Βουρβουλιά. Η βουρβουλιά έχει καθαρτικές, χολαγωγές, τονωτικές και πολλές άλλες ιδιότητες ωφέλιμες για την υγεία
Βουρβουλιά
Rhamnus frangula L.
Η βουρβουλιά ή φραγκούλα ή φράγκουλα ή ράμνος ή κιτρινόξυλο ή Rhamnus frangula ή Ράμνος η εύθραυστος ή Frangula alnus ή Φράγκουλα η άλνος ή Alder buckthorn ή glossy buckthorn ή breaking buckthorn ανήκει στην οικογένεια Ramnaceae ή Ραμνωδών.
Η βουρβουλιά είναι αυτοφυής στην Ευρώπη, στη βόρεια Αφρική και εξαπλώνεται μέχρι τη δυτική Κίνα. Αναπτύσσεται καλύτερα σε υγρά εδάφη και ανοιχτά δάση, σε όχθες ποταμών και βάλτους. Αν και προτιμά όξινα εδάφη, μπορεί να αναπτυχθεί και σε ουδέτερα εδάφη. Χρησιμοποιείται και ως καλλωπιστικό φυτό.
Η βουρβουλιά έχει γκριζοκαφέ φλοιό. Τα μούρα της έχουν μια ξινή γεύση και μπορούν να καταναλωθούν φρέσκα ή μαγειρεμένα. Τα άνθη είναι κιτρινοπράσινα με τέσσερα πέταλα και επικονιάζονται από έντομα. Στη Θιβετιανή ιατρική, θεωρείται ιερό φρούτο, που συμβολίζει την ανθεκτικότητα και το πνευματικό φως.
Ο φλοιός της βουρβουλιάς είναι καθαρτικός, χολαγωγός και τονωτικός και χρησιμοποιείται, κυρίως, για τη χρόνια δυσκοιλιότητα σε ενήλικες και παιδιά (σκόνη φλοιού βουρβουλιάς 1–2,5g/δόση). Ο φλοιός περιέχει ανθρακινόνες (3-7%) που είναι ανενεργές στο γαστρεντερικό σωλήνα μέχρι να φτάσουν στο κόλον, όπου αποδομούνται από βακτηριακά ένζυμα, μέσα σε περίπου έξι έως οκτώ ώρες και αυτό προκαλεί έντονες περισταλτικές κινήσεις του εντέρου.
Επίσης, η βουρβουλιά προστατεύει από το οξειδωτικό στρες που προκαλεί πολλές χρόνιες ασθένειες. Η βουρβουλιά περιέχει, ακόμη, μια σειρά από φλαβονοειδή που ασκούν πολλές θετικές τους επιδράσεις στην υγεία, όπως η μείωση της φλεγμονής και η προστασία από καρδιακές παθήσεις.
Γενικά, η βουρβουλιά είναι πολύτιμη για την πέψη, τη δυσλειτουργία του στομάχου, των καρδιοαγγειακών προβλημάτων, της ηπατικής βλάβης, των δερματικών παθήσεων και των ελκών.
Τέλος, η βουρβουλιά είναι πολύτιμη για την υγεία του δέρματος, για τη ρύθμιση του σακχάρου του αίματος, για την ενίσχυση του ανοσοποιητικού συστήματος και για την πρόληψη και θεραπεία του καρκίνου.
Ο φλοιός της βουρβουλιάς κυκλοφορεί σε αφεψήματα και εγχύματα, καθώς και σε συμπληρώματα διατροφής σε δισκία ή καλύτερα σε φυτικές κάψουλες.
Rhamnus frangula L.
1. Βοτανική Ταξινόμηση
- Βασίλειο: Plantae
- Τάξη: Rosales
- Οικογένεια: Rhamnaceae
- Είδος: Rhamnus frangula L. ή Frangula alnus Miller
2. Παράδοση & Ιστορία Βουρβουλιάς
Χρησιμοποιείται από το Μεσαίωνα ως ήπιο καθαρτικό και ο ξηρός και πεπαλαιωμένος φλοιός είναι η θεραπευτική του μορφή. Η φλούδα πρέπει να ωριμάζει επί τουλάχιστον 12 μήνες πριν από τη χρήση, διότι η φρέσκια είναι έντονα καθαρτική και εμετική.
Ο Γαληνός το χρησιμοποιούσε για ηπατικές και διαταραχές της χοληδόχου κύστεως και σε στοματικά και δερματικά προβλήματα.
3. Χημική Σύσταση
Τα κυριότερα δραστικά συστατικά της βουρβουλιάς είναι οι ανθρακινόνες (μεταξύ αυτών η φραγκουλίνη και η εμοδίνη), οι ανθρόνες, οι ανθρολόνες και το αλκαλοειδές αρμεπαβίνη.
Ο φλοιός περιέχει:
- Ανθρακινόνες (3–7%): glucofrangulin ή γλυκοφρανγκουλίνη A/B, φρανγκουλίνη A–C, emodin ή εμοδίνη, anthrones ή ανθρόνες/anthranols ή ανθρανόλες
- Πεπτιδικά αλκαλοειδή, τανίνες, φλαβονοειδή
- Αρμεπαβίνη
Οι γλυκοσίδες αποδίδουν υδροξυανθρακινόνες που μεταβολίζονται από το εντερικό μικροβίωμα σε δραστικές ενώσεις.
4. Παραδοσιακή & Σύγχρονη Χρήση Βουρβουλιάς
4.1 Καθαρτική
- Η βουρβουλιά είναι χρήσιμη σε περιπτώσεις ανεπίπλεκτης δυσκοιλιότητας.
- Η δράση έγκειται σε διέγερση περισταλτισμού και μερική αναστολή απορρόφησης νερού και ηλεκτρολυτών.
4.2 Ηπατοχολική & τονωτική
- Παραδοσιακά χρησιμοποιείται ως χολαγωγό, για διευκόλυνση της έκκρισης χολής και υποστήριξη του ήπατος.
4.3 Αντιπαρασιτική δράση
- Η εσωτερική χρήση του φλοιού αντιμετωπίζει τα εντερικά παράσιτα.
4.4 Τοπικές εφαρμογές
- Η εξωτερική χρήση περιλαμβάνει στυπτική δράση σε δερματικές λοιμώξεις και δερματικά εξανθήματα.
4.5 Βιολογικές δράσεις υποστηριζόμενες από έρευνες
- Έχει δράση ενάντια στο Staphylococcus aureus, σε συγκεντρώσεις 0,75–1,5 mg/ml.
- Αντιοξειδωτική & ηπατοπροστατευτική δράση μέσω τανινών και ανθρακινονών.
- Αντιική δράση: έναντι σε πολλούς ιούς.
5. Δόση & Ασφάλεια
- Δοσολογία: 20–30 mg υδροξυανθρακινόνες/glucofrangulin A σε μορφή δισκίου ή βάμματος το βράδυ.
- Διάρκεια: Έως 7–10 διαδοχικές ημέρες για αποφυγή αντοχής. Αν την ανέχεται καλά κάποιος μπορεί να λαμβάνεται χωρίς κίνδυνο για μεγάλο διάστημα.
- Χρήση μόνο με τη συμβουλή ειδικού.
6. Συμπεράσματα
Η βουρβουλιά αποτελεί μια καλά τεκμηριωμένη φυτική επιλογή για βραχυχρόνια θεραπεία της ήπιας δυσκοιλιότητας. Επιπλέον, έχει ηπατοπροστατευτικές, αντιμικροβιακές, αντιρρευματικές και τοπικές στυπτικές ιδιότητες. Νεότερες μελέτες αναδεικνύουν την υπόσχεσή του ως παράγοντα κατά του βιοφιλμ, ιδιαίτερα, ενάντια σε ανθεκτικούς μικροοργανισμούς.
Η προσεκτική χρήση του (ωριμασμένη φλούδα, συνιστώμενες δόσεις/διάρκεια κ.τ.λ.), μαζί με τις επιστημονικές εξελίξεις, το καθιστούν κατάλληλο για φυσική θεραπεία.
Η βουρβουλιά είναι περισσότερο γνωστή για την αντιμετώπιση της δυσκοιλιότητας, ενεργώντας στο κόλον. Εφόσον, αποξηρανθεί σωστά και χρησιμοποιηθεί τουλάχιστον ένα χρόνο, στη συνέχεια έχει ήπια δράση και μπορεί να λαμβάνεται χωρίς κίνδυνο για μεγάλο διάστημα. Είναι, ακόμη, χρήσιμη για τη βελτίωση της λειτουργίας της χοληδόχου κύστεως.
Το αφέψημα από το βράσιμο του φλοιού της (1 φλιτζάνι κάθε βράδυ πριν από τον ύπνο) καταπολεμά την αϋπνία.
Οι καρποί πρέπει να καταναλώνονται σε μικρές ποσότητες.
Βιβλιογραφία
- European Medicines Agency. (EMA HMPC). (2017). Frangula bark (Frangulae cortex): monograph.
- Brkanac, S. R., et al. (2015). Toxicity & antioxidant capacity of Frangula alnus bark. Regulatory Toxicology and Pharmacology, 73, 923–929.
- Sadowska, B., Paszkiewicz, M., Podsedek, A., Redzynia, M., & Rozalska, B. (2014). Antistaphylococcal activity of Vaccinium leaves & Frangula alnus bark. Acta Biochimica Polonica, 61(1), 163–169.
- Spandidos Publications. (2025). Rhamnus frangula extract inhibits A. baumannii biofilms. World Academy of Sciences Journal.
Αρθρογράφος: Κριαράς Ιωάννης, πτυχιούχος Γεωπόνος-Βιοτεχνολόγος, με εξειδίκευση σε φαρμακευτικά φυτά, του Γ.Π.Α (Γεωπονικό Πανεπιστήμιο Αθηνών)
Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για την υγεία σας
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για την υγεία σας
Διαβάστε, επίσης,
Φυσικές θεραπείες για τη δυσκοιλιότητα
Ανακουφιστείτε από τη χρόνια δυσκοιλιότητα
Τι να κάνετε αν το παιδί σας έχει δυσκοιλιότητα
