Κλασική Ιατρική Γαστρεντερολογία Παθολογία

Παγκρεατίτιδα

Σαββούλα Μάλλιου Κριαρά

15 Απριλίου 2021

Χρήσιμες πληροφορίες για την παγκρεατίτιδα

Παγκρεατίτιδα είναι φλεγμονώδης αυτοπεπτική διαδικασία παγκρέατος

Οξεία παγκρεατίτιδα:

Φλεγμονώδη επεισόδια με συμπτώματα σχετιζόμενα με ενδοπαγκρεατική ενεργοποίηση ενζύμων με πόνο, ναυτία, έμετο και σχετιζόμενο ειλεό εντέρου
Ποικίλει πολύ σε σοβαρότητα, επιπλοκές και πρόγνωση

Χρόνια παγκρεατίτιδα:

Εξελικτική λειτουργική καταστροφή του παγκρέατος, που μπορεί να υπάρχει απουσία αιτιολογικού
Καταλήγει σε εξωκρινική και ενδοκρινική ανεπάρκεια
Πόνος, δυσπεψία και σακχαρώδης διαβήτης είναι τα κύρια σημεία

Επηρεαζόμενα συστήματα: Γαστρεντερικό

Γενετική: Η οικογενής παγκρεατίτιδα είναι μια πολύ σπάνια κατάσταση με αυτοσωματικό επικρατητικό τύπο κληρονομικότητας

Επικρατέστερη ηλικία:

Οξεία παγκρεατίτιδα – καμιά
Χρόνια παγκρεατίτιδα – 35-45 ετών (συνήθως σχετίζεται με οινόπνευμα)

Επικρατέστερο φύλο: Άνδρες = Γυναίκες

ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΤΙΔΑΣ

Κοιλιακό άλγος – επιγαστρικό, μπορεί να αντανακλά κατευθείαν στην πλάτη
Ναυτία και/ή έμετος
Πυρετός
Υπόταση/Shock (40%)
Υπίκτερος
Ελαττωμένοι ή απόντες εντερικοί ήχοι
Σημείο Grey Turner’s (Το σημείο Gray Turner αναφέρεται σε μώλωπες των πλευρών, στο τμήμα του σώματος μεταξύ της τελευταίας πλευράς και της κορυφής του ισχίου. Οι μώλωπες εμφανίζονται ως μπλε αποχρωματισμός και είναι σημείο οπισθοπεριτοναϊκής αιμορραγίας. Το σημείο Gray Turner διαρκεί 24-48 ώρες και σημαίνει οξεία παγκρεατίτιδα).
Σημείο Cullen: υποκύανη χροιά στον ομφαλό
Πλευριτικό υγρό

ΑΙΤΙΑ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΤΙΔΑΣ

Χολολιθίαση/Χοληδοχολιθίαση
Αλκοολισμός και οξεία μέθη
Φάρμακα
Μεταβολική υπερασβεστιαιμία/υπερτριγλυκεριδαιμία
Διατιτραίνον πεπτικό έλκος
Τραύμα/χειρουργείο
Ιογενείς λοιμώξεις
Παλίνδρομη ενδοσκοπική χολαγγειοπαγκρεατογραφία
Ιδιοπαθής
Νόσοι χοληδόχου οδού
Όγκος
Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
Παρωτίτιδα
Σαλμονέλλα
Στρεπτόκοκκος
Κυτταρομεγαλοϊός
Κυστική ίνωση

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΠΑΓΚΡΕΑΤΊΤΙΔΑΣ

ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Οξεία παγκρεατίτιδα:

Διατιτραίνον ή διατρηθέν πεπτικό έλκος
Οξεία χολοκυστίτιδα
Χοληδοχολιθίαση
Μακροαμυλασαιμία, μακρολιπασαιμία
Απόφραξη και/ή εμβολή μεσεντερίων αγγείων
Διάτρηση σπλάχνου
Απόφραξη γαστρεντερικού

Χρόνια παγκρεατίτιδα:

Καρκίνος παγκρέατος
Άλλες διαταραχές δυσαπορρόφησης

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Οξεία παγκρεατίτιδα:

Αυξημένη αμυλάση ορού
Αυξημένη λιπάση ορού
Αυξημένη (λίγο) ALT ή AST, όταν σχετίζεται με αλκοολική ηπατίτιδα ή χοληδοχολιθίαση
Αυξημένη αλκαλική φωσφατάση (ήπια) – όταν σχετίζεται με αλκοολική ηπατίτιδα ή χοληδοχολιθίαση
Υπερχολερυθριναιμία – όταν σχετίζεται με αλκοολική ηπατίτιδα ή χοληδοχολιθίαση
Αυξημένη γλυκόζη – σε σοβαρή νόσο
Αυξημένο ασβέστιο – σε σοβαρή νόσο
Λευκά αιμοσφαίρια 10.000 – 25.000

Χρόνια παγκρεατίτιδα:

Μερικές φορές κανένα
Υπεργλυκαιμία
Στεατόρροια
Οι αναζωπυρώσεις μπορεί να μιμηθούν οξεία παγκρεατίτιδα

Φάρμακα που μπορεί να μεταβάλλουν τα ευρήματα: Ινσουλίνη και κορτικοστεροειδή

Διαταραχές που μπορεί να μεταβάλλουν τα ευρήματα:

Νόσοι χοληδόχου οδού
Διατιτραίνον πεπτικό έλκος
Απόφραξη πεπτικού σωλήνα
Ρήξη έκτοπης κύησης
Νεφρική ανεπάρκεια
Εγκαύματα
Μακροαμυλασαιμία

ΠΑΘΟΛΟΓΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Οξεία παγκρεατίτιδα:

Αυτοπεψία παγκρέατος
Διάμεσο οίδημα
Αιμορραγία
Κυτταρική και λιπώδης νέκρωση

Χρόνια παγκρεατίτιδα:

Αποτιτανώσεις
Ίνωση

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ

Οξεία παγκρεατίτιδα:

Απλή ακτινογραφία κοιλίας – σημεία ειλεού
Ακτινογραφία θώρακος – πλευριτικό υγρό
Υπέρηχοι/Αξονική τομογραφία κοιλίας/Μαγνητική τομογραφία κοιλίας/MRCP

Χρόνια παγκρεατίτιδα:

Ακτινογραφία κοιλίας – αποτιτανώσεις παγκρέατος
Υπέρηχοι και/ή αξονική τομογραφία κοιλίας – σχηματισμός ψευδοκύστης/αποτιτάνωση
Μαγνητική χολαγγειοπαγκρεατογραφία ή MRCP – ανωμαλία σχήματος χοληδόχου κύστης, κατακράτηση κοινού λίθου χοληδόχου πόρου
Ενδοσκοπική παλίνδρομη χολαγγειοπαγκρεατογραφία ή ERCP
Ενδοσκοπική σφιγκτηρεκτομή – πρώιμη μετακίνηση του λίθου βελτιώνει την πρόγνωση

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΤΙΔΑΣ

ΕΝΔΕΙΚΝΥΟΜΕΝΗ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ

Οξεία παγκρεατίτιτιδα – εισαγωγή στο νοσοκομείο εκτός αν είναι ήπια και είναι δυνατό να διατηρηθεί η πρόσληψη από το στόμα
Χρόνια παγκρεατίτιδα – εξωνοσοκομειακός ασθενής πλην επιπλοκών

ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

Οξεία παγκρεατίτιδα:

Έλεγχος πόνου – μεπεριδίνη
Πρόληψη shock – Ενδοφλέβια υγρά
Ρινογαστρικός καθετήρας για έμετο
Παρακολούθηση ασβεστίου
Εκτίμηση νεφρικής λειτουργίας
Σιγουρέψτε την πνευμονική λειτουργία
Αποφύγετε την τροφή από το στόμα
Χειρουργείο

Χρόνια παγκρεατίτιδα:

Πόνος – αποχή από το οινόπνευμα – αναλγησία (αποφύγετε τα ναρκωτικά αν είναι δυνατόν) αποκλεισμός κοιλιακού γαγγλίου, χειρουργείο, σκευάσματα παγκρεατικών ενζύμων
Δυσπεψία – συμπληρώματα παγκρεατικών ενζύμων, Η2-αναστολείς
Σακχαρώδης διαβήτης – ινσουλίνη

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Οξεία παγκρεατίτιδα – συνήθως κλινήρης, αν και το κάθισμα σε μια καρέκλα μπορεί να είναι πιο αναπαυτικά. Αυξήστε όσο είναι δυνατό
Χρόνια παγκρεατίτιδα – χωρίς περιορισμούς

ΔΙΑΙΤΑ

Οξεία παγκρεατίτιδα – ξεκινήστε δίαιτα εφ’όσον ο πόνος, η ευαισθησία και ο ειλεός έχουν λυθεί, μικρά ποσά τροφών πλούσιων σε υδατάνθρακες, χαμηλών σε λιπαρά και με λίγες πρωτεΐνες. Συνεχίστε την όσο είναι δυνατό
Χρόνια παγκρεατίτιδα – μικρά γεύματα υψηλά σε πρωτεΐνη. Προσαρμόστε εάν υπάρχει σακχαρώδης διαβήτης

ΦΑΡΜΑΚΑ ΠΑΓΚΡΕΑΤΙΤΙΔΑΣ

ΦΑΡΜΑΚΑ ΕΚΛΟΓΗΣ

Οξεία παγκρεατίτιδα:

Μεπεριδίνη 50-100 mg ΕΜ/ΕΦ κάθε 3-4 ώρες

Χρόνια παγκρεατίτιδα:

Αναλγητικά (ακεταμινοφαίνη, οξυκωδόνη, υδροκωδόνη)
Συμπλήρωμα παγκρεατικών ενζύμων (παγκρεάση, ΜΤ, Creon)
Η2-αναστολείς (μείωση γαστρικού οξέος, αυξάνεται η διαθεσιμότητα των παγκρεατικών ενζύμων)

Αντενδείξεις: Η νορ-μεπεριδίνη, ένας μεταβολίτηςτης μεπεριδίνης μπορεί να αθροιστεί αρκετές ημέρες μετά τη δοσολογία. Μπορεί να προκαλέσει αλλαγές της νοητικής κατάστασης ή σπασμούς

Προφυλάξεις: Εθισμός στα ναρκωτικά

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ

Σιγουρέψτε την αποχή από το οινόπνευμα
Παρακολουθείστε και διορθώστε οποιοδήποτε αιτιολογικό παράγοντα – υπερτριγλυκεριδαιμία, χοληδοχολιθίαση

ΠΡΟΛΗΨΗ/ΑΠΟΦΥΓΗ

Αποφύγετε το οινόπνευμα

ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

Οξεία παγκρεατίτιδα – ψευδοκύστη
Χρόνια παγκρεατίτιδα – ψευδοκύστη, απόστημα, απόφραξη χοληδόχου, δωδεκαδακτύλου, θρόμβωση πυλαίας ή σπληνικής φλέβας

ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Οξεία παγκρεατίτιδα – 85-90% λύονται αυτόματα, 3-5% θνησιμότητα
Χρόνια παγκρεατίτιδα – μπορεί να υπάρξουν υποτροπιάζοντα επεισόδια “οξείας παγκρεατίτιδας”, αργή εξέλιξη, μπορεί να υποχωρήσουν με τη λύση των συμπτωμάτων. Συχνός ο εθισμός στα ναρκωτικά

Οι κάτωθι παράγοντες ακολουθούνται από φτωχή πρόγνωση:

Κατά την εισαγωγή: