Σιδηροπενική αναιμία

14 Σεπτεμβρίου 2021

Χρήσιμες πληροφορίες για τη σιδηροπενική αναιμία

Σιδηροπενική αναιμία είναι χρόνια αναιμία που χαρακτηρίζεται από την παρουσία μικρών, υπόχρωμων ερυθροκυττάρων και την εξάντληση των αποθεμάτων σιδήρου. Είναι το πιο συχνό αίτιο αναιμίας και μπορεί να οφείλεται σε χρόνια αιμορραγία, σε μειωμένη απορρόφηση σιδήρου ή και στα δύο.

Η εγκατάσταση είναι ύπουλη και τα συμπτώματα εμφανίζονται αργά

Επηρεαζόμενα συστήματα: Αιμοποιητικό/Λεμφικό/Ανοσολογικό

Επικρατέστερη ηλικία: Όλες οι ηλικίες

Επικρατέστερο φύλο: Άνδρες < Γυναίκες

ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΣΙΔΗΡΟΠΕΝΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ

Ασυμπτωματική, αρχικά
Γωνιακή χειλίτιδα
Δύσπνοια στην κόπωση
Αδυναμία
Υποκείμενο πεπτικό έλκος, νεόπλασμα, διαταραχές της μήτρας, αιμορραγία κιρσών
Κεφαλαλγία
Αδυναμία συγκέντρωσης
Ευερεθιστότητα
Νωθρότητα
Νευραλγία
Ωχρότητα
Περιφερικές παραισθησίες
Αλλοτριοφαγία ή κίσσα (ακαθαρσίες, χρώματα, πάγος)
Εύθραυστα νύχια σε σχήμα κουταλιού
Επιρρέπεια σε λοιμώξεις
Αγγειοκινητικές διαταραχές

ΑΙΤΙΑ ΣΙΔΗΡΟΠΕΝΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ

Απώλεια αίματος (π.χ. από το γαστρεντερικό σωλήνα, νεόπλασμα, μηνορραγία, αιμορραγία από αιμορροΐδες)
Χρόνια λανθάνουσα αιμορραγία
Υποθυρεοειδισμός
Ανεπαρκής πρόσληψη σιδήρου
Αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο (π.χ. κύηση)
Δυσαπορρόφηση σιδήρου (π.χ. σε κίσσα ή μετά από γαστρεκτομή)
Υποσιτισμός

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΣΙΔΗΡΟΠΕΝΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ

Εφηβεία – αυξημένες ανάγκες σε σίδηρο λόγω της γρήγορης ανάπτυξης και/ή της απώλειας αίματος κατά την έμμηνο ρύση
Διαταραχές της θρέψης

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΣΙΔΗΡΟΠΕΝΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ

ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ

Χρόνια ενδαγγειακή αιμόλυση
Διαταραχές του μεταβολισμού του σιδήρου
Διαταραχές της κατανομής του σιδήρου
Διαταραχές τρανσφερίνης

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Χρώση σιδήρου στο υλικό αναρρόφησης μυελού (καλύτερα να μη γίνεται)
Χαμηλή συγκέντρωση φερριτίνης στον ορό (< 12 mg/ml) – η καλύτερη, μη επεμβατική δοκιμασία αλλά μπορούμε να χάσουμε μερικές περιπτώσεις, επειδή η φερριτίνη είναι πρωτεΐνη οξείας φάσεως και μπορεί να αυξάνεται στον ορό σε φλεγμονώδεις καταστάσεις, παρά το ότι υπάρχει σιδηροπενική αναιμία. Ο λόγος Fe/TIBC (λόγος τρανσφερίνης) δε χρησιμοποιείται πλέον γιατί είναι λιγότερο ευαίσθητος από την φερριτίνη)
Επίχρισμα – υπόχρωμα, μικροκυτταρικά (λεπτά, ωχρά) ερυθρά αιμοσφαίρια
Αιμοσφαιρίνη: < 12 g/100 ml (άνδρες)
Αιμοσφαιρίνη < 10 g/ml (γυναίκες)
Αιματοκρίτης < 47 g/100 ml (άνδρες)
Αιματοκρίτης < 42 g/100 ml (γυναίκες) αλλά ασθενείς με υψηλότερα ποσά αιμοσφαιρίνης πριν τη νόσο (όπως καπνιστές και χρόνιοι υποξαιμικοί) μπορεί να είναι αναιμικοί με υψηλότερα επίπεδα αιμοσφαιρίνης από τα ανωτέρω
Χαμηλός αριθμός ερυθροκυττάρων
Ελλειψοειδή ερυθροκύτταρα και αναιμία που δεν αποκρίνεται στο σίδηρο υποδηλώνουν θαλασσαιμία
Ελαττωμένο MCV μπορεί να απουσιάζει σε ήπια ή να υποκρύπτεται από υποπληθυσμούς μεγαλύτερων κυττάρων (π.χ. δικτυοερυθροκύτταρα ή μακροκύτταρα)
Ελαττωμένη αιμοσφαιρίνη Α2
Αυξημένη ελεύθερη ερυθροκυτταρική πρωτοπορφυρίνη
Μια εμπειρική θεραπευτική δοκιμή με σίδηρο σε δόση 3 mg/kg/ημέρα ίσως είναι ο καλύτερος τρόπος για διάγνωση ελαττωμένων αποθηκών σιδήρου σε βρέφη και παιδιά, αν τα δικτυοερυθροκύτταρα αυξηθούν σε 7-10 ημέρες ή η αιμοσφαιρίνη αυξηθεί > 1 g/dl μετά 2 εβδομάδες

Φάρμακα που μπορεί να μεταβάλλουν τα ευρήματα: Συμπληρώματα σιδήρου ή πολυβιταμινούχα μεταλλικά σκευάσματα που περιέχουν σίδηρο

Διαταραχές που μπορεί να μεταβάλλουν τα ευρήματα:

Αυξημένη φερριτίνη στην κίρρωση και σε οξεία ηπατική νόσο
Λανθάνουσα αιμορραγία
Ηπατική βλάβη
Μερικά νεοπλάσματα (οι τιμές φερριτίνης μπορεί να είναι αυξημένες)
Νόσος του Hodgkin, οξεία λευχαιμία, συμπαγείς όγκοι, πυρετός, οξεία φλεγμονή, αιμοκάθαρση. Η αιμοσφαιρίνη μπορεί να είναι αυξημένη σε χρόνια υποξία ή κάπνισμα και συνεπώς να υποκρύπτεται αναιμία αν χρησιμοποιηθούν οι τιμές αναφοράς αιματοκρίτου/αιμοσφαιρίνης υγιών ατόμων

ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Απουσία σιδήρου στις αποθήκες του μυελού των οστών
Μυελός – υπερπλαστικός, νορμοβλαστικός

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ

Εξετάσεις κοπράνων για αίμα ή παράσιτα, ενδοσκόπηση γαστρεντερικού, δοκιμασίες πήξεως
Αποκλείστε θαλασσαιμία – ανασκοπήσατε παλαιότερες γενικές αίματος για επιμένουσα ήπια αναιμία και μακροελλειπτοκυττάρωση, HbA2, HgbF, οικογενειακό ιστορικό
Αποκλείστε ανεπάρκεια G-6PD – έλεγχος τουλάχιστον 6 εβδομάδες μετά την τελευταία πτώση Hgb
Αποκλείστε φτωχή επαναχρησιμοποίηση του σιδήρου – δοκιμαστική χορήγηση σιδήρου, αναρρόφηση μυελού και χρώση για σίδηρο (καλύτερα να μη γίνεται)

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ

Ακτινολογικός έλεγχος διπλής αντίθεσης του πεπτικού για την ανακάλυψη εστιών λανθάνουσας αιμορραγίας (καλύτερα να μη γίνεται)

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

Παρακέντηση του μυελού των οστών
Σιγμοειδοσκόπηση
Γαστροσκόπηση
Κολονοσκόπηση

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΣΙΔΗΡΟΠΕΝΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ

ΕΝΔΕΙΚΝΥΟΜΕΝΗ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ

ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

Αναζήτηση και αντιμετώπιση του αιτίου
Επιβάλλεται η αναζήτηση αιμορραγικής εστίας
Αποφύγετε τις μεταγγίσεις

ΔΙΑΙΤΑ

Περιορίστε το γάλα σε 500 gr την ημέρα (ενήλικες)
Δίαιτα πλούσια σε πρωτεΐνες και σίδηρο (κρέας, φασόλια, φυλλώδη πράσινα λαχανικά)
Αυξημένη πρόσληψη ινών για την πρόληψη πιθανής δυσκοιλιότητας κατά τη διάρκεια της θεραπείας υποκατάστασης του σιδήρου
Όχι γάλα, αλλά γαλακτοκομικά προϊόντα, αντιόξινα ή τετρακυκλίνη για 2 ώρες μετά τη λήψη της δόσης του φαρμάκου

ΦΑΡΜΑΚΑ ΣΙΔΗΡΟΠΕΝΙΚΗΣ ΑΝΑΙΜΙΑΣ

ΦΑΡΜΑΚΑ ΕΚΛΟΓΗΣ

Θειϊκός σίδηρος 300 mg τρεις φορές την ημέρα, 1 ώρα πριν και 1 μετά όχι γαλακτοκομικά και ασβέστιο, είναι η ιδανική δόση που παρέχει 180 mg στοιχειακού σιδήρου την ημέρα. Η δόση μπορεί να ελαττωθεί όπως απαιτείται λόγω συμπτωμάτων από το γαστρεντερικό σύστημα, πράγμα το οποίο αφορά το 15% των ασθενών που βρίσκονται στην κλασσική θεραπεία με σίδηρο. Άνθρωποι με μέτρια αναιμία (Hgb = 10 g/dl) έχουν ανάγκη από 1500-2000 mg στοιχειακού σιδήρου. Μειώνοντας το ποσό σιδήρου ανά δόση, τόσο, ώστε να μην έχετε παρενέργειες η χορήγηση σιδήρου παρεντερικά δε χρειάζεται και καλά είναι να μη γίνεται, γιατί έχει παρενέργειες. Υγρά σκευάσματα σιδήρου είναι χρήσιμα για τα παιδιά με συνιστώμενη δόση 3 mg/kg/ημέρα σε μία δόση. Συνιστάται η παρεντερική χορήγηση σιδήρου σε ασθενείς με δυσαπορρόφηση

Αντενδείξεις: