Βιολογία και γενετική Κλασική Ιατρική Γαστρεντερολογία Ογκολογία Παθολογία Παιδιατρική Χειρουργική

Οισοφάγος Barrett

10 Μαρτίου 2014

Ο Οισοφάγος Barrett είναι η αλλαγή του επιθηλίου του οισοφάγου και ως αποτέλεσμα υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για ανάπτυξη καρκίνου τοπικά.

Γράφει η

Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά

Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD

Οισοφάγος Barrett

Ο συνεχής ερεθισμός από το γαστρικό οξύ του στομάχου και η συνεχής καταστροφή των κυττάρων του βλεννογόνου του κατώτερου οισοφάγου μπορεί να έχουν αποτέλεσμα την αντικατάσταση αυτών των κυττάρων από κύτταρα, που αντέχουν στο οξύ, δηλαδή τη δημιουργία οισοφάγου Barrett. Η ιδιαίτερη σημασία του οισοφάγου Barrett είναι, ότι υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για ανάπτυξη καρκίνου.

Σε μεγάλη μελέτη από τις Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής φάνηκε, ότι άτομα με χρόνια, μη θεραπευόμενη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση (ανεξάρτητα από την ανάπτυξη οισοφάγου Barrett) έχουν αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του οισοφάγου.

Ο όρος Οισοφάγος Barrett (OB), ICD-10 K22.7, δηλαδή, αναφέρεται σε προκαρκινική κατάσταση του οισοφάγου, η οποία χαρακτηρίζεται από αντικατάσταση του φυσιολογικού πλακώδους επιθηλίου του οισοφάγου, από μεταπλαστικό επιθήλιο, ως αποτέλεσμα της γαστροιοισοφαγικής παλινδρόμησης.

Παρόλο τον αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του οισοφάγου σε ασθενείς με παλινδρόμηση, οι πιο πολλοί ασθενείς ποτέ δεν αναπτύσσουν καρκίνο. Σε μερικούς, όμως, ασθενείς με παλινδρόμηση (μέχρι 12%) αναπτύσσονται μόνιμες αλλοιώσεις της εσωτερικής επιφάνειας του οισοφάγου, που χαρακτηρίζονται ως οισοφάγος Barrett. Ο οισοφάγος Barrett δεν είναι καρκίνος. Οι ειδικοί, όμως, πιστεύουν, ότι οι πιο πολλές περιπτώσεις καρκίνου του οισοφάγου αναπτύσσονται σε έδαφος οισοφάγου Barrett. Υπολογίζεται, ότι η παρουσία οισοφάγου Barrett ανεβάζει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου οισοφάγου σε 0.5% ανά έτος (1 σε 200 ασθενείς με οισοφάγο Barrett).

O οισοφάγος Barrett διαγιγνώσκεται με γαστροσκόπηση και βιοψία (καλύτερα να μη γίνεται βιοψία).

Ο οισοφάγος Barrett είναι πιο συχνός σε μεσήλικες άνδρες, που έχουν παλινδρόμηση για πολλά χρόνια (συνήθως περισσότερα από 5 έτη). Οι ειδικοί συνιστούν ενδοσκοπικό έλεγχο για οισοφάγο Barrett σε ασθενείς μεγαλύτερους των 50 ετών, που έχουν μακράς διάρκειας σοβαρά συμπτώματα παλινδρόμησης. Εάν η πρώτη αυτή ενδοσκόπηση είναι αρνητική για οισοφάγο Barrett, συνήθως, δε χρειάζεται να επαναληφθεί.

Τα συμπτώματα παλινδρόμησης μπορούν να αντιμετωπιστούν αποτελεσματικά με φαρμακευτική ή χειρουργική θεραπεία. Όμως, ο οισοφάγος Barrett και ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου του οισοφάγου δε μπορούν να αναστραφούν φαρμακευτικά ή χειρουργικά.

Μετά τη διάγνωση οισοφάγου Barrett, απαιτείται περιοδική γαστροσκόπηση κάθε 2-4 χρόνια. Στόχος, αυτού του περιοδικού έλεγχου είναι ο έγκαιρος εντοπισμός του προκαρκινικού σταδίου της δυσπλασίας. Αν ανακαλυφθεί δυσπλασία, ο ιατρός μπορεί να σας συστήσει πιο συχνό γαστροσκοπικό έλεγχο ή και εγχείρηση του οισοφάγου, ανάλογα με το βαθμό της δυσπλασίας και τη γενική κατάσταση της υγείας σας (καλύτερα να αποφεύγεται η εγχείρηση).

Η σημασία της κατάστασης αυτής, σχετίζεται με τη δυνατότητα εμφάνισης αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου στο έδαφος μεταπλασίας Barrett. Είναι γνωστό, ότι η συχνότητα του αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου αυξήθηκε, σημαντικά, στη διάρκεια των τελευταίων 15 ετών, γεγονός, που αποδίδεται στην αύξηση της επίπτωσης της μεταπλασίας Barrett, αλλοίωσης, η οποία εμφανίζεται στη μεταβατική ζώνη της γαστροοισοφαγικής συμβολής.

Στη διάρκεια των τελευταίων ετών, είναι προφανείς οι μεγάλες διαφορές στην επίπτωση και επικράτηση της νόσου, που επήλθαν στις διάφορες χώρες. Το πλέον εντυπωσιακό χαρακτηριστικό ήταν η μεγάλη αύξηση της επίπτωσης της νόσου στις χώρες της Δυτικής Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής.

Ο οισοφάγος Barrett, συνήθως, διαγινώσκεται σε ενήλικες, μπορεί, όμως, να εμφανιστεί και στη διάρκεια της παιδικής ηλικίας.

Η μέση ηλικία των ασθενών κυμαίνεται από 55 έως 65 έτη. Η επίπτωση ποικίλλει στις διάφορες ηλικίες. Η μέγιστη επίπτωση έχει περιγραφεί στην ηλικία μεταξύ 40 και 49 ετών. Υπολογίζεται, ότι η νόσος μπορεί να υφίσταται για διάστημα 20, τουλάχιστον, ετών πριν από την εκδήλωση των πρώτων κλινικών συμπτωμάτων της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης. Παρατηρείται έντονη «προτίμηση» της νόσου για το άρρεν φύλο. Η αναλογία ανδρών προς γυναίκες στη λευκή φυλή φθάνει το 10:1. Τα ίδια επιδημιολογικά δεδομένα έχουν περιγραφεί και σε παιδιά με οισοφάγο Barrett. Η νόσος προσβάλλει, κυρίως, λευκούς αλλά και τους μαύρους ή τους Ασιάτες. Η αναλογία λευκών προς μαύρους στις ΗΠΑ φθάνει το 10:1. Τα δεδομένα, αυτά, ισχύουν τόσο για το μικρής έκτασης, όσο και για το μεγάλης έκτασης οισοφάγο Barrett. Παραμένει άγνωστο αν αυτό οφείλεται σε μεγαλύτερη επίπτωση της γαστροοισοφαγικής νόσου στους λευκούς ή της οισοφαγίτιδας. Το γεγονός των διαφορετικών ποσοστών εμφάνισης οισοφαγίτιδος, διαφραγματοκήλης και οισοφάγου Barrett σε εθνότητες, που συμβιώνουν στην ίδια χώρα, όπως π.χ. τη Μαλαισία δείχνει, ότι εκτός από τους παράγοντες του περιβάλλοντος, θα πρέπει να συμμετέχουν και φυλετικοί παράγοντες στην εμφάνιση του οισοφάγου Barrett.

Τα υπάρχοντα δεδομένα υποστηρίζουν ότι υπάρχει οικογενής επίπτωση της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης, καθώς και ότι ο οισοφάγος Barrett μπορεί να εμφανιστεί σε οικογένειες με αυξημένη επίπτωση αυτής της πάθησης. Πρέπει, όμως, να ληφθεί υπόψιν ότι οικογενής εμφάνιση οισοφάγου Barrett δεν είναι συχνή.

Η εξέλιξη σε καρκίνο του οισοφάγου γίνεται σταδιακά με τα παρακάτω στάδια:

Στάδιο εντερικής μεταπλασίας: Τα κύτταρα του οισοφαγικού επιθηλίου έχουν αρχίσει να αλλάζουν γενετικά, το επιθήλιο παίρνει το κόκκινο χρώμα του εντερικού επιθηλίου, αντί του φυσιολογικού και υγιούς ροζ του επιθηλίου του οισοφάγου. Σε αυτό το στάδιο έχει εμφανιστεί ο οισοφάγος Barrett, αλλά δεν έχει αναπτυχθεί δυσπλασία, η οποία εμφανίζεται στο επόμενο στάδιο.
Χαμηλού βαθμού δυσπλασία: Λιγότερο από το 50% των μη φυσιολογικών κύτταρων έχουν αρχίσει να αλλάζουν σε μέγεθος, σχήμα και οργάνωση και μπορεί να εμφανίζουν αύξηση του ρυθμού ανάπτυξής τους. Τα κύτταρα, αυτά, παραμένουν εντός του επιθηλίου του οισοφάγου και δε διεισδύουν στα βαθύτερα στρώματα του οισοφάγου.
Υψηλού βαθμού δυσπλασία: Όπως και στη χαμηλού βαθμού δυσπλασία, τα μη φυσιολογικά κύτταρα παραμένουν εντός του επιθηλίου του οισοφάγου, αλλά περισσότερα από το 50% των κυττάρων αυτών επιδεικνύουν, μεγαλύτερη αύξηση ανωμαλιών του ρυθμού ανάπτυξης, του μεγέθους και της οργάνωσης.
Αδενοκαρκίνωμα οισοφάγου (καρκίνος του οισοφάγου): Τα ανώμαλα κύτταρα έχουν πλέον ταχεία και ανεξέλεγκτη ανάπτυξη. Τα κύτταρα αυτά εισβάλλουν και στα βαθύτερα στρώματα του οισοφάγου και μπορεί να εξαπλωθούν πέρα από αυτόν. Αυτά τα κύτταρα μπορούν να εξελιχθούν σε κακοήθεις όγκους.

Αιτιολογία οισοφάγου Barrett

Η πιθανότητα κατάδειξης μεγάλης έκτασης εντερικής μεταπλασίας της καρδιακής μοίρας του στομάχου ή μικρής εστίας οισοφάγου Barrett υπολογίζεται σε 18% και 33% αντίστοιχα σε ασθενείς, που υποβάλλονται σε ενδοσκόπηση ανωτέρου πεπτικού. Η ανεύρεση, όμως δυσπλασίας σε ασθενείς με μεγάλη εντερική μεταπλασία της καρδιακής μοίρας του στομάχου υπολογίζεται σε λιγότερο από 1,4% ανά έτος.

H μεταπλασία του βλεννογόνου της καρδιακής μοίρας του στομάχου μπορεί να συνοδεύεται και από λοίμωξη από το Ελικοβακτηρίδιο του πυλωρού ή να οφείλεται μόνο σε αυτή και όχι στη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση. Όταν, όμως, δεν υπάρχει λοίμωξη από Ελικοβακτηρίδιο, τότε, προφανώς, σχετίζεται με τη γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση.

Κλινικοεπιδημιολογικές παρατηρήσεις των τελευταίων ετών έχουν δείξει, ότι:

Η επίπτωση του αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου αυξάνει ραγδαία.
Το αδενοκαρκίνωμα του οισοφάγου ευθύνεται για πάνω από 45% όλων των περιπτώσεων οισοφάγου Barrett.
Σχεδόν, όλα τα αδενοκαρκινώματα του οισοφάγου αναπτύσσονται σε έδαφος του οισοφάγου Barrett.
Η μεγάλη πλειονότητα των καρκινωμάτων της καρδιακής μοίρας του στομάχου αναπτύσσεται, συχνότερα, σε ασθενείς με μικρής έκτασης οισοφάγο Barret.

Ο χρόνος, που απαιτείται για την ανάπτυξη του αδενοκαρκινώματος, είναι άγνωστος. O χρόνος εμφάνισης χαμηλόβαθμης δυσπλασίας, υψηλόβαθμης δυσπλασίας και καρκίνου σε ασθενείς με οισοφάγο Barrett έχει υπολογιστει σε 24, 33 και 36 μήνες, αντίστοιχα.

Αν και η εμφάνιση δυσπλασίας και καρκίνου έχουν περιγραφεί σε ασθενείς με μικρού βαθμού έκτασης οισοφάγο Barrett το μέγεθος αυτού του κινδύνου είναι άγνωστο. Υπολογίζεται, ότι η συχνότητα εμφάνισης δυσπλασίας στο μικρής και μεγάλης έκτασης οισοφάγο Barrett είναι 6% και 8%, περίπου, αντίστοιχα. Γίνεται, πάντως, αποδεκτό, ότι ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκινώματος σε έδαφος μικρής έκτασης οισοφάγου Barrett είναι πολύ μικρότερος από τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκινώματος σε έδαφος μεγάλης έκτασης οισοφάγου Barrett.

Ο κίνδυνος ανάπτυξης καρκινώματος είναι μεγαλύτερος στους Καυκάσιους συγκριτικώς με τους μαύρους. Χαμηλή επίπτωση υπάρχει, επίσης, στους ασιατικούς πληθυσμούς αν και υπάρχει κάποιου βαθμού κίνδυνος στα άτομα με συμπτωματολογία παλινδρόμησης. Αν και στη διάρκεια των τελευταίων 25 ετών, ο κίνδυνος ανάπτυξης αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου στην Ιαπωνία αυξάνει, η αναλογία συγκριτικώς με το καρκίνωμα εκ πλακωδών κυττάρων παραμένει χαμηλή.

Είναι ενδιαφέρουσα η παρατήρηση που αφορά τον Ελβετικό πληθυσμό σύμφωνα, με την οποία αν και η επίπτωση του οισοφάγου Barrett αυξάνει, η αύξηση αυτή δε συνοδεύεται από αντίστοιχη αύξηση της επίπτωσης του αδενοκαρκινώματος του οισοφάγου.

Μοριακό προφίλ οισοφάγου Barrett

Στη διάρκεια των τελευταίων ετών, οι πρόοδοι που επιτεύχθηκαν στο πεδίο της Μοριακής Βιολογίας, είχαν ως αποτέλεσμα αντίστοιχη πρόοδο στη διάγνωση, θεραπεία και πρόγνωση της νόσου.

Στο φαινοτυπικό επίπεδο περιγράφονται: αυξημένη επίπτωση έκφρασης του Ki-67 αντιγόνου, υπερέκφραση της πρωτεΐνης p53 και διαφόρων αυξητικών παραγόντων, όπως του epidermal growth factor/επιδερμικός αυξητικός παράγοντας και transforming growth factor/μετασχηματιστικός αυξητικός παράγοντας, μειωμένη και παθολογική έκφραση του μορίου της E-cadherin, καθώς και αυξημένη έκφραση των πρωτεασών της σερίνης σε καρκινώματα οισοφάγου.

Μια νέα περιοχή ενδιαφέροντος είναι η οικογένεια των πρωτεϊνών rab (Η οικογένεια των πρωτεϊνών Rab είναι μέλος της υπεροικογένειας των μικρών πρωτεϊνών G Ras), οι οποίες παίζουν σημαντικό ρόλο στη διατήρηση της πολικότητος των κυττάρων της πεπτικής οδού. Αυξημένη έκφραση μιας από τις πρωτείνες αυτές (rab 11), περιγράφηκε σε ασθενείς με χαμηλόβαθμη δυσπλασία, όχι όμως σε ασθενείς με υψηλόβαθμη δυσπλασία. Σε κυτταρογενετικές μελέτες, διαπιστώθηκαν αυξημένα ποσοστά S–phase fraction/Κλάσμα S φάσης, καθώς και αυξημένο tetraploid fraction/τετραπλοειδές κλάσμα, καθώς και ανευπλοειδίας.

Αυτή η εικόνα δεν έχει ιδιότητα alt. Το όνομα του αρχείου είναι 4-2.jpg

Διάφοροι βιολογικοί δείκτες έχει δειχθεί, ότι μπορεί να προβλέψουν την εξέλιξη σε καρκίνο. Έτσι, η απώλεια της ετεροζυγωτίας του 17p (p53) μπορεί να προβλέψει την εξέλιξη του οισοφάγου Barrett σε καρκίνο. Ακόμη, η Fluorescence in situ hybridization/Υβριδισμός φθορισμού in situ (FISH) μπορεί να καταδείξει απλή εξάλειψη DNA. Όμως, σε μια υποκατηγορία ασθενών με οισοφάγο Barrett, η 17p (p53) απώλεια ετεροζυγωτίας μπορεί να εμφανιστεί σε έδαφος μιτωτικού ανασυνδυασμού ή άλλων μηχανισμών, οι οποίοι δεν μπορούν να καταδειχθούν με την FISH. Με λίγες εξαιρέσεις, ο μεγαλύτερος αριθμός μοριακών μεταβολών έχει διαπιστωθεί, ότι συμβαίνει σε προχωρημένα στάδια της νόσου. Αυτό σημαίνει, ότι στη διάθεσή μας υπάρχει μόνο η ιστολογική εξέταση δειγμάτων του βλεννογόνου, για κατάδειξη δυσπλασίας (οι πολλές βιοψίες προκαλούν δυσπλασία του οισοφάγου από τον τραυματισμό).

Η λοίμωξη από Helicobacter pylori αποτελεί αποδεδειγμένα καρκινογόνο παράγοντα, όμως ο ρόλος του στην παθογένεση του οισοφάγου Barrett είναι ακόμη ασαφής. Ορισμένα δεδομένα υποστηρίζουν, ότι η λοίμωξη από Ελικοβακτηρίδιο ασκεί προστατευτική δράση, στην εμφάνιση του αδενοκαρκινώματος οισοφάγου. Η μεταανάλυση αυτή έδειξε, ότι η λοίμωξη από Helicobacter pylori και ο οισοφάγου Barrett μπορεί να συνδέονται ανάστροφα. Σε κάθε περίπτωση, η λοίμωξη από Ελικοβακτηρίδιο δε σχετίζεται αιτιολογικά με τον οισοφάγο Barrett.

Η αντιμετώπιση των ασθενών με υψηλόβαθμη δυσπλασία παραμένει αμφιλεγόμενη εξ αιτίας του, ότι οι ασθενείς αυτοί μπορεί να αποδειχθεί στο εγχειρητικό παρασκεύασμα, ότι είχαν καρκίνο, καθώς και στο, ότι η εξέλιξη της υψηλόβαθμης δυσπλασίας σε καρκίνο ποικίλλει. Πρόδρομα πάντως αποτελέσματα δείχνουν, ότι οι ασθενείς με εστιακή δυσπλασία παρουσιάζουν καρκίνο σε μικρότερη αναλογία συγκριτικώς με αυτούς, που παρουσιάζουν πολυεστιακή δυσπλασία.

Συμπτώματα οισοφάγου Barrett

Η νόσος αποτελεί επιπλοκή της γαστροοισοφαγικής παλινδρομικής νόσου και επομένως, μπορεί να συνοδεύεται ή και να μη συνοδεύεται από συμπτώματα παλινδρόμησης. Εάν υπάρχουν επιπλοκές (στενώσεις κ.λ.π.) θα υπάρχουν ανάλογα συμπτώματα.

Διάγνωση οισοφάγου Barrett

Η διάγνωση πιθανολογείται ενδοσκοπικώς και επιβεβαιώνεται ιστολογικώς με εξέταση δειγμάτων του βλεννογόνου, τα οποία λαμβάνονται μέσω του ενδοσκοπίου. Η ενδοσκοπική εικόνα πολλές φορές είναι αρκετά χαρακτηριστική. Διαπιστώνονται γλώσσες ερυθράς χροιάς βλεννογόνου στομάχου, οι οποίες επεκτείνονται προς τον οισοφάγο σε άλλοτε άλλη έκταση (μικρής ή μεγάλης έκτασης οισοφάγου Barrett). Το χαρακτηριστικό ιστολογικό γνώρισμα του οισοφάγου Barrett είναι η ύπαρξη εντερικού επιθηλίου, το οποίο διαπιστώνεται εύκολα στη χρώση αιματοξυλίνης-ηωσίνης.

Αυτή η εικόνα δεν έχει ιδιότητα alt. Το όνομα του αρχείου είναι 5-8.jpg

Θεραπεία οισοφάγου Barrett

Γενικώς, η οισοφαγίτιδα, που συνοδεύει τον οισοφάγο Barrett μπορεί εύκολα να ιαθεί με τη χρήση αναστολέων της αντλίας πρωτονίων. Εν τούτοις, η θεραπεία δεν εξαλείφει τον οισοφάγο Barrett, αφού νησίδες μεταπλαστικού επιθηλίου μπορεί να παραμείνουν κάτω από το πλακώδες επιθήλιο. Επεισόδια παλινδρόμησης οξέος μπορεί να βοηθούν τις διαδικασίες εξέλιξης προς δυσπλασία και καρκίνο. Αν και η γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση παίζει σημαντικό ρόλο στην παθογένεση του οισοφάγου Barrett, εν τούτοις ο ρόλος του οξέος στην εμφάνιση δυσπλασίας και καρκινώματος, παραμένει ασαφής. Η συχνότητα εμφάνισης καρκίνου σε ασθενείς, που αντιμετωπίστηκαν συντηρητικά ή χειρουργικά φαίνεται ότι είναι ίδια. Εν τούτοις, σε βιοψίες ασθενών με οισοφάγο Barrett, στις οποίες αξιολογήθηκε ο κυτταρικός πολλαπλασιασμός, φάνηκε, ότι στην ομάδα των ασθενών, οι οποίοι ελάμβαναν θεραπεία με proton-pump inhibitor (PPIs/αναστολείς αντλίας πρωτονίων) και φυσιολογικό pΗ οισοφάγου είχαν χαμηλότερο ρυθμό κυτταρικού πολλαπλασιασμού αποδεικνύοντας, έτσι, ότι η θεραπεία με αντιεκκριτικά έχει προστατευτικό ρόλο.

Η αντιμετώπιση του οισοφάγου Barrett με διάφορες μεθόδους θεραπείας του μεταπλαστικού επιθηλίου, όπως, θερμικές και φωτοθερμικές μεθόδους είναι αποτελεσματική.

-Η κρυοθεραπεία (Cryoablation) είναι μια σχετικώς νέα μέθοδος, η οποία δοκιμάζεται στους ασθενείς αυτούς, αφού προκαλεί απόπτωση, ισχαιμική βλάβη και κρυονέκρωση.

-Η φωτοδυναμική θεραπεία με τη χρήση porfimer sodium (photodynamic therapy-PDT) έχει χρησιμοποιηθεί με επιτυχία σε ασθενείς με υψηλόβαθμη δυσπλασία.

Επιπλοκές ενδοσκοπικών μεθόδων καταστροφής του οισοφάγου Barrett

Μία από τις σημαντικές επιπλοκές των ενδοσκοπικών θεραπειών του οισοφάγου Barrett είναι η δημιουργία στενώσεων. Εν τούτοις, η φωτοδυναμική θεραπεία με το φωτοευαισθητοποιό παράγοντα το 5-aminolevulinic acid/5-αμινολεβουλινικό οξύ, δε συνοδεύεται από δημιουργία στενώσεων.

-Η ενδοσκοπική βλεννογονεκτομή (Endoscopic mucosal resection) αποτελεί λίαν υποσχόμενη μέθοδο αντιμετώπισης ασθενών με πρώιμο καρκίνωμα ή υψηλόβαθμη δυσπλασία αφού μπορεί να αφαιρέσει ολόκληρες περιοχές με νεοπλασματικό ιστό. Εν τούτοις, δεν είναι γνωστό, αν προσφέρει πλήρη «κάλυψη» σε όλους τους ασθενείς.

–Η οισοφαγεκτομή θεωρείται από πολλούς ότι αποτελεί την ενδεδειγμένη αποτελεσματική θεραπεία των ασθενών με υψηλόβαθμη δυσπλασία και αδενοκαρκίνωμα οισοφάγου. Ακόμη, σε ασθενείς με εκτεταμένη προσβολή του οισοφάγου η χειρουργική εκτομή προλαμβάνει την εξέλιξη σε καρκίνο. Απαιτεί, όμως, οισοφαγεκτομή, η οποία ενέχει σημαντικό ποσοστό νοσηρότητος και θνητότητος.

Παρακολούθηση ασθενών με οισοφάγο Barrett

Ο ακριβής τρόπος παρακολούθησης των ασθενών με οισοφάγου Barrett δεν είναι ομόφωνα αποδεκτός Σύμφωνα, πάντως, με τις πλέον πρόσφατες οδηγίες διεθνών οργανισμών, ο κύριος παράγων, ο οποίος καθορίζει την συχνότητα ενδοσκοπήσεων είναι η ύπαρξη δυσπλασίας.

Χαμηλόβαθμη δυσπλασία απαιτεί περιοδικές ανά εξάμηνο ενδοσκοπήσεις.

Η αντιμετώπιση υψηλόβαθμης δυσπλασίας είναι δυσχερέστερη. Πολλοί συνιστούν άμεση οισοφαγεκτομή. Σε κάθε περίπτωση, η απόφαση θα πρέπει να λαμβάνεται, αφού εκτιμηθεί η γενική κατάσταση του ασθενούς, η ηλικία του, η επιθυμία του να χειρουργηθεί, οι εγχειρητικοί κίνδυνοι κ.λ.π.

Οι ασθενείς χωρίς δυσπλασία παρακολουθούνται ενδοσκοπικώς ανά 3 ή 5 έτη.

Πρόσφατα επιδημιολογικά δεδομένα δείχνουν, ότι η συχνότητα του οισοφάγου Barrett αυξάνει.

Η μεγάλη επίπτωση του οισοφάγου Barrett σε ασυμπτωματικά άτομα επιβάλλει αναπροσαρμογή των τρόπων ελέγχου του πληθυσμού. Η καταστολή της έκκρισης του οξέος παίζει σημαντικό ρόλο στη θεραπευτική αντιμετώπιση των ασθενών με οισοφάγο Barrett, αφού μπορεί να αναστέλλει ως ένα βαθμό την εξέλιξη προς δυσπλασία και καρκίνο. Οι νέες μέθοδοι ενδοσκοπικής αντιμετώπισης, όταν γίνονται από έμπειρο γιατρό, κερδίζουν, συνεχώς, έδαφος.

Στους ασθενείς με οισοφάγο Barrett, αν η παρακολούθηση με βιοψίες, δείξει δυσπλαστικές αλλοιώσεις του βλεννογόνου, είναι δυνατή η αφαίρεση του βλεννογόνου, με την ενδοσκοπική μέθοδο της βλεννογονεκτομής. Η μέθοδος θεωρείται επαρκής, για την πρόληψη ανάπτυξης καρκίνου στο βλεννογόνο Barrett.

Πρόληψη οισοφάγου Barrett

Μη φοράτε σφικτές ζώνες ή κορσέδες.
Μην αθλήστε με μεγάλα βάρη.
Πίνετε άφθονο νερό, τουλάχιστο 2 λίτρα τη μέρα.
Μη ξαπλώνετε, αμέσως μετά από τα γεύματα.
Αποφύγετε τις πολύ λιπαρές τροφές.
Αποφύγετε τις τροφές με καρυκεύματα (πιπέρι, κανέλλα, κάρυ).
Αποφύγετε τα οινοπνευματώδη, τυρόπιτες, μπακλαβάδες και γλυκά κουταλιού.
Διακόψετε το κάπνισμα, τον καφέ και τα ροφήματα σοκολάτας.
Πριν πάρετε φάρμακα για άλλα νοσήματα (π.χ. ασπιρίνη) συμβουλευθείτε το γαστρεντερολόγο σας.

Προτιμήστε μια μη επεμβατική μέθοδο

Σύμφωνα με τα ευρήματα μιας πρόσφατης μελέτης, οι νεοπλασίες πρώιμου σταδίου στον οισοφάγο Barrett μπορούν να αντιμετωπισθούν, αποτελεσματικά, με ενδοσκοπική αφαίρεση των ορατών αλλοιώσεων και μετέπειτα χρήση ραδιοσυχνοτήτων (RFA/Radiofrequency ablation), γλιτώνοντας πολλούς ασθενείς από τη χειρουργική επέμβαση.

Αν και ο οισοφάγος Barrett είναι ο πιο σημαντικός παράγοντας κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του οισοφάγου, δεν υπάρχει, επί του παρόντος, κάποια γενικώς αποδεκτή στρατηγική αντιμετώπισης για ασθενείς με νεοπλασία πρώιμου σταδίου στον οισοφάγο Barrett. Η μελέτη, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Clinical Gastroenterology and Hepatology, έδειξε, ότι ο συνδυασμός ενδοσκοπικής εκτομής με την πλήρη αφαίρεση των υπολειπόμενων κυττάρων Barrett μέσω καθετήρα ραδιοσυχνότητας μπορεί να μειώσει τις πιθανότητες εκ νέου σχηματισμού αλλοιώσεων και επομένως θα μπορούσε να περιορίσει τον αριθμό των περιστατικών με οισοφάγο Barrett, που εξελίσσονται σε καρκίνο του οισοφάγου. Όπως, αναφέρουν οι ερευνητές, στη μελέτη συμμετείχαν 23 ασθενείς με οισοφάγο Barrett, που είχαν υψηλού βαθμού ενδοεπιθηλιακή νεοπλασία (7 ασθενείς) ή καρκίνο πρώιμου σταδίου (16 ασθενείς).

Η εφαρμογή της διπλής αυτής θεραπευτικής στρατηγικής οδήγησε σε εξάλειψη των όγκων και των παθολογικών κυττάρων σε 95% και 88% των ασθενών, ποσοστά, που αυξήθηκαν σε 100% και 96%, αντίστοιχα, μετά από επιπρόσθετη ενδοσκοπική αφαίρεση σε δύο ασθενείς.

Βιβλιογραφία

Shaheen NJ, Richter JE (March 2009). “Barrett’s oesophagus”. Lancet 373 (9666): 850–61.
Edelstein ZR, Farrow DC, Bronner MP, Rosen SN, Vaughan TL (August 2007). “Central adiposity and risk of Barrett’s esophagus”. Gastroenterology 133 (2): 403–11.
Reid BJ, Li X, Galipeau PC, Vaughan TL (February 2010). “Barrett’s oesophagus and oesophageal adenocarcinoma: time for a new synthesis”. Nat. Rev. Cancer 10 (2): 87–101.
Gong L, Debruyne PR, Witek M, Nielsen K, Snook A, Lin JE, Bombonati A, Palazzo J, Schulz S, Waldman SA (2009). “Bile acids initiate lineage-addicted gastroesophageal tumorigenesis by suppressing the EGF receptor-AKT axis”. Clin Transl Sci. 2 (4): 286–93.
Holmes RS, Vaughan TL (January 2007). “Epidemiology and pathogenesis of esophageal cancer”. Semin Radiat Oncol 17 (1): 2–9.
Thomas T, Abrams KR, De Caestecker JS, Robinson RJ (December 2007). “Meta analysis: Cancer risk in Barrett’s oesophagus”. Aliment. Pharmacol. Ther. 26 (11–12): 1465–77.