Προλακτίνωμα. Το προλακτίνωμα είναι ένας καλοήθης όγκος της υπόφυσης που παράγει προλακτίνη και μπορεί να πιέζει τους γύρω ιστούς
Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD
Προλακτίνωμα
Το προλακτίνωμα, ICD – 10 D35.2, είναι ένας καλοήθης όγκος (αδένωμα) της υπόφυσης που παράγει μια ορμόνη που ονομάζεται προλακτίνη. Είναι ο πιο συχνός όγκος της υπόφυσης ορμονικά ενεργός και η αιτία του 20% της αμμηνόρροιας. Τα συμπτώματα του προλακτινώματος προκαλούνται από την υπερβολική προλακτίνη στο αίμα (υπερπρολακτιναιμία) ή από την πίεση του όγκου στους περιβάλλοντες ιστούς.
Η προλακτίνη διεγείρει το στήθος να παράγει γάλα και έχει πολλές άλλες λειτουργίες, όπως τη ρύθμιση της διάθεσης. Ως εκ τούτου, τα επίπεδα της προλακτίνης είναι, συνήθως, υψηλότερα κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και μετά τον τοκετό. Μετά τον τοκετό, τα επίπεδα της προλακτίνης της μητέρας κατεβαίνουν στο φυσιολογικό λίγες εβδομάδες μετά αφότου ο θηλασμός διακοπεί. Κάθε φορά που το γάλα αντλείται, τα επίπεδα της προλακτίνης αυξάνονται. Η διαδικασία αυτή μπορεί να διατηρήσει τον κύκλο της παραγωγής γάλακτος.
Στους άντρες είναι υπεύθυνη για τη σεξουαλική ανερέθιστη περίοδο μετά τον οργασμό και τα υψηλά επίπεδα προλακτίνης μπορεί να οδηγήσουν σε στυτική δυσλειτουργία.
Με βάση το μέγεθος, ένα προλακτίνωμα μπορεί να χαρακτηριστεί ως ένα μικροπρολακτίνωμα (διαμέτρου < 10 mm) ή μακροπρολακτίνωμα (διαμέτρου > 10 mm). Τα μικροπρολακτινώματα είναι πολύ πιο συχνά από ό, τι τα μακροπρολακτινώματα.
Αιτίες προλακτινώματος
Διάφοροι παράγοντες μπορούν να προκαλέσουν μια αύξηση στα επίπεδα προλακτίνης, συμπεριλαμβανομένων των φαρμάκων, της πίεσης και ακόμη και η εξέταση του στήθους.
Έχει αποδειχθεί ότι το στρες μπορεί να αυξήσει σημαντικά τα επίπεδα της προλακτίνης.
Οι περισσότεροι όγκοι της υπόφυσης είναι σπάνιοι και δεν κληρονομούνται.
Η πλειοψηφία των μετρίως αυξημένων επιπέδων προλακτίνης (έως 5000mIU/L) δεν οφείλονται σε μικροπρολακτινώματα αλλά σε άλλες αιτίες. Τα φάρμακα είναι η πιο συχνή αιτία.
Άλλες αιτίες είναι η φυσιολογική εγκυμοσύνη και ο θηλασμός.
Η χημική ουσία Bisphenol Α οδηγεί σε υπερπρολακτιναιμία και μπορεί να συμβάλει στην ανάπτυξη ενός Προλακτινώματος, σε παρατεταμένη έκθεση.
Κλινική εικόνα προλακτινώματος
-Αμηνόρροια
-Γαλακτόρροια
-Διαταραχές libido
–Απώλεια τριχών μασχάλης και ηβικής περιοχής
-Ακμή
-Κεφαλαλγίες
-Οπτικές διαταραχές, όπως αμφικροταφική ημιανοψία (λόγω της πίεσης στο οπτικό χίασμα)
-Ίλιγγοι
-Ναυτία, εμετός
–Υπογοναδισμός, γυναικομαστία, στυτική δυσλειτουργία (σε άρρενες). Συχνά μια μη φυσιολογική αύξηση της προλακτίνης ανιχνεύεται ως μέρος μιας αξιολόγησης υπογονιμότητας ή σε γυναίκες με μειωμένη λίμπιντο ή με ακανόνιστη περίοδο. Στους άνδρες, η ανικανότητα είναι το πιο κοινό σύμπτωμα που οδηγεί στον εντοπισμό υψηλών επιπέδων προλακτίνης.
Διάγνωση προλακτινώματος
-Ιστορικό λήψης φαρμάκων (οιστρογόνα, νευροληπτικά, μετοκλοπραμίδη, μεθυλντόπα), πίεσης και εξέτασης του στήθους (προκαλούν αύξηση των επιπέδων προλακτίνης στο αίμα)
-TSH-thyroid stimulating hormone-ορμόνη διέγερσης του θυρεοειδούς
-Κρεατινίνη
-Προλακτίνη
-Δοκιμασία διέγερσης, με την οποία γίνεται έλεγχος της υποθαλαμικής και υποφυσιακής λειτουργίας μέσω LHRH (ορμόνη απελευθέρωσης της ωχρινοποιητικής ορμόνης-luteinising hormone releasing hormone, TRH (Thyrotropin-releasing hormone ή Ορμόνη απελευθέρωσης θυρεοτροπίνης) ορμόνη που ρυθμίζει την TSH μετά από διέγερση με GRH/Growth hormone releasing hormone (ορμόνη εκλυτική της αυξητικής ορμόνης)
-Αξονική ή καλύτερα μαγνητική εγκεφάλου
-Έλεγχος των οπτικών πεδίων
Ένας γιατρός θα ελέγξει για τα επίπεδα προλακτίνης στο αίμα σε γυναίκες με ανεξήγητη έκκριση γάλακτος (γαλακτόρροια) ή ακανόνιστη έμμηνο ρύση ή στειρότητα και σε ασθενείς με διαταραχές της σεξουαλικής λειτουργίας.
Αν η προλακτίνη είναι υψηλή, ο γιατρός θα ελέγξει τη λειτουργία του θυρεοειδούς και θα ρωτήσει για φάρμακα που είναι γνωστό ότι προκαλούν αύξηση της έκκρισης προλακτίνης. Ο γιατρός θα ζητήσει, επίσης, μια μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου ή καλύτερα τουρκικού εφιππίου, η οποία είναι η πιο ευαίσθητη δοκιμασία για την ανίχνευση όγκων της υπόφυσης και του προσδιορισμού του μεγέθους τους. Η αξονική τομογραφία εγκεφάλου ή τουρκικού εφιππίου δίνει, επίσης, την εικόνα της υπόφυσης, αλλά είναι λιγότερο ευαίσθητη από τη μαγνητική τομογραφία.
Εκτός από την εκτίμηση του μεγέθους του όγκου στην υπόφυση, θα γίνει έλεγχος για βλάβη στους περιβάλλοντες ιστούς και θα εκτιμηθεί κατά πόσον η παραγωγή άλλων ορμονών της υπόφυσης είναι φυσιολογική. Ανάλογα με το μέγεθος του όγκου, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει μια εξέταση οφθαλμών με μέτρηση των οπτικών πεδίων.
Θεραπεία προλακτινώματος
Αρχικά χορηγείται βρωμοκρυπτίνη.
Επί διαταραχών των οπτικών πεδίων και μεγάλης υποφυσιακής ανεπάρκειας γίνεται νευροχειρουργική επέμβαση.
Τα ποσοστά και τα αποτελέσματα εγκυμοσύνης είναι άριστα μόλις ομαλοποιηθούν τα επίπεδα προλακτίνης.
Για γυναίκες χωρίς συμπτώματα, πολλοί γιατροί επιλέγουν για να αποφύγουν τη θεραπεία. Μία ετήσια μαγνητική τομογραφία επιτρέπει στο γιατρό να παρακολουθεί τον όγκο και να αρχίσει τη θεραπεία, αν υπάρξει μεγέθυνση.
Ο στόχος της θεραπείας είναι να επιστρέψει η έκκριση προλακτίνης στο φυσιολογικό, να μειωθεί το μέγεθος του όγκου, να διορθωθούν τυχόν οπτικές ανωμαλίες, και να αποκατασταθεί η φυσιολογική λειτουργία της υπόφυσης.
Οι επιπτώσεις του στρες πρέπει να αποκλειστούν πριν από την διάγνωση του προλακτινώματος. Η άσκηση μπορεί να μειώσει σημαντικά το άγχος και ως εκ τούτου, τα επίπεδα της προλακτίνης. Στην περίπτωση πολύ μεγάλων όγκων, μόνο μερική μείωση των επιπέδων της προλακτίνης είναι δυνατή.
- Φάρμακα για το προλακτίνωμα
Η ντοπαμίνη είναι η χημική ουσία που αναστέλλει την έκκριση προλακτίνης φυσιολογικά, έτσι ώστε οι γιατροί μπορούν να αντιμετωπίζουν το προλακτίνωμα με βρωμοκρυπτίνη, καβεργολίνη ή κιναγολίδη, φάρμακα που δρουν, όπως η ντοπαμίνη (αγωνιστές της ντοπαμίνης). Αυτά τα φάρμακα συρρικνώνουν τον όγκο και επιστρέφουν τα φάρμακα προλακτίνης στα φυσιολογικά επίπεδα σε περίπου 80% των ασθενών.
Η Βρωμοκριπτίνη συνδέεται με παρενέργειες, όπως ναυτία, ζάλη και υπόταση. Για να αποφευχθούν αυτές οι παρενέργειες, είναι σημαντικό για τη θεραπεία βρωμοκρυπτίνης να αρχίσει σιγά-σιγά.
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για τη βρωμοκρυπτίνη και τις παρενέργειές της
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για την κιναγολίδη και τις παρενέργειές της
Η καβεργολίνη συνδέεται, επίσης, με παρενέργειες όπως ναυτία και ζάλη, αλλά είναι λιγότερο συχνές και λιγότερο σοβαρές από ό, τι με βρωμοκρυπτίνη. Ωστόσο, τα άτομα με χαμηλή αρτηριακή πίεση θα πρέπει να είναι προσεκτικά κατά την έναρξη της θεραπείας με cabergoline, γιατί έχει μεγάλο χρόνο ημιζωής (4-7 ημέρες). Όπως και με τη θεραπεία με βρωμοκρυπτίνη, οι παρενέργειες μπορεί να αποφευχθούν ή να ελαχιστοποιηθούν εάν η θεραπεία ξεκινήσει σιγά-σιγά. Εάν τα επίπεδα προλακτίνης του ασθενούς παραμένουν φυσιολογικά για 6 μήνες μπορεί να γίνει διακοπή θεραπείας.
Πατήστε, εδώ, για να διαβάσετε για την καβεργολίνη και τις παρενέργειές της
- Χειρουργική επέμβαση προλακτινώματος
Η χειρουργική επέμβαση θα πρέπει να εξεταστεί αν η ιατρική θεραπεία δεν μπορεί να γίνει ανεκτή ή αν αποτύχει να μειώσει τα επίπεδα της προλακτίνης και το μέγεθος του όγκου. Έτσι η θεραπεία με φάρμακα θα πρέπει να συνεχιστεί, ενδεχομένως σε συνδυασμό με χειρουργική επέμβαση ή θεραπεία με ακτινοβολία.
Τα αποτελέσματα της χειρουργικής επέμβασης εξαρτώνται σε μεγάλο βαθμό από το μέγεθος του όγκου και τα επίπεδα προλακτίνης. Όσο υψηλότερα είναι τα επίπεδα της προλακτίνης τόσο χαμηλότερη είναι η πιθανότητα για ομαλοποίηση της προλακτίνης στον ορό. Στα καλύτερα ιατρικά κέντρα, η χειρουργική επέμβαση διορθώνει τα επίπεδα προλακτίνης σε 80% των ασθενών με προλακτίνη ορού μικρότερη από 250 ng/ml. Ακόμη και σε ασθενείς με μεγάλο όγκο που δεν μπορεί να αφαιρεθεί εντελώς, η φαρμακευτική θεραπεία μπορεί να είναι σε θέση να επιστρέψει τα επίπεδα προλακτίνης στον ορό σε φυσιολογικά επίπεδα μετά την επέμβαση. Ανάλογα με το μέγεθος του όγκου και πόσο από αυτός αφαιρείται, οι μελέτες δείχνουν ότι το 20 έως το 50% θα υποτροπιάσουν, συνήθως μέσα σε πέντε χρόνια.
Κύηση και από του στόματος αντισυλληπτικά
Εάν μια γυναίκα έχει ένα ή περισσότερα μικρά προλακτινώματα, μπορεί να συλλάβει και να έχει μια φυσιολογική εγκυμοσύνη μετά από επιτυχή ιατρική θεραπεία. Η υπόφυση διευρύνεται και η προλακτίνη αυξάνει κατά τη διάρκεια της φυσιολογικής εγκυμοσύνης σε γυναίκες χωρίς διαταραχές της υπόφυσης.
Οι γυναίκες με όγκους που εκκρίνουν προλακτίνη μπορεί να εμφανίσουν περαιτέρω διόγκωση της υπόφυσης και πρέπει να παρακολουθούνται στενά κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ωστόσο, βλάβη στα μάτια ή στα νεύρα συμβαίνει σε λιγότερο από το ένα τοις εκατό των εγκύων γυναικών με προλακτίνωμα.
Σε γυναίκες με μεγάλους όγκους, ο κίνδυνος βλάβης των ματιών ή νεύρων είναι μεγαλύτερος, και μερικοί γιατροί θεωρούν ότι είναι τόσο υψηλός όσο 25 %.
Μια γυναίκα με ένα προλακτίνωμα θα πρέπει να συζητήσει τα σχέδιά της να συλλάβει με το γιατρό της κι έτσι μπορεί να αξιολογείται προσεκτικά πριν να μείνει έγκυος. Η αξιολόγηση αυτή θα περιλαμβάνει μαγνητική τομογραφία για να εκτιμηθεί το μέγεθος του όγκου και μια εξέταση των ματιών με μέτρηση των οπτικών πεδίων. Μόλις η ασθενής είναι έγκυος, σταματάει να παίρνει βρωμοκρυπτίνη ή καβεργολίνη και παρακολουθείται κάθε δύο μήνες σε όλη την εγκυμοσύνη για συμπτώματα – ειδικότερα, πονοκεφάλους, αλλαγές στην όραση, ναυτία, έμετο, υπερβολική δίψα ή διούρηση, ή λήθαργο. Η βρωμοκρυπτίνη ή καβεργολίνη μπορεί να ξαναρχίσουν κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης.
Τα από του στόματος αντισυλληπτικά πιστεύεται ότι συμβάλλουν στην ανάπτυξη των προλακτινωμάτων.
Η υπερπρολακτιναιμία μπορεί να προκαλέσει μειωμένη παραγωγή οιστρογόνων σε γυναίκες και μειωμένη παραγωγή τεστοστερόνης στους άνδρες. Παρά το γεγονός ότι η παραγωγή οιστρογόνων/τεστοστερόνης μπορεί να αποκαθίσταται μετά τη θεραπεία για υπερπρολακτιναιμία, ακόμη και ένα ή δύο χρόνια χωρίς οιστρογόνα/τεστοστερόνη μπορεί να θέσει σε κίνδυνο την αντοχή των οστών και οι ασθενείς θα πρέπει να προστατευθούν από την οστεοπόρωση με αύξηση της άσκησης και πρόσληψη ασβεστίου μέσω της διατροφής ή με συμπληρώματα, και με αποφυγή του καπνίσματος. Ασθενείς πρέπει να κάνουν μέτρηση οστικής πυκνότητας των οστών για να εκτιμηθεί η επίδραση της ανεπάρκειας οιστρογόνων/τεστοστερόνης στην οστική πυκνότητα.
Υψηλής Ποιότητας Συμπλήρωμα Διατροφής για την πρόληψη οστεοπόρωσης
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε το Υψηλής Ποιότητας Συμπλήρωμα Διατροφής για την πρόληψη οστεοπόρωσης
Πρόγνωση προλακτινώματος
Οι ασθενείς με μικροπρολακτίνωμα έχουν γενικά καλή πρόγνωση. Στο 95 % των περιπτώσεων ο όγκος δε θα δείξει κανένα σημάδι ανάπτυξης μετά από μια περίοδο 4 έως 6 ετών. Τα μακροπρολακτινώματα συχνά απαιτούν πιο επιθετική αγωγή αλλιώς μπορεί να συνεχίσουν να αυξάνονται. Δεν υπάρχει κανένας τρόπος να προβλεφθεί αξιόπιστα ο ρυθμός ανάπτυξης του προλακτινώματος. Η τακτική παρακολούθηση από ειδικό συνιστάται.
Διαβάστε περισσότερα για την Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Υψηλής Ποιότητας Συμπλήρωμα Διατροφής για το προλακτίνωμα
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε το Υψηλής Ποιότητας Συμπλήρωμα Διατροφής για το προλακτίνωμα
Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για το ενδοκρινικό σύστημα
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για το ενδοκρικό σύστημα
Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
Διαβάστε, επίσης,
Διαφορική διάγνωση έκκρισης θηλής
Αντενδείξεις λήψης αντισυλληπτικών χαπιών
Ο ορμονολογικός εργαστηριακός έλεγχος αίματος
Πότε πρέπει να γίνονται οι γυναικολογικές εξετάσεις
Επικίνδυνη ουσία σε αντικείμενα γενικής χρήσεως
Τροφές που οι ειδικοί δεν θα έτρωγαν ποτέ
