Η πρωτεΐνη BAX βρίσκεται μέσα στα κύτταρα ανενεργή, αλλά όταν ενεργοποιηθεί πρoωθεί τον προγραμματισμένο θάνατο των κυττάρων.
Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD
Η συγκεκριμένη πρωτεΐνη BAX-Bcl/B-cell leukemia/lymphoma 2 protein-2 Associated X-protein βρίσκεται στο στόχαστρο πολλών ερευνητών, αφού, οι επιστήμονες μπορούν να τη χρησιμοποιήσουν είτε για να σώσουν με την απενεργοποίηση της BAX τα κύτταρα, από την καταστροφή, είτε για να ενισχύσουν μέσω της ενεργοποίησης της πρωτεΐνης τον κυτταρικό θάνατο σε περιπτώσεις νόσων στις οποίες πρέπει τα κύτταρα να πεθάνουν, όπως ο καρκίνος.
Η BAX μετά την ενεργοποίησή της μέσω άλλων πρωτεϊνών που προσδένονται επάνω της αλλάζει μορφές, ώστε να μεταφερθεί από το κυτταρόπλασμα στο μιτοχόνδριο για την παραγωγή ενέργειας των κυττάρων, όπου η BAX ξεκινά το καταστρεπτικό έργο της, που τελικώς, οδηγεί το κύτταρο στην αυτοκτονία.
Το γονίδιο BAX (Bcl-2 Associated X-protein) είναι ένα προ-αποπτωτικό μέλος της οικογένειας γονιδίων Bcl-2. Κωδικοποιεί μια πρωτεΐνη 21 kDa που ονομάζεται BAX-alpha, Η οποία παίζει κρίσιμο ρόλο στη ρύθμιση της εγγενούς απόπτωσης.
Η πρωτεΐνη έχει κάποια αμινοξέα στη δομή της, τα οποία εμφανίζει μόνο όταν ενεργοποιείται με τα οποία αποκτά την τελική μορφή της. Από ένα μόριο ΒΑΧ δημιουργούνται πολλά μόρια της πρωτεΐνης που προσδένονται το ένα στο άλλο δημιουργώντας ένα σύμπλοκο, από το οποίο εξέρχονται πρωτεΐνες του μιτοχονδρίου που στέλνουν σήματα σε ολόκληρο το κύτταρο ότι πρέπει να αυτοκτονήσει.
Αυτά τα στάδια μπορούν να παρεμποδιστούν και έτσι να αποτραπεί η δράση της BAX προτού προκαλέσει τη θανατηφόρα ζημιά στα μιτοχόνδρια και στα κύτταρα. Αν η ΒΑΧ στοχευθεί με φάρμακα που θα παρεμποδίζουν κάποιο από τα στάδια του μηχανισμού δράσης της θα σταματήσει ο πρόωρος θάνατος των κυττάρων. Αυτό θα ήταν επιθυμητό σε καταστάσεις, όπως η καρδιακή προσβολή, το εγκεφαλικό και οι νευροεκφυλιστικές νόσοι.Τα καρδιομυϊκά κύτταρα δεν μπορούν να αναγεννηθούν, τουλάχιστον σε ποσοστό τέτοιο, ώστε να αναπληρώσουν τον μεγάλο αριθμό κυττάρων που θανατώνονται κατά τη διάρκεια ενός καρδιακού επεισοδίου. Σε αυτόν τον θάνατο των κυττάρων της καρδιάς η BAX παίζει ουσιαστικό ρόλο. Αν καταφέρουμε να σώσουμε ένα μεγάλο μέρος των καρδιομυϊκών κυττάρων μέσω της αναστολής της δράσης της πρωτεΐνης, θα έχουμε σημαντικό θεραπευτικό αποτέλεσμα.
Τελικός σκοπός είναι η ανάπτυξη ενός φαρμάκου που θα μπορεί να χαρίσει πολύτιμο χρόνο σε έναν ασθενή που έχει υποστεί καρδιακό επεισόδιο, ώσπου να μεταφερθεί στο νοσοκομείο. Μια τέτοια αντιμετώπιση θα μπορούσε, επίσης, να μειώσει σημαντικά τις βλάβες που προκαλούνται στην καρδιακή λειτουργία μετά την απώλεια καρδιομυϊκών κυττάρων σε ασθενείς που υποβάλλονται σε επεμβάσεις, όπως η αγγειοπλαστική.
Αν όλα πάνε καλά με τα πειράματα, σε πέντε-δέκα χρόνια θα είναι διαθέσιμο ένα φάρμακο που θα σώζει… ανθρώπινες καρδιές. Θα λαμβάνεται από τον ασθενή μέσα σε σύντομο χρονικό διάστημα από το καρδιακό επεισόδιο και ως τη μεταφορά του στο νοσοκομείο, με στόχο να ελαχιστοποιηθούν οι βλάβες στην καρδιά. Είναι γνωστό ότι σε ένα έμφραγμα μπορεί να προκληθεί θάνατος τόσο πολλών κυττάρων, με αποτέλεσμα η κατάσταση να είναι ακόμη και μη αναστρέψιμη για τον ασθενή, που τελικώς χάνει τη ζωή του. Έστω και αν ο ασθενής σωθεί από το επεισόδιο, αναπτύσσει, τελικώς, σταδιακά καρδιακή ανεπάρκεια λόγω του ότι τα κύτταρα που χάνονται δεν μπορούν να αντικατασταθούν. Με ένα φάρμακο που θα απενεργοποιεί την πρωτεΐνη ΒΑΧ θα μπορούσαν να αποφεύγονται τέτοια περιστατικά. Το ίδιο θα μπορεί να συμβεί και πριν από μια επέμβαση καρδιάς, στην οποία, επίσης, χάνονται μυοκαρδιακά κύτταρα. Η λήψη ενός τέτοιου σκευάσματος πριν από την επέμβαση θα εξασφαλίζει την καταστροφή λιγότερων κυττάρων.
Σε ένα χρόνιο νόσημα υπάρχει φόβος ότι η χορήγηση φαρμάκων που θα στοχεύουν την πρωτεΐνη και θα οδηγούν σε απενεργοποίησή της μπορεί να οδηγήσει σε ογκογένεση. Και αυτό διότι, όταν η ΒΑΧ δεν είναι ενεργή, δεν έχουμε κυτταρική απόπτωση- μια παρόμοια λογική ακολουθεί και ο καρκίνος στον οποίο τα κύτταρα γίνονται αθάνατα και πολλαπλασιάζονται ανεξέλεγκτα. Όταν, όμως, έχουμε ένα καρδιακό επεισόδιο, μπορούμε να χορηγήσουμε βραχυπρόθεσμα ένα φάρμακο το οποίο θα σταματά τον θάνατο των κυττάρων, μειώνοντας τις βλάβες του επεισοδίου, χωρίς να υπάρχει φόβος για πρόκληση καρκίνου, αφού δε θα γίνεται μακροχρόνια λήψη τέτοιου είδους ουσιών.
Η έκφραση του BAX ρυθμίζεται προς τα πάνω από την ογκοκατασταλτική πρωτεΐνη p53 και η BAX έχει αποδειχθεί ότι εμπλέκεται στην απόπτωση που προκαλείται από την p53. Η πρωτεΐνη p53 είναι ένας μεταγραφικός παράγοντας που, όταν ενεργοποιείται ως μέρος της απόκρισης του κυττάρου στο στρες, ρυθμίζει πολλά κατάντη γονίδια-στόχους, συμπεριλαμβανομένου του BAX. Η p53 wild type έχει αποδειχθεί ότι ρυθμίζει προς τα πάνω τη μεταγραφή ενός χιμαιρικού πλασμιδίου αναφοράς που χρησιμοποιεί τη συναινετική αλληλουχία προαγωγέα του BAX περίπου 50 φορές σε σχέση με το μεταλλαγμένο p53. Έτσι είναι πιθανό ότι η p53 προάγει τις αποπτωτικές ικανότητες της BAX in vivo ως πρωτεύοντα παράγοντα μεταγραφής. Ωστόσο, η p53 έχει, επίσης, έναν ανεξάρτητο από τη μεταγραφή ρόλο στην απόπτωση. Συγκεκριμένα, το p53 αλληλεπιδρά με την BAX, προάγοντας την ενεργοποίησή της, καθώς και την εισαγωγή της στη μιτοχονδριακή μεμβράνη.
Φάρμακα που ενεργοποιούν την BAX είναι υποσχόμενες αντικαρκινικές θεραπείες προκαλώντας απόπτωση στα καρκινικά κύτταρα. Εν τω μεταξύ, η υπερβολική απόπτωση σε καταστάσεις, όπως σε επαναιμάτωση ισχαιμίας από τραυματισμό και στην αμυοτροφική πλευρική σκλήρυνση μπορεί να έχουν όφελος από τους αναστολείς φαρμάκων του BAX.
Βιβλιογραφία
Douglas R. Green & Jerry E. Chipuk Apoptosis: Stabbed in the BAX Nature 455, 1047-1049 (23 October 2008)
Πρέπει να αλλάξει η θεραπεία του καρκίνου
Να προτιμάτε τις φυσικές θεραπείες για τον καρκίνο, σύμφωνα με το Μοριακό Προφίλ του Όγκου
Η ζωή είναι πολύτιμη.
Η ζωή είναι δική σας. Πάρτε την στα χέρια σας!
Το μοριακό προφίλ του όγκου είναι απαραίτητο και χρήσιμο εργαλείο για τη θεραπευτική σας απόφαση.
Ζητείστε την εξέταση πριν κάνετε οποιαδήποτε θεραπεία. Η ζωή σας είναι πολύτιμη.
Ζητήστε από την EMEDI πληροφορίες για το μοριακό προφίλ του όγκου.
Γράφει η
Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Ειδικός Παθολόγος- Ογκολόγος, MD, PhD
Διαβάστε περισσότερα για την Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Εμπιστευθείτε τους διατροφικούς συμβούλους της EMEDI
Εμπιστευθείτε το ογκολογικό συμβούλιο της EMEDI
Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τον καρκίνο
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τον καρκίνο
Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
Διαβάστε, επίσης,
Οι τεχνικές εξατομικευμένης θεραπείας του καρκίνου
Τα πικρά θεραπεύουν τον καρκίνο
Το μιτοχονδριακό μονοπάτι απόπτωσης στον καρκίνο
Γιατί η γονιδιακή θεραπεία είναι η απόλυτη θεραπεία του καρκίνου
Βιολογική θεραπεία του καρκίνου
Γονιδιακή εξατομικευμένη θεραπεία για τον καρκίνο
Αναστολή των υποδοχέων των τυροσινικών κινασών
Στοχευμένη θεραπεία για τον καρκίνο
Τα ογκοκατασταλτικά γονίδια στον Κυτταρικό Κύκλο
Ο ρόλος της απόπτωσης στον καρκίνο
Απόπτωση και καταστολή με Survivin
Φυτό της Κρήτης που θεραπεύει τον καρκίνο σε 12 ώρες
Διαγνωστικά τεστ του ανθρώπινου γονιδιώματος
