Υπνοβασία. Η υπνοβασία είναι παραϋπνία και είναι διαταραχή του ύπνου κι ενώ κοιμούντσι εκτελούν τις δραστηριότητές τους
Υπνοβασία
Η υπνοβασία, ICD-10 F51.3 είναι μια διαταραχή του ύπνου που ανήκει στην οικογένεια της παραϋπνωσης.
Οι υπνοβάτες μεταβαίνουν από την αργή φάση του ύπνου σε μια κατάσταση χαμηλής συνείδησης και εκτελούν τις δραστηριότητες που, συνήθως, εκτελούν κατά τη διάρκεια μια κατάσταση πλήρους συνείδησης.
Οι δραστηριότητες αυτές μπορεί να είναι τόσο ήπιες, όπως, να κάθεται στο κρεβάτι ή πιο επικίνδυνα, όπως το μαγείρεμα, η οδήγηση, οι βίαιες χειρονομίες ή ακόμη και η ανθρωποκτονία.
Αν και η υπνοβασία αποτελείται από απλές, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, υπάρχουν κατά καιρούς αναφορές ανθρώπων που εκτελούν πολύπλοκες συμπεριφορές, ενώ κοιμούνται. Οι υπνοβάτες έχουν συχνά μικρή ή καθόλου μνήμη του περιστατικού, καθώς, η συνείδησή τους έχει μεταβληθεί σε μια κατάσταση στην οποία είναι πιο δύσκολο να ανακληθεί η μνήμη. Παρά το γεγονός ότι τα μάτια τους είναι ανοιχτά, η έκφρασή τους είναι ήπια.
Η υπνοβασία μπορεί να διαρκέσει από μόλις 30 δευτερόλεπτα μέχρι 30 λεπτά.
Σύμφωνα με μια μελέτη η υπνοβασία μπορεί να κληρονομείται με τον αυτοσωματικό κυρίαρχο διαταραχή με μειωμένη διεισδυτικότητα. Τα γονίδια 20q12-q13.12 μπορεί να είναι υπεύθυνα.
Στάδια ύπνου
Ο ύπνος στον REM/Rapid Eye Movement/Ταχεία κίνηση των ματιών και NREM/non-rapid eye movement sleep/ύπνος χωρίς γρήγορες κινήσεις των ματιών ύπνο.
Ο NREM ύπνος χωρίζεται σε τέσσερα στάδια: το στάδιο 1 (περίοδος με ελαφρύ ύπνο), το στάδιο 2 (η ενοποιημένη περίοδος του ύπνου) και το στάδιο 3 και 4 (περίοδος ύπνου του αργού κύματος). Σε φυσιολογικούς ενήλικες, ένας κύκλος θα διαρκέσει περίπου 1,5 ώρα. Το μήκος και το περιεχόμενο των κύκλων του ύπνου αλλάζει όλη την νύχτα, καθώς και με την ηλικία.
Η υπνοβασία, συνήθως, συμβαίνει κατά το πρώτο τρίτο της νύχτας (μεταξύ 11 μ.μ. και 1 π.μ.) κατά τη διάρκεια του σταδίου αργού κύματος NREM. Υψηλή δραστηριότητα δέλτα κυμάτων υπάρχει. Όταν η δέλτα δραστηριότητα φθάνει σο 50% ή υψηλότερα, έρχεται το στάδιο 4.
Αν συμβεί υπνοβασία θα συμβεί μόνο μία φορά σε μια νύχτα.
Οι ερευνητές μερικές φορές ταξινομούν την υπνοβασία ως αυτοματισμό, όπως το μάσημα, το ξύσιμο των χεριών κ.ά. Ορισμένες δράσεις που λαμβάνουν χώρα κατά τη διάρκεια της υπνοβασίας θα μπορούσαν να χαρακτηριστούν ως αυτοματισμοί.
Αιτίες υπνοβασίας
Αρκετοί ειδικοί πιστεύουν ότι η ανάπτυξη της υπνοβασίας στην παιδική ηλικία οφείλεται σε μια καθυστέρηση στην ωρίμανση. Υπάρχουν, επίσης, δέλτα κύματα σε υπνοβάτες έως 17 ετών, που υποδηλώνει μια ανωριμότητα στο κεντρικό νευρικό σύστημα.
Η υπνοβασία εμφανίζεται σε οικογένειες, καθώς, το ποσοστό των παιδιών με υπνοβασία αυξάνεται στο 45% αν ο ένας γονέας έχει επηρεαστεί και σε 60% εάν και οι δύο γονείς έχουν επηρεαστεί. Προσβάλλει εξίσου τους άνδρες και τις γυναίκες. Έτσι, κληρονομικοί παράγοντες φαίνεται να προδιαθέτουν ένα άτομο να αναπτύξει υπνοβασία, αλλά η έκφραση του χαρακτηριστικού μπορεί, επίσης, να επηρεάζεται και από περιβαλλοντικούς παράγοντες. Άλλοι παράγοντες εμφάνισης της υπνοβασίας είναι οι παράγοντες που αυξάνουν την αργή φάση του ύπνου, όπως η στέρηση ύπνου, ο πυρετός και η υπερβολική κούραση. Η χρήση ορισμένων νευροληπτικών ή υπνωτικών μπορεί, επίσης, να προκαλέσουν υπνοβασία.
Υπάρχουν κάποια φάρμακα που μπορούν να συνταγογραφούνται σε υπνοβάτες, όπως μια χαμηλή δόση βενζοδιαζεπινών, όπως η κλοναζεπάμη και τα τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά. Ωστόσο, για τους περισσότερους υπνοβάτες, πολλοί ειδικοί συμβουλεύουν να εξασφαλίζεται ασφάλεια, βάζοντας μακριά επικίνδυνα αντικείμενα και να ασφαλίζονται οι πόρτες και τα παράθυρα πριν από τον ύπνο για τη μείωση των κινδύνων. Η καλή υγιεινή του ύπνου και η αποφυγή στέρησης ύπνου, επίσης, συνιστάται.
Υπάρχουν αντικρουόμενες απόψεις σχετικά με το αν είναι επιβλαβές να ξυπνήσετε έναν υπνοβάτη. Μερικοί ειδικοί λένε ότι οι υπνοβάτες θα πρέπει να καθοδηγούνται απαλά πίσω στο κρεβάτι, χωρίς να ξυπνήσουν, γιατί το ξύπνημα ενός υπνοβάτη μπορεί να οδηγήσει σε αποπροσανατολισμό.
Η υπνοβασία παρατηρείται στο 1-15% του γενικού πληθυσμού. Η υπνοβασία είναι πιο συχνή στα παιδιά και συνήθως, εξαφανίζεται στην εφηβεία. Η υπνοβασία σε ενήλικες είναι λιγότερο συχνή, αλλά όταν αυτό συμβαίνει, τα γεγονότα συμβαίνουν τρεις φορές πιο συχνά το χρόνο και διαρκούν περισσότερα χρόνια από ό,τι στα παιδιά. Η υπνοβασία σε μεγάλη ηλικία είναι σπάνια και συνήθως, δείχνει μια άλλη διαταραχή, όπως παραλήρημα, τοξικότητα των φαρμάκων ή επιληψία.
Παιδιά
Η υπνοβασία είναι συχνή στην παιδική ηλικία και μειώνεται με την αύξηση της ηλικίας. Ο επιπολασμός είναι 20% με 25% των παιδιών να έχουν βιώσει τουλάχιστον ένα επεισόδιο σε ηλικία περίπου 11 ετών. Οι υπνοβάτες της παιδικής ηλικίας έχουν νυχτερινή ενούρηση. Όπως η ενούρηση έτσι και η υπνοβασία είναι πιο συχνή σε παιδιά και εξασθενίζει, όσο μεγαλώνει το παιδί. Μερικά παιδιά που υπνοβατούν έχουν, επίσης, εφιάλτες. Ωστόσο, οι εφιάλτες είναι πολύ πιο συχνοί σε ενήλικες υπνοβάτες, έως και 50%. Η υπνοβασία δεν προκαλεί καμιά συναισθηματική βλάβη. Το σύνδρομο ανήσυχων ποδιών ή η υπνική άπνοια προδιαθέτουν σε υπνοβασία.
Ενήλικες
Η διατήρηση ή η έναρξη της υπνοβασίας κατά την ενήλικη ζωή είναι λιγότερο συχνές από ό,τι στα παιδιά. Ο επιπολασμός της υπνοβασίας ενηλίκων είναι 3,7% με δύο ή περισσότερα επεισόδια ανά μήνα. Η υπνοβασία δε δείχνει μια ψυχολογική διαταραχή, αλλά μπορεί να είναι ένα σύμπτωμα των ατόμων με ψυχολογικές διαταραχές.
Ψυχολογικές διαταραχές και χρήση φαρμάκων
Σε ορισμένες περιπτώσεις, η υπνοβασία σε ενήλικες μπορεί να είναι ένα σύμπτωμα μιας ψυχολογικής διαταραχής ή χρήσης φαρμάκων. Υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης της υπνοβασίας έχει αναφερθεί σε ασθενείς με σχιζοφρένεια, υστερία, άγχος και νευρώσεις. Επίσης, οι ασθενείς με ημικρανίες ή σύνδρομο Tourette είναι 4-6 φορές πιο πιθανό να υπνοβατούν. Μερικά φάρμακα που μπορεί να αυξήσουν την πιθανότητα για υπνοβασία περιλαμβάνουν: χλωροπρομαζίνη, περφαιναζίνη, λίθιο, βενζοδιαζεπίνες (τριαζολάμη), αμιτριπτυλίνη, ζολπιδέμη και βήτα αναστολείς.
Εγκληματολογία
Επειδή η υπνοβασία μπορεί να οδηγήσει σε βίαιη συμπεριφορά έχουν παρατηρηθεί επεισόδια ανθρωποκτονίας, επίθεσης και σεξουαλικής παρενόχλησης. Ο υπνοβάτης έχει τη δυνατότητα να πάθει μια συγχυτική διέγερση. Στην περίπτωση του νόμου, ένα άτομο μπορεί να κατηγορηθεί από μη-παράφρων αυτοματισμό ή παράφρων αυτοματισμό. Το πρώτο χρησιμοποιείται ως άμυνα για την προσωρινή παραφροσύνη ή ακούσια συμπεριφορά, με αποτέλεσμα την αθώωση. Όταν κάποιος δεν είναι ένοχος λόγω παραφροσύνης μπορεί, αυτό, να οδηγήσει σε δικαστική εντολή για να κλειστεί κάποιος σε ψυχιατρικό ίδρυμα.
Θεραπεία της υπνοβασίας
Πρέπει να γίνει μια προσπάθεια να εντοπιστούν και να εξαλειφθούν τυχόν περιβαλλοντικοί ή προδιαθεσικοί παράγοντες που μπορεί να υπάρχουν, όπως διασφάλιση επαρκούς ύπνου, ρύθμιση του κύκλου ύπνου και αντιμετώπιση τυχόν υποκείμενων ιατρικών παθήσεων (π.χ., γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, αποφρακτική άπνοια του ύπνου, το σύνδρομο των ανήσυχων ποδιών ή οι σπασμοί).
Τα ακουστικά, απτικά, και οπτικά ερεθίσματα θα πρέπει να αποφεύγονται νωρίς στον κύκλο ύπνου, γιατί αυτά επάγουν εκδηλώσεις σε μερικούς ασθενείς με παραϋπνίες.
Θα πρέπει να κλειδώνονται τα παράθυρα και τις πόρτες, τα εμπόδια και τα αιχμηρά αντικείμενα από το δωμάτιο και να μπαίνει συναγερμός για να μειωθεί η πιθανότητα τραυματισμού.
Ανάλογα με την κατάσταση, ο ασθενής οδηγείται ξανά στο κρεβάτι. Καλύτερα να μην ξυπνήσετε τον ασθενή κατά τη διάρκεια των γεγονότων, γιατί συχνά επιμηκύνει το επεισόδιο της παραϋπνωσης και μπορεί αυτός να αντιδράσει με βία.
Φαρμακολογική θεραπεία, συνήθως, δεν ενδείκνυται για την υπνοβασία.
Η υπνοβασία συνδέεται με άπνοια ύπνου και μπορεί να βελτιωθεί ή να επιλυθεί με τη θεραπεία της αναπνευστικής διαταραχής.
Για τη μακροπρόθεσμη διαχείριση, οι τεχνικές χαλάρωσης και οι προληπτικές αφυπνίσεις προτιμώνται, μόνο με τη βοήθεια ενός έμπειρου θεραπευτή συμπεριφοράς ή υπνωτιστή. Στις προληπτικές αφυπνίσεις ο ασθενής πρέπει να αφυπνείται περίπου 15-20 λεπτά πριν από τη συνηθισμένη ώρα της εκδήλωσης της υπνοβασίας και διατηρείται ξύπνιος για ένα εύλογο χρονικό διάστημα.
Βιβλιογραφία
-Zadra A, Desautels A, Petit MJ. Somnambulism: Clinical aspects and pathophysiological hypotheses. Lancet Neurology. 2013;12:285-294
-Thorpy MJ. Classification of sleep disorders. Neurotherapeutics. 2012;9:687-701
-Licis AK, Desruisseau DM, Yamada KA, Duntley SP, Gurnett CA. Novel genetic findings in an extended family pedigree with sleepwalking. Neurology. 2011;76:49-52
Υψηλής Ποιότητας Συμπλήρωμα Διατροφής για την υπνοβασία
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλει το Υψηλής Ποιότητας Συμπλήρωμα Διατροφής για την υπνοβασία
Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για το νευρικό σύστημα
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για το νευρικό σύστημα
Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
Διαβάστε, επίσης,
Εσείς παραμιλάτε στον ύπνο σας;
Σύνδρομο αποφρακτικής άπνοιας στον ύπνο
Μήπως έχετε γαστροισοφαγική παλινδρόμηση
