Χρήσιμες πληροφορίες για το σελήνιο

28 Δεκεμβρίου 2015

Το σελήνιο είναι πολύ χρήσιμο για την υγεία μας

Το σελήνιο έχει χημικό σύμβολο Se, ατομικό βάρος 79 και το όνομά του προέρχεται από τη μυθική θεά Σελήνη.

Είναι βασικό ιχνο-μέταλλο και για τα ζώα και για τον άνθρωπο.

Το σελήνιο βρίσκεται στα εδάφη πολλών χωρών. Χαμηλά επίπεδα υπάρχουν στα εδάφη της Ευρώπης και ΗΠΑ και οι λαοί που ζουν σε περιοχές με χαμηλά ποσοστά σεληνίου στο έδαφος έχουν υψηλότερα ποσοστά καρδιοπαθειών και καρκίνου σε σχέση με αυτούς που ζουν σε εδάφη με υψηλά ποσά σεληνίου (υψηλά επίπεδα στην Ιαπωνία).

Κορυφαίο αντιοξειδωτικό ιχνοστοιχείο, απαραίτητο για την εξουδετέρωση των ελεύθερων ριζών

Το σελήνιο ενσωματώνεται στο σώμα σε έναν μεγάλο αριθμό ζωτικών πρωτεϊνών, που ονομάζονται σελήνιο-πρωτεΐνες (selenoproteins).

Μέχρι τώρα έχουν προσδιοριστεί είκοσι πέντε τέτοιες πρωτεΐνες. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται:

i) υπεροξειδάσες (peroxidises), οι οποίες έχουν σημαντικές αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες και προστατεύουν τις μεμβράνες των κυττάρων από τις ελεύθερες ρίζες

ii) αποϊωδιονάσες (deiodinases), οι οποίες συμμετέχουν στην παραγωγή δραστικής μορφής της θυρεοειδικής ορμόνης (active thyroid hormone) και

iii) πρωτεΐνες που συμμετέχουν στη δημιουργία και επιδιόρθωση του DNA

Οι προσλήψεις σεληνίου σε επίπεδα κατώτερα των επιθυμητών μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα τη μείωση της παραγωγής σελήνιο-πρωτεΐνών, γεγονός που μπορεί να επηρεάσει την επιδιόρθωση του DNA, να εξασθενίσει τις ανοσολογικές και αντιφλεγμονώδεις αντιδράσεις του οργανισμού και να μειώσει την προστασία ενάντια σε ασθένειες, όπως ο καρκίνος και οι καρδιοπάθειες.

Οι καλύτερες πηγές σεληνίου από τις τροφές

Κρέατα οργάνων (εντόσθια) 40
Ψάρια και οστρακοειδή 32
Κρέατα ψαχνό 18
Μη αποφλοιωμένοι σπόροι 12
Δημητριακά 12
Κτηνοτροφικά προϊόντα 5
Φρούτα και λαχανικά 2

Οι ξηροί καρποί, τα δημητριακά, τα μανιτάρια και τα καρύδια Βραζιλίας είναι οι πλουσιότερες πηγές

Περιεχόμενο του σώματος σε σελήνιο και απορρόφηση σεληνίου από το σώμα

Το περιεχόμενο του σεληνίου στους ενήλικες είναι περίπου 20 χλγρ και το μεγαλύτερο ποσό είναι στα νεφρά, στο συκώτι και στους όρχεις των ανδρών.

Η απορρόφηση είναι πιο αποτελεσματική όταν γίνεται από το οργανικό σελήνιο της αναπτυσσόμενης μαγιάς, παρά από την ανόργανη μορφή του.

Έλλειψη σεληνίου

Η έλλειψη σεληνίου μπορεί να προκληθεί από διατροφή με επεξεργασμένες και ραφιναρισμένες τροφές ή με διατροφή με τροφές σε έδαφος φτωχό σε σελήνιο. Τα βρέφη που τρέφονται με τεχνητό γάλα έχουν έλλειψη σεληνίου. Η έλλειψη σεληνίου προκαλεί τη νόσο του Keshan, που είναι μια συμφορητική καρδιοπάθεια της Κίνας και θεραπεύεται με 100 μγρ σεληνίου την εβδομάδα και τη νόσο των λευκών μυών που είναι διατροφική μυϊκή δυστροφία που ονομάζεται, επίσης θρεπτική μυοπάθεια και είναι μια ασθένεια των μυών των αμνών, μοσχαριών, πουλαριών και των ενήλικων αλόγων που οφείλεται σε ανεπάρκεια σε σελήνιο ή / και βιταμίνη Ε.

Συνιστώμενες ημερήσιες προσλήψεις σεληνίου

Τα συμπληρώματα σεληνίου θα πρέπει να είναι 200 μγρ.

Λειτουργίες σεληνίου

Διατήρηση της ομαλής λειτουργίας του συκωτιού
Αύξηση της αντίστασης στις ασθένειες
Προστασία από τοξικά μέταλλα
Προαγωγή της ανδρικής σεξουαλικής αναπαραγωγικής ικανότητας στην παραγωγή προσταλανδινών για την παραγωγή ορμονών
Διατήρηση της υγείας των ματιών και της όρασης
Διατήρηση της υγείας των μαλλιών και του δέρματος
Είναι παράγοντας κατά των φλεγμονών
Διατηρεί την υγεία της καρδιάς
Προστατεύει από τοξικές ουσίες που παράγονται στο σώμα
Προστατεύει από τον καρκίνο και τον θεραπεύει
Λειτουργεί μαζί με την βιταμίνη Ε για την παραγωγή ουμπικινόνης που είναι βιταμινοειδής ουσία που βρίσκεται σε όλα τα κύτταρα του σώματος, αλλά είναι ιδιαίτερα πλούσια στον καρδιακό μυ και λειτουργεί σαν συνένζυμο μεταφοράς οξυγόνου. Πλούσια πηγή της ουμπικινόνης είναι η μαγιά και είναι γνωστή και σαν συνένζυμο Q
Προστατεύει το σώμα σαν αντιοξειδωτικό

Θεραπευτικές χρήσεις σεληνίου

Αρθρίτιδα
Υψηλή πίεση αίματος
Στηθάγχη
Νόσος Keshan
Νόσος λευκών μυών
Προβλήματα σε μαλλιά, νύχια και δέρμα (πιτυρίδα). Η ένωση του σεληνίου σκοτώνει το μύκητα Malassezia στο τριχωτό της κεφαλής. Το συστατικό χρησιμοποιείται επίσης σε λοσιόν για το σώμα για τη θεραπεία της tinea versicolor που οφείλεται σε μόλυνση από έναν διαφορετικό μύκητα.
Αποτοξίνωση από αρσενικό, κάδμιο και υδράργυρο
Καταρράκτης
Μυϊκή δυστροφία από διατροφή
Ηπατικές παθήσεις
Στειρότητα των αρρένων. Το σελήνιο είναι απαραίτητο για τον σχηματισμό του σπέρματος, αρκεί να μην χορηγείται σε υψηλή ποσότητα. Υπάρχει μία πρωτεΐνη (η οποία λέγετε σεληνοπρωτεΐνη) στην κάψουλα του σπέρματος και η οποία ανευρίσκεται στη μέση περιοχή της ουράς των σπερματοζωαρίων. Το σελήνιο χρειάζεται, επίσης, για τον φυσιολογικό μεταβολισμό της τεστοστερόνης και την αποφυγή των άτυπων μορφών. Σε μία διπλή τυφλή μελέτη η ικανότητα γονιμοποίησης του σπέρματος βελτιώθηκε από το 17,5% στο 35.1% σε άνδρες που έπαιρναν συμπλήρωμα σεληνίου.
Καρκίνος. Το σελήνιο βελτιώνει την άμυνα του οργανισμού κατά των οξειδωτικών δραστικών ουσιών που παράγονται στο σώμα και μπορεί να προκαλέσουν βλάβη στο DNA και τις κυτταρικές μεμβράνες. Το σελήνιο, επίσης, βελτιώνει την ανοσοποιητική λειτουργία και αναχαιτίζει την ανεξέλεγκτη ανάπτυξη των κυττάρων. Ο ρόλος του σεληνίου στην ανάπτυξη του καρκίνου μελετήθηκε εκτενώς πρόσφατα. Οι σελήνιο-πρωτεΐνες μπορούν να μειώσουν την πιθανότητα ανάπτυξης καρκίνου (για παράδειγμα, εξουδετερώνοντας τις ελεύθερες ρίζες που προκαλούν βλάβες στο DNA). Οι σελήνιο-πρωτεΐνες μπορεί να μειώσουν τον κίνδυνο εμφάνισης καρκίνου του προστάτη, επειδή συμμετέχουν στην παραγωγή της τεστοστερόνης, ορμόνης που αποτελεί σημαντικό ρυθμιστή, τόσο της φυσιολογικής όσο και της μη φυσιολογικής ανάπτυξής του. Το σελήνιο κάνει πρόληψη και μπορεί να θεραπεύσει λεμφώματα, καρκίνους της γαστρεντερικής οδού, των πνευμόνων και του μαστού. Ο κίνδυνος για καρκίνο του προστάτη και του ορθού μειώνεται περίπου 60% – 65%. Επίσης, μειώνεται ο κίνδυνος για λευχαιμία και καρκίνο της ουροδόχου κύστης. Οι καρκινοπαθείς πρέπει να λαμβάνουν εξατομικευμένα μεγαλύτερες ποσότητες σεληνίου. Το σελήνιο μειώνει την ανθεκτικότητα του καρκίνο στη θεραπεία γιατί ανοίγει τις αντλίες των κυττάρων και επιτρέπει στα κατάλληλα φάρμακα να μπου εντός των κυττάρων και να δράσουν.
Νοσήματα θυρεοειδούς. Το σελήνιο συμβάλλει στη διατήρηση της σωστής ποσότητας των θυρεοειδικών ορμονών στο αίμα και στους διάφορους ιστούς. Επίσης, ένζυμα τα οποία περιέχουν σελήνιο συμμετέχουν στην αποτοξίνωση του αδένα, σε περιόδους στρες και στην αποτελεσματική διαχείριση των αποθηκών ιωδίου στο σώμα. Το σελήνιο πρέπει να προσλαμβάνεται και στη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Ο θυρεοειδής αδένας είναι ο μεγαλύτερος ενδοκρινής αδένας του ανθρώπινου σώματος. Ο αδένας παράγει τρεις ορμόνες: τη θυροξίνη ή τετραϊωδοθυρονίνη Τ4, την τριιωδοθυρονίνη Τ3 που ρυθμίζουν το μεταβολισμό όλων των ιστών, και την καλσιτονίνη που ελαττώνει τα επίπεδα του ασβεστίου του αίματος. Η σύνθεση και η έκκριση των θυρεοειδικών ορμονών ρυθμίζεται από τη θυρεοειδοτρόπο ορμόνη (TSH) που παράγεται στην υπόφυση, η οποία, με τη σειρά της, εξαρτάται από την έκκριση της ορμόνης TRH που παράγεται στον υποθάλαμο. Η παθολογία του θυρεοειδούς αδένα περιλαμβάνει: 1) Ανωμαλίες ανάπτυξης του θυρεοειδούς 2) Παθήσεις που προκαλούν υπερθυρεοειδισμό 3) Παθήσεις που προκαλούν υποθυρεοειδισμό 4) Θυρεοειδίτιδες 5) Καρκίνο του θυρεοειδούς. Κύριο κλινικό εύρημα στις παθήσεις του θυρεοειδούς είναι η διόγκωσή του η οποία αναφέρεται κλινικά ως βρογχοκήλη. Με τον όρο μεσογειακή διατροφή εννοούμε το σύνολο των διαιτητικών συνηθειών που παρατηρήθηκε ότι είχαν οι κάτοικοι της Κρήτης και της Νοτίου Ιταλίας στις αρχές της δεκαετίας του 1960. Η μεσογειακή διατροφή μπορεί να παρουσιαστεί υπό μορφή τριγώνου-πυραμίδα, η βάση του οποίου αναφέρεται σε τρόφιμα που είναι να καταναλωθούν πολύ συχνά και η κορυφή σε εκείνα που είναι να καταναλωθούν σπάνια σε σχέση με τα υπόλοιπα τρόφιμα που καταλαμβάνουν τις ενδιάμεσες θέσεις. Αποτελείται από εννέα συστατικά: μεγάλη κατανάλωση ελαιολάδου, οσπρίων, δημητριακών, φρούτων, λαχανικών, μέτρια προς υψηλή κατανάλωση ψαριών, μέτρια κατανάλωση κρασιού, γαλακτοκομικών προϊόντων, και φασολιών, και μια μικρή κατανάλωση κρέατος και προϊόντων κρέατος. Ακολουθώντας ένα μεσογειακό πρότυπο διατροφής παρέχουμε στον οργανισμό μας μια επαρκή πρόσληψη ιωδίου, σεληνίου, ψευδαργύρου, αντιοξειδωτικών, βιταμινών όπως Α και C, χαλκού, μαγγανίου και φλαβονοειδών, τα οποία επιδρούν στις παθήσεις του θυρεοειδή αδένα. Το ιώδιο είναι συστατικό της θυροξίνης, της ορμόνης που παράγεται στο θυρεοειδή αδένα. Τροφές πλούσιες σε ιώδιο είναι όλες οι θαλασσινές τροφές, όπως ψάρια, μύδια, καβούρια, πεταλίδες, αχινοί κ.ά. Άλλα συστατικά που επηρεάζουν τον θυρεοειδή, είναι ο ψευδάργυρος, το σελήνιο, ο χαλκός, η βιταμίνη Α, C, κ.α. Το σελήνιο καταλύει την μετατροπή της προ-ορμόνης θυροξίνης (Τ4) στην ενεργή μορφή Τ3. Η επάρκεια του σεληνίου του οργανισμού μπορεί να επηρεάσει τον μεταβολισμό του ιωδίου. Ως εκ τούτου, η έλλειψη σεληνίου μπορεί να προκαλέσει συμπτώματα έλλειψης ιωδίου. Ο ψευδάργυρος συσχετίζεται θετικά με την ελεύθερη T4, καθώς επίσης και με τον λόγο της ελεύθερης Τ3/ ελεύθερη Τ4. Η συγκέντρωση ψευδαργύρου στα ερυθρά κύτταρα είναι μειωμένη σε θυρεοτοξικούς ασθενείς και αυξημένη σε υποθυρεοειδικούς ασθενείς.
Η L-σεληνομεθειονίνη, που είναι ένα αμινοξύ που περιέχει σελήνιο αποτελεί βασικό συστατικό των σεληνοπρωτεϊνών που εμπλέκονται στον έλεγχο των αυτοάνοσων νοσημάτων.

Συμπληρώματα του σεληνίου

Μαγιά πλούσια σε σελήνιο, μέχρι 100 μγρ ανά γραμμάριο, σεληνικό νάτριο (45,7 μγρ ανά 100 μγρ). Η μαγιά προσφέρει μέχρι 100 μγρ σεληνίου ανά γραμμάριο μαγιάς. Παράγεται με προσθήκη αλάτων ανόργανου σεληνίου σε αναπτυσσόμενη μαγιά που ενσωματώνει το ιχνο-μέταλλο στις πρωτεϊνες του. Αυτό σημαίνει αντικατάσταση του θείου, στα αμινοξέα που περιέχουν θείο, από το σελήνιο. Το βασικό πρωτεϊνικό συστατικό συστατικό είναι η σεληνιομεθειονίνη. Το σελήνιο στην πρωτεϊνη της μαγιάς απορροφάται καλύτερα, χρησιμοποιείται καλύτερα και είναι λιγότερο τοξικό από όσο τα ανόργανα άλατα σεληνίου.

Το σουλφίδιο σεληνίου χρησιμοποιείται μόνο σαν σαμπουάν στη θεραπεία της πιτυρίδας και της σμηγματορροϊκής δερματίτιδας του τριχωτού της κεφαλής. Είναι εξαιρετικά τοξικό αν ληφθεί εσωτερικά. Αν καταποθεί, το στομάχι πρέπει να κενωθεί με αναρρόφηση και πλύση και με ένα καθαρτικό, όπως το θειϊκό νάτριο (30 γρ σε 250 χλ νερού) που θα χορηγηθεί σαν διάλυμα. Η βιταμίνη C, 10 χλγρ ανά κιλό βάρους του σώματος, που χορηγείται από το στόμα, βοηθάει στην αποβολή του σουλφιδίου σεληνίου μέσω των νεφρών. Το επίπεδο σεληνίου στα μαλλιά αυξάνεται μετά τη χρήση σαμπουάν που περιέχουν σουλφίδιο σεληνίου.

Συμπτώματα υπερβολικής πρόσληψης σεληνίου

Οδοντικές τερηδόνες στα παιδιά
Πτώση των μαλλιών
Αποχρωματισμός της επιδερμίδας
Ανωμαλίες νυχιών (αποφολίδωση)
Ατονία και κόπωση
Ευρεθιστότητα
Μυρωδιά της αναπνοής σαν από σκόρδο
Γαστρεντερικές διαταραχές
Νευρολογικές διαταραχές
Κίρρωση ήπατος
Πνευμονικό οίδημα

Η ανώτερη ανεκτή πρόσληψη είναι 800 μικρογραμμάρια ανά ημέρα. Η επιπλέον δόση μπορεί να οδηγήσει σε σεληνίωση.

Σαν συμπλήρωμα δίνεται σε δόση 200 mcg και πρέπει να λαμβάνεται πάντοτε μαζί με βιταμίνη Ε. Προειδοποίηση: επίπεδα σεληνίου πάνω από 800 mcg είναι τοξικά. Εάν ήδη παίρνετε πολύ σελήνιο, ή αν εργάζεστε στην παραγωγή υαλικών και κεραμικών, καουτσούκ, ατσαλιού, μπογιάς ή πλαστικών χρειάζεται προσοχή.

Σχέσεις του σεληνίου με την βιταμίνη Ε

Το σελήνιο μπορεί να αναπληρώσει τη βιταμίνη Ε και μπορεί εν μέρει να την αντικαταστήσει
Το σελήνιο είναι 59 έως 100 φορές πιο δραστήριο σαν αντιοξειδωτικό από όσο η βιταμίνη Ε
Το προστατευτικό ένζυμο γλουταθειονική υπεροξειδάση απαιτεί και σελήνιο και βιταμίνη Ε
Ο συνδυασμός σεληνίου και βιταμίνης Ε προσφέρει καλύτερη ανακούφιση από τη στηθάγχη, από όσο το ένα ή το άλλο μόνα τους
Τόσο το ιχνο-μέταλλο όσο και η βιταμίνη Ε είναι απαραίτητα για την αποτελεσματική αντίσταση στις μολύνσεις
Οι καρκίνοι υποχωρούν τόσο με σελήνιο, όσο και με βιταμίνη Ε όσο και με βιταμίνη C
O καρκίνος του δέρματος προκαλείται από υπερβολική έκθεση στο υπεριώδες φως θεραπεύεται με σελήνιο και βιταμίνη Ε και βιταμίνη C
Η καλύτερη αναλογία είναι 100IU βιταμίνη Ε προς 25 μγρ σεληνίου
Οι ευεργετικές επιδράσεις του συνδυασμού σεληνίου και βιταμίνης Ε είναι μεγαλύτερες από την προσθετική επίδραση του καθενός από μόνου του. Οι ουσίες αυτές είναι συνεργητικές μεταξύ τους