Λευκοπλακία στόματος

Η λευκοπλακία στόματος είναι προκαρκινωματώδης βλάβη του στόματος

Γράφει η 

Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά 

Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD 

Η στοματική λευκοπλακία ICD-10 K13.21είναι μία λευκή πλάκα που δε μπορεί να ξυστεί και να φύγει και παραμένει παρ’ όλες τις προσπάθειες να αποκολληθεί.

Η λευκοπλακία είναι προκαρκινική κατάσταση και καρκίνος είναι πιο πιθανό να συμβεί σε άτομα με ιδιοπαθή λευκοπλακία, όταν δεν αναγνωρίζεται αιτιολογικός παράγοντας.

Η αιτιολογία των περισσότερων περιπτώσεων της είναι άγνωστη (ιδιοπαθής). Σε άλλες περιπτώσεις, η έναρξη της πάθησης μπορεί να εξαρτάται από εξωγενείς παράγοντες ή τοπικούς ή / και ενδογενείς παράγοντες προδιάθεσης, όπως η χρήση καπνού, η κατανάλωση αλκοόλ, ο χρόνιος ερεθισμός, η καντιντίαση, η ανεπάρκεια βιταμινών, οι ενδοκρινικές διαταραχές, και, ενδεχομένως, οι ιοί.

Η λευκοπλακία στόματος συμβαίνει σε λιγότερο από 1% των ατόμων και είναι πιο συχνή στους άνδρες παρά στις γυναίκες, με αναλογία 2: 1. Οι περισσότερες περιπτώσεις  συμβαίνουν σε άτομα στην πέμπτη με έβδομη δεκαετία της ζωής τους. Περίπου το 80% των ασθενών είναι άνω των 40 ετών.

Συμπτώματα και σημεία λευκοπλακίας στόματος

Εντόπιση λευκοπλακίας στόματος:

• 50% στη γλώσσα, τις φατνιακές αποφύσεις της κάτω γνάθου και το βεννογόνο των παρειών
• απαντάταi ακόμα στις φατνιακές αποφύσεις της άνω γνάθου, την υπερώα και το κάτω χείλος
• σπάνια, στο έδαφος του στόματος και τις οπισθογομφιακές περιοχές

Εμφάνιση λευκοπλακίας στόματος:

• μη ψηλαφητές σχεδόν ημιδιαφανείς περιοχές έως παχιές, ελκωτικές, θηλωματώδεις, σκληρές αλλοιώσεις
• υφή ανώμαλη ή σκληρή
• χρώμα λευκό, γκρίζο, κιτρινωπό, καφέ γκρίζο
• δεν μπορεί να αποκολληθεί
• κηλίδα ή πλάκα

Η λευκοπλακία στόματος εκδηλώνεται ως μπαλώματα που είναι φωτεινά λευκά και ευκρινή. Οι επιφάνειες των μπαλωμάτων είναι ελαφρά ανυψωμένες πάνω από τα περιβάλλοντα βλεννογόνο.

Τρία στάδια έχουν περιγραφεί.

• Η πρώτη βλάβη είναι μη ψηλαφητή, ελαφρώς ημιδιαφανής, και έχει λευκό αποχρωματισμό.
• Στη συνέχεια, γίνεται εντοπισμένη ή διάχυτη, ελαφρώς αυξημένη πλάκα με ακανόνιστο περίγραμμα. Αυτές οι βλάβες είναι αδιαφανές λευκές και μπορεί να έχει μια λεπτή, κοκκώδη υφή.
• Σε ορισμένες περιπτώσεις, οι βλάβες εξελίσσονται σε παχύρρευστες, λευκές αλλοιώσεις, δείχνοντας σκλήρυνση, ρωγμές, και  σχηματισμό έλκους.

Κλινικά η λευκοπλακία στόματος κατατάσσεται σε 2 κύριες ομάδες:

• Η πιο συχνή είναι ομοιόμορφες λευκές πλάκες  στο στοματικό βλεννογόνο, οι οποίες έχουν, συνήθως, μικρές προκαρκινικές δυνατότητες.
• Πολύ πιο σοβαρή είναι η μυρμηκιώδης λευκοπλακία, η οποία έχει ισχυρότερη κακόηθες δυναμικό από την ομοιογενή λευκοπλακία. Η μυρμηκιώδης  λευκοπλακία αποτελείται από άσπρες κηλίδες ή  οζίδια σε ατροφική ερυθηματώδη βάση. Αυτές οι βλάβες μπορεί να θεωρηθούν ως ένας συνδυασμός ή μια μετάβαση μεταξύ λευκοπλακίας και ερυθροπλασίας, η οποία είναι η επίπεδη βλάβη κάτω από την λευκοπλακία και είναι ασυνήθιστη στο στόμα, και φέρει υψηλότερο κίνδυνο κακοήθους μετασχηματισμού.

Πέντε κλινικά κριτήρια καταδεικνύουν ένα ιδιαίτερα υψηλό κίνδυνο κακοήθους εξαλλαγής:

• Η μυρμηκιώδης  λευκοπλακία θεωρείται υψηλού κινδύνου.
• Η διάβρωση ή εξέλκωση εντός της βλάβης είναι ιδιαίτερα ενδεικτική κακοήθειας.
• Η παρουσία ενός όζου υποδεικνύει κακόηθες δυναμικό.
• Μια αλλοίωση που είναι ακανόνιστη στην περιφέρειά της είναι είναι επικίνδυνη για κακοήθη εξαλλαγή.
• Η στοματική λευκοπλακία του πρόσθιου δαπέδου του στόματος και της κάτω επιφάνεια της γλώσσας συνδέεται στενά με κακόηθες δυναμικό.
• Σε όλες τις περιπτώσεις, ο σχετικός κίνδυνος κακοήθους δυναμικού προσδιορίζεται από την παρουσία επιθηλιακής δυσπλασίας κατόπιν ιστολογικής εξέτασης.

Αιτίες λευκοπλακίας

• Σε άτομα που καπνίζουν, οι καύση των τελικών προϊόντων του καπνού και η θερμότητα (π.χ. πίσσες καπνού και ρητίνες) είναι ερεθιστικές ουσίες ικανές να παράγουν λευκοπλακωτικές αλλοιώσεις του βλεννογόνου του στόματος. Η πίπα, το πούρο, το τσιγάρο και το κάπνισμα μπορεί να οδηγήσουν σε ένα χαρακτηριστικό τύπο καλοήθους κεράτωσης στη σκληρή υπερώα, που ονομάζεται στοματίτιδα νικοτίνης. Πολλοί ερευνητές θεωρούν ότι αυτό το τραύμα είναι μια ανατομική παραλλαγή της λευκοπλακίας. Πολλές κόκκινες κουκίδες λόγω φλεγμονής και διαστολής των στομίων των σιελογόνων αδένων είναι εμφανείς σε όλο τον ασπρισμένο βλεννογόνο της υπερώας. Αργότερα, ο βλεννογόνος γίνεται ωχρός εξαιτίας μια ελαφρά αύξησης της κερατινοποίησης. Σε προχωρημένες περιπτώσεις, η υπερώα κερατινοποιείται πιο βαριά, και τα οζίδια φαίνεται ότι σχετίζονται με την υπερπλασία των υποκείμενων αδένων, τον ερεθισμό από το σάλιο και την ίνωση και ίνωση.
• Η μάσηση ταμπάκου
• Ο ιός του ανθρώπινου θηλώματος 11 και 15
• Η ακτινοβολία
• Η χρήση αλκοόλ έχει προταθεί ως μια πιθανή αιτία, διότι το αλκοόλ μπορεί να ερεθίσει τον βλεννογόνο. Άτομα που καταναλώνουν τακτικά μεγάλες ποσότητες αλκοόλ, συνήθως, επίσης, καπνίζουν. Ως εκ τούτου, ο πλήρης  καθορισμός των συνεπειών του αλκοόλ είναι δύσκολη.
• Η ανώμαλη σύγκλειση, το χρόνιο  δάγκωμα στο μάγουλο, η κακή τοποθέτηση οδοντοστοιχιών, τα σιδεράκια, τα μασελάκια και τα αιχμηρά, σπασμένα κάτω δόντια που ερεθίζουν διαρκώς το βλεννογόνο μπορούν να προκαλέσουν λευκοπλακία.
• Οι ασθενείς με συφιλιδική γλωσσίτιδα έχουν υψηλότερο επιπολασμό στοματικής λευκοπλακίας.
• Η στοματική σήψη
• Οι οδοντιατρικές παρεμβάσεις
• Οι πρόσθετες οδοντιατρικές διεργασίες
• Η θεραπεία με οιστρογόνα
• Η παρουσία της Candida albicans, που είναι συχνός στοματικός μύκητας, έχει αναφερθεί να συνδέεται πολύ συχνά με την λευκοπλακία.
• Η ανεπάρκεια των βιταμινών Α και του συμπλέγματος Β έχει προταθεί ως παράγοντας προαγωγής στην ανάπτυξη λευκοπλακίας.
• Οι ιδιοπαθείς βλάβες και οι δυσπλαστικές βλάβες δεν έχουν καμία συγκεκριμένη κλινική εμφάνιση. Ως εκ τούτου, σε κάθε περίπτωση, η κλινική εικόνα δεν είναι ένας οδηγός για τα υποκείμενα μικροσκοπικά χαρακτηριστικά. Η οριστική διάγνωση της  λευκοπλακίας στόματος γίνεται όταν οποιοδήποτε αίτιο πρόκλησης, εκτός από τον καπνό και το παξιμάδι έχει αποκλειστεί και η ιστοπαθολογική εξέταση δεν έχει επιβεβαιώσει οποιαδήποτε άλλη συγκεκριμένη διαταραχή.

Διαφορική διάγνωση λευκοπλακίας στόματος

Λευκές αλλοιώσεις που μπορούν να αποκολληθούν: μονιλίαση και διάβρωση από ασπιρίνη

Λευκές αλλοιώσεις που δε μπορούν να αποκολληθούν: τραυματική κεράτωση, λευκοοίδημα, γαλβανική κεράτωση, ομαλός λειχήνας, ακροχονδρώδες καρκίνωμα, λύκος, επιδερμοειδές καρκίνωμα, τριχωτή λευκοπλακία, λευκοκεράτωση της υπερώας από νικοτίνη

Διάγνωση λευκοπλακίας στόματος

Βιοψία (καλύτερα να μη γίνεται)

Τα ιστολογικά ευρήματα

Η πλάκα μπορεί να δείξει υπερκεράτωση, το κοκκώδες στρώμα είναι συχνά συμπυκνωμένη και εξαιρετικά εμφανές. Ακάνθωση, η οποία αναφέρεται στην ανώμαλη πάχυνση του στρώματος των ακανθωτών κυττάρων, μπορεί, επίσης, να παρατηρηθεί. Επιθηλιακές αλλαγές που υποδηλώνουν την προκαρκινική αλλοίωση είναι: η υπέρχρωση του πυρήνα, η απώλεια της πολικότητας, ο αυξημένος αριθμός μιτώσεων, η πυρηνική πλειομορφία, η αλλαγή της κυτταροπλασματικής και πυρηνικής αναλογίας, η βαθιά κερατινοποίηση των κυττάρων, η απώλεια διαφοροποίησης, η απώλεια μεσοκυττάριας προσκόλλησης

Η ενδοσκόπηση  είναι ένα αποτελεσματικό εργαλείο για την εξέταση της στοματικής λευκοπλακίας.

Οι μοριακοί δείκτες που μπορεί να υποδεικνύουν μια αυξημένη πιθανότητα κακοήθους μετασχηματισμού είναι:

(1) Οι μεταλλάξεις στο γονίδιο ρ53

(2) Η ακατάλληλη έκφραση των ογκογονιδίων (π.χ. κυκλίνη D1), κερατινών, τα αντιγόνα ομάδων αίματος και άλλοι υδατάνθρακες της κυτταρικής επιφάνειας, 

(3) Η ανευπλοειδία DNA (όταν η ποσότητα του DNA δεν είναι ένα ακριβές πολλαπλάσιο του διπλοειδή αριθμού) και είναι ένας δείκτης  με κακή επιβίωση.

Θεραπεία λευκοπλακίας στόματος

• Διαγκοπή του καθ’έξιν δαγκώματος των χειλιών
• Διόρθωση οδοντικών προθέσεων που δεν εφαρμόζουν καλά
• Διακοπή καπνίσματος και οινοπνεύματος

Μπορεί να απαιτηθεί χειρουργική εκτομή της λευκοπλακία στόματος. Η συχνή κλινική παρατήρηση συνοδεύεται από φωτογραφικό υλικό. Η εκτομή με κρυοθεραπεία και το διοξείδιο του άνθρακα και η εκτομή με λέιζερ χρησιμοποιούνται, επίσης. Η περιοχή επουλώνεται γρήγορα, και φαινομενικά υγιής βλεννογόνος υπάρχει πίσω. Ωστόσο, η αβεβαιότητα παραμένει όσον αφορά τον κίνδυνο διηθητικού καρκινώματος στη συνέχεια σε χώρους που προηγουμένως υποβλήθηκαν σε θεραπεία, γι’ αυτό απαιτείται εξατομικευμένη θεραπεία.

• Φάρμακα

Τα τοπικά ρετινοειδή είναι αναποτελεσματικά, συνήθως. Τα συστημικά ρετινοειδή μπορεί να είναι αποτελεσματικά, αλλά έχουν τοξικές επιδράσεις. Οι μελέτες για χορήγηση υψηλής δόσης που ακολουθείται από χαμηλή δόση συστηματική έκθεση ισοτρετινοΐνης σταθεροποιεί την πλειονότητας των αλλοιώσεων.

Η βήτα-καροτίνη προσφέρει παρατεταμένη ύφεση σε ασθενείς με στοματική λευκοπλακία.

Πρόγνωση λευκοπλακίας στόματος

Περίπου το 10% των ασθενών που αναπτύσσουν στοματική λευκοπλακία έχουν διηθητικό καρκίνωμα (6%) ή αναπτύσσουν αργότερα καρκίνωμα (4%). Παρά την εκτομή, μικρές δυσπλαστικές αλλοιώσεις μπορεί να ακολουθούνται από πολλαπλά καρκινώματα και μοιραία έκβαση. Επιπλέον, ορισμένες δυσπλαστικές αλλοιώσεις  μπορεί να έχουν χειρότερη πρόγνωση. Ωστόσο, το γεγονός ότι πολλές δυσπλαστικές βλάβες υποχωρούν αυτόματα δείχνει ότι η συμπεριφορά των δυσπλαστικών βλαβών είναι απρόβλεπτη. Η παρατεταμένη και στενή ιατρική παρακολούθηση είναι απαραίτητη.

Οι ασθενείς πρέπει να γνωρίζουν ότι οι βλάβες μπορεί να υποτροπιάσουν. Θα πρέπει να είναι σε θέση να παρακολουθούν τις βλάβες και να αναφέρουν τυχόν αλλαγές. Θα πρέπει να διατηρηθεί άριστη στοματική υγιεινή.

Η λευκοπλακία σπάνια εμφανίζεται και σε άλλες επιφάνειες βλεννογόνων.

Να προτιμάτε τις φυσικές θεραπείες για τον καρκίνο, σύμφωνα με το Μοριακό Προφίλ του Όγκου

Η ζωή είναι πολύτιμη.

Η ζωή είναι δική σας. Πάρτε την στα χέρια σας!

Διαβάστε, επίσης,

Για όσους έχουν κίνδυνο για καρκίνο από το κάπνισμα

Πρόληψη καρκίνου του πνεύμονα με διακοπή καπνίσματος

Καρκίνος της γλώσσας

Χημειοπροφύλαξη στον καρκίνο του πνεύμονα

Δίαιτα για την δυσγευσία

Ατροφία του αιδοίου

www.emedi.gr