Χρήσιμες πληροφορίες για τις ορχικές κακοήθειες
Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD
Τα πρωτοπαθή νεοπλάσματα των όρχεων μπορούν να προέλθουν από οποιοδήποτε κύτταρο των όρχεων ή των εξαρτημάτων. Χωρίζονται στους βλαστικούς (90-95%) και τους μη βλαστικούς όγκους. Οι βλαστικοί όγκοι, που συζητούνται εδώ, χωρίζονται περαιτέρω σε σπερμογονιώματα (σεμινώματα) και μη σεμινωματώδεις όγκους (εμβρυονικούς, τερατώματα, χοριοκαρκινώματα, όγκους του λεκιθικού σάκου).
Κλινική σταδιοποιήση:
- Α – ο όγκος περιορίζεται στους όρχεις και το σπερματικό τόνο
- Β – ο όγκος εντοπίζεται στους όρχεις και τους οπισθοπεριτοναϊκούς αδένες
- Β1 – αδένες μικρότεροι των 2 cm
- B2 – προσβεβλημένοι οπισθοπεριτοναϊκοί αδένες 2-6 cm στη διάμετρο (ορατοί στις απεικονιστικές μεθόδους)
- Β3 – προσβεβλημένοι οπισθοπεριτοναϊκοί αδένες, διαμέτρου μεγαλύτερης των 6 cm
- C – μεταστάσεις πάνω από το διάφραγμα ή διήθηση συμπαγών κοιλιακών οργάνων
Επηρεαζόμενα συστήματα: Αναπαραγωγικό
Επικρατέστερη ηλικία: Κύρια επίπτωση σε ηλικία 20-40 ετών. Λιγότερο κύρια επίπτωση στις ηλικίες 0-10 ετών και άνω των 60 ετών
Επικρατέστερο φύλο: Μόνο στους άνδρες
ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΟΡΧΙΚΩΝ ΚΑΚΟΗΘΕΙΩΝ
Σε ενήλικες:
- Πιο συχνό σημείο είναι ένα οσχεϊκό οζίδιο ή η οσχεϊκή διόγκωση
- Αίσθημα πληρότητας ή βάρους στο όσχεο, που μπορεί και να γίνει αντιληπτό ως “πόνος”
- Ο “μικρότερος” ως τότε όρχις, μεγαλώνει στο μέγεθος του αντίθετου “φυσιολογικού”
- Σκληρή, όχι ευαίσθητη μάζα μέσα στα όρια του ινώδους χιτώνα, που συνήθως γίνεται διακριτή ψηλαφητά από τους άλλους σχηματισμούς του σπερματικού τόνου
- Οξεία ή χρόνια επιδιδυμίτιδα/ορχεοεπιδιδυμίτιδα που έχει σαν αποτέλεσμα καθυστέρηση της διάγνωσης (10%)
- Εκδηλώσεις από τη μετάσταση, π.χ. τραχηλική μάζα (υπερκλείδιος αδένας), αναπνευστικά συμπτώματα (μετάσταση στον πνεύμονα), οσφυαλγία (ερεθισμός νευρικών ριζών ή του ψοΐτη), μόνο-ή αμφιτερόπλευρο οίδημα άκρων (θρόμβωση ή απόφραξη της λαγόνιας ή της κάτω κοίλης φλέβας), ψηλαφητή κοιλιακή μάζα
- Υδροκήλη (10-20%)
- Γυναικομαστία (μπορεί να οφείλεται σε αυξημένες ορμόνες ή όχι) (5%)
- Ταχεία αύξηση του όγκου που οδηγεί σε αιμορραγία και νέκρωση
Σε παιδιά:
- Σκληρή μη αλγεινή οσχέϊνη μάζα
- Αδιαπέραστος στο φως, ευμεγέθης σκληρός όρχις
- Υδροκήλη (15-20%)
- Σε ορμονικά ενεργούς όγκους, η εξέταση του οσχέου μπορεί να μην αποκαλύψει κάτι
ΑΙΤΙΑ ΟΡΧΙΚΩΝ ΚΑΚΟΗΘΕΙΩΝ
Κανείς σαφής αιτιολογικός παράγοντας και καμία σχετική επίδραση δεν έχουν προσδιοριστεί
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΟΡΧΙΚΩΝ ΚΑΚΟΗΘΕΙΩΝ
- Λευκή φυλή, ιδιαίτερα Σκανδιναβική καταγωγή
- Υψηλή κοινωνική τάξη
- Άντρες που δεν έχουν παντρευτεί
- Αγροτικός πληθυσμός
- Ιστορικό κρυψορχίας (ακόμη και διορθωμένης) – ο μόνος αδιαφιλονίκητος παράγοντας κινδύνου
- Ασθενής συσχέτιση με: χρήση ορμονών από τη μητέρα στο 1ο τρίμηνο, διαταραχές του φύλου σε αρσενικό γονότυπο με δυσγενεσία γονάδων, τραύμα (δεν υπάρχει σοβαρή απόδειξη ιδιαίτερων παραγόντων κινδύνου)
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΟΡΧΙΚΩΝ ΚΑΚΟΗΘΕΙΩΝ
ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
- Κήλη
- Υδροκήλη
- Αιμάτωμα
- Σπερματοκήλη
- Συφιλιδικό κομμίωμα
- Κιρσοκήλη
- Στα παιδιά – επιδερμοειδής/δερμοειδής κύστη, παραορχικό ραβδομυοσάρκωμα, μακρορχία, συστροφή όρχεως ή συστροφή κύστης Morgagni
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
- Άλφα εμβρυϊκή πρωτεΐνη (AFP): τα επίπεδα αυξάνονται σε αμιγές εμβρυονικό καρκίνωμα, τερατοκαρκίνωμα, όγκο του λεθικικού σάκου ή σε συνδυασμό αυτών των τριών, αλλά όχι σε αμιγές χοριοκαρκίνωμα ή σεμίνωμα
- Βήτα ανθρώπινη χοριονική γοναδοτροπίνη (β-HCG): αυξημένη πάντα στο χοριοκαρκίνωμα, στο 40-60% του εμβρυονικού καρκινώματος, 5-10% των αμιγών σεμινωμάτων έχουν προσδιορίσιμα επίπεδα β-HCG (συνήθως κάτω από 500 ng/ml)
- Πλακουντιανική αλκαλική φωσφατάση (PLAP): ίσως είναι δείκτης εκλογής στο σεμίνωμα, 70-90% των ασθενών με υποτροπιάσαντα ή διάχυτα σεμινώματα έχουν αυξημένη τιμή PLAP
- Γαλακτική δεϋδρογενάση (LDH): Υπερβολικά ευρύς δείκτης για να είναι ειδικός. Ίσως υπάρχει σχέση μεταξύ τιμής της LDH και του μεγέθους του όγκου. Αυξημένη LDH μπορεί να είναι η μόνη βιοχημική ανωμαλία στο 10% των ασθενών με επίμονους ή υποτροπιάσαντες μη σεμινωματώδεις όγκους
Διαταραχές που μπορεί να μεταβάλλουν τα ευρήματα:
- Διαταραχές της AFP μπορεί να προκληθούν από καλοήθη ηπατική νόσο, τηλαγγειεκτασία και τυροσιναιμία, κακοήθειες ήπατος, παγκρέατος, στομάχου και πνεύμονα, κατάχρηση μαριχουάνας
- Η PLAP μπορεί να αυξηθεί σε βαρείς καπνιστές
- Η β-HCG μπορεί να παραχθεί επίσης από ηπατικές, πνευμονικές, παγκρεατικές και στομαχικές κακοήθειες και από νεφρικούς όγκους, όγκους του μαστού ή της ουροδόχου κύστης
ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Βασικά, δύο διαφορετικές ομάδες, οι βλαστικοί και οι μη βλαστικοί τύποι και τα σεμινώματα και οι μη βλαστικοί τύποι και τα σεμινώματα και οι μη σεμινωματώδεις όγκοι
ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ
Οσχεϊκός υπέρηχος – βλέπουμε τη μάζα που σαφώς ξεκινά από τους όρχεις με ηχητικό προφίλ διαφορετικό από τον περιβάλλοντα φυσιολογικό ορχικό ιστό (υποηχητική)
ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ
- Ακτινογραφία θώρακος – καλό είναι να γίνεται και πλάγια
- Αξονική τομογραφία – πολύ ακριβής, ικανή να προσδιορίσει πυελική, οπισθοπεριτοναϊκή και μεσοθωρακική λεμφαδενοπάθεια καθώς και να εντοπίσει κοιλιακές, σπλαχνικές και πνευμονικές μεταστάσεις
- Λεμφαγγειογραφία κάτω άκρων – ευαίσθητη στο να εντοπίζει τους ενδοκοιλιακούς προσβεβλημένους λεμφαδένες, αλλά όχι τόσο ακριβής όσο η αξονική τομογραφία στο να εντοπίζει ανώτερους παραορτικούς προσβεβλημένους αδένες ή σπλαχνική συμμετοχή
- Μαγνητική τομογραφία κοιλίας (καλύτερα)
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ
- Διαβουβωνική εξέταση του οσχέου με βιοψία και/ή ριζική ορχεκτομή (εξαιρούνται ο όρχις και ο σπερματικός τόνος), δίνει τη βέβαιη διάγνωση (καλύτερα να μη γίνεται βιοψία όρχεως)
- Διαοσχεϊκή ανοιχτή ή διαδερμική βιοψία ή διαοσχεϊκή ορχεκτομή αντενδείκνυται αν υπάρχει ανατομική πρόπτωση της κακοήθειας σε περιοχή διαφορετικής λεμφικής παροχέτευσης
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΟΡΧΙΚΩΝ ΚΑΚΟΗΘΕΙΩΝ
ΕΝΔΕΙΚΝΥΟΜΕΝΗ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ
Εισαγωγή στο νοσοκομείο για εγχείρηση
ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ
- Τόσο τα σεμινώματα όσο και οι μη σεμινωματώδεις όγκοι είναι χημειοευαίσθητοι και απαντούν καλά στη χημειοθεραπεία. Τα σεμινώματα είναι ιδιαίτερα ακτινοευαίσθητα, περισσότερο από ότι οι μη σεμινωματώδεις όγκοι
- Σε όλους τους ασθενείς γίνεται ριζική ορχεκτομή για τη διάγνωση και τον άριστο τοπικό έλεγχο
- Αντιμετώπιση των σταδίων του σεμινώματος:
- Α – ακτινοβολία, 2.500 R στις σύστοιχες βουβωνικές και λαγόνιες λεμφαδενικές αλυσίδες και στους περιαορτικούς/πέρι την κάτω κοίλη φλέβα λεμφαδένες αμφοτερόπλευρα, έως το επίπεδο του διαφράγματος
- Β2 – όπως στο Α, με χρήση ακτινοβολίας 600-1.000 R στους θετικούς λεμφαδένες
- Β3 – χημειοθεραπεία – αν μετά τη χημειοθεραπεία υπάρχουν ακόμη λεμφαδένες διαμέτρου μεγαλύτερης των 3 cm, τότε γίνεται και αφαίρεση των οπισθοπεριτοναϊκών λεμφαδένων (43% των περιπτώσεων έχουν βιώσιμο όγκο)
- C – πρωτογενής χημειοθεραπεία
- Αντιμετώπιση των σταδίων σε μη σεμινωματώδεις βλαστικούς όγκους
- Α – αφαίρεση των οπισθοπεριτοναϊκών λεμφαδένων, θεραπευτική και σταδιοποιητική χωρίς να πειράζονται τα νεύρα (καλύτερα να μη γίνεται)
- Β1 – (μικροσκοπικές μεταστάσεις σε 1-6 αδένες < 2 cm): παρακολούθηση και έλεγχος
- Β2 – (μικροσκοπικές μεταστάσεις σε περισσότερους από 6 αδένες ή μακροσκοπικά θετικοί αδένες 2-6 cm): έλεγχος και παρακολούθηση ή δύο συνεδρίες χημειοθεραπείας
- Β3 – (αδένες > 6 cm ή επέκταση του όγκου έξω από τους αδένες): αρχικά 4 συνεδρίες χημειοθεραπείας. Αν έχουμε πλήρη απάντηση, βασιζόμενοι στην αξονική τομογραφία, τους ορολογικούς δείκτες και την απουσία τερατώματος στο αρχικό παρασκεύασμα, τότε απλώς παρακολουθούμε. Αν έχουμε μερική απάντηση, αφαιρούμε τους οπισθοπεριτοναϊκούς λεμφαδένες και τον όγκο και κάνουμε ακόμη 2 συνεδρίες χημειοθεραπείας. Αν ο όγκος δεν μπορεί να αφαιρεθεί πλήρως, παρηγορητική χημειοθεραπεία
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ
- Συζήτηση των ανησυχιών του ασθενούς για τη στειρότητα, την ανικανότητα, τις ορχικές προσθέσεις, τα ορμονικά παρασκευάσματα
ΦΑΡΜΑΚΑ ΟΡΧΙΚΩΝ ΚΑΚΟΗΘΕΙΩΝ
ΦΑΡΜΑΚΑ ΕΚΛΟΓΗΣ
- Συνήθεις χημειοθεραπευτικοί παράγοντες, περιλαμβάνοντας σισπλατίνη + ετοποσίδη + βλεομυκίνη
- Η παρηγορητική χημειοθεραπεία περιλαμβάνει πρωτόκολλα που βασίζονται στην κυκλοφωσφαμίδη ή την ιφωσφαμίδη
Προφυλάξεις:
- Σισπλατίνη: νεφροτοξικότητα, νευροτοξικότητα
- Ετοποσίδη: θρομβοπενία
- Κυκλοφωσφαμίδη/ιφωσφαμίδη: αιμορραγική κυστίτιδα (οι ασθενείς πρέπει να ενυδατώνονται καλά ώστε να ελαχιστοποιείται ή αιμορραγική κυστίτιδα). Ασθενείς που λαμβάνουν ιφωσφαμίδη, θα πρέπει να λαμβάνουν επίσης mesna για να ελαχιστοποείται ο κίνδυνος
- Βλεομυκίνη: πνευμονική ίνωση
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ
Καρμποπλατίνη
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ
- Στον πρώτο χρόνο: δείκτες και ακτινογραφία θώρακος κάθε μήνα, κλινική εξέταση (με έμφαση στους λεμφαδένες) κάθε 2 μήνες
- Μετά από ένα χρόνο: δείκτες και ακτινογραφία θώρακος κάθε 2 μήνες, κλινική εξέταση κάθε 4 μήνες
- Μετά από 2 χρόνια: δείκτες, ακτινογραφία θώρακος και κλινική εξέταση κάθε 6-12 μήνες
- Αν ο ασθενής είχε τεράτωμα στη διάγνωση, ανάγκη για παρακολούθηση επί 5 τουλάχιστον χρόνια και αξονική τομογραφία κάθε χρόνο για 3 χρόνια
ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ
- Από την αφαίρεση των οπισθοπεριτοναϊκών λεμφαδένων: αδυναμία εκσπερμάτωσης (προλαμβάνεται με τεχνική που προφυλάσσει τα νεύρα στην επέμβαση), ατελεκτασία, υπολευκωματιναιμία
- Από την ακτινοθεραπεία: ακτινική νεφρίτιδα, εντερίτιδα
- Οι μη σεμινωματώδεις όγκοι είναι πιο επιρρεπείς στη μεταστατική νόσο απ’ότι τα σεμινώματα (50-70% έναντι 25%, αντίστοιχα)
ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ
Συνήθως πλήρης ίαση σε ασθενείς με περιορισμένη νόσο, 70-80% ίαση σε ασθενείς με προχωρημένη νόσο
ΔΙΑΦΟΡΑ
ΗΛΙΚΙΑΚΑ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Παιδιατρικό: Σπάνια στα παιδιά (μόνο το 2% όλων των συμπαγών όγκων της παιδικής ηλικίας)
Να προτιμάτε τις φυσικές θεραπείες για τις ορχικές κακοήθειες, σύμφωνα με το Μοριακό Προφίλ του Όγκου
Η ζωή είναι πολύτιμη.
Η ζωή είναι δική σας. Πάρτε την στα χέρια σας!
Το μοριακό προφίλ του όγκου είναι απαραίτητο και χρήσιμο εργαλείο για τη θεραπευτική σας απόφαση.
Ζητείστε την εξέταση πριν κάνετε οποιαδήποτε θεραπεία. Η ζωή σας είναι πολύτιμη.
Ζητήστε από την EMEDI πληροφορίες για το μοριακό προφίλ του όγκου.
Γράφει η
Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Ειδικός Παθολόγος- Ογκολόγος, MD, PhD
Διαβάστε περισσότερα για την Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
Διαβάστε, επίσης,
Θεραπεία του καρκίνου όρχεως με μια ματιά
Θεραπεία των μη σεμινωματωδών όγκων εκ γεννητικών κυττάρων
Χρήσιμες πληροφορίες για τους όγκους εκ γεννητικών κυττάρων
Προγνωστικοί παράγοντες στον καρκίνο
