Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα. Η καταγραφή των ηλεκτρικών σημάτων του εγκεφάλου γίνεται με ηλεκτρόδια που τοποθετούνται στην επιφάνεια του κρανίου.
Χρήσιμες πληροφορίες για το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ)
Τι είναι το ηλεκτροεγκεφαλογράφημα (ΗΕΓ);
Ηλεκτροεγκεφαλογράφημα είναι η καταγραφή της ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου.
Ο εγκέφαλος αποτελείται από δισεκατομμύρια κύτταρα. Το καθένα από αυτά παράγει και μεταδίδει απειροελάχιστα ηλεκτρικά ρεύματα τα οποία αθροιζόμενα με εκείνα των άλλων νευρικών κυττάρων του εγκεφάλου δίνουν μεγαλύτερα σήματα τα οποία μπορούν να καταγραφούν.
Η καταγραφή των ηλεκτρικών σημάτων του εγκεφάλου γίνεται με ηλεκτρόδια που τοποθετούνται στην επιφάνεια του κρανίου.
Τα «ηλεκτρικά σήματα» του φλοιού του εγκεφάλου
Το νευρικό κύτταρο…
Στη μεμβράνη του κυττάρου υπάρχει μια διαφορά δυναμικού μεταξύ της εσωτερικής και της εξωτερικής επιφάνειας και αυτή δεν είναι πάντοτε ίδια, αλλά όταν ενεργοποιείται ένα κύτταρο αλλάζει από το δυναμικό ηρεμίας σε ένα νέο δυναμικό (εκπόλωση) και αν είναι αρκετά μεγάλη η αλλαγή το δυναμικό της μεμβράνης του κυττάρου αλλάζει από το δυναμικό ηρεμίας στο δυναμικό ενεργείας.
Αλλάζει το δυναμικό σημαίνει ότι κινήθηκε ηλεκτρικό ρεύμα, ότι κινήθηκαν, δηλαδή φορτία, γιατί η διαφορά δυναμικού στις δυο πλευρές της μεμβράνης οφείλεται σε διαφορετικό αριθμό και είδος φορτίων (θετικών, αρνητικών) στις δυο πλευρές της μεμβράνης. Άρα η διαφορά δυναμικού (η διαφορετική κατανομή φορτίων) μπορεί να αλλάξει μονάχα όταν κινηθούν φορτία από τη μία πλευρά της μεμβράνης στην άλλη, μέσω διαμεμβρανικών πρωτεϊνών (πόρων της μεμβράνης) που ονομάζονται δίαυλοι ιόντων. Και ιόντα (φορτία) μπορούν να κινηθούν είτε από το εσωτερικό του κυττάρου προς τον εξωκυττάριο χώρο, είτε, αντιθέτως, από τον εξωκυττάριο χώρο προς τον ενδοκυττάριο χώρο.
Επομένως, με το ΗΕΓ καταγράφονται μεταβολές στο δυναμικό του εξωκυττάριου χώρου του φλοιού του εγκεφάλου, δηλαδή μεταβολές στον αριθμό των φορτίων που έχει ο εξωκυττάριος χώρος του φλοιού: όταν είναι ενεργά τα νευρικά κύτταρα του φλοιού τότε κινούνται φορτία προς ή από τον εξωκυττάριο χώρο, άρα αλλάζει ο αριθμός των φορτίων του εξωκυττάριου χώρου, άρα αλλάζει το δυναμικό του.
Το ΗΕΓ είναι όλο κι όλο μια… γραμμή. Η οποία μπορεί να είναι ευθεία-οριζόντια- ή να έχει γραμμές που αποκλίνουν από αυτό το επίπεδο.
Η ευθεία οριζόντια γραμμή λέγεται ισοηλεκτρική γραμμή. Ονομάζεται, έτσι, γιατί στη διάρκειά της δε μεταβάλλεται το δυναμικό του εξωκυττάριου χώρου που καταγράφεται στο ηλεκτρόδιο, που σημαίνει ότι δεν υπήρξε διέλευση ρεύματος από την μεμβράνη, άρα τα νευρικά κύτταρα είναι σε κατάσταση ηρεμίας.
Οι γραμμές που αποκλίνουν από την ισοηλεκτρική γραμμή ονομάζονται επάρματα και δείχνουν ότι άλλαξε το δυναμικό του εξωκυττάριου χώρου του εγκεφάλου, δηλαδή ότι κινήθηκε ρεύμα μέσα από τη μεμβράνη των νευρικών κυττάρων, δηλαδή ότι ενεργοποιήθηκαν τα νευρικά κύτταρα (δε βρίσκονται σε κατάσταση ηρεμίας). Άρα τα επάρματα είναι ενδεικτικά ηλεκτρικής δραστηριότητας των νευρικών κυττάρων του φλοιού. Τα επάρματα μπορεί να είναι θετικά, δηλαδή πάνω από την ισοηλεκτρική γραμμή ή αρνητικά, δηλαδή, κάτω από την ισοηλεκτρική γραμμή, ανάλογα με το αν θετικά φορτία κινούνται προς ή από το ηλεκτρόδιο καταγραφής.
Η ηλεκτρική δραστηριότητα του φλοιού του εγκεφάλου είναι διαφορετική στον ύπνο και όταν είμαστε ξύπνιοι ή κατά τη διάρκεια μιας επιληπτικής κρίσης.
Οι ηλεκτροεγκεφαλογραφικοί ρυθμοί ωριμάζουν σε όλη τη διάρκεια της παιδικής ηλικίας.
Το ΗΕΓ του νεογνού είναι ασυνεχές και συνοδεύεται από επικράτηση βραδύτερων συχνοτήτων (2-4 Hz) μέχρι την 36η εβδομάδα της κύησης, όταν το τμήμα του που αντιστοιχεί στην εγρήγορση είναι συνεχές.
Ο ύπνος χαρακτηρίζεται από ασυνεχή μορφή (εναλασσόμενο διάγραμμα).
Στη μεταγενέστερη παιδική ηλικία το ινιακό τρήμα του ΗΕΓ χαρακτηρίζεται από δραστηριότητα 8-12 Hz (ρυθμός α), ενώ στο πρόσθιο τμήμα παρατηρούνται ταχύτεροι ρυθμοί 13-30 Hz (κύματα β). Οι ρυθμοί θ (4-7 Hz) είναι ανάμικτοι. Η μόνιμη παρουσία εστιών βραδέων κυμάτων (1-3 Hz) ρυθμού δ είναι ενδεικτική ανατομικής ανωμαλίας. Η ύπαρξη διάχυτης δραστηριότητας δ δημιουργεί υπόνοιες ενδοκρανιακής υπέρτασης ή εγκεφαλοπάθειας. Οι ανωμαλίες τύπου αιχμής, πολυαιχμής και αιχμής-κύματος είναι ενδείξεις υποκείμενης επιληψίας.
To ΗΕΓ αναφέρεται στην καταγραφή της αυθόρμητης ηλεκτρικής δραστηριότητας του εγκεφάλου σε σύντομο χρονικό διάστημα, συνήθως, 20-40 λεπτά, όπως καταγράφεται από την πολλαπλά ηλεκτρόδια τοποθετούνται στο τριχωτό της κεφαλής.
Στη νευρολογία, η κύρια διαγνωστική εφαρμογή των ΗΕΓ είναι στην περίπτωση της επιληψίας.
Μια δευτερεύουσα κλινική χρήση του ΗΕΓ είναι στη διάγνωση του κώματος, εγκεφαλοπαθειών και του θανάτου του εγκεφάλου.
Μια τρίτη κλινική χρήση του ΗΕΓ είναι για τις μελέτες του ύπνου και τις διαταραχές του ύπνου, όπου οι καταγραφές, συνήθως, γίνονται για μία ολόκληρη νύχτα, μερικές φορές και περισσότερο.
Το ΗΕΓ χρησιμοποιείται και για τη διάγνωση των όγκων, του εγκεφαλικού επεισοδίου και άλλων εγκεφαλικών διαταραχών εστίασης, αλλά αυτή η χρήση έχει μειωθεί με την έλευση των ανατομικών τεχνικών απεικόνισης με υψηλή (< 1 mm) χωρική ανάλυση, όπως η μαγνητική και η αξονική τομογραφία. Παράγωγα του ΗΕΓ είναι τα προκλητά δυναμικά που καταγράφουν την δραστηριότητα του ΗΕΓ μετά την εφαρμογή ενός ερεθίσματος κάποιου είδους (οπτικά, σωματοαισθητικά, ή ακουστικά). Η τεχνική αυτή χρησιμοποιείται στη γνωστική επιστήμη για διερεύνηση της άνοιας, στη γνωστική ψυχολογία και στην ψυχοσωματική έρευνα.
Ο Γερμανός φυσιολόγος και ψυχίατρος Hans Berger (1873-1941) κατέγραψε το πρώτο ανθρώπινο ΗΕΓ το 1924. Το 1934, ο Fisher και Lowenback παρουσίασε τις πρώτες αιχμές επιληψίας.
Το 1936, το πρώτη ΗΕΓ εργαστήριο άνοιξε στο Γενικό Νοσοκομείο της Μασαχουσέτης.
Το ΗΕΓ ρουτίνας χρησιμοποιείται, συνήθως, στις ακόλουθες κλινικές συνθήκες:
- να διακρίνει επιληπτικές κρίσεις από άλλες καταστάσεις, όπως ψυχογενείς μη επιληπτικές κρίσεις, συγκοπή (λιποθυμία), υποφλοιώδεις κινητικές διαταραχές και τις παραλλαγές ημικρανίας.
- τη διαφοροποίηση της “οργανικής” εγκεφαλοπάθειας ή του παραληρήματος από τα πρωτογενή ψυχιατρικά σύνδρομα, όπως την κατατονία.
- χρησιμεύσει ως συμπληρωματική δοκιμασία για τη διάγνωση του εγκεφαλικού θανάτου.
- να προβλεφτεί η πρόγνωση, σε ορισμένες περιπτώσεις, σε ασθενείς με κώμα.
- να καθορίσει εάν αν είναι δυνατή η διακοπή αντιεπιληπτικών φαρμάκων.
Μερικές φορές, το ΗΕΓ ρουτίνας δεν είναι επαρκές, ιδίως, όταν είναι απαραίτητο για την καταγραφή μιας επιληψίας. Σε αυτή την περίπτωση μια καταγραφή μιας πραγματικής επιληψίας μπορεί να δώσει σημαντικά καλύτερη πληροφόρηση.
Η παρακολούθηση της επιληψίας γίνεται, συνήθως, για:
- να διακρίνει επιληπτικές κρίσεις από άλλες ψυχογενείς μη επιληπτικές κρίσεις, συγκοπή (λιποθυμία ), υποφλοιώδεις κινητικές διαταραχές και τις παραλλαγές ημικρανίας
- το χαρακτηρισμό των επιληπτικών κρίσεων για καθορισμό της αγωγής
- να εντοπιστεί η περιοχή του εγκεφάλου από την οποία προέρχεται η επιληψία για την πιθανή χειρουργική επέμβαση
Επιπλέον, το ΗΕΓ μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την παρακολούθηση ορισμένων διαδικασιών:
- για την παρακολούθηση του βάθους της αναισθησίας
- ως έμμεσος δείκτης της εγκεφαλικής αιμάτωσης σε καρωτιδική ενδαρτηρεκτομή
- να παρακολουθεί amobarbital το αποτέλεσμα της amobarbital κατά τη διάρκεια της δοκιμής Wada (χρησιμοποιείται για τον έλεγχο της μνήμης σε κάθε ημισφαίριο)
Το ΗΕΓ μπορεί, επίσης, να χρησιμοποιηθεί σε μονάδες εντατικής θεραπείας για την παρακολούθηση της λειτουργίας του εγκεφάλου:
- για την παρακολούθηση σπασμών
- για την παρακολούθηση των επιπτώσεων ενός ηρεμιστικού ή μιας αναισθησίας σε ασθενείς
- για την παρακολούθηση του εγκεφάλου σε υπαραχνοειδή αιμορραγία
Εάν ένας ασθενής με επιληψία εξετάζεται για χειρουργική εκτομή, είναι συχνά απαραίτητο να εντοπιστεί η εστία (πηγή) της επιληπτικής δραστηριότητας του εγκεφάλου με ανάλυση μεγαλύτερη από ό, τι παρέχεται από το τριχωτό της κεφαλής με το ΗΕΓ. Σε αυτές τις περιπτώσεις, οι νευροχειρουργοί τοποθετούν εμφυτεύματα και ηλεκτρόδια υπό τη σκληρή μήνιγγα, είτε μέσω μιας κρανιοτομής ή μιας οπής. Η καταγραφή αυτών των σημάτων αναφέρεται ως ηλεκτροκορτικογραφία ή υποσκληρίδιο ΗΕΓ ή ενδοκρανιακό ΗΕΓ- όλοι οι όροι για το ίδιο πράγμα.
Το ΗΕΓ δεν ενδείκνυται για τη διάγνωση της κεφαλαλγίας.
Άλλοι μέθοδοι για να μελετηθεί η λειτουργία του εγκεφάλου είναι η λειτουργική μαγνητική τομογραφία (fMRI/Functional magnetic resonance imaging/Functional magnetic resonance imaging), η τομογραφία εκπομπής ποζιτρονίων, η μαγνητοεγκεφαλογραφία, η φασματοσκοπία πυρηνικού μαγνητικού συντονισμού, η ηλεκτροκορτιγογραφία, η αξονική τομογραφία και η εγγύς υπέρυθρη φασματοσκοπία.
Βιβλιογραφία
scholarpedia.org
Υψηλής Ποιότητας Συμπλήρωμα Διατροφής για την υγεία του εγκεφάλου
Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για την υγεία του νευρικού σας συστήματος
Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
Διαβάστε, επίσης,
Μήπως πάει να καεί ο εγκέφαλός σας;
Πώς αποθηκεύει ο εγκέφαλος τις λέξεις;
Τα χημικά φάρμακα βλάπτουν τον εγκέφαλό σας
Κάνναβη και τραυματική βλάβη εγκεφάλου
Κάνναβη και σύνδρομο μετατραυματικού στρες
Η χειρωνακτική εργασία βοηθάει τον εγκέφαλο
Πώς να κρατήσετε το μυαλό σας κοφτερό
Όταν υπάρχει ανισορροπία νευροδιαβιβαστών
Διατηρείστε υγιές το βιολογικό σας ρολόι
Αποκτήστε καλύτερη μνήμη κι ενισχύστε τη μάθηση
Ο τρόπος που σκέφτεστε αλλάζει τη δομή του εγκεφάλου σας
Πώς να διατηρήσετε τη μνήμη σας
Καρκίνος εγκεφάλου και κάνναβη
Η τοξικότητα της ακτινοθεραπείας
Θέλετε να ανακτήσετε τις αναμνήσεις σας;
Πώς το έντερό σας επηρεάζει τη λειτουργία του εγκεφάλου σας
