεις (τραύμα από άμεση πλήξη, κάταγμα, εξάρθρημα ή υπερξάρθρημα)
Σύνδρομο αυξημένης πλάγιας πίεσης της επιγονατίδας
Αλγοδυστροφία
Πρωτοπαθής εκφύλιση του χόνδρου
Πλημμελής ευθυγράμμιση της επιγονατίδας στην μηριαία τροχιλία λόγω υπεξαρθρήματος, ανισορροπίας των τετρακεφάλων ή ραιβότητας/βλαισότητας της κνήμης
Επιγονατιδομηριαία δυσπλασία
Αδυναμία και διάταση των τετρακεφάλων
Βλαισογωνία
Πλατυποδία και υπερευλυγισία των αρθρώσεων
Αύξηση της γωνίας Q.Η γωνία Q είναι η γωνία του τετρακέφαλου που σχηματίζεται ανάμεσα στον τένοντα του τετρακέφαλου και τον επιγονατιδικό τένοντα. Όταν η γωνία Q είναι μικρότερη από το φυσιολογικό, ο τετρακέφαλος, κατά την κάμψη του γόνατος, συμπιέζει την επιγονατίδα στον έσω μηριαίο κόνδυλο, τραυματίζοντας τον χόνδρο από την πλευρά αυτή
Υψηλή επιγονατίδα
Χειρουργηθείσα ρήξη πρόσθιου χιαστού συνδέσμου του γόνατος

Διάγνωση Χονδροπάθειας Επιγονατίδας

Η Χονδροπάθεια επιγονατίδων διαγιγνώσκεται με το ιστορικό και με την κλινική εξέταση με τα χέρια.

Το πλέον αξιόπιστο τεστ είναι η “δοκιμασία ολίσθησης και πλάγιας μετατόπισης της επιγονατίδας” πάνω στη μηριαία τροχιλία, με το γόνατο σε έκταση και χαλαρό, οπότε αναπαράγεται κριγμός και πόνος.

Άλλα κλινικά ευρήματα είναι οι προκλητοί πόνοι στα χείλη της επιγονατίδος, η ύπαρξη υδράρθρου και υμενίτιδας, το “Τest Zohlen” (πόνος σε σύσπαση τετρακεφάλου) και το “σημείο αναπήδησης”, που είναι το απότομο τίναγμα της επιγονατίδας σε κάμψη 30-40 μοιρών.

Η πάθηση δε φαίνεται στις απλές ακτινογραφίες. Το μόνο που προσφέρουν είναι η απεικόνιση κατασκευαστικών ανωμαλιών, όπως η υψηλή θέση της επιγονατίδος, η αβαθής Μηριαία Τροχιλία, η Διφυής Επιγονατίδα, η έξω θέση της Επιγονατίδας, η ύπαρξη κύστεων, τυχόν ύπαρξη οστεοφύτων, κ.λ.π. Ενίοτε, βοηθάει διαγνωστικά η Αξονική Τομογραφία και καλύτερα η Μαγνητική Τομογραφία, αλλά δε μπορεί πάντα να απεικονίσει τις αλλοιώσεις του χόνδρου.

Η διαγνωστική αρθροσκόπηση θεωρείται η καλύτερη μέθοδος για τεκμηρίωση της διάγνωσης, αλλά απαιτεί γενική νάρκωση και νοσηλεία μιας ημέρας. Πάντως, με το καλό ιστορικό, την καλή κλινική εξέταση και τις ακτινογραφίες, η διάγνωση τίθεται με βεβαιότητα 65% στο 1ο στάδιο και 80% στο στάδιο ΙΙ, χωρίς άλλες εξετάσεις.

Θεραπεία Χονδροπάθειας Επιγονατίδας

Η θεραπεία περιλαμβάνει τρία στάδια:

• Αντιμετώπιση της οξείας φάσης
• Αποκατάσταση
• Πρόληψη

Στην αντιμετώπιση της οξείας φάσης, όπως συμβαίνει σε όλα τα σύνδρομα υπέρχρησης, πρέπει ο ασθενής να διακόπτει όλες εκείνες τις δραστηριότητες που του προκαλούν πόνο. Σε αυτήν την φάση εφαρμόζονται τεχνικές για την ελάττωση της φλεγμονής, όπως είναι η θεραπεία με Laser, ιοντοφόριση με διάλυμα solu-medrol και xylocaine 2%, παλμικά μαγνητικά πεδία (διεισδύουν στο σώμα ομοιόμορφα, ανεπηρέαστα και επιδρά στην ενδοκυτταρική κίνηση των ιόντων, αυξάνουν, δηλαδή, τη διαπερατότητα της κυτταρικής μεμβράνης, με αποτέλεσμα την ελάττωση του οιδήματος και του πόνου, τη γρήγορη απομάκρυνση των προϊόντων του μεταβολισμού, την αύξηση της παροχής του οξυγόνου στην περιοχή), η ειδική επίδεση του γόνατος, ώστε η επιγονατίδα να συγκρατείται σε σωστή τροχιά κίνησης, ενώ σύμφωνα με το αποτέλεσμα του πελματογραφήματος ο ασθενής άμεσα πρέπει να φορά στα παπούτσια του ειδικά κατασκευασμένα πέλματα, ώστε να εξισορροπούνται οι δυνάμεις που ασκούνται στο επιγονατιδομηριαίο μηχανισμό.

Όταν υποχωρήσει η φλεγμονή και το οίδημα το επόμενο βήμα είναι η ισχυροποίηση των μυών της περιοχής, ιδιαίτερα του τετρακέφαλου μυός, που έχει αποδειχθεί ότι παίζει σημαντικό ρόλο στην αποκατάσταση αυτού του προβλήματος. Χρήσιμη είναι η εκπαίδευση με Biofeedback. Το πρόγραμμα συνδυάζεται με ασκήσεις διατάσεων, ώστε να βελτιωθεί η ελαστικότητα και η λειτουργικότητα των μαλακών μορίων της περιοχής. Τέλος, το πρόγραμμα ολοκληρώνεται με ασκήσεις ιδιοδεκτικότητας.

Για πρακτικούς λόγους ακολουθούμε την ανωτέρω σταδιοποίηση κατά Ficat και στη θεραπεία.

Έτσι ισχύουν τα εξής:

-Στάδιο Ι: Ελαφρές περιπτώσεις χονδροπάθειας επιγονατίδας, συνήθως, αυτοθεραπεύονται μέσα σε 30-45 μέρες. Τα περιστατικά ασθενών, σταδίου Ι αντιμετωπίζονται με αδυνάτισμα σε παχύσαρκους, ελαστική περιγονατίδα με οπή, ανάπαυση, αποφυγή καταπόνησης σε σκαλοπάτια ή έντονη άθληση, αντιφλεγμονώδη φάρμακα (για τον πόνο και το οίδημα), σκόνη Γλυκοζαμίνης και ανακουφιστικές φυσικοθεραπείες. Το ποδήλατο με μεγάλη κάμψη γόνατος βλάπτει. Οι ασκήσεις τετρακέφαλου δεν πρέπει να ξεπερνούν τις 30 μοίρες, στην οξεία κρίση της παθήσεως.

Στάδιο ΙΙ: Μεσαίας βαρύτητας περιστατικά στο στάδιο ΙΙ, χρειάζονται 5 ενδαρθρικές ενέσεις Υαλουρονικού Νατρίου ή Sodium Hyaluronate, κάθε χρόνο, σε κάθε γόνατο, ελεύθερη βάδιση και ασκήσεις τετρακεφάλου μυός. H χρήση του Υαλουρονικού Νατρίου από το έτος 1997 στη Χονδροπάθεια Επιγονατίδος απεδείχθη λίαν επιτυχής. Φαίνεται να αναστέλλει τις βλάβες, αλλά και να διευκολύνει την επούλωση στις ήδη προϋπάρχουσες, με αποτέλεσμα τα τελευταία χρόνια να έχουν σχεδόν εξαφανισθεί οι εγχειρήσεις για θεραπεία Χονδροπάθειας Επιγονατίδος.

Στάδιο ΙΙΙ: Σοβαρές περιπτώσεις Χονδροπάθειας της Επιγονατίδας μάλλον δε θεραπεύονται ποτέ 100%, αλλά αρκετά θεραπευτικά μέτρα είναι αποτελεσματικά για την ανακούφιση των ασθενών, όπως οι ενέσεις Υαλουρονικού Νατρίου και οι διάφορες εγχειρήσεις. Η θεραπεία χρειάζεται, όχι μόνο γιατί πονάει ο ασθενής, αλλά γιατί σταδιακά οδηγεί τα προδιατιθέμενα άτομα σε Οστεοαρθρίτιδα του γόνατος. Τα άτομα αυτά χρειάζονται, συνήθως, εγχείρηση αρθροσκόπησης, με τρυπανισμούς για αναγέννηση χόνδρου, διατομή έξω καθεκτικού συνδέσμου, κλπ. Τα τελευταία χρόνια εφαρμόζεται πειραματικά και η αυτόλογη μεταμόσχευση καλλιεργημένων χονδροκυττάρων του ασθενούς μέσω διαδικασίας αρθροσκόπησης, όμως η μέθοδος απαιτεί τρεις εγχειρήσεις αρθροσκόπησης υπό γενική αναισθησία. Στο στάδιο ΙΙΙ μπορεί για επίμονες περιπτώσεις να γίνουν εξειδικευμένες διορθωτικές χειρουργικές επεμβάσεις. Μερικές από αυτές είναι η “εγχείρηση Maquet” (ανύψωση Κνημιαίου Κυρτώματος), η εγχείρηση διατομής έξω καθεκτικού συνδέσμου, η μηχανική λείανση του χόνδρου, οι τρυπανισμοί, κάθετοι και πλάγιοι, η εκτομή της Υμενικής πτυχής (Plica Mediopatellaris), η οστεοτομία της επιγονατίδος και επίσης, η τεχνητή πρόθεση της επιγονατίδος.

Σε αυξημένη φόρτιση του έξω τμήματος και 1ου βαθμού βλάβη του αρθρικού χόνδρου (τράχυνση και μαλάκυνση αυτού) γίνεται διατομή του έξω καθεκτικού συνδέσμου του γόνατος, αυτό σημαίνει διατομή των συνδεσμικών ενώσεων μεταξύ του έξω χείλους της επιγονατίδας και του έξω πλατύ μυός. Η επέμβαση αυτή μπορεί να συνδυαστεί ταυτόχρονα με απόξυση του νεκρού χόνδρου και ομαλοποίηση της αρθρικής επιφάνειας.

Σε αλλοίωση του αρθρικού χόνδρου 2ου βαθμού (επέκταση των αλλοιώσεων μέχρι τη βάση του αρθρικού χόνδρου και με εστίες απουσίας χόνδρου) ενδείκνυται η πρόσθια μετάθεση του κνημιαίου κυρτώματος κατά Bandi. Το κνημιαίο κύρτωμα φέρεται προς τα εμπρός και συγκρατείται σ’αυτή τη θέση τοποθετώντας από κάτω μια οστέινη σφήνα. Με τον τρόπο αυτό η επιγονατίδα ανασηκώνεται από την θέση ολισθήσεως και ελαττώνεται η πίεση στις αρθρικές επιφάνειες της επιγονατίδομηριαίας άρθρωσης.

Σε αλλοιώσεις του αρθρικού χόνδρου 2ου και 3ου βαθμού (το υποχόνδριο οστούν είναι εν μέρει απογυμνωμένο) έχουν αποδειχθεί αποτελεσματικοί οι τρυπανισμοί κατά Pridie. Στο υποχόνδριον οστούν γίνονται τρυπανισμοί. Ο αναπτυσσόμενος αγγειοϊνώδης ιστός με την μετεγχειρητική κινησιοθεραπεία μεταλλάσσεται σε ινώδη χόνδρο.

Σε βαριά επιγονατιδομηριαία οστεοαρθρίτιδα η μόνη δυνατή θεραπεία είναι η αντικατάσταση της αρθρικής επιφάνειας ή η αφαίρεση της επιγονατίδας.

Άθληση και διατροφή στη Χονδροπάθεια του γόνατος

Η καταπόνηση της επιγονατιδομηριαίας άρθρωσης γίνεται σε γωνίες κάμψης του γόνατος 30-60-90 μοιρών.

Έτσι, θεωρείται ότι βλάπτουν τα εξής αθλήματα: μπάσκετ, ποδόσφαιρο, δρόμος μετ’ εμποδίων, άλμα σε ύψος, ορειβασία σε κλίση, τρέξιμο στην άμμο, κ.λ.π.

Ωφελούν: Το βάδισμα στον ίσιο δρόμο, το ελαφρύ τρέξιμο, η κολύμβηση, η σουηδική γυμναστική, η αεροβική άσκηση, το ποδήλατο με ψηλή σέλα, κ.λ.π.

Ειδική δίαιτα δεν απαιτείται, εκτός αν υπάρχει αυξημένο ουρικό οξύ αίματος ή παχυσαρκία οπότε ο ασθενής πρέπει να αδυνατίσει. Επίσης, η Χονδροπάθεια Επιγονατίδος δε συσχετίζεται με την ελλιπή πρόσληψη γαλακτοκομικών προϊόντων.

Σε παχυσαρκία απαιτείται ελάττωση του βάρους.

Γίνονται ασκήσεις της έσω μοίρας του τετρακεφάλου και φυσικοθεραπεία με επιθέματα παραφίνης, βραχέα κύματα και ιοντοφόρα.

Σε φλεγμονώδεις καταστάσεις χορηγούνται ψυχρά επιθέματα και αντιφλεγμονώδη.

Η χρήση ενδαρθρικών εγχύσεων κορτιζόνης πρέπει όσον είναι δυνατόν να αποφεύγεται.

Υψηλής Ποιότητας Συμπλήρωμα Διατροφής για τη χονδροπάθεια επιγονατίδας

Πατήστε, εδώ, το Υψηλής Ποιότητας Συμπλήρωμα Διατροφής για τη χονδροπάθεια επιγονατίδας