Τα επιθετικά λεμφώματα

Χρήσιμες πληροφορίες για τα επιθετικά λεμφώματα

Γράφει η 

Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά 

Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD

Επιθετικά λεμφώματα είναι το διάχυτο από μεγάλα Β κύτταρα λέμφωμα DLBCL-Diffuse Large B-cell Lymphoma, αφού το λέμφωμα αυτό αποτελεί το 80% των επιθετικών λεμφωμάτων.

Το υπόλοιπο 15-20% αποτελούν Τ-λεμφώματα (περιφερικό και αναπλαστικό).

Το λεμφοβλαστικό και το λέμφωμα Burkitt είναι πολύ επιθετικά λεμφώματα.

Το λέμφωμα από κύτταρα του μανδύα είναι λέμφωμα βραδείας εξέλιξης αν και έχει δυσμενή πρόγνωση.

Το Diffuse Large B-cell Lymphoma είναι ένα νόσημα που θεραπεύεται μόνο κατά 40% με τη χημειοθεραπεία (CHOP).

Απαιτείται σύγχρονη θεραπεία για τα λεμφώματα και εξατομικευμένη.

Με τη βοήθεια της τεχνολογίας έχει κατανοηθεί πια η μοριακή βάση της νόσου και το γονιδιακό προφίλ και είναι αδιανόητο παρά τις τόσο μεγάλες διαφορές στη βιολογία του νοσήματος από τον ένα ασθενή στον άλλο να χρησιμοποιούνται τα ίδια σχήματα πρωτόκολλα χημειοθεραπείας.

Επιδημιολογία των επιθετικών λεμφωμάτων 

Η συχνότητα των μη Hodgkin λεμφωμάτων αυξάνεται τα τελευταία χρόνια και μάλιστα έχει διπλασιαστεί. Ο ρυθμός αύξησης για το Diffuse Large B-cell Lymphoma, DLBCL είναι 4% και είναι η 6η αιτία θανάτου από κακοήθεια. Επίσης, το DLBCL είναι συχνό στους ενήλικες, με μέγιστη συχνότητα στα 58 έτη και το 50% αυτών των ασθενών είναι μεγαλύτεροι από 60 ετών, αλλά είναι και το συχνότερο νεοπλασματικό νόσημα στην ηλικία 20-50 ετών.

Οι ασθενείς με HIV έχουν 60 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν DLBCL από ότι ο γενικός πληθυσμός. Το 46% των ασθενών με AIDS θα αναπτύξει DLBCL σε 36 έτη μετά την έναρξη της αντιικής αγωγής.

Κλινικά χαρακτηριστικά DLBCL

Το DLBCL είναι, συνήθως νόσημα των λεμφαδένων, αλλά μπορεί να έχει και εξωλεμφαδενική εντόπιση.

Το DLBCL μπορεί να διαγνωσθεί στα αρχικά στάδια και το 50% των ασθενών βρίσκεται στο στάδιο Ι ή ΙΙ στη διάγνωση. Οι ασθενείς με στάδιο ΙΙΙ και IV κατά 60% έχουν και εξωλεμφαδενική εντόπιση. Από τους ασθενείς αυτούς το 30% έχουν πάνω από μία εξωλεμφαδενική εστία.

Διήθηση του μυελού των οστών από κύτταρα μεγάλα είναι δυσμενές προγνωστικό σημείο και κυμαίνεται από 5-10%, ενώ στα χαμηλής κακοήθειας λεμφώματα μπορεί να είναι 75-100%. Ασθενείς με διήθηση του μυελού των οστών και εντόπιση στους παραρρινίους κόλπους ή στους όρχεις έχουν μεγαλύτερη πιθανότητα να αναπτύξουν νόσο από το Κεντρικό Νευρικό Σύστημα, ενώ όσοι ασθενείς έχουν εντόπιση νόσου στο δέρμα έχουν καλή πρόγνωση και βραδεία πορεία. To DLBCL μπορεί να εμφανισθεί στο ΚΝΣ πρωτοπαθώς ή δευτεροπαθώς, βέβαια όχι τόσο συχνά, όσο στο λεμφοβλαστικό ή το λέμφωμα Burkitt, αλλά πιο συχνά, από ότι στα χαμηλού κακοήθειας λεμφώματα. Επίσης,η πρωτοπαθής ή δευτεροπαθής διήθηση σπληνός στο DLBCL είναι πολύ πιο σπάνια από ότι στα οζώδη και λεμφοκυτταρικά λεμφώματα.

Η LDH που είναι αυξημένη σε 50% των ασθενών, ογκώδης νόσος υπάρχει σε 30% των ασθενών, και κακή γενική κατάσταση παρατηρείται σε 25% των ασθενών.

Προσοχή!!! Το DLBCL είναι ετερογενές νόσημα όσον αφορά την πρόγνωσή του. 40% των ασθενών μπορούν να θεραπευθούν πλήρως με τη σύγχρονη θεραπευτική, όπως την εφαρμογή μονοκλωνικών αντισωμάτων και τη χρησιμοποίηση του μοριακού γονιδιακού προφίλ για την αναγνώριση υποομάδων DLBCL με διαφορετική πρόγνωση και την εφαρμογή του PET CT/SCAN. 

Μεγαθεραπεία στο DLBCL

Η μεγαθεραπεία γίνεται με την υποστήριξη των αυτόλογων αιμοποιητικών κυττάρων και γίνεται σε υποτροπή εάν πριν έχει επιτευχθεί πλήρης ύφεση.

Προσοχή!!! Η μεγαθεραπεία δεν είναι πια η συνιστώμενη θεραπευτική τακτική για το DLBCL, αν και είναι χημειοευαίσθητο.

Πρόγνωση DLBCL

Οι προγνωστικοί παράγοντες:

• Ηλικία άνω των 60 ετών
• Στάδιο νόσου
• LDH
• Γενική κατάσταση
• Αριθμός εξωλεμφαδενικών διηθήσεων

Το σχήμα CHOP-DI χρησιμοποιείται στη θεραπεία του DLBCL

Απαιτείται αλλαγή στη θεραπεία του DLBCL

Τα μονοκλωνικά αντισώματα στη θεραπεία του DLBCL

Η ανοσοθεραπεία προσβάλλει πολλές θέσεις της νόσου ακόμη και αν είναι διάσπαρτες. Χρησιμοποιείται μονοκλωνικό αντίσωμα έναντι του αντιγόνου CD 20 που παρουσιάζει έκφραση στο 90% των λεμφωμάτων Β κυτταρικής προέλευσης. Η μείωση των Β λεμφοκυττάρων δεν επηρεάζει τους ανοσολογικούς μηχανισμούς, επειδή τα πλασματοκύτταρα δεν έχουν το αντιγόνο CD 20 και παράγουν ανοσοσφαιρίνες. Και τα αρχέγονα μητρικά, κύτταρα, επίσης, δεν φέρουν το αντιγόνο. Το Retuximab πια χρησιμοποιείται στα χαμηλής κακοήθειας λεμφώματα, στο DLBCL, στα οζώδη λεμφώματα και στο λέμφωμα από κύτταρα μανδύα, ειδικά σε ασθενείς που εκφράζουν την πρωτεϊνη BCL-2. Συνήθως, προστίθεται σε CHOP αλλά πρέπει σε κάποιους ασθενείς να χρησιμοποιείται και ως μονοθεραπεία.

Το γονιδιακό προφίλ στο DLBCL

Δεν πρέπει να ακολουθείται η ίδια θεραπευτική τακτική για όλους τους ασθενείς. Το DLBCL πρέπει να διαχωρισθεί σε υποομάδες.

Έτσι το λέμφωμα DLBCL χωρίζεται σε 3 υποομάδες:

1. Germinal Center-G.C.: Υπάρχουν φυσιολογικά κύτταρα βλαστικού κέντρου  και έχει καλή πορεία και πρόγνωση

2. Activated B Cell like-ABC: και εκφράζεται με γονίδια που εμφανίζονται μετά την ενεργοποίηση που προκαλούν τα διάφορα μιτογόνα στα περιφερικά Β κύτταρα και έχει χειρότερη πρόγνωση

3. Non G.C.-Non ABC: Έχει διαφορετικό γονιδιακό προφίλ από τα δύο προηγούμενα και χειρότερη πρόγνωση.

Πότε δεν είναι αποτελεσματική η ανοσοθεραπεία σε DLBCL 

Η ανοσοθεραπεία δεν είναι αποτελεσματική σε ογκώδη νόσο και φτωχή αιμάτωση και σε μικτό λέμφωμα με διαφορετική έκφραση CD20 αντιγόνου. Μάλιστα, σε ορισμένες περιπτώσεις αναπτύσσονται αντισώματα έναντι του αντισώματος αυτού, οπότε γίνεται ραδιοανοσοθεραπεία με ενσωμάτωση ενός ραδιοϊσοτόπου στο μονοκλωνικό αντίσωμα (Ιώδιο 131 ή Ίτριο 90) και καταστρέφεται το κύτταρο που φέρνει το αντιγόνο στόχο , αλλά και τα παρακείμενα κύτταρα με την εκπεμπούμενη ακτινοβολία (Υ-ibritumomab) και αντικαθίσταται έτσι η ολόσωμη ακτινοθεραπεία που είναι πολύ τοξική.

Ο ρόλος του PET CT/SCAN στο DLBCL 

Το PET CT/SCAN πρέπει να χρησιμοποιείται στη σταδιοποίηση του λεμφώματος και θεωρείται όσον αφορά το μυελό των οστών ότι μπορεί να αντικαταστήσει την οστεομυελική βιοψία. Είναι χρήσιμο και μετά τη θεραπεία για την επανεκτίμηση της νόσου.

Η κλασσική θεραπεία του DLBCL 

Στα στάδια Ι και ΙΙ γίνεται χημειοθεραπεία με CHOP και συμπληρωματική ακτινοθεραπεία της εμπλεκόμενης περιοχής με 30 Gy. Γίνονται 3 κύκλοι, αλλά σε ογκώδη νόσο μεγαλύτερη από 10 εκατοστά ή μεγαλύτερη του 1/3 του θώρακα ή αυξημένη LDH γίνονται 8 κύκλοι. Σε καρδιοτοξικότητα αντικαθίσταται η δοξορουμπικίνη με μιτοξαντρόνη.

Για στάδια ΙΙ με ογκώδη νόσο και αυξημένη LDH, στάδιο ΙΙΙ και IV γίνονται 8 κύκλοι CHOP-R, σε ασθενείς που εκφράζουν την πρωτεϊνη bcl-2, που αν και είναι κακός προγνωστικός παράγοντας η κακή πρόγνωση υπερνικείται από το μονοκλωνικό αντίσωμα.

Για τους ασθενείς που δεν πρέπει να πάρουν μονοκλωνικό αντίσωμα γίνεται CHOP-14 σε ασθενείς 60-80 ετών, ενώ σε μικρότερους ασθενείς προστίθεται ετοποσίδη ή άλλο φάρμακο CHOP-Ε ή CHOP-DI με υποστήριξη αυξητικών παραγόντων. Γίνεται σταθεροποίηση της πρώτης ύφεσης με θεραπεία υψηλών δόσεων και αυτόλογη μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων, αλλά δεν πρέπει να γίνεται σε όλους τους ασθενείς μετά την πρώτη ύφεση. 

Υποτροπή και ανθεκτικότητα σε DLBCL 

Ένας στους 3 ασθενείς σε 3 έτη υποτροπιάζουν και γίνεται θεραπεία υψηλών δόσεων και αυτόλογη μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων σε ασθενείς μέχρι 70 ετών. Επίσης, το ίδιο γίνεται σε ασθενείς σταδίου III και IV με μερική ύφεση μετά από 8 κύκλους θεραπείας ή ανθεκτική νόσο.

Γίνεται πριν, βέβαια, χημειοθεραπεία με νέους παράγοντες για δεύτερη πλήρη ύφεση ή μερική και μετά μεταμόσχευση που πετυχαίνει αν οι ασθενείς έχουν πλήρη ύφεση πριν την μεταμόσχευση. Γι΄αυτό γίνεται ICE (Ifosfamide, Cyclophosphamide, Etoposide) με Rituximab για να μειωθεί το φορτίο της νόσου και να διατηρείται η δυνατότητα κινητοποίησης των αιμοποιητικών κυττάρων. Επίσης χρησιμοποιείται το σχήμα R-DHAP.

Αν οι ασθενείς δεν μπορούν να θεραπεία υψηλών δόσεων και αυτόλογη μεταμόσχευση αιμοποιητικών κυττάρων γίνεται θεραπεία διάσωσης με φάρμακα που δεν χρησιμοποιήθηκαν στην πρώτη θεραπεία: DHAP-R, EPOCH-R (Ετοποσίδη, Βινκριστίνη, Δοξορουμπικίνη, Κυκλοφωσφαμίδη και Πρεδνιζόνη). Το ίδιο γίνεται και σε ανθεκτική νόσο. Σε πολύ δυσμενή πρόγνωση γίνεται διάσωση με Ετοποσίδη, αλκυλιούντες παράγοντες ή Ανθρακυκλίνη και Αρασυτίνη που περνούν και τον αιματοεγκεφαλικό φραγμό. Τα ίδια φάρμακα χρησιμοποιούνται και σε χημειοευαίσθητα λεμφώματα που έκαναν πλήρη ύφεση και μετά έγιναν χημειοανθεκτικά.

Απαιτείται σύγχρονη θεραπεία για τα λεμφώματα και εξατομικευμένη.

Με τη βοήθεια της τεχνολογίας έχει κατανοηθεί πια η μοριακή βάση της νόσου και το γονιδιακό προφίλ και είναι αδιανόητο παρά τις τόσο μεγάλες διαφορές στη βιολογία του νοσήματος από τον ένα ασθενή στον άλλο να χρησιμοποιούνται τα ίδια σχήματα πρωτόκολλα χημειοθεραπείας.

Η ζωή είναι δική σας. Πάρτε την στα χέρια σας!

Το μοριακό προφίλ του όγκου είναι απαραίτητο και χρήσιμο εργαλείο για τη θεραπευτική σας απόφαση.

Οι παράγοντες κινδύνου για το Μη-Hodgkin λέμφωμα

Χυλώδης ασκίτης

Το καρκινικό μονοπάτι στα λεμφώματα

Ο ρόλος της απόπτωσης στον καρκίνο

Λέμφωμα Hodgkin

Σύνδρομο άνω κοίλης φλέβας

Όγκοι μεσοθωρακίου

Γαλακτική αφυδρογονάση

Αν έχετε αυξημένο ουρικό οξύ

Θεραπεία λεμφώματος

Λοιμώδης μονοπυρήνωση

Σύγκριση ολοσωματικής MRI και ολοσωματικού PET/CT SCAN

Λεμφοϋπερπλαστικές διαταραχές μετά από μεταμόσχευση συμπαγών οργάνων

Κατάταξη μη-Hodgkin λεμφωμάτων

Ανάπτυξη κακοήθειας μετά από μεταμόσχευση οργάνων

www.emedi.gr