Ουρική αρθρίτιδα

17 Μαΐου 2021

Χρήσιμες πληροφορίες για την ουρική αρθρίτιδα

Ουρική αρθρίτιδα είναι φλεγμονώδης αντίδραση στην παρουσία ουρικών κρυστάλλων στις αρθρώσεις, τα οστά και το υποδόριο.

Αρχικά εκδηλώνεται σαν υπεροξεία αρθρίτιδα που μπορεί να εξελιχθεί σε χρόνια φλεγμονή. Σπάνια εμφανίζεται σαν χρόνια αρθρίτιδα.

Η ανεύρεση των κρυστάλλων στο υγρό είναι παθογνωμονική

Πρωτοπαθής ουρική αρθρίτιδα – η πιο συχνή: μειωμένη απέκκριση ή αυξημένη παραγωγή ουρικού οξέος
Δευτεροπαθής ουρική αρθρίτιδα – σχετίζεται με μυελοϋπερπλαστικά σύνδρομα ή τη θεραπεία τους, φαρμακευτικά σχήματα που προκαλούν υπερουριχαιμία, νεφρική ανεπάρκεια, διαταραχές των νεφρικών σωληναρίων, δηλητηρίαση από μόλυβδο, υπερπλαστικές διαταραχές του δέρματος, ανεπάρκεια ενζύμων (όπως, έλλειψη υποξανθινογουανίνο – φωσφοριβοσυλτρανφεράσης), διαταραχές εναπόθεσης γλυκογόνου

Επηρεαζόμενα συστήματα: Μυοσκελετικό, Ενδοκρινείς/Μεταβολισμός, Νεφρικό/Ουρολογικό

Επικρατέστερη ηλικία: 30-60 χρόνων

Επικρατέστερο φύλο: Άνδρες > Γυναίκες (20:1)

ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΟΥΡΙΚΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ

Αιφνίδια εισβολή έντονου πόνου (μέσα σε 24 ώρες) διόγκωση, ερυθρότητα και θερμότητα σε μία ή δύο αρθρώσεις (75% μονοαρθρική εντόπιση)
Ερυθρότητα μαλακών μορίων, διόγκωση, θερμότητα, έντονη ευαισθησία
Προσβάλλει, συνήθως, την πρώτη μεταταρσιοφαλαγγική άρθρωση, συμπτωματική στο 50% των αρχικών προσβολών, μπορεί και στο 75%
Οξείες προσβολές χωρίς θεραπεία διαρκούν 2-21 ημέρες
Η αρχική προσβολή μπορεί να είναι μεμονωμένη, συνήθως όμως υποτροπιάζει, δεύτερη προσβολή μπορεί να μην εμφανισθεί για χρόνια
Οι υποτροπές διαρκούν περισσότερο και εμφανίζονται όλο και συχνότερα
Στην περίοδο μεταξύ των κρίσεων – απουσία φλεγμονής (μέχρι την εγκατάσταση της χρόνιας φάσης ή την εμφάνιση τόφων)
Σπάνια πολυαρθρική – εγγύς μεσοφαλαγγική, άπω μεσοφαλαγγική, μεκαρποφαλαγγική, καρπός γόνατο, αστράγαλος, μετατάρσιες αρθρώσεις, φτέρνα
Μεταναστευτική πολυαρθρίτιδα εκδηλώνεται σπάνια
50% των ασθενών χωρίς θεραπεία αναπτύσσουν χρόνια αρθρίτιδα μέσα σε 3-42 χρόνια
Φλεγμονώδης διήθηση του αρθρικού υμένα
Υποδόριοι ή ενδοοστικοί όζοι (20%) που αναφέρονται ως τόφοι, εναποτίθενται στο έξω ους (ανθέλικα) στις εκτατικές επιφάνειες των περιφερικών αρθρώσεων (όπως ωλέκρανο), σπάνια στα δάκτυλα, τον κερατοειδή, την αορτή, την Σ.Σ., ή ακόμη και ενδοκρανιακά
Από τους υποδόριους όζους μπορεί να εξέρχεται κρεμώδες (ουρικό) υλικό
Πυρετός, φρίκια
Σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα
Νεφρολιθίαση

ΑΙΤΙΑ ΟΥΡΙΚΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ

Υπερουριχαιμία
Διαιτητικές παρεκτροπές (όπως αντσούγιες, σαρδέλες, γλυκά, νεφρά, συκώτι και παράγωγα κρέατος)
Ενδογενείς διαταραχές του μεταβολισμού
Δηλητηρίαση με μόλυβδο (μολυβδιασική ουρική αρθρίτιδα του σεληνόφωτος)

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ

Πρόσληψη αιθανόλης
Οικογενειακό ιστορικό
Πολυνησιακή καταγωγή (ουρική αρθρίτιδα των κατοίκων των νησιών Σαμόα)
Φάρμακα – αμινοφυλλίνη, καφεΐνη, κορτικοστεροειδή, κυτταροτοξικά φάρμακα, διαζεπάμη, διφαινυδραμίνη, διουρητικά, L-dopa, ντοπαμίνη, επινεφρίνη, εθαμβουτόλη, κετοκοναζόλη, α-μεθυλντόπα, νικοτινικό οξύ, προβενεσίδη (χαμηλή δόση) πυραζιναμίδη, σαλικυλικά (< 10/dL επίπεδα αίματος), σουλφαπυραζόνη (χαμηλή δόση), βιταμίνη Β12 και C
Τα διουρητικά ευθύνονται για το 20% των δευετροπαθών ουρικών αρθρίτιδων
Κέτωση
Χειρουργική επέμβαση σε τραύμα
Παχυσαρκία (50%)
Υπέρταση (50%)
Αγγειακές παθήσεις
Διαβήτης
Νεφρική ανεπάρκεια
Υποθυρεοειδισμός
Υπερπαραθυρεοειδισμός, υποπαραθυρεοειδισμός
Υπερλιπιδαιμία τύπου ΙΙ, ΙV, V
Νόσος Paget
Υπερπλαστικά σύνδρομα του δέρματος (όπως ψωρίαση)
Λεμφοϋπερπλαστικά σύνδρομα
Σύνδρομο εναπόθεσης κρυστάλλων πυροφωσφορικού ασβεστίου
Σαρκοείδωση
Αιμολυτική αναιμία
Αιμοσφαιρινοπάθειες
Κακοήθης αναιμία
Ακτινοθεραπεία
Διαταραχή εναπόθεσης γλυκογόνου τύπου Ι
Σύνδρομο Down
Αποστείρωση εντέρου από αντιβιοτικά

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΟΥΡΙΚΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ

ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Φλεγμονώδης αρθρίτιδα, ψευδοουρική αρθρίτιδα (εναπόθεση κρυστάλλων πυροφωσφορικού ασβεστίου) τύπου lla υπερπρωτεϊναιμία, αμυλοείδωση, πολυκεντρική ιστιοδικτυοενδοθηλίωση, υπερπαραθυρεοειδισμός, σπονδυλοαρθροπάθεια, ρευματοειδής αρθρίτιδα (σπάνια)

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Συνήθως λευκοκυττάρωση με αριστερή φορά κατά τη διάρκεια των κρίσεων
ΤΚΕ αυξημένη κατά τη διάρκεια των κρίσεων
Υπερουριχαιμία, όχι διαγνωστική

Φάρμακα που μπορεί να μεταβάλλουν τα ευρήματα:

Ενδοαρθρική έγχυση στεροειδών – πολλά από αυτά έχουν έμφυτη διπλοθλαστικότητα, που προκαλεί σύγχυση κατά την ανάλυση του αρθρικού υγρού
Υπερουριχαιμία – προκαλείται από φάρμακα που μειώνουν τον δραστικό κυκλοφορούντα όγκο αίματος (όπως χαμηλή δόση ασπιρίνης, προβενεσίδης ή σουλφιπυραζόνης)
Κυκλοσπορίνη προκαλεί νεφρική ανεπάρκεια

ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Ανεύρεση ουρικών κρυστάλλων στους αρθρικούς υμένες (το ουρικό είναι υδατοδιαλυτό)
Τόφοι παρατηρούνται στο 29% των ατόμων με ουρική αρθρίτιδα χωρίς θεραπεία διάρκειας 5 χρόνων, στο 74% των ατόμων χωρίς θεραπεία διάρκειας 40 χρόνων

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ

Το αρθρικό υγρό είναι φλεγμονώδες με πολλά πολυμορφοπύρηνα (10.000 – 70.000 κύτταρα/dL)
Ανεύρεση ουρικών κρυστάλλων με εξέταση με πολωμένο φως υγρών επιχρισμάτων αρθρικού υγρού. Οι κρύσταλλοι αυτοί είναι αρνητικά διπλοθλαστικοί
Ουρικοί κρύσταλλοι ανευρίσκονται και σε ασυμπτωματικές αρθρώσεις

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ

Η απλή α/α είναι συνήθως φυσιολογική κατά τον 1ο χρόνο της νόσου χωρίς θεραπεία
Η απλή α/α σε χρόνια αρθρίτιδα αποκαλύπτει προσβολή οστικών διαβρώσεων (οστεολυτικές περιοχές) συχνά με ανάσπαση του περιοστέου πάνω από αυτές. Αυτό αποτελεί ισχυρά ενδεικτικό σημείο, παρατηρείται όμως και στην αμυλοείδωση, την υπερλιποπρωτεϊναιμία τύπου lla, και στην πολυκεντρική ιατροδικτυοενδοθηλίωση
Ακτινογραφικές αλλοιώσεις με διατήρηση του μεσάρθριου διαστήματος είναι λιγότερο χαρακτηριστικές. Η α/α σπάνια αποκαλύπτει ενδοστικές περιοχές λύσεως (τόφοι)
Το σπινθηρογράφημα οστών δείχνει αυξημένη συγκέντρωση στις προσβεβλημένες περιοχές (καλύτερα να μη γίνεται)

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

Αρθροκέντηση και εξέταση με τη βοήθεια πολωμένου φωτός
Βιοψία του αρθρικού υμένα ή των υποδόριων όζων, άνυδρη παρασκευή των δειγμάτων (το ουρικό είναι υδατοδιαλυτό) και εξέταση με πολωμένο φως

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΥΡΙΚΗΣ ΑΡΘΡΙΤΙΔΑΣ

ΕΝΔΕΙΚΝΥΟΜΕΝΗ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ

Εξωτερικός ασθενής, εκτός των περιπτώσεων με φλεγμονώδη αρθρίτιδα ή μη ανταπόκριση στη θεραπεία

ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

Αποβλέπουμε:

Στην αντιμετώπιση των κρίσεων, και
Στον έλεγχο της υποκείμενης νόσου

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Ανάπαυση των προσβεβλημένων αρθρώσεων μέχρι την υποχώρηση της οξείας φάσης

ΔΙΑΙΤΑ

Περιορισμός των τροφών με λιπαρά, αλκοόλ, σαρδέλες, αντσούγιες, ήπαρ, ζαχαρωτά

ΦΑΡΜΑΚΑ

ΦΑΡΜΑΚΑ ΕΚΛΟΓΗΣ

Οξεία προσβολή:

Ένα μη στεροειδές αντιφλεγμονώδες (ΜΣΑΦ) σε πλήρη δοσολογία για 2-5 ημέρες

Μετά την υποχώρηση της κρίσης ελάττωση της δόσης στο 1/4-1/2

Χρόνια θεραπεία:

Έναρξη της αγωγής μετά την υποχώρηση της κρίσης (εκτός αν υπάρχει κίνδυνος νεφρικής βλάβης από μεγάλες συγκεντρώσεις ουρικού οξέος)
Ένδειξη αποτελεί η αυξημένη συχνότητα των οξειών προσβολών, η εναπόθεση τόφων ή η νεφρική βλάβη
Αντικατάσταση φαρμάκων με συνεργική δράση αν χρειασθεί και αποφυγή των καταστάσεων ή των συνηθειών που επιδεινώνουν την υπερουριχαιμία
Μέτρηση της παραγωγής του ουρικού οξέος (<600 mg/ημέρα σε δίαιτα ελεύθερη πουρινών ή < 800 mg/ημέρα σε ελεύθερη δίαιτα υποδηλώνει μειωμένη απέκκριση ουρθικού οξέος)
Μειωμένη απέκκριση ουρικού οξέος: προβενεσίδη, αρχικά σε δόση 500 mg 4 φορές την ημέρα και αυξάνεται σε 500 mg για διαστήματα ενός μηνός με σκοπό την ελάττωση του ουρικού οξέος σε φυσιολογικά επίπεδα ή τουλάχιστον 2 mg/dL κάτω του επιπέδου που παρατηρείται κατά τις κρίσεις (μέγιστη δόση 2-3 gr/ημέρα). Σημαντική είναι η αλκαλοποίηση των ούρων και η πρόσληψη άφθονων υγρών
Σε υπερπαραγωγή ουρικού οξέος, τοφώδη αρθρίτιδα ή νεφρική βλάβη: αλλοπουρινόλη, αρχικά σε δόση 100 mg 4 φορές την ημέρα και αυξάνεται σε 100 mg εβδομαδιαίως με μέγιστη δόση 600 mg/ημέρα

Αντενδείξεις:

Κατά την αντιμετώπιση της οξείας προσβολής:

Πεπτικό έλκος
Ψύχωση
Έντονη κεφαλαλγία
Κύηση
Ταυτόχρονη λήψη αντιπηκτικών
Δυσκρασίες του αίματος

Κατά τη χορήγηση προσβενεσίδης για την αντιμετώπιση της υπερουριχαιμίας:

Αυξημένη παραγωγή ουρικού οξέος
Λίθοι ουρικού οξέος
Νεφρική βλάβη
Ταυτόχρονη λήψη σαλικυλικών

Κατά τη χορήγηση αλλοπουρινόλης για την αντιμετώπιση της υπερουριχαιμίας:

Καταστολή μυελού
Βλάβη του ήπατος
Ταυτόχρονη λήψη κυτταροτοξικών ουσιών
Τα διουρητικά απαιτούν αυξημένη δόση αλλοπουρινόλης

Προφυλάξεις:

Η προβενεσίδη και η αλλοπουρινόλη μπορούν οι ίδιες να εκλύσουν οξεία προσβολή ουρικής αρθρίτιδας. Για την ελάττωση αυτού του κινδύνου, συνιστάται η ταυτόχρονη λήψη NSAID σε χαμηλή δόση για 6-24 μήνες
Ελάττωση της δόσης των NSAID σε νεφρική ή ηπατική δυσλειτουργία
Ελάττωση της δόσης τοξικών φαρμάκων σε ταυτόχρονη λήψη αλλοπουρινόλης
Πιθανή εμφάνιση δερματικού εξανθήματος από την αλλοπουρινόλη

Σημαντικές πιθανές αλληλεπιδράσεις:

Κατά την αντιμετώπιση της οξείας προσβολής:

Αντιπηκτικά
Αντιδιαβητικά φάρμακα
Σπασμολυτικά
Λίθιο

Κατά τη χορήγηση προσβενεσίδης για την αντιμετώπιση της υπερουριχαιμίας:

Αντιβιοτικά
Αντιδιαβητικά φάρμακα
Θειοπεντάλη
Κεταμίνη
Μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη
Λοραζεπάμη
Ριφαμπικίνη
Ανταγωνιστές πυραζιναμίδης, σαλικυλικών

Κατά τη χορήγηση αλλοπουρινόλης για την αντιμετώπιση της υπερουριχαιμίας:

Μερκαπτοπουρίνη (συνιστάται μείωση της χημειοθεραπευτικής δόσης στο 1/3 της συνηθισμένης)
Αζαθειοπρίνη
Μεθοτρεξάτη
Πιθανά η κυκλοφωσφαμίδη
Αντιπηκτικά
Υπογλυκαιμικά φάρμακα

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

Κατά την αντιμετώπιση της οξείας προσβολής:

Κολχικίνη (αμφισβητήσιμος, τοξικός παράγοντας) χορηγείται μέσα στις πρώτες 24 ώρες από την έναρξη των συμπτωμάτων για να είναι αποτελεσματική
Ενδοαρθρική έγχυση στεροειδών μακράς διάρκειας (όταν έχει αποκλεισθεί η λοίμωξη) (καλύτερα να μη γίνεται)

Κατά την αντιμετώπιση της υπερουριχαιμίας, σε μειωμένη απέκκριση ουρικού οξέος:

Σουλφιπυραζόνη, αρχικά σε δόση 400 mg 4 φορές την ημέρα

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ

Κατά την οξεία προσβολή και την καταστολή των κρίσεων:

Προσαρμογή της θεραπευτικής αγωγής όταν δεν υπάρχει σημαντική κλινική ανταπόκριση εντός 3 ημερών από την έναρξη της
Γενική αίματος, δοκιμασίες ήπατος και νεφρών, ανάλυση ούρων κάθε μήνα (σύμφωνα με τη δόση/τροποποίηση της αγωγής) μέχρι τη επίτευξη επιθυμητών επιπέδων ουρικού οξέος στον ορό

ΠΡΟΛΗΨΗ/ΑΠΟΦΥΓΗ

Αποφυγή φαρμάκων/τροφών/συνηθειών που επιδεινώνουν την κατάσταση

ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

Αυξημένη ευαισθησία φλεγμονής
Ουρική νεφροπάθεια
Νεφρολιθίαση
Συμπίεση νεύρου ή νωτιαίου μυελού

ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Πλήρης υποχώρηση με έγκαιρη θεραπεία
Σε επαναλαμβανόμενες προσβολές, ρύθμιση της συγκέντρωσης του ουρικού οξέος στον ορό (απαιτεί ισόβια χρήση ουρικοζουρικών φαρμάκων ή αλλοπουρινόλης)
Κατά τους πρώτους 6-24 μήνες θεραπείας με αλλοπουρινόλης και ουρικοζουρικά φάρμακα μπορεί να εκλυθεί οξύ επεισόδιο ουρικής αρθρίτιδας

ΔΙΑΦΟΡΑ

ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Μυελοϋπερπλαστικά σύνδρομα
Λεμφοϋπερπλαστικά σύνδρομα
Αλκοολισμός
Υπερλιπιδαιμία
Παχυσαρκία
Υπέρταση
Σακχαρώδης διαβήτης
Σύνδρομο Lesch-Nyhan-χορεία, σπαστικότητα, αυτοακρωτηριασμός στην παιδική ηλικία

ΗΛΙΚΙΑΚΑ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Παιδιατρικό: Εμφάνιση της νόσου σε αυτή την περίοδο υποδηλώνει δευτεροπαθή ουρική αρθρίτιδα από ενδογενείς διαταραχές του μεταβολισμού ή άλλες υποκείμενες διαταραχές

Γηριατρικό: Συνήθως σχετίζεται με φάρμακα

ΚΥΗΣΗ

Συνήθεις προφυλάξεις

Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για την ουρική αρθρίτιδα

Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για την ουρική αρθρίτιδα

Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.

Διαβάστε, επίσης,

Ουρική νεφροπάθεια

Ουρολιθίαση

Θεραπεία της ουρικής αρθρίτιδας με φυσικά μέσα

Διατροφή για τις ουρολοιμώξεις

Τι είναι η πυουρία

Μάθετε να αξιολογείτε την γενική ούρων

Νεφρολιθίαση

Αυξημένος κίνδυνος νεφρολιθίασης σε γαστρικό bypass

Οι ιατρικές χρήσεις της κολχικίνης

Σύνδρομο Lesch-Nyhan

Ποιοι πρέπει να καταναλώνουν τσουκνίδα