Καρκίνος ενδομητρίου. Ο καρκίνος ενδομητρίου είναι ο συχνότερος γυναικολογικός καρκίνος και η πρώιμη διάγνωση είναι σωτήρια
Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD
Ο καρκίνος ενδομητρίου είναι ο συχνότερος γυναικολογικός καρκίνος με συχνότητα 30-35 ανά 100.000 περιστατικά.
Έχει 6η θέση σε συχνότητα στις γυναίκες και μικρή θνησιμότητα.
Η 5ετής επιβίωση είναι 90% σε αρχικό στάδιο και 25-30% σε προχωρημένο στάδιο.
Η πρώιμη διάγνωση με την μητρορραγία είναι εφικτή, γιατί είναι ένα ανησυχητικό σύμπτωμα.
Τα ενδογενή και εξωγενή οιστρογόνα χωρίς προγεστερόνη και η ταμοξιφένη αυξάνουν τον κίνδυνο για καρκίνο του ενδομητρίου. Τα αντισυλληπτικά νέας γενιάς με προγεστερόνη βοηθούν.
Η παχυσαρκία, η υπογονιμότητα, η πρώιμη εμμηναρχή, η καθυστερημένη εμμηνόπαυση αυξάνουν τον κίνδυνο.
Ο καρκίνος ενδομητρίου μπορεί να είναι και εξωμήτριος.
Ιστολογικοί τύποι καρκίνου ενδομητρίου
- Ενδομητροειδή 80%
- Ορώδη 5-10%
- Διαυγοκυτταρικά 1-5%
- Βλεννώδη μεικτού τύπου
- Πλακώδη
- Μεταβατικού τύπου
- Αδιαφοροποίητο
- Ενδομητροειδές καρκινοσάρκωμα που είναι ένας τύπος με πολύ κακή πρόγνωση
Χειρουργική σταδιοποίηση καρκίνου ενδομητρίου
TH-Total hysterectomy/BSO-bilateral salpingo-oophorectomy: Ολική υστερεκτομή και αμφοτερόπλευρη σαλπιγγοωθηκεκτομή
RH-Radical hysterectomy: Ριζική υστερεκτομή
- Πλύσεις περιτοναϊκού υγρού και έλεγχος πυελικών και παραορτικών λεμφαδένων
- Ολική υστερεκτομή με αμφοτερόπλευρη σαλπιγγοωθηκεκτομή
- Επιπλεκτομή σε ορώδες καρκίνωμα ενδομητρίου, γιατί έχει κακή πρόγνωση
- Σε αφαίρεση οπισθοπεριτοναϊκών λεμφαδένων δεν ξέρουμε το όφελος επιβίωσης (καλύτερα να μη γίνεται)
- 80% των ασθενών διαγιγνώσκεται στο στάδιο Ι
- Αν δεν υπάρχουν ορμονικοί υποδοχείς στην ιστολογική κατά 95% είναι αδενοκαρκίνωμα
Σταδιοποίηση καρκίνου ενδομητρίου κατά FIGO/International Federation of Gynecology and Obstetrics/Διεθνής Ομοσπονδία Γυναικολογίας και Μαιευτικής
I: Σώμα μήτρας
Ιa: Στο ενδομήτριο
Ιb: Λιγότερο από το 1/2 του μυομητρίου
Ιc: Περισσότερο από το μισό μυομήτριο
ΙΙ: Επέκταση στον τράχηλο της μήτρας
ΙΙα: Ενδοτραχηλική εμπλοκή αδενοκαρκινώματος ενδομητρίου
IIb: Διήθηση τραχηλικού στρώματος
ΙΙΙ: Επέκταση πέρα από τη μήτρα
ΙΙΙα: Ορογόνος και εξαρτήματα και θετική κυτταρολογική περιτοναϊκού υγρού
ΙΙΙΒ: Κόλπος
ΙΙΙC: Πυελικοί ή παραορτικοί λεμφαδένες
IV: Επέκταση σε γειτονικά ή απομακρυσμένα όργανα
IVa: Ουροδόχος κύστη και /ή έντερο
IVb: Ενδοκοιλιακοί ή βουβωνικοί αδένες ή απομακρυσμένα όργανα
Σταδιοποίηση ΤΝΜ–Tumour-Node-Metastasis ή καρκίνος, λεμφαδένες, μετάσταση σε καρκίνο ενδομητρίου
0: Tis/tumor in situ N0 M0
I: T1 N0 M0
Ia: T1a N0 M0
Ib: T1b N0 M0
Ic: T1c N0 M0
II: T2 N0 M0
IIa: T2a N0 M0
IIb: T2b N0 M0
III: T3 N0 M0
IIIa: T3a N0 M0
IIIb: T3b N0 M0
IIIc: T1 N1 M0
T2 N1 M0
T3a N1 M0
T3b N1 M0
IVa: T4 N0-1 M0
IVb: T1-4 N0-1 M1
Χαμηλού κινδύνου
1. Ιa, Ιb Grade 1 & 2 ενδομητροειδές
Ενδιάμεσου κινδύνου
1. Ic Grade 1 & 2 ενδομητροειδές
2. Ια, Ιβ Grade 3 ενδομητροειδές
3. IIa Grade 1 & 2
Υψηλού κινδύνου
1. Ic Grade 3 ενδομητροειδές
2. Ιa, Ιb & Ic ορώδες, διαυγές, μικροκυτταρικό και αδιαφοροποίητο
3. ΙΙ & ΙΙΙa
Stage | Stage grouping | FIGO Stage | Stage description* |
I | T1N0M0 | I | Ο καρκίνος μεγαλώνει μέσα στη μήτρα. Μπορεί επίσης να αναπτύσσεται στους αδένες του τραχήλου της μήτρας, αλλά όχι στον υποστηρικτικό συνδετικό ιστό του τραχήλου (T1). Δεν έχει εξαπλωθεί σε κοντινούς λεμφαδένες (N0) ή σε απομακρυσμένες περιοχές (M0). |
IA | T1aN0M0 | IA | Ο καρκίνος βρίσκεται στο ενδομήτριο (εσωτερική επένδυση της μήτρας) και μπορεί να έχει αναπτυχθεί σε λιγότερο από το μισό του υποκείμενου μυϊκού στρώματος της μήτρας (το μυομήτριο) (T1a). Δεν έχει εξαπλωθεί σε κοντινούς λεμφαδένες (N0) ή σε απομακρυσμένους τοποθεσίες (M0). |
IB | T1bN0M0 | IB | Ο καρκίνος έχει επεκταθεί από το ενδομήτριο στο μυομήτριο. Έχει αναπτυχθεί στο περισσότερο από το μισό του μυομητρίου, αλλά δεν έχει εξαπλωθεί πέρα από το σώμα της μήτρας (T1b). Δεν έχει εξαπλωθεί σε κοντινούς λεμφαδένες (N0) ή σε απομακρυσμένες περιοχές (M0). |
II | T2N0M0 | II | Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί από το σώμα της μήτρας και αναπτύσσεται στον υποστηρικτικό συνδετικό ιστό του τραχήλου της μήτρας (που ονομάζεται αυχενικό στρώμα). Αλλά δεν έχει εξαπλωθεί έξω από τη μήτρα (T2). Δεν έχει εξαπλωθεί σε κοντινούς λεμφαδένες (N0) ή σε μακρινά σημεία (M0). |
III | T3N0M0 | III | Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί έξω από τη μήτρα, αλλά δεν έχει εξαπλωθεί στην εσωτερική επένδυση του ορθού ή της ουροδόχου κύστης (Τ3). Δεν έχει εξαπλωθεί σε κοντινούς λεμφαδένες (N0) ή σε απομακρυσμένες περιοχές (M0). |
IIIA | T3aN0M0 | IIIA | Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στην εξωτερική επιφάνεια της μήτρας (που ονομάζεται ορογόνος) και/ή στις σάλπιγγες ή στις ωοθήκες (τα εξαρτήματα) (T3a). Δεν έχει εξαπλωθεί σε κοντινούς λεμφαδένες (N0) ή σε απομακρυσμένες περιοχές (M0 ). |
IIIB | T3bN0M0 | IIIB | Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στον κόλπο ή στους ιστούς γύρω από τη μήτρα (τα παραμήτρια) (T3b). Δεν έχει εξαπλωθεί σε κοντινούς λεμφαδένες (N0) ή σε απομακρυσμένες περιοχές (M0). |
IIIC1 | T1-T3N1, N1mi or N1aM0 | IIIC1 | Ο καρκίνος μεγαλώνει στο σώμα της μήτρας. Μπορεί να έχει εξαπλωθεί σε μερικούς κοντινούς ιστούς, αλλά δεν αναπτύσσεται στο εσωτερικό της ουροδόχου κύστης ή του ορθού (Τ1 έως Τ3). Έχει, επίσης, εξαπλωθεί στους λεμφαδένες της πυέλου (N1, N1mi ή N1a), αλλά όχι στους λεμφαδένες γύρω την αορτή ή τις απομακρυσμένες θέσεις (M0). |
IIIC2 | T1-T3N2, N2mi or N2aM0 | IIIC2 | Ο καρκίνος μεγαλώνει στο σώμα της μήτρας. Μπορεί να έχει εξαπλωθεί σε μερικούς κοντινούς ιστούς, αλλά δεν αναπτύσσεται στο εσωτερικό της ουροδόχου κύστης ή του ορθού (Τ1 έως Τ3). Έχει, επίσης, εξαπλωθεί στους λεμφαδένες γύρω από την αορτή (παρααορτικοί λεμφαδένες) (N2, N2mi, ή N2a), αλλά όχι σε απομακρυσμένες τοποθεσίες (M0). |
IVA | T4Any NM0 | Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στην εσωτερική επένδυση του ορθού ή της ουροδόχου κύστης (που ονομάζεται βλεννογόνος) (T4). Μπορεί να έχει εξαπλωθεί ή να μην έχει εξαπλωθεί σε κοντινούς λεμφαδένες (Οποιοδήποτε N), αλλά δεν έχει εξαπλωθεί σε απομακρυσμένα σημεία (M0). | |
IVB | Any TAny NM1 | IVB | Ο καρκίνος έχει εξαπλωθεί στους βουβωνικούς λεμφαδένες, στην άνω κοιλιακή χώρα, στο περιτόναιο ή σε όργανα μακριά από τη μήτρα, όπως οι πνεύμονες, το ήπαρ ή τα οστά (M1). Ο καρκίνος μπορεί να είναι οποιουδήποτε μεγέθους (Οποιοδήποτε T) και μπορεί να έχει εξαπλωθεί ή όχι σε άλλους λεμφαδένες (Οποιοδήποτε N). |
Οι ακόλουθες πρόσθετες κατηγορίες δεν αναφέρονται στον παραπάνω πίνακα:
TX: Ο κύριος όγκος δεν μπορεί να εκτιμηθεί λόγω έλλειψης πληροφοριών.
T0: Δεν υπάρχουν ενδείξεις πρωτοπαθούς όγκου.
NX: Οι περιφερειακοί λεμφαδένες δεν μπορούν να αξιολογηθούν λόγω έλλειψης πληροφοριών.
Στάδιο Ι
Χαμηλού κινδύνου: γίνεται μόνο χειρουργείο
Ενδιαμέσου κινδύνου: βοηθητική πυελική ακτινοθεραπεία που ελαττώνει τον κίνδυνο για πυελικές και κολπικές υποτροπές, αλλά δεν αυξάνει την επιβίωση. Ασθενείς με 2 από τους 3 μείζονες παράγοντες (ηλικία άνω των 60 ετών, βαθύς, Grade 3) έχουν τοπικοπεριοχική υποτροπή σε ποσοστό άνω του 15% και η adjuvant/Βοηθητική πυελική ή ενδοκοιλιακή ακτινοθεραπεία μπορεί να είναι επιτακτική.
Υψηλού κινδύνου: πυελική ακτινοθεραπεία για έλεγχο τοπικοπεριοχικής νόσου κι επειδή, υπάρχει κίνδυνος απομακρυσμένων μεταστάσεων μετά από adjuvant χημειοθεραπεία.
Στάδιο ΙΙ
Στάδιο ΙΙa: Όπως στο στάδιο Ι.
Στάδιο ΙΙb: Ριζική υστερεκτομή, αμφοτερόπλευρη ωοθηκεκτομή και αφαίρεση λεμφαδένων και σε υψηλού κινδύνου adjuvant ακτινοθεραπεία με ή χωρίς βραχυθεραπεία.
Σε χαμηλού κινδύνου μπορούν να δοθούν μόνο προγεστερινοειδή.
ΙΙΙ & IV
Σε καλή γενική κατάσταση πρέπει να γίνεται μέγιστη χειρουργική μείωση του όγκου.
Σε ΙΙΙ με θετική κυτταρολογική περιτοναϊκού υγρού γίνεται θεραπεία όπως σε Ι & ΙΙ υψηλού κινδύνου.
Στη χειρουργική σταδιοποίηση η πρόγνωση στο στάδιο Ι είναι ίδια με το ΙΙΙ και κλινικά η ΙΙΙ ίδια με την IV
Παθολογοανατομικά η πρόγνωση σε στάδιο Ι είναι ίδια με ΙΙΙ και κλινικά η ΙΙΙ ίδια με την IV
Grade 1: Μη πλακώδες, μη μοριοειδές, συμπαγές σε λιγότερο από 5% του όγκου
Grade 2: Μη πλακώδες, μη μοριοειδές, συμπαγές σε 5-50% του όγκου
Grade 3: Μη πλακώδες, μη μοριοειδές, συμπαγές σε μεγαλύτερο από 50% του όγκου
Η ατυπία η πυρηνική αυξάνει το Grade.
Πριν το χειρουργείο γίνεται ακτινογραφία θώρακος, γυναικολογική εξέταση, διακολπικός υπέρηχος, CT/Computed tomography (αξονική τομογραφία κοιλίας) ή MRI/Magnetic Resonance Imaging (μαγνητική τομογραφία κοιλίας).
Προγνωστικοί παράγοντες είναι το χεορουργικό στάδιο, το Grade, το βάθος διείσδυσης του μυομητρίου, ο ιστολογικός τύπος, η ηλικία, η διήθηση των αγγείων και λεμφαδένων και η ενδοτραχηλική διήθηση
Χειρουργείο μόνο γίνεται σε:
-Στάδιο Ιa & Ιb όταν εντοπίζεται στο ενδομήτριο και στο λιγότερο του 50% του μυομητρίου Grade I & II
-Στάδιο Ιa μόνο στο ενδομήτριο και Grade III
-Δεν πρέπει να υπάρχει λεμφαγγειακή διήθηση
-Δεν πρέπει να υπάρχει αγγειακή διήθηση
Σε στάδιο Ιa στο ενδομήτριο Grade III μπορεί να γίνει χειρουργείο και βραχυθεραπεία
Χειρουργείο και ακτινοθεραπεία γίνεται:
-Σε στάδιο Ic με διήθηση μεγαλύτερη από 50% του ενδομητρίου και διήθηση του τραχήλου
-Όχι, λεμφαγγειακή διήθηση
-Όχι, μεταστατική νόσος
-Όχι, καλή χειρουργική σταδιοποίηση
Σε διήθηση του στρώματος του τραχήλου της μήτρας γίνεται χειρουργείο και ακτινοθεραπεία και βραχυθεραπεία
Χειρουργείο και adjuvant χημειοθεραπεία και ακτινοθεραπεία και βραχυθεραπεία γίνεται
-Σε ασθενείς Ιb Grade III
-Στάδιο ΙΙΙ με κύτταρα στο περιτόναιο, στον κόλπο και διήθηση των πυελικών και παραορτικών λεμφαδένων
-Σε στάδιο Ιc Grade II
-Σε άλλο ιστολογικό τύπο εκτός από το ενδομητροειδές καρκίνωμα
-Σε λεμφαγγειακή διήθηση
Σχήματα adjuvant χημειοθεραπείας καρκίνου ενδομητρίου:
1. Cisplatin 75mg-Epirubicin 75mg ανά τετραγωνικό ανά 21 ημέρες για 4-6 κύκλους
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για τη Ciplatin και τις παρενέργειές της
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για την Epirubicin και τις παρενέργειές της
2. Paclitaxel 175mg & Carboplatin AUC/Area Under the Curve/Ένα μέτρο του πόσο φάρμακο φθάνει στην κυκλοφορία του αίματος ενός ατόμου σε μια δεδομένη χρονική περίοδο μετά τη χορήγηση μιας δόσης. Οι πληροφορίες είναι χρήσιμες για τον προσδιορισμό της δοσολογίας και για τον εντοπισμό πιθανών αλληλεπιδράσεων φαρμάκων, 5-6 ανά τετραγωνικό ανά 21 ημέρες για 4-6 κύκλους
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για την Paclitaxel και τις παρενέργειές της
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για την Carboplatin και τις παρενέργειές της
3. Cisplatin 50mg-Epirubicin 75mg-Cyclophosphamide 500mg ανά τετραγωνικό ανά 28 ημέρες για 4 κύκλους
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για την Cyclophosphamide και τις παρενέργειές της
4. Cisplatin 50mg-Epirubicin 60 mg- Paclitaxel 160mg ανά τετραγωνικό ανά 21 ημέρες για 4-6 κύκλους + G-CSF/Granulocyte colony stimulating factor/Παράγοντας διέγερσης αποικίας κοκκιοκυττάρων
Σε μη ενδομητροειδές προτιμώνται τα σχήματα με paclitaxel.
Ακτινοθεραπεία γίνεται στο τέλος της χημειοθεραπείας ή ενδιάμεσα π.χ. Ακτινοθεραπεία και Cisplatin 50mg/m2 εβδομαδιαία, μετά ακτινοθεραπεία και μετά Paclitaxel & Carboplatin adjuvant.
Σε Ιa μπορεί να γίνει διατήρηση της αναπαραγωγικής ικανότητας με παρακολούθηση και προγεστερινοειδή και η επέμβαση γίνεται μετά την τεκνοποίηση ή σε πρόοδο νόσου.
Μεταστατική νόσος και καρκίνος ενδομητρίου
Γενική κατάσταση PS 0-1
1. Cisplatin 75mg-Epirubicin 75mg ή Doxorubicin 50mg ανά τετραγωνικό ανά 21 ημέρες
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για τη Doxorubicin και τις παρενέργειές της
2. Paclitaxel 175mg & Carboplatin AUC 5-6 ανά τετραγωνικό ανά 21 ημέρες
3. Cisplatin 50mg-Epirubicin 75mg-Cyclophosphamide 500mg ανά τετραγωνικό ανά 28 ημέρες
4. Cisplatin 50mg-Epirubicin 60 mg ή Doxorubicin 45mg – Paclitaxel 160mg ανά τετραγωνικό ανά 28 ημέρες + GSF
5. Προγεστερενοειδή σε Grade I & II
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για τα προγεστερινοειδή και τις παρενέργειές τους
Γενική κατάσταση PS 2
1. Epirubicin 75mg ή Doxorubicin 50mg ανά τετραγωνικό ανά 21 ημέρες
2. Carboplatin AUC 5-6 ανά τετραγωνικό ανά 21 ημέρες
3. Προγεστερενοειδή σε θετικούς ορμονικούς υποδοχείς megestrol acetate 160-320mg/d
Σε μη ενδομητροειδή τύπο γίνεται Paclitaxel
Σε μειωμένο κίνδυνο δεν απαιτείται adjuvant θεραπεία
Σε ενδιάμεσο κίνδυνο απαιτείται παρακολούθηση ή ακτινοθεραπεία ή τίποτε και σε υποτροπή γίνεται salvage/διάσωσης χημειοακτινοθεραπεία
Σε υψηλού κινδύνου γίνεται χημειοακτινοθεραπεία διαδοχικά ή ακτινοθεραπεία με Cisplatin ή ακτινοθεραπεία μόνο
Σε στάδιο ΙΙα ή ΙΙβ γίνεται βραχυθεραπεία
Σε θετικούς λεμφαδένες γίνεται χημειοθεραπεία Cislatin/Cisplatin & Paclitaxel
Να τονισθεί ότι η χημειοθεραπεία δεν έχει όφελος στην επιβίωση παρά μόνο στη μείωση των τοπικών υποτροπών
Χρησιμοποιείται, επίσης, η ορμονοθεραπεία με προγεστερενοειδή, ταμοξιφένη, αναστολείς αρωματάσης και γοναδοτροπίνες.
Το σάρκωμα μήτρας (στρωματικό, αδιαφοροποίητο, Mullerian και λειομυοσάρκωμα) έχει κακή πρόγνωση και χρησιμοποιούνται μόνα ή σε συνδυασμούς (Doxorubicin ή Epirubicin), (Paclitaxel ή Docetaxel, Gemcitabine, Epirubicin, Ifosfamide, Dacarvazine, Adriamycin).
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για τη Gemcitabine και τις παρενέργειές της
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για την Ifosfamide και τις παρενέργειές της
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για τη Dacarvazine και τις παρενέργειές της
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για την Adriamycin και τις παρενέργειές της
Πρέπει να αλλάξει η θεραπεία του καρκίνου του ενδομητρίου
Να προτιμάτε τις φυσικές θεραπείες για τον καρκίνο του ενδομητρίου, σύμφωνα με το Μοριακό Προφίλ του Όγκου
Η ζωή είναι πολύτιμη.
Η ζωή είναι δική σας. Πάρτε την στα χέρια σας!
Το μοριακό προφίλ του όγκου είναι απαραίτητο και χρήσιμο εργαλείο για τη θεραπευτική σας απόφαση.
Ζητείστε την εξέταση πριν κάνετε οποιαδήποτε θεραπεία. Η ζωή σας είναι πολύτιμη.
Ζητήστε από την EMEDI πληροφορίες για το μοριακό προφίλ του όγκου.


Γράφει η
Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Ειδικός Παθολόγος- Ογκολόγος, MD, PhD
Διαβάστε περισσότερα για την Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Εμπιστευθείτε τους διατροφικούς συμβούλους της EMEDI
Εμπιστευθείτε το ογκολογικό συμβούλιο της EMEDI
Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τον καρκίνο του ενδομητρίου
Πατήστε, εδώ, τα κατάλληλα συμπληρώματα για τον καρκίνο του ενδομητρίου

Διαβάστε, επίσης,
Στόχευση του IGF στον καρκίνο του ενδομητρίου
Χρήσιμες πληροφορίες για τον καρκίνο του ενδομητρίου
Ποιες γυναίκες κινδυνεύουν από καρκίνο του ενδομητρίου
Κακοήθεις νεοπλασίες του σώματος της μήτρας
Πώς μπορεί να αντιμετωπισθεί πιο αποτελεσματικά η περιτοναϊκή καρκινωμάτωση
Προσυμπτωματικός έλεγχος για γυναικολογικό καρκίνο