Το σύνδρομο Fanconi είναι ασθένεια των νεφρών
Σύνδρομο Fanconi ή σύνδρομο Fanconi’s ή νεφρικό σύνδρομο Fanconi ή νεφρικό-σωληναριακό σύνδρομο Fanconi ή σύνδρομο Lignac-de Toni-Debré-Fanconi είναι σύνολο διαταραχών της νεφρικής λειτουργίας οφειλόμενων σε διάφορες κληρονομικές ανωμαλίες ή εξωγενείς παράγοντες.
Η νεφρική δυσλειτουργία οδηγεί σε πολυουρία και πολυδιψία, διαταραχές του ύδατος, του ασβεστίου, του καλίου, του μαγνησίου, κ.α. και συχνά σε οστικές αλλοιώσεις και αναστολή της ανάπτυξης.
Το σύνδρομο Fanconi είναι μια διαταραχή, η οποία χαρακτηρίζεται από δυσλειτουργία του εγγύς νεφρικού σωληναρίου, με γενικευμένη υπεραμινοξυουρία, νεφρική γλυκοζουρία, υπερφωσφατουρία και απώλεια ύδατος και διττανθρακικών.
Εμφανίζεται ως γενετική ή επίκτητη νόσος.
Το σύνδρομο Fanconi είναι ένα σύνδρομο ανεπαρκούς επαναπορρόφησης στα εγγύς νεφρικά σωληνάρια του νεφρού.
Το σύνδρομο μπορεί να προκληθεί από διάφορες υποκείμενες συγγενείς ή επίκτητες ασθένειες, από τοξικότητα (για παράδειγμα, από τοξικά βαρέα μέταλλα) ή από ανεπιθύμητες ενέργειες φαρμάκων.
Αυτό έχει ως αποτέλεσμα τη μεταφορά διαφόρων μικρών μορίων μεταβολισμού, στα ούρα, αντί να απορροφηθούν από το σωληνοειδές υγρό (για παράδειγμα, γλυκόζη, αμινοξέα, ουρικό οξύ, φωσφορικά και διττανθρακικά).
Το σύνδρομο Fanconi επηρεάζει τα εγγύς σωληνάρια, δηλαδή, το εγγύς εσπειραμένο σωληνάριο.
Διαφορετικές μορφές του συνδρόμου Fanconi μπορούν να επηρεάσουν διαφορετικές λειτουργίες του εγγύς σωληναρίου και να οδηγήσουν σε διαφορετικές επιπλοκές.
Η απώλεια όξινου ανθρακικού άλατος οδηγεί σε τύπου 2 ή εγγύς νεφρική σωληνοειδή οξέωση.
Η απώλεια φωσφορικών έχει ως αποτέλεσμα τη ραχίτιδα των οστών και την οστεομαλακία (ακόμη και με επαρκή επίπεδα βιταμίνης D και ασβεστίου), επειδή τα φωσφορικά είναι απαραίτητα για την ανάπτυξη των οστών στα παιδιά και ακόμη και για το μεταβολισμό των οστών σε ενήλικες.
ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ FANCONI
Τα κλινικά χαρακτηριστικά της εγγύς νεφρικής σωληνοειδούς οξέωσης είναι:
- Πολυουρία, πολυδιψία και αφυδάτωση
- Υποφωσφαταιμικές ραχίτιδες (σε παιδιά) και οστεομαλακία (σε ενήλικες)
- Αποτυχία ανάπτυξης
- Απώλεια της αλκαλικότητας του αίματος
- Υποκαλιαιμία
- Υπερχλωραιμία
Άλλα χαρακτηριστικά της γενικευμένης εγγύς σωληναριακής δυσλειτουργίας του συνδρόμου Fanconi είναι:
- Υποφωσφαταιμία/υπερφωσφατουρία
- Γλυκοζουρία
- Πρωτεϊνουρία/αμινοξυουρία
- Υπερουρικουρία
ΑΙΤΙΕΣ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ FANCONI
- Πολλαπλό μυέλωμα
- Αμυλοείδωση
- Σύνδρομο Sjogren
- Νεφρωσικό σύνδρομο
- Μεταμόσχευση νεφρού
- Ανεπάρκεια βιταμίνης D
- Μόλυβδος
- Υδράργυρος
- Κάδμιο
- Ουράνιο
- Στρόντιο
- Τετρακυκλίνες
- Κυστίνωση
- Νόσος Wilson
- Γαλακτοζαιμία
- Κληρονομική δυσανεξία φρουκτόζης
- Τυροσιναιμία
- Σύνδρομο Lowe- Οφθαλμο-εγκεφαλο-νεφρική δυστροφία που χαρακτηρίζεται από υποτονία, απώλεια των αντανακλαστικών, διανοητική έκπτωση, γλαύκωμα, καταρράκτη και δυσλειτουργία των νεφρικών σωληναρίων. Το σύνδρομο μεταδίδεται ως φυλετικό υπολειπόμενο χαρακτηριστικό
Το σύνδρομο Fanconi επηρεάζει τη μεταφορά πολλών διαφορετικών ουσιών και είναι ένα γενικότερο ελάττωμα στη λειτουργία των εγγύς σωληναρίων.
ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΚΟΤΗΤΑ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ FANCONI
Η κυστίνωση είναι η πιο συχνή αιτία του συνδρόμου Fanconi στα παιδιά. Άλλες αναγνωρισμένες αιτίες είναι η νόσος του Wilson (μια γενετικά κληρονομική κατάσταση του μεταβολισμού του χαλκού), το σύνδρομο Lowe, η τυροσιναιμία (τύπος Ι), γαλακτοσαιμία, ασθένειες αποθήκευσης γλυκογόνου και η κληρονομική δυσανεξία στη φρουκτόζη. Δύο μορφές, η νόσος του Dent-Χ-συνδεόμενη υποφωσφαταιμική ραχίτιδα/ υπολειπόμενη νεφρολιθίαση και το σύνδρομο Lowe, συνδέονται με το χρωμόσωμα Χ. Μια πρόσφατα περιγραφείσα μορφή αυτής της νόσου οφείλεται σε μετάλλαξη στην υπεροξυσωματική πρωτεΐνη EHHADH. Αυτή η μετάλλαξη εσφαλμένα κατευθύνει το EHHADH στα μιτοχόνδρια. Αυτό παρεμποδίζει το αναπνευστικό σύμπλεγμα Ι και την βήτα οξείδωση των λιπαρών οξέων. Το τελικό αποτέλεσμα είναι η μείωση της ικανότητας των μιτοχονδρίων να παράγουν ATP. Αποδείχθηκε ότι μια συγκεκριμένη μετάλλαξη (R76W) του HNF4A, ένα γονίδιο που κωδικοποιεί έναν παράγοντα μεταγραφής, προκαλεί σύνδρομο Fanconi στον άνθρωπο. Στο νεφρό, το HNF4A εκφράζεται ειδικά στα εγγύς σωληνάρια. Η διαγραφή του Hnf4a στον αναπτυσσόμενο νεφρό προκαλεί φαινότυπους του συνδρόμου Fanconi. Ο μεταλλαγμένος νεφρός Hnf4a εμφανίζει ένα ελάττωμα στο σχηματισμό εγγύς σωληναρίων.
ΕΠΙΚΤΗΤΟ ΣΥΝΔΡΟΜΟ FANCONI
Οι αιτίες περιλαμβάνουν κατανάλωση τετρακυκλινών που έχουν λήξει (όπου η τετρακυκλίνη αλλάζει σε επιτετρακυκλίνη και ανυδροτετρακυκλίνη που βλάπτουν το εγγύς σωληνάριο) και ως παρενέργεια του φαρμάκου tenofovir σε περιπτώσεις προϋπάρχουσας νεφρικής δυσλειτουργίας. Στον πληθυσμό του HIV, το σύνδρομο Fanconi μπορεί να αναπτυχθεί δευτερογενώς από τη χρήση ενός αντιρετροϊκού σχήματος που περιέχει τενοφοβίρη και διδανοσίνη. Η δηλητηρίαση από μόλυβδο οδηγεί, επίσης, σε σύνδρομο Fanconi. Το πολλαπλό μυέλωμα ή μονοκλωνική γαμμαπάθεια απροσδιόριστης σημασίας (MUGA) μπορεί, επίσης, να προκαλέσουν το σύνδρομο. Επιπλέον, το σύνδρομο Fanconi μπορεί να αναπτυχθεί ως δευτερογενής ή τριτογενής επίδραση ορισμένων αυτοάνοσων διαταραχών.
Τα φάρμακα που προκαλούν σύνδρομο Fanconi
Τετρακυκλίνες. Η τοξικότητα στην τετρακυκλίνη οφείλεται πιθανώς στην ανυδρο-4-επιτετρακυκλίνη (anhydro-4-epitetracycline), ένα προϊόν αποδόμησης το οποίο σχηματίζεται όταν το φάρμακο αποθηκεύεται για μεγάλο χρονικό διάστημα ή φυλάσσεται σε υγρό περιβάλλον.
Αμινογλυκοσίδες. Οι αμινογλυκοσίδες αποθηκεύονται στα κύτταρα των εγγύς νεφρικών σωληναρίων και τα καταστρέφουν
Βαλπροϊκό οξύ. Μπορεί να προκαλέσει σύνδρομο Fanconi.
Τενοφοβίρη. Χρησιμοποιείται στη θεραπεία του AIDS και μπορεί να προκαλέσει σύνδρομο Fanconi και οξεία νεφρική ανεπάρκεια
Αδενοφοβίρη και διπινοξίλη. Xρησιμοποιούνται για την θεραπεία της χρόνιας ηπατίτιδας Β και συνδέονται με αναστρέψιμο σύνδρομο Fanconi
Deferasirox. Χρησιμοποιείται για την θεραπεία ασθενών με υπερφόρτιση σιδήρου οφειλόμενη σε χρόνιες μεταγγίσεις αίματος για νοσήματα, όπως η β-θαλασσαιμία και η δρεπανοκυτταρική αναιμία. Συνδέεται με αναστρέψιμο σύνδρομο Fanconi
(σισπλατίνη, ιφωσφαμίδη και 6-μερκαπτοπουρίνη) μπορεί να προκαλέσουν σύνδρομο Fanconi
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ FANCONI
Εξετάζονται τα ούρα και το αίμα.
Αύξηση των επιπέδων της γλυκόζης, των φωσφορικών, του ασβεστίου, του ουρικού οξέος, των αμινοξέων και των πρωτεϊνών (ιδιαίτερα της β2-μικροσφαιρίνης και της λυσοζύμης) στα ούρα
Αύξηση των επιπέδων του χλωρίου και μείωση των φωσφορικών και του ασβεστίου στο αίμα
Υπερχλωραιμική μεταβολική οξέωση
Πρωτεϊνουρία. Συνήθως, είναι ελάχιστη, με εξαίρεση την οφειλόμενη σε νεφρωσικό σύνδρομο. Οι πρωτεΐνες μπορεί να είναι προνεφρικής αιτιολογίας, όπως στο πολλαπλούν μυέλωμα, ή σπειραματικής προέλευσης, όπως σε προχωρημένες περιπτώσεις κυστίνωσης, ή σωληναριακής αιτιολογίας, όπως σε όλες τις σωληναριοπάθειες. Το τελευταίο είναι αποτέλεσμα εξασθενημένης επαναρρόφησης των μικρών πρωτεϊνών, όπως τα ένζυμα, οι πεπτιδικές ορμόνες και οι ανοσοσφαιρίνες ελαφρών αλύσεων. Το μοριακό τους βάρος κυμαίνεται μεταξύ 5-50 kd.
Υποκαλιαιμία. Αποδίδεται σε αυξημένη νεφρική αποβολή καλίου, η οποία οφείλεται στην προσέλευση μεγάλων ποσοτήτων νατρίου και υγρών στους περιφερικούς νεφρώνες. Η οξέωση συμβάλλει στο αποτέλεσμα αυτό, αυξάνοντας το διηθημένο φορτίο του καλίου. Η ανεπάρκεια καλίου μπορεί να οδηγήσει σε μυική αδυναμία, δυσκοιλιότητα και, όταν είναι σοβαρή, αιφνίδιο θάνατο. Επιπρόσθετα, η υποκαλιαιμία συμβάλλει στην διαταραχή της συμπυκνωτικής ικανότητας των ούρων που παρατηρείται στους ασθενείς αυτούς.
Υποφωσφαταιμία. Είναι δευτεροπαθής σε μείωση της εγγύς σωληναριακής επαναρρόφησης φωσφορικού. Πάντως, αύξηση της απέκκρισης φωσφορικών μπορεί να παρατηρηθεί μόνο στη διάρκεια της αρχικής φάσης του συνδρόμου Fanconi.
Οξέωση. Οφείλεται κυρίως σε διαταραχή της επαναρρόφησης του διττανθρακικού στα εγγύς νεφρικά σωληνάρια. Όπως σε όλους τους άλλους τύπους εγγύς νεφρικής σωληναριακής οξείδωσης, ο ουδός του διττανθρακικού είναι χαμηλός, ενώ η περιφερική οξίνιση, φυσιολογική. Συνεπακόλουθα, όταν η συγκέντρωση του διττανθρακικού στο πλάσμα είναι κάτω από τον ουδό, το pH των ούρων μπορεί να μειωθεί ανάλογα (σε pH 4.5-5). Σε προχωρημένες περιπτώσεις νεφρικής νόσου, ο περιφερικός μηχανισμός οξέωσης, επίσης, εξασθενεί.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ FANCONI
Αποκατάσταση καλίου
Η θεραπεία παιδιών με σύνδρομο Fanconi συνίσταται, κυρίως, στην αντικατάσταση ουσιών που χάνονται στα ούρα (κυρίως υγρά και διττανθρακικά).
Διαιτητικός περιορισμός των ουσιών που συνδέονται με γενετικά νοσήματα (γαλακτοζαιμία, νοσήματα εναπόθεσης γλυκογόνου, κληρονομική δυσανεξία στη φρουκτόζη, τυροσιναιμία)
Αποφυγή ουσιών που συνδέονται με σύνδρομο Fanconi (βαριά μέταλλα, άλλες τοξίνες)
Θεραπεία εκλυτικών αιτίων:
Κυστεαμίνη (για την κυστίνωση)
D-πενικιλλαμίνη (για την νόσο Wilson)
Απομάκρυνση βαρέων μετάλλων – άλλων τοξικών παραγόντων
Συμπτωματική θεραπεία:
Αντικατάσταση υγρών και ηλεκτρολυτών
Αφθονα υγρά, για την πρόληψη της αφυδάτωσης
Παρεντερικά διαλύματα ή διαλύματα από το στόμα, σε περίπτωση αφυδάτωσης
Διττανθρακικό νάτριο (3-10 mg/kg/24ωρο σε διηρημένες δόσεις), για την μεταβολική οξέωση, την οφειλόμενη στην απώλεια διττανθρακικών
Διουρητικά (π.χ. υδροχλωροθειαζίδη 1-3 mg/kg/24ωρο), για να αποφευχθεί η αύξηση του όγκου, η οποία αυξάνει την απέκκριση των διττανθρακικών μειώνοντας τον νεφρικό ουδό
Συμπληρωματική χορήγηση διττανθρακικού καλίου, για την αναπλήρωση της απώλειας του καλίου από τα διουρητικά
Συμπληρώματα φωσφόρου (1-3 g/24ωρο)
Συμπληρωματική χορήγηση βιταμίνης D. Προτιμάται 1,25-υδροξυβιταμίνη D3 ή 1α-υδροξυβιταμίνη D3, δεδομένου ότι η νεφρική ή/και ηπατική υδροξυλίωση της βιταμίνης D μπορεί να εξασθενήσει στο σύνδρομο Fanconi
Συμπληρωματική χορήγηση καρνιτίνης, για την ενίσχυση της μυϊκής ισχύος
Μεταμόσχευση νεφρού, σε ασθενείς με νεφρική ανεπάρκεια
Μεταμόσχευση ήπατος σε ασθενείς με ηπατική ανεπάρκεια λόγω νόσου του Wilson ή τυροσιναιμίας
ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΣΥΝΔΡΟΜΟΥ FANCONI
Το σύνδρομο Fanconi μπορεί να αντιστραφεί. Εάν οφείλεται σε μεταμόσχευση νεφρού, αναστρέφεται αυτόματα στη διάρκεια του 1ου χρόνου μετά την επέμβαση.
Εάν οφείλεται σε τοξίνες, μπορεί γενικά να αναστραφεί μετά την απομάκρυνση του εκλυτικού αιτίου.
Εάν οφείλεται σε γενετικό νόσημα, συνήθως αναστρέφεται με την θεραπεία της υποκείμενης νόσου.
Πάντως, εάν δεν θεραπευθεί μπορεί να οδηγήσει σε νεφρική ανεπάρκεια η οποία απαιτεί μεταμόσχευση νεφρού.
Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για την υγεία των νεφρών σας
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για την υγεία των νεφρών σας
Διαβάστε, επίσης,
Νεφροτοξικότητα από τη χημειοθεραπεία