Χρήσιμες πληροφορίες για τη γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα
Γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα είναι η συστηματική, κοκκιωματώδης αρτηρίτιδα των μεγάλων αγγείων που προσβάλλει, συνήθως, τους κλάδους των κροταφικών αρτηριών (αλλά και άλλους αορτικούς κλάδους) και απαντάται, κυρίως, σε ηλικιωμένους.
Συχνά σχετίζεται με τη ρευματική πολυμυαλγία (ΡΠ)
Επηρεαζόμενα συστήματα: Αιμοποιητικό/Λεμφικό/Ανοσολογικό, Καρδιαγγειακό
Γενετική: Μπορεί να έχει σημαντική σχέση. Έχουν παρατηρηθεί αρκετές περιπτώσεις μελών της ίδιας οικογένειας
Επικρατέστερη ηλικία: 60 χρόνων και πάνω (πολύ σπάνια κάτω από 50). Η επίπτωση αυξάνεται με την ηλικία
Επικρατέστερο φύλο: Γυναίκες > Άνδρες (4:1)
ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
Η έναρξη μπορεί να είναι αιφνίδια ή προοδευτική στη διάρκεια μηνών
Τοπικά:
- Κεφαλαλγία – συνήθως, ετερόπλευρη κροταφική ή και γενικευμένη ή ινιακή
- Διαλείπουσα χωλότητα κάτω γνάθου/γλώσσας κατά τη μάσηση
- Διαταραχές οράσεως (π.χ. αμαύρωση, σκότωμα, διπλωπία, τύφλωση)
- Ευαισθησία δέρματος του τριχωτού της κεφαλής
- Ισχαιμική οπτική νευρίτιδα
- Διόγκωση, ερυθρότητα κροταφικής αρτηρίας
- Ελάττωση του σφυγμού της κροταφικής αρτηρίας (μπορεί γρήγορα να αυξάνεται)
Συστηματικά:
- Πολυμυαλγία ρευματική – στο 40-60%
- Πυρετός (χαμηλός)
- Αδυναμία/κακουχία
- Απώλεια βάρους
- Ανορεξία
- Αρθραλγίες
ΑΙΤΙΑ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
- Αιτιολογία άγνωστη
- Πιθανός ανοσολογικός μηχανισμός
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
- Ηλικία πάνω από 50
- Ρευματική πολυμυαλγία
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
- Εγκεφαλική αγγειΐτιδα
- Άλλες αιτίες κεφαλαλγίας (όγκος, παραρρινοκολπίτιδα, τραχηλική ή κροταφογναθική αρθρίτιδα)
- Ανεπάρκεια των αγγείων του εγκεφάλου
- Άλλες παθήσεις του συνδετικού ιστού
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
- ΤΚΕ (Westergren) συνήθως, πάνω από 50
- Η ΤΚΕ μπορεί να είναι φυσιολογική στο 10% των ασθενών
- Αυξημένη αλκαλική φωσφατάση πάνω από 1,5 x φυσιολογική τιμή (σπάνια)
- Αυξημένη ασπαρτική αμινοτρανσφεράση (AST) πάνω από 1,5 φυσιολογική τιμή (σπάνια)
- Αναιμία – ήπια έως μέτρια, ορθόχρωμη/ορθοκυτταρική
- Ήπια λευκοκυττάρωση
- Ήπια θρομβοκυττάρωση
Φάρμακα που μπορεί να μεταβάλλουν τα ευρήματα:
Πρεδνιζόνη
ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
Φλεγμονώδης διήθηση (από μονοπύρηνα ή κοκκιώματα με πολυπύρηνα γιγαντοκύτταρα) του έσω ελαστικού πετάλου. Οι αλλοιώσεις μπορεί να είναι μεμονωμένες (π.χ. τμηματικές αλλοιώσεις)
ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
Κροταφική αρτηριογραφία (σε λίγες επιλεγμένες περιπτώσεις)
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
Βιοψία κροταφικής αρτηρίας:
- Τμήμα αγγείου 2,5 τουλάχιστον εκατοστά με συνεχόμενες αλλοιώσεις
- Μέσα σε 72 ώρες από την έναρξη στεροειδών
- Σε αρνητικό αποτέλεσμα μπορεί να γίνει βιοψία της αντίπλευρης αρτηρίας
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
- Εσωτερικός ασθενής (ή εξωτερικός χειρουργικός ασθενής) αρχικά για βιοψία κροταφικής αρτηρίας. Εξωνοσοκομειακή αντιμετώπιση στη συνέχεια
- Σε έντονη υποψία, άμεση έναρξη θεραπείας με κορτικοστεροειδή και παράλληλα, προγραμματισμός για βιοψία κροταφικής αρτηρίας
ΔΙΑΙΤΑ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
- Περιορισμός αλατιού
- Επαρκής πρόσληψη ασβεστίου
- Παρακολούθηση γλυκόζης ορού
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑ
- Προφυλάξεις όσον αφορά τη χρήση στεροειδών
- Σε επιδείνωση της νόσου προσαρμογή της δοσολογίας
ΦΑΡΜΑΚΑ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
ΦΑΡΜΑΚΑ ΕΚΛΟΓΗΣ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
Η κύρια θεραπεία για την γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδα συνίσταται σε υψηλές δόσεις ενός κορτικοστεροειδούς φαρμάκου όπως η πρεδνιζόνη. Επειδή η άμεση θεραπεία είναι απαραίτητη για την πρόληψη της απώλειας όρασης, ο γιατρός σας είναι πιθανό να ξεκινήσει φαρμακευτική αγωγή ακόμη και πριν επιβεβαιώσει τη διάγνωση με βιοψία. Κατά πάσα πιθανότητα θα αρχίσετε να αισθάνεστε καλύτερα μέσα σε λίγες ημέρες από την έναρξη της θεραπείας. Εάν έχετε απώλεια όρασης πριν ξεκινήσετε τη θεραπεία με κορτικοστεροειδή, είναι απίθανο να βελτιωθεί η όρασή σας. Ωστόσο, το μη επηρεασμένο μάτι σας μπορεί να είναι σε θέση να αντισταθμίσει ορισμένες από τις οπτικές αλλαγές. Ίσως χρειαστεί να συνεχίσετε να παίρνετε φάρμακα για ένα έως δύο χρόνια ή περισσότερο. Μετά τον πρώτο μήνα, ο γιατρός σας μπορεί σταδιακά να αρχίσει να μειώνει τη δόση έως ότου φτάσετε στη χαμηλότερη δόση κορτικοστεροειδών που απαιτείται για τον έλεγχο της φλεγμονής. Μερικά συμπτώματα, ιδιαίτερα πονοκεφάλους, μπορεί να επιστρέψουν κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου μείωσης. Αυτό είναι το σημείο στο οποίο πολλοί άνθρωποι αναπτύσσουν επίσης συμπτώματα πολυμυαλγίας ρευματικά. Αυτές οι εκρήξεις μπορούν συνήθως να αντιμετωπιστούν με ελαφρές αυξήσεις της δόσης των κορτικοστεροειδών. Ο γιατρός σας μπορεί επίσης να προτείνει ένα ανοσοκατασταλτικό φάρμακο που ονομάζεται μεθοτρεξάτη (Trexall).
Τα κορτικοστεροειδή μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρές παρενέργειες, όπως οστεοπόρωση, υψηλή αρτηριακή πίεση και μυϊκή αδυναμία. Για να αντιμετωπίσει πιθανές παρενέργειες, ο γιατρός σας είναι πιθανό να παρακολουθεί την οστική πυκνότητα και μπορεί να συνταγογραφήσει συμπληρώματα ασβεστίου και βιταμίνης D ή άλλα φάρμακα για να αποτρέψει την απώλεια οστών. Η Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων ενέκρινε πρόσφατα το tocilizumab (Actemra) για τη θεραπεία της γιγαντοκυτταρικής αρτηρίτιδας. Δίνεται ως ένεση κάτω από το δέρμα σας. Οι ανεπιθύμητες ενέργειες περιλαμβάνουν την ευαισθησία σας σε λοιμώξεις. Απαιτείται περισσότερη έρευνα.
Πρεδνιζόνη – αρχική θεραπεία:
- 60 mg πρεδνιζόνη/ημέρα σε διαιρεμένες δόσεις αρχικά, μονήρης πρωινή δόση στη συνέχεια (ποτέ μην χορηγείτε στεροειδή κάθε 2η ημέρα)
- Έναρξη σταδιακής μείωσης μετά από 4 εβδομάδες αν ο ασθενής είναι ασυμπτωματικός και η ΤΚΕ ελαττωμένη (σε μερικούς ασθενείς μπορεί να μην επανέλθει στη φυσιολογική της τιμή)
Πρεδνιζόνη – προοδευτική μείωση:
- Αρχικά, μειώστε προοδευτικά κατά 5 mg κάθε 2 εβδομάδες μέχρι τη δόση των 10-15 mg αν πληρούνται οι παραπάνω προϋποθέσεις (πρέπει να εξατομικεύεται)
- Στη συνέχεια, 10-15 mg ημερησίως για αρκετούς μήνες έως χρόνο με περιοδικές προσπάθειες για προοδευτική μείωση (π.χ. κάθε 3-6 μήνες) κατά 1 ή 2 mg
- Ο ρυθμός της σταδιακής μείωσης καθορίζεται με τη βοήθεια της συμπτωματολογίας και την ΤΚΕ
- Μέσος χρόνος υποστροφής της νόσου 3-4 χρόνια, εύρος 1-10 χρόνια
Αντενδείξεις: Συστηματικές μυκητιασικές λοιμώξεις
Σχετικές αντενδείξεις: Να αποφεύγονται, αν είναι δυνατόν, σε ασθενείς με συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, σακχαρώδη διαβήτη, συστηματική μυκητιασική ή βακτηριακή λοίμωξη (αν τα στεροειδή είναι απαραίτητα πρέπει να θεραπεύεται ταυτόχρονα και η λοίμωξη)
Προφυλάξεις: Μακροχρόνια χρήση στεροειδών:
- Σχετίζεται με αρκετές, δυνητικά, σοβαρές παρενέργειες: επιρρέπεια στις λοιμώξεις, δυσανεξία στη γλυκόζη, καταστολή επινεφριδίων, μυϊκή αδυναμία, οστεοπόρωση, πεπτικό έλκος, κατακράτηση νερού και νατρίου, καταρράκτης, άσηπτη νέκρωση, ΓΕΝ αιμορραγία, ψύχωση, αύξηση βάρους
- Να χρησιμοποιείται η χαμηλότερη δυνατή δόση για το μικρότερο δυνατό διάστημα
- Σε ασθενείς με μακροχρόνια λήψη στεροειδών η διακοπή τους επιχειρείται με αργή, σταδιακή μείωση για την αποφυγή κρίσης του Addison
Όταν η γιγαντοκυτταρική αρτηρίτιδαδιαγιγνώσκεται και αντιμετωπίζεται νωρίς, η πρόγνωση είναι συνήθως εξαιρετική. Τα συμπτώματά σας πιθανότατα θα βελτιωθούν γρήγορα μετά την έναρξη της θεραπείας με κορτικοστεροειδή και το όραμά σας δεν είναι πιθανό να επηρεαστεί. Οι ακόλουθες προτάσεις μπορεί να σας βοηθήσουν να διαχειριστείτε την κατάστασή σας και να αντιμετωπίσετε τις παρενέργειες του φαρμάκου σας:
- Φάτε μια υγιεινή διατροφή. Η καλή κατανάλωση μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη πιθανών προβλημάτων, όπως η αραίωση των οστών, η υψηλή αρτηριακή πίεση και ο διαβήτης. Δώστε έμφαση σε φρέσκα φρούτα και λαχανικά, δημητριακά ολικής αλέσεως και άπαχα κρέατα και ψάρια, περιορίζοντας ταυτόχρονα το αλάτι, τη ζάχαρη και το αλκοόλ.
- Βεβαιωθείτε ότι έχετε αρκετό ασβέστιο και βιταμίνη D. Οι ειδικοί προτείνουν 1.200 χιλιοστόγραμμα (mg) ασβεστίου και 800 διεθνείς μονάδες (IU) βιταμίνης D την ημέρα για γυναίκες άνω των 50 και άνδρες άνω των 70 ετών. Ελέγξτε με το γιατρό σας για να δείτε ποια δόση είναι σωστή για σενα.
- Ασκήσου τακτικά. Η τακτική αερόβια άσκηση, όπως το περπάτημα, μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη της απώλειας οστών, της υψηλής αρτηριακής πίεσης και του διαβήτη. Επίσης ωφελεί την καρδιά και τους πνεύμονές σας. Επιπλέον, πολλοί άνθρωποι βρίσκουν ότι η άσκηση βελτιώνει τη διάθεσή τους και τη συνολική αίσθηση ευεξίας. Εάν δεν έχετε συνηθίσει να ασκείτε, ξεκινήστε αργά και δημιουργήστε σταδιακά. Ο γιατρός σας μπορεί να σας βοηθήσει να σχεδιάσετε ένα πρόγραμμα άσκησης.
- Λάβετε εξετάσεις. Συμβουλευτείτε τακτικά το γιατρό σας για να ελέγχετε τις παρενέργειες της θεραπείας και την ανάπτυξη επιπλοκών.
- Ρωτήστε για την ασπιρίνη. Ρωτήστε το γιατρό σας σχετικά με τη λήψη μεταξύ 75 και 150 mg ασπιρίνης καθημερινά. Λαμβάνεται καθημερινά, η χαμηλή δόση ασπιρίνης μπορεί να μειώσει τον κίνδυνο τύφλωσης και εγκεφαλικού επεισοδίου.
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
Χρήση κυτταροτοξικών παραγόντων μόνο σε ασθενείς στους οποίους τα στεροειδή αντενδείκνυνται (βαρύς ΣΔ, βαριά οστεοπόρωση, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, κλπ) ή δεν ανταποκρίνονται στη θεραπεία με στεροειδή
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑ
- ΤΚΕ – να επαναλαμβάνεται κάθε μήνα αρχικά και κατά τη διάρκεια της σταδιακής μείωσης, κάθε 3 μήνες στη συνέχεια
- Παρακολούθηση οπτικών/συστηματικών συμπτωμάτων: κάθε μήνα αρχικά, ανάλογα με τις ανάγκες στη συνέχεια
ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
- Επιπλοκές που σχετίζονται με τα στεροειδή
- Έξαρση της νόσου κατά τη διάρκεια της θεραπείας ή της προοδευτικής ρύθμισης της δοσολογίας
ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΓΙΓΑΝΤΟΚΥΤΤΑΡΙΚΗΣ ΑΡΤΗΡΙΤΙΔΑΣ
- Με γρήγορη έναρξη θεραπείας υποχωρούν τα συμπτώματα και διατηρείται η όραση
- Μέσος όρος διάρκειας της νόσου 3-4 χρόνια
- Χωρίς θεραπεία υπάρχει μεγάλος κίνδυνος για τύφλωση και εγκεφαλικό επεισόδιο
ΔΙΑΦΟΡΑ
ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Ρευματική πολυμυαλγία
ΗΛΙΚΙΑΚΑ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Παιδιατρικό: Δεν εμφανίζεται σε αυτή την ηλικία
Γηριατρικό: Η επίπτωση αυξάνεται με την ηλικία (δύο φορές πιο συχνά σε ασθενείς πάνω από 60 χρονών, απ’ ότι στις ηλικίες 50-59)
Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για την αρτηρίτιδα
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για την αρτηρίτιδα
Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
Διαβάστε, επίσης,
Οι κινολόνες έχουν πολλές παρενέργειες
Τι είναι τα αντιουδετεροφιλικά αντισώματα;
Η οικογενής αμυλοειδική νευροπάθεια
Ποιες είναι οι αυτοάνοσες ρευματικές παθήσεις;
Με τι ασχολείται ο ρευματολόγος
Πολυμυοσίτιδα και δερματομυοσίτιδα
Ποιες είναι οι αυτοάνοσες ρευματικές παθήσεις;
Οι ενδοκρινολογικές αιτίες πυρετού
