Δευτέρα, 10 Φεβρουαρίου, 2025
ΑρχικήΧωρίς κατηγορίαΓιατί η γονιδιακή θεραπεία είναι η απόλυτη θεραπεία του καρκίνου

Γιατί η γονιδιακή θεραπεία είναι η απόλυτη θεραπεία του καρκίνου

Η απόλυτη θεραπεία του καρκίνου

Γράφει η

Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά

Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD

Στη γονιδιακή θεραπεία μεταφέρεται ένα λειτουργικό γονίδιο στα σωματικά κύτταρα με σκοπό να δώσει μια νέα γενετική ιδιότητα σε αυτά τα κύτταρα.

Μέσω της τεχνολογίας του ανασυνδυασμένου DNA η διαδικασία της απομόνωσης και του χαρακτηρισμού των γονιδίων είναι σχετικά απλή. Το όχημα, είναι ο παράγοντας που είναι ή περιέχει γονίδια για να μεταφερθούν  στα κύτταρα παραλήπτες και μπορεί να είναι λιποσώματα, ένα σύστημα μεταφοράς που αποτελείται από RNA ή DNA συσευγμένα με άλλους παράγοντες ή ένα αντιγραφόμενο τμήμα ιού που περιέχει το επιθυμούμενο γενετικό υλικό. 

Ex vivo η γονιδιακή θεραπεία γίνεται με αφαίρεση των κυττάρων ενός ατόμου, εισαγωγή του επιθυμητού γονιδίου με ένα επιλεγμένο όχημα μέσα στα κύτταρα και μετά επανεισαγωγή των τροποποιημένων κυττάρων μέσα στον οργανισμό. Οι αρχικές μελέτες της ανθρώπινης γονιδιακής θεραπείας έγιναν με αυτόν τον τρόπο. Παρόλα αυτά σε πολλές περιπτώσεις οι in situ αντιδράσεις όταν το όχημα τοποθετείται μέσα στο σώμα, στο επιθυμητό σημείο μελετώνται. Παραδείγματα, είναι η έγχυση λιποσωμικού DNA απευθείας σε υποδόρια σημεία του όγκου ή η τοποθέτηση οχημάτων απευθείας μέσα στους πνεύμονες σε ασθενείς με κυστική ίνωση ή η εισαγωγή παραγωγικών κυττάρων με γονιδιακά οχήματα αυτοκτονίας στο σημείο του όγκου σε εγκεφαλικούς όγκους. Αυτές οι ποικίλες προσεγγίσεις μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να τροποποιηθούν γενετικά τα κύτταρα που εμπλέκονται στις ανοσολογικές αντιδράσεις και για να προετοιμάσουν ανασυνδυασμένα γονίδια που κωδικοποιούν καρκινικά αντιγόνα.

Η πρώτη απόπειρα μεταφοράς γονιδίου έγινε για στόχευση και παρακολούθηση των λεμφοκυττάρων για αύξηση της ανοσολογικής απόκρισης. Γενετικά στοχευμένα  σχετιζόμενα με τον όγκο λεμφοκύτταρα μπορεί συχνά να διακρίνονται στο αίμα των ασθενών τις πρώτες τρεις εβδομάδες και ένα μικρό ποσοστό ανιχνεύεται σε μερικά δείγματα όγκου ακόμη και 10 χρόνια μετά και το σημαντικότερο χωρίς ανεπιθύμητες ενέργειες και με βελτίωση της λειτουργίας του ανοσοποιητικού συστήματος.

Τα οχήματα ιών και το γυμνό DNA με τη μορφή πλασμιδίων που κωδικοποιούν αντιγόνα όγκου έχουν χρησιμοποιηθεί για ανοσοποίηση. Το DNA χορηγήθηκε σε μυϊκά κύτταρα, αλλά είναι πιθανό τα δενδριτικά κύτταρα να παραλαμβάνουν τα αντιγόνα που απελευθερώνονται από τα αποπτωτικά μυϊκά κύτταρα. Σημαντική έρευνα έχει γίνει με τους ιούς της γρίπης των πτηνών και της ευλογιάς σαν οχήματα για μεταφορά γονιδίων που κωδικοποιούν τα επιθυμητά καρκινικά αντιγόνα. Μια στρατηγική είναι η πρώιμη ώθηση στην οποία ο ασθενής πρώτα ανοσοποιείται με εμβόλιο ιού που κωδικοποιεί το γονίδιο για το καρκινοεβρυϊκό αντιγόνο. Ο ανοσογονιδιακός παράγοντας μπορεί να χρησιμοποιηθεί μία ή δύο φορές. H χρήση του ιού της ευλογιάς έχει καλύτερα ανοσολογικά αποτελέσματα. 

Τα γονίδια αυτοκτονίας

Ένα γονίδιο αυτοκτονίας, στη γενετική, θα σκοτώσει ένα κύτταρο μέσω της απόπτωσης.

Η ενεργοποίηση αυτών των γονιδίων μπορεί να οφείλεται σε πολλές διαδικασίες, αλλά ο κύριος κυτταρικός “διακόπτης” για να επάγει την απόπτωση είναι η πρωτεΐνη ρ53.

Διέγερση ή εισαγωγή (μέσω γονιδιακής θεραπείας) των γονιδίων αυτοκτονίας είναι ένας τρόπος για τη θεραπεία του καρκίνου ή άλλων ασθενειών στις οποίες παρατηρείται πολλαπλασιασμός των κυττάρων. Τα γονίδια αυτοκτονίας αποτελούν τη βάση μιας στρατηγικής για να γίνουν τα καρκινικά κύτταρα πιο ευάλωτα και πιο ευαίσθητα στη θεραπεία. Η προσέγγιση είναι η σύνδεση των τμημάτων των γονιδίων που εκφράζονται σε καρκινικά κύτταρα με άλλα γονίδια για να δημιουργηθούν ένζυμα που μπορεί να μετατρέψουν μία αβλαβή ουσία σε μια τοξική για τον όγκο.

Τα περισσότερα γονίδια αυτοκτονίας διαμεσολαβούν στην κωδικοποίηση ιογενών ή βακτηριακών ενζύμων που μετατρέπουν ένα ανενεργό φάρμακο σε τοξικόύς αντιμεταβολίτες που αναστέλλουν τη σύνθεση του νουκλεϊκού οξέος. Τα γονίδια αυτοκτονίας πρέπει να εισαχθούν εντός των κυττάρων με τρόπους που διασφαλίζουν την πρόσληψη και έκφραση τους από τα καρκινικά κύτταρα όσο το δυνατόν περισσότερο, ενώ περιορίζουν την έκφρασή τους σε φυσιολογικά κύτταρα. Η γονιδιακή θεραπεία αυτοκτονίας για τον καρκίνο απαιτεί ο φορέας- όχημα να έχει την ικανότητα να διακρίνει τα καρκινικά από τα φυσιολογικά κύτταρα.

Ο απώτερος στόχος της θεραπείας του καρκίνου είναι η πλήρης εξάλειψη όλων των καρκινικών κυττάρων, αφήνοντας όλα τα υγιή κύτταρα σώα. Μία από τις πιο υποσχόμενες θεραπευτικές στρατηγικές είναι η γονιδιακή θεραπεία αυτοκτονίας καρκίνου CSGT-Cancer Suicide Gene Therapy, η οποία ταχέως εξελίσσεται. Η θεραπευτική επιτυχία της γονιδιακής θεραπείας αυτοκτονίας κατά κύριο λόγο εξαρτάται από την ακρίβεια στην παράδοση των θεραπευτικών διαγονιδίων στα καρκινικά κύτταρα και μόνο. Αυτό γίνεται με την ανακάλυψη και στόχευση μοναδικών ή υπερεκφραζόμενων βιοδεικτών που υπάρχουν στα καρκινικά κύτταρα και στα καρκινικά βλαστικά κύτταρα. Τα θεραπευτικά αποτελέσματα ενισχύονται περαιτέρω με το σχεδιασμό DNA, το οποίο θέτει τα θεραπευτικά γονίδια για τον έλεγχο των ειδικών προαγωγών καρκινικών κυττάρων. Η παράδοση των γονιδίων αυτοκτονίας στα καρκινικά κύτταρα γίνεται με ιούς, καθώς και άλλους φορείς-οχήματα, οι οποίοι οδηγούνται στον καρκίνο με ειδικά αντισώματα και συνδέτες.

Οι κύριοι μηχανισμοί επαγωγής του θανάτου του καρκινικού κυττάρου: διαγονιδιακή έκφραση των κινασών θυμιδίνης, δεαμινάσες κυτοσίνης, ενδοκυτταρικά αντισώματα, τελομεράσες, κασπάσες, δεοξυριβονουκλεάσες. Οι προφυλάξεις που αναλαμβάνονται για την εξάλειψη των κινδύνων που συνδέονται με τη γονιδιακή θεραπεία είναι ο εντοπισμός των καρκινικών κυττάρων με συγκεκριμένους βιοδείκτες και μεταβολικές οδούς για την ανάπτυξη νέων στρατηγικών στοχευμένων και εξατομικευμένων. Με την εισαγωγή του γονιδίου σε ένα κακνοήθη όγκο, ο όγκος θα μειωθεί σε μέγεθος και πιθανόν να εξαφανιστεί εντελώς, με την προϋπόθεση ότι όλα τα μεμονωμένα κύτταρα έχουν πάρει ένα αντίγραφο του γονιδίου. Αυτό εξαρτάται από την αποτελεσματικότητα του φορέα (συνήθως είναι ιός) ο οποίος έχει την ικανότητα να μπει σε όλα τα καρκινικά κύτταρα και μπορεί να διακρίνει ικανοποιητικά τα φυσιολογικά κύτταρα και να τα αποφύγει. Άλλη ιδιότητα που πρέπει να έχει είναι η αποτροπή της μετάστασης μετά την εξόντωση του όγκου.

Τα γονίδια αυτοκτονίας συχνά χρησιμοποιούνται στη βιοτεχνολογία στην μοριακή κλωνοποίηση. Οι φορείς περιλαμβάνουν γονίδια αυτοκτονίας για έναν οργανισμό (όπως E.coli). Το έργο επικεντρώνεται στην κλωνοποίηση αντικαθιστώντας το γονίδιο αυτοκτονίας από το επιθυμητό κομμάτι.

Η απόπτωση

Υπάρχουν δύο τρόποι με τους οποίους ένα κύτταρο μπορεί να πεθάνει: με θάνατο και την απόπτωση.

Θάνατος συμβαίνει όταν ένα κύτταρο έχει υποστεί βλάβη από μια εξωτερική δύναμη, όπως ένα δηλητήριο, μια σωματική βλάβη, μια λοίμωξη ή διακοπή της παροχής αίματος. Ο θάνατος προκαλεί φλεγμονή που μπορεί να προκαλέσει περαιτέρω βλάβη μέσα στο σώμα.

Απόπτωση, είναι ο προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος.  Πολλά κύτταρα υφίστανται προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο, ή απόπτωση, κατά τη διάρκεια της εμβρυϊκής ανάπτυξης. Η απόπτωση είναι μία μορφή κυτταρικού θανάτου στο οποίο μια προγραμματισμένη ακολουθία γεγονότων οδηγεί στην εξάλειψη των κυττάρων χωρίς την απελευθέρωση επιβλαβών ουσιών. Η απόπτωση παίζει σημαντικό ρόλο στην ανάπτυξη και τη διατήρηση της υγείας του σώματος με την εξάλειψη των παλαιών κυττάρων, των περιττών κύτταρων και των ανθυγιεινών κυττάρων. Το ανθρώπινο σώμα αντικαθιστά ένα εκατομμύριο κύτταρα ανά δευτερόλεπτο. Όταν ένα κύτταρο είναι υποχρεωμένο να αυτοκτονήσει, οι πρωτεΐνες που ονομάζονται κασπάσες αναλαμβάνουν δράση. Αναλύονται τα κυτταρικά συστατικά που χρειάζονται για την επιβίωση, και παράγονται ένζυμα που καταστρέφουν το DNA στον πυρήνα του κυττάρου.  Το κύτταρο συρρικνώνεται και στέλνει σήματα κινδύνου που αναγνωρίζουν τα μακροφάγα.

Τα μακροφάγα καθαρίζουν τα συρρικνωμένα κύτταρα και δεν αφήνουν κανένα ίχνος, έτσι ώστε τα κύτταρα αυτά δεν έχουν καμία πιθανότητα να προκαλέσουν τη βλάβη που προκαλούν τα νεκρωμένα κύτταρα.

Η απόπτωση, επίσης, διαφέρει από νέκρωση στο ότι είναι απαραίτητη για την ανθρώπινη ανάπτυξη. Για παράδειγμα, στη μήτρα, τα δάχτυλα μας συνδέονται μεταξύ τους με ένα είδος μεμβράνης. Η απόπτωση είναι αυτό που κάνει την μεβράνη να εξαφανιστεί και να έχουμε 10 δάχτυλα. Καθώς αναπτυσσόμαστε, το σώμα, δημιουργεί εκατομμύρια περισσότερα κύτταρα από ό, τι χρειάζεται. Αυτά που δεν σχηματίζουν συναπτικές συνδέσεις υφίστανται απόπτωση, έτσι ώστε τα υπόλοιπα κύτταρα να λειτουργούν καλά. Ο προγραμματισμένος κυτταρικός θάνατος είναι μια τέλεια αναπαράσταση της διαδικασίας της εμμήνου ρύσεως. Αντί να πεθαίνουν λόγω τραυματισμού, τα κύτταρα παθαίνουν απόπτωση και πεθαίνουν σε συνάρτηση με τις ενδείξεις μέσα στο σώμα (ορμόνες). Τα κύτταρα, επίσης, αναγνωρίζουν ιούς και γενετικές μεταλλάξεις, που μπορεί να προκαλέσουν βλάβη στον οργανισμό κι έτσι οι επιστήμονες προσπαθούν να μάθουν πώς μπορούν να διαμορφώσουν την απόπτωση, έτσι ώστε να μπορούν να ελέγχουν ποια κύτταρα ζουν και ποια πρέπει να οδηγηθούν σε προγραμματισμένο κυτταρικό θάνατο.

Πολλές ασθένειες και διαταραχές που συνδέονται με τη ζωή και το θάνατο των κυττάρων και την αυξημένη  απόπτωση, είναι το AIDS, το Alzheimer και η νόσος του Πάρκινσον, ενώ μειωμένη απόπτωση υπάρχει στο λύκο και τον καρκίνο. Η κατανόηση του πώς λειτουργεί η απόπτωση είναι το πρώτο βήμα για την θεραπεία αυτών των νόσων. Όταν απόπτωση δεν λειτουργεί σωστά, τα κύτταρα που πρέπει να εξαλειφθούν μπορεί να γίνουν αθάνατα, για παράδειγμα, σε καρκίνο και λευχαιμία. Όταν η απόπτωση λειτουργεί υπερβολικά καλά, σκοτώνει πάρα πολλά κύτταρα και προκαλεί σοβαρή βλάβη των ιστών, όπως σε εγκεφαλικά και νευροεκφυλιστικές διαταραχές όπως η νόσος Alzheimer, η νόσος του Huntington και η νόσος του Parkinson.

Το μέλλον είναι η γονιδιακή θεραπεία…

Η γονιδιακή θεραπεία είναι και η θεραπεία του παιδικού καρκίνου

Διαβάστε, επίσης,

Εξατομικευμένη θεραπεία στον παιδικό καρκίνο

Ανοσοποίηση με καρκινικά αντιγόνα στον καρκίνο

Ιντερλευκίνες

Το τέλος των αυτοάνοσων νοσημάτων

Βιολογική θεραπεία του καρκίνου

Γονιδιακή εξατομικευμένη θεραπεία για τον καρκίνο

Η νέα θεραπεία

Τo καρκινικό μονοπάτι

Τα μονοπάτια του καρκίνου

Ιατρική του μέλλοντος

Τι είναι ο καρκίνος;

H θεραπεία του καρκίνου με αντινεοπλαστόνια

Γιατί κάποιος παθαίνει λευχαιμία

Υποσχόμενη θεραπεία για την λεμφοκυτταρική λευχαιμία

Γονιδιακή θεραπεία και εμβόλια για τις αιματολογικές κακοήθειες

Στοχευμένες τοπικές θεραπείες στον καρκίνο

Γονιδιακή θεραπεία

Ανοσοθεραπεία στον καρκίνο

Kαταστροφή των καρκινικών κυττάρων με κυτταροτοξικούς μηχανισμούς

Κυτταρική ανοσία στον καρκίνο

Βιολογική θεραπεία του καρκίνου

Φαρμακοδυναμική στην ογκολογία

Γονιδιακή εξατομικευμένη θεραπεία για τον καρκίνο

Αντιαγγειογενετικοί παράγοντες

Αναστολή της δραστηριότητας του RAS

Αναστολή των υποδοχέων των τυροσινικών κινασών

Το καρκινικό μονοπάτι στα λεμφώματα

Τα καρκινικά μονοπάτια της οξείας λευχαιμίας

Τα καρκινικά μονοπάτια των σαρκωμάτων

Το καρκινικό μονοπάτι στον καρκίνο του νεφρού

Τα καρκινικά μονοπάτια στο μελάνωμα

Το καρκινικό μονοπάτι στον καρκίνο παχέος εντέρου

Το καρκινικό μονοπάτι στον καρκίνο του μαστού

Στοχευμένη θεραπεία για τον καρκίνο

Έτσι προκαλείται ο καρκίνος

Τα ογκοκατασταλτικά γονίδια στον Κυτταρικό Κύκλο

Ο ρόλος της απόπτωσης στον καρκίνο

Τα μονοπάτια του καρκίνου

Ο ρόλος του p53 στον καρκίνο του μαστού

Ογκογονίδια

Διαγνωστικά τεστ του ανθρώπινου γονιδιώματος

Τα πεπτίδια στη θεραπεία του καρκίνου

Απόπτωση και καταστολή με Survivin

Δερματικές αντιδράσεις σε στοχευμένες θεραπείες

Μονοπάτι PI3K/AKT/mTOR

Πρωτεΐνη ΒΑΧ

Που μπορεί να εφαρμοστεί το μοριακό προφίλ

Οbinutuzumab

Θεραπεία του καρκίνου εξατομικευμένα

Ο καρκίνος θεραπεύεται

Τα ογκοκατασταλτικά γονίδια στον Κυτταρικό Κύκλο

Αυξητικοί παράγοντες λευκών

Ιντερφερόνες

Ιντερλευκίνες

Οι κυτοκίνες και οι χημειοκίνες στη θεραπεία του καρκίνου

Κυτταρική ανοσία στον καρκίνο

Φαρμακοδυναμική στην ογκολογία

Η αγγειογένεση στον καρκίνο

Μακροφάγα και δενδριτικά κύτταρα εναντίον του καρκίνου

Kαταστροφή των καρκινικών κυττάρων με κυτταροτοξικούς μηχανισμούς

Ενεργοποιημένα από τη λεμφοκίνη κύτταρα φονείς

Τα κύτταρα που φυσικά φονεύουν τον καρκίνο

Καρκινικά αντιγόνα

Ανοσοθεραπεία στον καρκίνο

Βιολογική θεραπεία του καρκίνου

Θρομβοποιητίνη

Ερυθροποιητίνη

Βιολογική θεραπεία του καρκίνου

Σε ποιες ασθένειες χρησιμοποιούνται τα πεπτίδια

Υγρά πεπτίδια

Τα πεπτίδια στη θεραπεία του καρκίνου

Θεραπεία του καρκίνου εξατομικευμένα

Μοριακό προφίλ του όγκου

Θεραπεία με εκχύλισμα θύμου αδένα

Γονιδιακή θεραπεία και εμβόλια για τις αιματολογικές κακοήθειες

www.emedi.gr

Γράφει η
Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Ειδικός Παθολόγος- Ογκολόγος, MD, PhD

Διαβάστε, περισσότερα, για τη Σάββη Μάλλιο

 

 

 

 

 

Print Friendly, PDF & Email
ΣΧΕΤΙΚΑ ΑΡΘΡΑ

ΤΕΛΕΥΤΑΙΑ ΑΡΘΡΑ

Sphairin Body

Sphairin Body. Νέα μέθοδος θεραπείας του σώματος, μη επεμβατική με σφαίρες που προκαλούν συμπίεση και προκαλούν δονήσεις Sphairin Body Κατάλληλη μέθοδος για πρόσωπο και σώμα Η μη...

ΔΗΜΟΦΙΛΗ