Μάθετε να αξιολογείτε τη γενική ούρων

Μάθετε να αξιολογείτε τη γενική ούρων και μόνοι σας, χρησιμοποιώντας τους παρακάτω πίνακες, που αφορούν τα χαρακτηριστικά τους.

Γενική Ούρων

Η γενική εξέταση των ούρων αποτελεί το βασικό διαγνωστικό εργαλείο για τη διάγνωση πλήθους παθήσεων, στο ουροποιητικό σύστημα, στο ήπαρ, στο αναπαραγωγικό σύστημα κ.ά. Αποτελεί απαραίτητο τμήμα κάθε προληπτικού ελέγχου (check-up).

Πραγματοποιείται με οπτική επισκόπηση των ούρων (φυσικοί χαρακτήρες), με τη χρήση ταινίας ούρων (χημικοί χαρακτήρες) και μικροσκόπησή τους (μικροσκοπικοί χαρακτήρες).

Απαραίτητη προυπόθεση η σωστή συλλογή και συντήρηση των ούρων πριν την ανάλυση.

Διαβάστε, επίσης,

Όλες οι εξετάσεις ούρων και πώς να συλλέγετε τα ούρα

Tα τρία τμήματα της γενικής εξέτασης ούρων

• Φυσικοί χαρακτήρες

1. Χροιά.
2. Όψη.
3. Οσμή.
4. Ίζημα.
5. Ειδικό βάρος.
6. Αντίδραση.

• Χημικοί χαρακτήρες

1. Χολερυθρίνη.
2. Ουροχολινογόνο.
3. Νιτρώδη.
4. Λευκοκυτταρική εστεράση.
5. Αίμα (ερυθρά, αιμοσφαιρίνη, μυοσφαιρίνη).
6. Πρωτεΐνη.
7. Γλυκόζη.
8. Κετόνες.

Μικροσκοπικοί χαρακτήρες

1. Επιθηλιακά κύτταρα.
2. Πυοσφαίρια.
3. Ερυθρά.
4. Μικροοργανισμοί.
5. Κύλινδροι.
6. Κρύσταλλοι.
7. Άλατα.
8. Βλέννη.
9. Σταγονίδια λίπους.

Οι τιμές αναφοράς της γενικής εξέτασης ούρων

Για τα πρώτα πρωινά ούρα, μέσης ούρησης, οι τιμές αναφοράς (φυσιολογικές τιμές) της γενικής εξέτασης ούρων είναι:

Μαζεύονται τα πρώτα πρωινά ούρα μέσης ούρησης.

Παθολογικές καταστάσεις, που σηματοδοτούν συγκεκριμένες παρεκκλίσεις από τις φυσιολογικές τιμές των παραμέτρων της γενικής εξέτασης ούρων.

Συστατικά των ούρων

Φυσιολογικά στα ούρα δεν ανευρίσκονται σάκχαρο, πρωτεΐνη, κετόνες, αιμοσφαιρίνη και χολοχρωστικές. Η παρουσία τους είναι παθολογική.

Όψη και χροιά των ούρων

Το χρώμα των ούρων φυσιολογικά κυμαίνεται από ωχροκίτρινο μέχρι βαθύ κεχριμπαρένιο ανάλογα με την πυκνότητά τους.
Αφύσικος χρωματισμός των ούρων συμβαίνει όταν στα ούρα υπάρχουν χρωστικές ουσίες.

Τα φυσιολογικά ούρα έχουν όψη διαυγή και χροιά κιτρινωπή.

Όταν στα ούρα εμφανίζεται θολερότητα, αυτό οφείλεται σε παρουσία αλάτων ή μικροβίων ή κυττάρων.

Η καστανή χροιά των ούρων μπορεί να οφείλεται σε αίμα, αιμοσφαιρίνη, μυοσφαιρίνη, φάρμακα ή άλλες χρωστικές. Καστανή χροιά που μετετρέπεται σιγά σιγά σε πρασινωπή οφείλεται σε ύπαρξη χολερυθρίνης ή χολοχρωστικών (“χρωστικών της χολής” -υπεύθυνες για τον ίκτερο).

Αν μετά από ανακίνηση του δοχείου των ούρων σχηματίζεται αφρός, που δεν εξαφανίζεται εύκολα, αυτό σημαίνει απώλεια πρωτεϊνών από τα ούρα (παθολογική πρωτεϊνουρία).

Το ειδικό βάρος των ούρων

Η ωσμωτική πίεση των ούρων κυμαίνεται από 50 -1200 mOsm/Kg (συνήθως 400 – 800 mOsm/Kg).

Η ωσμωτική πίεση εκφράζει το ολικό ποσό των διαλυτών στα ούρα στοιχείων (νάτριο, σάκχαρο, ουρία κ.τ.λ.).

Από την άλλη, ο προσδιορισμός του ειδικού βάρους έχει μεγάλη σημασία και παρ’ότι πρόκειται για απλή εξέταση, εκφράζει την ικανότητα των νεφρών να αραιώνουν και να συμπυκνώνουν τα ούρα.

Ο έλεγχος συμπύκνωσης των ούρων γίνεται μετά από στέρηση υγρών τουλάχιστον για 12 ώρες. Έτσι, αξάνεται η έκκριση της αντιδιουρητικής ορμόνης, ADH/Antidiuretic hormone, στην οποία οι νεφροί απαντούν με αυξημένη επαναρρόφηση νερού (αποβάλλεται λιγότερο νερό στα ούρα), με αποτέλεσμα τη συμπύκνωση των ούρων.

Η δοκιμασία αραίωσης των ούρων γίνεται με χορήγηση άφθονων υγρών σε μικρό χρονικό διάστημα (15 – 20 λεπτά) και μέτρηση κατόπιν του ειδικού βάρους των ούρων, που αποβάλλονται τις επόμενες 4 ώρες. Η μεγάλη περιέκτικότητα των ούρων σε σάκχαρο και πρωτεΐνη ανεβάζουν το ειδικό βάρος.

Το ειδικό βάρος των ούρων είναι ανάλογο προς το μοριακό βάρος και την ποσότητα των διαλυμένων ουσιών, που υπάρχουν στα ούρα. Όταν οι νεφροί λειτουργούν καλά το ειδικό βάρος κυμαίνεται από 1016-1022, με ακραία όρια τα 1010-1040.

Ελάττωση του ειδικού βάρους ούρων παρατηρείται σε:

• Βλάβη του νεφρικού παρεγχύματος, όπως οξεία και χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, σε δρεπανοκυτταρική αναιμία.
• Σε υπερκαλιαιμία που εμφανίζεται είτε λόγω μεταβολικών διαταραχών και νόσων είτε λόγω χρήσης διουρητικών, καθαρτικών ή άλλων φαρμάκων.
• Στον άποιο διαβήτη.
• Μετά από άφθονη και επίμονη υδροποσία που παρατηρείται σε νευρωσικά άτομα.

Αύξηση του ειδικού βάρους ούρων παρατηρείται σε:

• Παρουσία ουσιών μεγάλου μοριακού βάρους, όπως λεύκωμα, σάκχαρο και άλλα.
• Έντονη αφυδάτωση-ολιγουρία.

Αύξηση του ειδικού βάρους ούρων

Η αντίδραση των ούρων είναι φυσιολογικά όξινη, με pH περίπου 6, αλλάζει κατά τη διάρκεια του 24ώρου από 4,5 έως 8.

Τροφές πλούσιες σε λευκώματα οξινοποιούν τα ούρα, αντίθετα τα χορταρικά τα αλκαλοποιούν. Κατά τη νύκτα η οξύτητα αυξάνει, δηλαδή μικραίνει το pH, γιατί ο νεφρός πρέπει να αντιμετωπίσει την οξέωση, που σε μικρό βαθμό εμφανίζεται επειδή ελαττώνεται ο βαθμός του αερισμού των πνευμόνων κατά τη διάρκεια του ύπνου. Ο έλεγχος του pH των ούρων γίνεται με Nitrozamine stick.

Η διατροφή και τα φάρμακα επηρεάζουν πολύ το pH των ούρων. Γενικά, το pH αντανακλά τη σχέση βασικών και όξινων ρυθμιστικών συστατικών και μας βοηθά να αντιληφθούμε μια αντίστοιχη διαταραχή στο αίμα (“καθρέφτης” – ουσιαστικά τα ούρα είναι ένα διήθημα του αίματος).

Αύξηση της οξύτητας ούρων δηλαδή ελάττωση του pH<7

• Παρατηρείται σε μεταβολική ή αναπνευστική οξέωση, διαβητική οξέωση, βαριά διάρροια, νεφρασβέστωση, φυματίωση, εμπύρετο.
• Επίσης, φαρμακευτικά προκαλούμε οξέωση για τη θεραπεία λίθων (φωσφορικών, ανθρακικών), ουρολοιμώξεων, που διασπούν την ουρία (πρωτέας) με τη βοήθεια όξινου φωσφορικού νατρίου και μεθειονίνης.

Ελάττωση της οξύτητας ούρων δηλαδή αύξηση του pH>7

Παρατηρείται σε αλκάλωση αναπνευστική ή μεταβολική (έμετοι), λήψη διουρητικών, ουρολοίμωξη με πρωτέα, απώλεια καλίου. Θεραπευτικά αλκαλοποιούμε τα ούρα με τη βοήθεια διττανθρακικού νατρίου και δίαιτα με λαχανικά και χυμούς ξινών φρούτων, για την αντιμετώπιση λιθίασης με οξαλικά, κυστίνη και ουρικά.

Διαβάστε, επίσης,

Πώς το όξινο pH στο σώμα συνδέεται με τον καρκίνο

Ποιες είναι οι αλκαλικές και ποιες οι όξινες τροφές

Λεύκωμα ούρων
Το ποσό που φυσιολογικά χάνεται στα ούρα είναι ελάχιστο, από 10 έως 150mg/24ωρο και μετράται με συλλογή ούρων 24ωρου. Το λεύκωμα των ούρων είναι κατά κανόνα σφαιρίνες και λιγότερο λευκωματίνες. Ο ποιοτικός έλεγχος των πρωτεϊνών στα ούρα γίνεται με ειδικές ταινίες και η παρουσία πρωτεΐνης εκτιμάται με σταυρούς, ανάλογα με τη θολερότητα του ιζήματος (+ λίγο θετικά, έως ++++ ή και +++++ για σοβαρά περιστατικά). Βαθμολογία πάνω από +++ (3 σταυρούς) σημαίνει μετρητό λεύκωμα/πρωτεΐνη στα ούρα και πρέπει να ακολουθήσει ποσοτικός προσδιορισμός. Ο ποσοτικός προσδιορισμός γίνεται, όμως, σε ούρα 24ώρου. Το να βρεθεί πρωτεΐνη στα ούρα σημαίνει κατά κανόνα νεφρική νόσο (και κυρίως σπειραματονεφρίτιδα).

Μικρή ή μεγάλη αύξηση της ποσότητας των λευκωμάτων, αλλά και διαταραχή της ποσοτικής σχέσης μεταξύ των διαφόρων λευκωμάτων των ούρων παρατηρείται στις παρακάτω καταστάσεις:

• Νόσοι των νεφρών, όπως χρόνια σπειραματονεφρίτιδα, νεφρωσικό σύνδρομο, φυματίωση, νεοπλάσματα του νεφρού, νεφρασβέστωση, πολυκυστική νόσος.
• Γενικά συστηματικά νοσήματα, όπως αυτοάνοσοι νόσοι, διαβήτης, πολλαπλούν μυέλωμα, δηλητηριάσεις τοξικές ή συστηματικές.
• Φυσιολογική λευκωματουρία. Παρατηρείται, παροδικά, μετά από έντονη εργασία ή μυική άσκηση, κατά την απότομη ορειβασία, στην εγκυμοσύνη και στην ορθοστατική λευκωματουρία.

Γλυκοζουρία
Γλυκόζη εμφανίζεται στα ούρα, είτε γιατί το ποσό του σακχάρου στο αίμα είναι πολύ μεγάλο, ώστε να παρακάμπτεται ο ουδός (πάνω από 160mg%), δηλαδή η απορροφητική δυναμικότητα των νεφρικών σωληναρίων, είτε γιατί υπάρχει στα νεφρικά σωληνάρια λειτουργική ή ανατομική βλάβη, ώστε να μη γίνεται η επαναρρόφηση της γλυκόζης.

Η μέτρηση του σακχάρου στα ούρα γίνεται με ταινίες εμποτισμένες με οξειδάση της γλυκόζης και χρωστική. Η ανεύρεση σακχάρου στα ούρα σημαίνει αρρύθμιστο σακχαρώδη διαβήτη ή προχωρημένου βαθμού διαβηρική νεφροπάθεια και νεφρικές παθήσεις, με διαταραχή στην επαναρρόφηση γλυκόζης από τα νεφρικά σωληνάρια.

Με χρήση ταινιών παίρνουμε ψευδώς θετικά αποτελέσματα μετά από λήψη μεγάλης ποσότητας ασπιρίνης, κεφαλοσπορίνης ή ασκορβικού οξέος.

Κετόνες στα ούρα

Όταν το απόθεμα των υδατανθράκων του ήπατος εξαντληθεί, όπως αυτό συμβαίνει στο διαβήτη ή την ασιτία τότε γίνεται εντονότερη η καύση των λιπών και μεγάλη παραγωγή ακετοξικού οξέος. Οι ουσίες λέγονται οξονικά σώματα και αποβάλλονται με τα ούρα (κετονουρία).
Οξονουρία εμφανίζεται στο σακχαρώδη διαβήτη, ασιτία, νηστεία, στους ενήλικες μετά από βαριά σωματική άσκηση, μετά από δίαιτα πλούσια σε λίπος και φτωχή σε υδατάνθρακες.

Κετονικές ουσίες είναι η ακετόνη, το ακετοξεικό οξύ και το β-υδροξυ-βουτυρικό οξύ και η ανίχνευσή τους στα ούρα σημαίνει διαβητική κετοξέωση, αφυδάτωση, υποσιτισμό ή άλλες παθολογικές καταστάσεις με διαταραχή του μεταβολισμού των υδατανθράκων.

Αιμοσφαιρινουρία
Στα φυσιολογικά ούρα δεν υπάρχει φυσιολογική αιμοσφαιρίνη.

Χρειάζονται πάνω από 50.000/ml ερυθρά, για να πάρουμε θετική αντίδραση αιμοσφαιρίνης και για να δούμε τα ερυθρά στη μικροσκοπική εξέταση.

Ερυθρά αιμοσφαίρια ούρων

Ερυθρά αιμοσφαίρια βρίσκονται στα φυσιολογικά ούρα (0-800.000/12ωρο).

Αυτά στη μικροσκοπική εξέταση του ιζήματος αναλογούν σε 0-2 ερυθρά κατά οπτικό πεδίο, αλλά πολύ σπάνια βρίσκονται, γιατί γρήγορα καταστρέφονται από το αλκαλικό pH και το χαμηλό ειδικό βάρος.

Χρειάζονται, όμως, πάνω από 50.000/ml ερυθρά για να πάρουμε θετική αντίδραση αιμοσφαιρίνης και για να δούμε τα ερυθρά στη μικροσκοπική εξέταση.

Ελεύθερη αιμοσφαιρίνη στα ούρα εμφανίζεται όταν υπάρχει αιμόλυση στο αίμα για οποιονδήποτε λόγο, όπως κρίσεις αιμολυτικής αναιμίας, αντιδράσεις μετάγγισης, δηλητηρίαση από χημικές ή τοξικές ουσίες.

Ερυθρά αιμοσφαίρια βρίσκονται στα φυσιολογικά ούρα (0-800.000/12ωρο). Αυτά στη μικροσκοπική εξέταση του ιζήματος αναλογούν σε 0-2 ερυθρά κατά οπτικό πεδίο, αλλά πολύ σπάνια βρίσκονται, γιατί γρήγορα καταστρέφονται από το αλκαλικό pH και το χαμηλό ειδικό βάρος. Στα ούρα φυσιολογικών ατόμων περιέχουν 0 – 3 ερυθά.

Ερυθρά αιμοσφαίρια βρίσκονται σε πολλές παθολογικές καταστάσεις του νεφρού:

• Νόσοι του νεφρού, όπως σπειραματονεφρίτιδα, πυελονεφρίτιδα, νεοπλασία, θρόμβωση της νεφρικής φλέβας, τραύμα, λίθοι, πολυκυστικός νεφρός κ.λ.π.
• Νόσοι ουρητήρων, κύστεως, προστάτη, ουρήθρας.
• Νόσοι συστηματικές, όπως κολλαγόνωση, φαρμακευτικές δηλητηριάσεις, αντιπηκτική αγωγή, δρεπανοκυτταρική αναιμία, οξέα εμπύρετα νοσήματα κ.λ.π.
• Νόσοι γειτονικών οργάνων, όπως σκωληκοειδίτιδα, νεοπλάσματα παχέος εντέρου, σαλπιγγίτιδα.
• Τυχαία πρόσμιξη με αίμα από την εμμηνόρυση στις γυναίκες.
• Τραυματισμός της περιοχής.
• Η αιματουρία παρατηρείται και χωρίς υποκείμενη παθολογία των νεφρών σε μεγάλο πυρετό και σε έντονη σωματική άσκηση.

Πυοσφαίρια ούρων

Σε φυσιολογικά ούρα βρίσκονται 1-3 κατά οπτικό πεδίο πυοσφαίρια (30.000-1.000.000 12/ωρο). Αυτά προέρχονται από οποιοδήποτε σημείο του ουροποιητικού, αλλά συχνά από το κατώτερο τμήμα ή ακόμα και από προσμίξεις από το γεννητικό σύστημα στις γυναίκες. Τα λευκά αιμοσφαίρια ή πυοσφαίρια όταν είναι περισσότερα από 30-40 λευκοκύτταρα στα ούρα σημαίνει λοίμωξη των ουροφόρων οδών και χρειάζεται να γίνει ποσοτική καλλιέργεια ούρων και αντιβιόγραμμα (για να ανευρεθεί ο υπεύθυνος μικροβιολογικός παράγοντας και να επιλεχθεί το κατάλληλο αντιβιοτικό).

• Τα πυοσφαίρια από φλεγμονή στο νεφρικό παρέγχυμα είναι μεγαλύτερα από τα συνηθισμένα, με πυρήνα πολύμορφο και πρωτόπλασμα γεμάτο από κοκκία από «βραούνειο» κίνηση. Σε μειωμένο φωτισμό του οπτικού πεδίου αυτά λάμπουν γι’ αυτό και λέγονται «στίλβοντα» (glitter cells).
• Σε λοιμώξεις των κατώτερων ουροφόρων οδών, τα πυοσφαίρια είναι, επίσης, άφθονα αλλά είναι μικρά συμπαγή και δεν στίλβουν.
• Στη φυματίωση του νεφρού ανευρίσκεται χαρακτηριστική στείρα πυουρία.
• Τα επιθηλιακά κύτταρα είναι κύτταρα που “ξεκολλούν” από τα τοιχώματα των ουροφόρων οδών και αποβάλλονται μαζί με τα ούρα. Πολλά μηχανήματα τα αναγνωρίζουν ως λευκοκύτταρα δίνοντάς μας λάθος εντύπωση για λοίμωξη, ενώ δεν υπάρχει.

Ηωσινόφιλα ούρων

Απαντώνται στα ούρα ασθενών με αλλεργική διάμεση νεφρίτιδα σε ποσοστό 90%. Παρατηρείται σπάνια.

Κύλινδροι ούρων

Οι κύλινδροι είναι μεγάλα κυλινδρικά σωμάτια που αποτελούν το εκμαγείο των ουροφόρων σωληναρίων του νεφρού μέσα στον αυλό, των οποίων σχηματίζονται. Το βασικό υλικό συγκόλλησης κυττάρων είναι μια φυσιολογική βλεννοπρωτεΐνη, η πρωτεΐνη Tamm-Horsfall, που εκκρίνεται στα νεφρικά σωληνάρια. Η ουσία αυτή εμφανίζεται όταν το ποσό του λευκώματος στο σπειραματικό διήθημα είναι μεγάλο και υποδηλώνει νεφρική νόσο. Παράγεται σε μεγάλες ποσότητες σε νοσήματα του νεφρού και σε λοιμώξεις, ενώ καθιζάνει εύκολα στο όξινο περιβάλλον του νεφρού (ιδιαίτερα όταν ο ασθενής έχει ολιγουρία). Οι υαλώδεις κύλινδροι είναι οι μόνοι, που δεν υποσημαίνουν κάποια ποθολογία.

Οι κύλινδροι σχηματίζονται στα εσπειραμένα σωληνάρια 2ης τάξης και στα αθροιστικά σωληνάρια και μόνο σε όξινο περιβάλλον. Σε νόσους, όπως η προχωρημένη νεφρική ανεπάρκεια, όταν ο νεφρός χάσει τη συμπυκνωτική του ικανότητα και δεν διατηρεί όξινα το ούρα, δε σχηματίζονται κύλινδροι.

Καθώς, σχηματίζεται ο κύλινδρος, περικλείονται μέσα στη μάζα του ότι έμμορφο στοιχείο υπάρχει μέσα στον αυλό του νεφρικού σωληναρίου. Ο αριθμός των εμμόρφων αυτών στοιχείων είναι ανάλογος της νεφρικής βλάβης.

Οι κύλινδροι μπορεί να είναι υαλώδεις, υαλοκοκκώδεις, κοκκώδεις, επιθηλιακοί και αιμορραγικοί.

Σε ένα φυσιολογικό νεφρώνα, έστω και αν σχηματισθούν κύλινδροι, δεν περιέχονται έμμορφα στοιχεία, γι’ αυτό λέγονται υαλώδεις. Οι υαλώδεις κύλινδροι είναι οι μόνοι, που δεν υποσημαίνουν κάποια ποθολογία. Φυσιολογικά, βρίσκονται λίγοι υαλώδεις κύλινδροι, χωρίς νόσο του νεφρού, μετά από έντονη σωματική κόπωση, στους γέρους, σε εμπύρετες νόσους και παθολογικά σε όλες τις νόσους του νεφρού.

Οι επιθηλιακοί κύλινδροι είναι γεμάτοι από τα επιθηλιακά κύτταρα του μονόστιβου επιθηλίου του νεφρικού σωληναρίου, στον αυλό του οποίου σχηματίσθηκαν. Σχηματίζονται σε νεφρικά σωληνάρια, που πάσχουν τόσο ώστε να χάνουν το επιθήλιο τους.

Με την εκφύλιση των επιθηλιακών κυττάρων μέσα στους επιθηλιακούς κυλίνδρους σχηματίζονται οι κοκκώδεις κύλινδροι, περαιτέρω εκφύλιση των κοκκωδών σχηματίζει τους κηρώδεις κυλίνδρους.

Κρύσταλλοι ούρων

Στα φυσιολογικά ούρα ανευρίσκονται διάφοροι κρύσταλλοι, που δεν αντανακλούν, συνήθως, σε νεφρικές παθήσεις, αλλά μπορεί να σημαίνουν και ουρολιθίαση.

Αντίθετα, η παρουσία κρυστάλλων κυστίνης είναι παθολογικό εύρημα και σημαίνει βλάβη του νεφρού (η λεγόμενη κυστινουρία).

Υψηλής Ποιότητας Συμπλήρωμα Διατροφής για την υγεία του ουροποιητικού συστήματος

Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε το Υψηλής Ποιότητας Συμπλήρωμα Διατροφής για την υγεία του ουροποιητικού συστήματος

Τα καλύτερα βιολογικά συμπληρώματα διατροφής για την υγεία σας

Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα καλύτερα συμπληρώματα διατροφής για την υγεία σας

Διαβάστε, επίσης,

Καλοήθης υπερπλασία προστάτη

Δηλητηρίαση από ακεταμινοφαίνη

Ακράτεια ούρων

Αρτηριακή εμβολή αέρα

Δρεπανοκυτταρική αναιμία

Νεφροπάθεια από αναλγητικά

Το νερό διπλής έλικας διατηρεί την υγεία των κυττάρων σας

Οξεία σωληναριακή νέκρωση

www.emedi.gr