Η στένωση της αορτής είναι η πιο συχνή βαλβιδική καρδιακή νόσος
Στένωση της αορτικής βαλβίδας, ICD-10 I35.0, I06.0, Q23.0 είναι μια ασθένεια των καρδιακών βαλβίδων στην οποία το άνοιγμα της αορτικής βαλβίδας στενεύει.
Η αορτική βαλβίδα είναι η βαλβίδα που βρίσκεται μεταξύ της αριστερής κοιλίας της καρδιάς και της αορτής, που είναι η μεγαλύτερη αρτηρία στο σώμα που φέρει το σύνολο της παραγωγής του αίματος προς την συστηματική κυκλοφορία. Η στένωση της αορτής είναι πλέον η πιο συχνή βαλβιδική καρδιακή νόσος στο δυτικό κόσμο.
Η καρδιά διαθέτει 4 βαλβίδες, τη μιτροειδή, την τριγλώχινα, την πνευμονική, και την αορτική.
Η μιτροειδής βαλβίδα και η τριγλώχινα χωρίζουν την καρδιά στους κόλπους και τις κοιλίες, ενώ η πνευμονική αποτελεί το όριο μεταξύ της καρδιάς και της πνευμονικής κυκλοφορίας και η αορτική βαλβίδα αποτελεί το όριο της κυκλοφορίας όλου του υπολοίπου σώματος.
Συνεπώς, η αορτική είναι η καρδιακή βαλβίδα που όταν ανοίγει επιτρέπει στο οξυγονωμένο αίμα της αριστερής κοιλίας να ρεύσει διαμέσου της αορτής, που είναι το μεγαλύτερο αγγείο του σώματος προς την περιφέρεια.
Όταν η αορτική βαλβίδα κλείνει, εμποδίζει την επιστροφή δηλαδή την παλινδρόμηση του αίματος από την αορτή στην καρδιά.
Από άποψη κατασκευής, η αορτική βαλβίδα αποτελείται κατά κανόνα από 3 φύλλα, τις ‘πτυχές’, που είναι ιδιαίτερα εύκαμπτες και υπό την πίεση του αίματος που εξωθείται από τον καρδιακό μυ της αριστερής κοιλίας, απομακρύνονται μεταξύ τους, επιτρέποντας έτσι τη διέλευση του αίματος. Όταν η διάνοιξή τους όμως δεν είναι ευχερής και εμποδίζεται η αβίαστη αιματική ροή, τότε μιλούμε για στένωση της αορτικής βαλβίδας.
Αιτίες στένωσης της αορτικής βαλβίδας
Η κυριότερη αιτία στένωσης της αορτικής βαλβίδας είναι η ασβεστοποιός της εκφύλιση, η εναπόθεση δηλαδή με την πάροδο του χρόνου αλάτων ασβεστίου στις πτυχές της, με αποτέλεσμα αυτές να παχύνονται και να χάνουν την ευκαμψία τους. Πρόκειται, δηλαδή, για ένα εκφυλιστικό νόσημα, και καθώς ο πληθυσμός γηράσκει διαρκώς, η αορτική στένωση έχει καταστεί η συχνότερη βαλβιδοπάθεια στις μέρες μας (περίπου 40% στο σύνολο των βαλβιδοπαθειών). Είναι δε η τρίτη συχνότερη καρδιαγγειακή νόσος, μετά την αρτηριακή υπέρταση και τη στεφανιαία νόσο.
Πιθανολογείται μάλιστα ότι στην εμφάνισή της συμβάλλουν ουσιαστικά οι ίδιοι παράγοντες με αυτούς που προκαλούν την αθηροσκλήρωση των αγγείων (π.χ. διαταραχή των λιπιδίων του αίματος).
Άλλη αιτία της αορτικής στένωσης είναι ο ρευματικός πυρετός, συνηθισμένος παλαιότερα, αλλά ολοένα και μειούμενος, παρά την επανεμφάνισή του τελευταία λόγω της μετακίνησης των πληθυσμών· συνήθως προσβάλλει και άλλες βαλβίδες, όπως τη μιτροειδή.
Σε νεότερες ηλικίες, η στένωση της αορτικής βαλβίδας αποδίδεται τις περισσότερες φορές σε δίπτυχη κατασκευή αυτής εκ γενετής, η οποία ευνοεί την ασβεστοποιό της στένωση.
Τέλος, η ακτινοβολία μπορεί να είναι η αιτία στένωσης της αορτή, αλλά και των άλλων βαλβίδων.
Παθοφυσιολογία της αορτικής στένωσης
Η στένωση αορτής συνεπάγεται διαφορά πίεσης μεταξύ αριστεράς κοιλίας και αορτής προκαλώντας αύξηση της πίεσης στην αριστερά κοιλία η οποία οδηγεί σε ομόκεντρη συγκεντρική υπερτροφία. Το αποτέλεσμα είναι η ελάττωση της ενδοτικότητας της αριστερής κοιλίας, αύξηση της τελοδιαστολικής πίεσης της αριστεράς κοιλίας και αύξηση των μυοκαρδιακών απαιτήσεων σε οξυγόνο, λόγω της αύξησης της μάζας και της υπερέντασης του τοιχώματος της αριστεράς κοιλίας. Η υψηλή τελοδιαστολική πίεση της αριστεράς κοιλίας συνεπάγεται ελάττωση της πίεσης αιμάτωσης του μυοκαρδίου η οποία οδηγεί σε υπενδοκαρδιακή ισχαιμία.
Συμπτώματα της αορτικής στένωσης
Η κλασσική τριάδα
Στηθάγχη, συγκοπή και συμπτώματα καρδιακής ανεπάρκειας θέτουν την κλινική υπόνοια της αορτικής στένωσης.
Σημεία της αορτικής στένωσης
Αργά ανερχόμενος καρωτιδικός σφυγμός που παρατείνεται, δηλαδή μικρός και βραδύς σφυγμός
Τραχύ συστολικό φύσημα που η ένταση αυξάνεται από το μέσον προς το τέλος της συστολής. Τα φυσήματα που έχουν μεγάλη διάρκεια και φθάνουν στην μεγαλύτερη έντασή τους προς το τέλος της συστολής, είναι ενδεικτικά βαριά αορτικής στένωσης.
Διάγνωση της αορτικής στένωσης
Διάγνωση γίνεται
- Με το υπερηχογράφημα καρδιάς
- Διοισοφάγειο υπερηχογράφημα
- Στους ασθενείς με στηθαγχικά συμπτώματα που θα γίνει ανικατάσταση της βαλβίδας γίνεται προεγχειρητικός καθετηριασμός με στεφανιογραφία για να προσδιορισθούν η παρουσία και ο βαθμός τυχόν ταυτόχρονης στεφανιαίας νόσου και αν υπάρχει στεφανιαία νόσος γίνεται στεφανιαία επαναγγείωση. Μπορεί να γίνουν και ταυτόχρονα.
Αντιμετώπιση της αορτικής στένωσης
Η στένωση αορτικής κατατάσσεται σε ήπια, μέτριας βαρύτητας, και σοβαρή και προτείνεται η συντηρητική ή χειρουργική αντιμετώπισή της. Κάθε περίπτωση ασθενούς πρέπει να αντιμετωπίζεται εξατομικευμένα.
Συντηρητική αντιμετώπιση
-Μικροβιακή ενδοκαρδίτιδα: Δίνεται πάντα χημειοπροφύλαξη σε ασθενείς με στενωση αορτικής βαλβίδας
–Αποφυγή έντονης άσκησης σε μέτρια και βαριά στένωση αορτικής βαλβίδας
–Διόρθωση κολπικών και κοιλιακών αρρυθμιών γιατί η ανοχή της καρδιάς είναι μικρή
-Διγοξίνη σε καρδιακή ανεπάρκεια αν και σε βαριά στένωση με μόνιμη παρεμπόδιση της εκροής αίματος. Το όφελος από ινότροπα είναι μικρό.
-Τα διουρητικά μπορεί να είναι χρήσιμα για τα συμφορητικά συμπτώματα, αλλά πρέπει να χρησιμοποιούνται με προσοχή γιατί η μείωση της πίεσης πλήρωσης της αριστερής κοιλίας μπορεί να οδηγήσει σε ελάττωση του κατά λεπτού όγκου αίματος και της αρτηριακής πίεσης.
-Αποφυγή νιτρικών και άλλων αγγειοδιασταλτικών φαρμάκων σε βαριά στένωση αορτής, γιατί μειώνουν την πίεση πλήρωσης της αριστεράς κοιλίας και τη συστηματική αρτηριακή πίεση μα αποτέλεσμα αιμοδυναμική κατάρρευση. Αν ο ασθενής έχει και στηθάγχη η θεραπεία αυτή πρέπει να γίνεται με αυστηρή επίβλεψη και με αύξηση του όγκου των υγρών με φυσιολογικό ορό και σε υπόταση από την νιτρογλυκερίνη χορηγούνται παρεντερικώς ινότροπά φάρμακα ή αγγειοσυσταλτικά.
-Οι ασυμπτωματικοί ασθενείς παρακολουθούνται με υπερηχογράφημα καρδιά κάθε 6-12 μήνες.
Χειρουργική αντιμετώπιση
Γίνεται σε ασθενείς με βαριά στένωση αορτικής βαλβίδας < 0,75cm2 εκτός και αν αντενδείκνυται
Στους ασθενείς με στηθαγχικά συμπτώματα που θα γίνει ανικατάσταση της βαλβίδας γίνεται προεγχειρητικός καθετηριασμός με στεφανιογραφία για να προσδιορισθούν η παρουσία και ο βαθμός τυχόν ταυτόχρονης στεφανιαίας νόσου και αν υπάρχει στεφανιαία νόσος γίνεται στεφανιαία επαναγγείωση. Μπορεί να γίνουν και ταυτόχρονα.
Σε ασθενείς με κρίσιμη στένωση αορτής τοποθετείται ενδοαορτική αντλία μέχρι την αιμοδυναμική αντιρρόπηση για να χειρουργηθεί. Προσοχή δεν τοποθετείται σε συνυπάρχουσα ανεπάρκεια αορτής.
Όταν απαιτείται χειρουργική αντιμετώπιση της στένωσης της αορτικής βαλβίδας, πρώτη επιλογή για πολλά χρόνια αποτελούσε η χειρουργική αντικατάστασή της με προσθετική βαλβίδα. Αυτή μπορεί να είναι μεταλλική (απαιτεί χρόνια λήψη αντιπηκτικών, αλλά έχει μεγάλη αντοχή στο χρόνο) ή βιολογική (μοιάζει περισσότερο στη γηγενή βαλβίδα και δεν απαιτεί αντιπηκτική αγωγή, αλλά εκφυλίζεται μετά μία δεκαετία περίπου και απαιτείται νέο χειρουργείο για αντικατάστασή της, γι’ αυτό και σπάνια εμφυτεύεται σε ασθενείς ηλικίας μικρότερης των 60-65).
Προ του χειρουργείου, ο ασθενής πρέπει να υποβληθεί σε στεφανιογραφία, ώστε αν υπάρχει σημαντική στένωση στα στεφανιαία αγγεία, να πραγματοποιηθεί και bypass μαζί με την αντικατάσταση της βαλβίδας. Τα τελευταία χρόνια έχουν αναπτυχθεί ορισμένες μέθοδοι παρέμβασης στη στενωμένη αορτική βαλβίδα που δεν απαιτούν ανοιχτό χειρουργείο. Πρόκειται για την διαδερμική αντικατάσταση της βαλβίδας με τη βοήθεια καθετήρα, πάνω στον οποίο είναι τοποθετημένη (σε σύμπτυξη, διπλωμένη) η προσθετική βαλβίδα. Ο καθετήρας αυτός προωθείται έως την καρδιά μέσω της μηριαίας αρτηρίας (στο όριο κορμού και κάτω άκρου, όπως γίνεται στη στεφανιογραφία) και η βαλβίδα αφήνεται να εκπτυχθεί (να ξεδιπλωθεί) με τρόπο που να παραμερίσει τη στενωμένη βαλβίδα και να λάβει τη θέση της.
Εναλλακτικά, ο καθετήρας με την προσθετική βαλβίδα μπορεί, μέσω μίας μικρής τομής στο θώρακα, να οδηγηθεί έως την κορυφή της καρδιάς (περίπου κάτω από τη θηλή του αριστερού μαστού), την οποία και διαπερνά, εισέρχεται στην αριστερή κοιλία και προωθείται μέχρι εντός της γηγενούς βαλβίδας, την οποία και θα αντικαταστήσει.
Οι 2 αυτές μέθοδοι της διαδερμικής (δηλ. χωρίς ανοικτό χειρουργείο) αντικατάστασης της αορτικής βαλβίδας προτείνονται, ιδιαίτερα, σε περιπτώσεις όπου η αντικατάσταση της βαλβίδας είναι μεν απαραίτητη (π.χ. βαριά στένωση με επανειλημμένα πνευμονικά οιδήματα), αλλά η γενικότερη κατάσταση του ασθενούς (προχωρημένη ηλικία, σακχαρώδης διαβήτης, νεφρική ανεπάρκεια κ.τ.λ.) δεν επιτρέπει ανοικτό χειρουργείο.
Τα καλύτερα συμπληρώματα διατροφής για την υγεία της καρδιάς σας
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για την υγεία της καρδιάς σας
Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό.
Διαβάστε, επίσης,
Η τεχνική της ακρόασης των φυσημάτων στα παιδιά
Χρήσιμες πληροφορίες για τις συγγενείς καρδιοπάθειες
Υπάρχουν κίνδυνοι από την Ακτινοθεραπεία;
Τι εξελίξεις περιμένουμε στην Καρδιοχειρουργική
Εγχείρηση καρδιάς ενώ η καρδιά λειτουργεί
Τι είναι ο αθηρωματικός δείκτης;
Η ιστορία της καρδιοχειρουργικής
Τι πρέπει να προσέχετε με τα αντιπηκτικά;
Προστασία από λοιμώδη ενδοκαρδίτιδα
Χημειοπροφύλαξη ενδοκαρδίτιδας
www.emedi.gr
