Τα μέταλλα που παίρνουμε στη διατροφή από το έδαφος

Τα μέταλλα στο έδαφος

Ο άνθρωπος προμηθεύεται την τροφή του από φυτά ή ζώα που τρέφονται με φυτά ή ψάρια που τρέφονται με φυτά.

Όλα τα φυτά είτε φυτρώνουν στην ξηρά είτε στη θάλασσα πρέπει να προμηθεύονται τις μεταλλικές ουσίες από το έδαφος ή τη θάλασσα. Από εκεί προέρχονται όλα τα μέταλλα…

Ο πλούτος του εδάφους εξαρτάται από τα μακροστοιχεία άζωτο, φώσφορο και κάλιο και πρέπει να περιλαμβάνει σε μικρότερη αφθονία και άλλα βασικά μεταλλικά ιχνοστοιχεία.

Όμως, υπάρχουν τα μακροστοιχεία σε αφθονία στη γη και στη θάλασσα;

Η έλλειψη μακροστοιχείων από το έδαφος είναι πραγματικότητα. Σε πολλές περιοχές η γη έχει χαμηλό περιεχόμενο φωσφορικών και γι΄αυτό απαιτείται φυσικό λίπασμα guano.

Σε άλλες περιοχές λείπει κάλιο και η έλλειψη διορθώνεται με φυσικό λίπασμα που παίρνεται από τη ”Νεκρά Θάλασσα” και είναι πλούσιο σε κάλιο.

Αν υπάρχει έλλειψη αζώτου διορθώνεται με νιτρώδη.

Σε άλλες περιπτώσεις το έδαφος δεν έχει ψευδάργυρο και απαιτείται η ενίσχυση των ζωοτροφών με ψευδάργυρο.

Η έλλειψη μεταλλικών ουσιών από το έδαφος μπορεί να προκαλέσει πολλές ασθένειες. 

-Η έλλειψη ιωδίου προκαλεί βρογχοκήλη.

-Η έλλειψη μαγνησίου προκαλεί καρκίνο και λευχαιμίες. Η έλλειψη μαγνησίου προκαλείται από τοξίνες που παράγονται από τον μικρο-οργανισμό Asperillus flavus. Αυτός είναι ένας μύκητας που ακμάζει στο έδαφος που δεν έχει μέταλλα και ιχνοστοιχεία, όπως σίδηρο, χαλκό και μαγνήσιο, ενώ υπάρχουν υπερβολικές συγκεντρώσεις πυριτίου και καλίου. Η ανισσορροπία του εδάφους διορθώνεται με φυσική λίπανση του εδάφους με πρόσθετα ιχνοστοιχεία και δολομίτη που περιέχει ασβέστιο και μαγνήσιο. Τότε ο μύκητας δεν μπορεί να επιβιώσει και δεν παρατηρούνται στις περιοχές αυτές καρκίνοι και λευχαιμίες.

-Τα χαμηλά επίπεδα χρωμίου και μαγγανίου στο έδαφος αυξάνουν τις πιθανότητες για καρδιοαγγειακά νοσήματα και αθηροσκλήρωση.

-Τα χαμηλά επίπεδα σιδήρου, χαλκού και μολυβδενίου στο έδαφος είναι υπεύθυνα για καρκίνο του οισοφάγου.

Η περίσσεια μεταλλικών ουσιών από το έδαφος μπορεί να προκαλέσει πολλές ασθένειες.

-Το πολύ κάδμιο στο έδαφος όταν απορροφάται από τα φυτά, όπως το ρύζι, οδηγεί σε συσσώρευση καδμίου στον οργανισμό και αν κάποιος δεν λαμβάνει πολύ ασβέστιο και βιταμίνη D προκαλείται νόσος Itai-Itai που είναι ο ανυπόφορος πόνος στα οστά, στη σπονδυλική στήλη και τις αρθρώσεις από δηλητηρίαση από το κάδμιο που προκαλεί οστεομαλάκυνση των οστών και νεφρική ανεπάρκεια. Η αναπροσαρμογή του διαιτολογίου θεραπεύει την πάθηση βοηθώντας στην σωστή ισορροπία των βασικών μετάλλων του οργανισμού.

-Το πολύ πυρίτιο στο έδαφος είναι γνωστό ότι αυξάνει όλους τους τύπους καρκίνου και η πρόληψη γίνεται με φυσική λίπανση του εδάφους με ασβέστιο, ώστε να μην προσλαμβάνουν το πυρίτιο τα φυτά.

-Οι μεγάλες συγκεντρώσεις χρωμίου και ψευδαργύρου στο έδαφος είναι υπεύθυνες για καρκίνο του γαστρεντερικού συστήματος.

-Επίσης, όταν σε ένα έδαφος υπάρχει πολύ νερό το έδαφος γίνεται πιο αλκαλικό αυξάνεται η πρόσληψη μολυβδενίου και φθορίου από τα φυτά, δημιουργείται έλλειψη χαλκού, αυτό αυξάνει την πρόσληψη από τα φυτά φθορίου και μολυβδενίου και προκαλείται η νόσος των οστών genu valgum που είναι τo βλαισό γόνατο, μια κατάσταση κατά την οποία η γωνία στο γόνατο όταν ισιώνουν τα πόδια είναι μεγάλη. Το περιφερικό τμήμα της άρθρωσης του γόνατος κλίνει προς τα έξω και έτσι το κεντρικό τμήμα κάμπτεται προς τα μέσα. Συμβαίνει σε παιδιά ηλικίας 2 έως 5 ετών, και συχνά διορθώνεται, καθώς, τα παιδιά μεγαλώνουν. Ωστόσο, μπορεί να συνεχίσει ή να επιδεινωθεί με την ηλικία, ιδίως όταν αυτό είναι το αποτέλεσμα μιας ασθένειας, όπως η ραχίτιδα ή η παχυσαρκία. Η νόσος προλαμβάνεται και θεραπεύεται με την εξισορρόπηση της πρόσληψης των βασικών μετάλλων.

Η πρόσληψη μετάλλων από το έδαφος επηρεάζεται

-Από τα υψηλά επίπεδα χουμικού οξέος, γιατί αυτό δεσμεύει τα μέταλλα και τα καθιστά μη διαθέσιμα και μη προσιτά.

-Από την παρουσία άλλων μετάλλων. Για παράδειγμα, αν υπάρχουν χαμηλά επίπεδα καλίου ή υψηλά επίπεδα φωσφόρου δεν μπορεί να διαλυθεί ο σίδηρος.

-Από το pH. Το pH είναι μέτρο οξύτητας ή αλκαλικότητας του εδάφους. Αν το pH είναι 0-6 το έδαφος είναι όξινο, ενώ αν το pH είναι 8-14 είναι αλκαλικό. pH 7είναι ουδέτερο. Σε ουδέτερο pH τα μέταλλα είναι προσιτά για το φυτό. Σε έντονα όξινα εδάφη μόνο το κάλιο, ο σίδηρος, το μαγγάνιο, ο χαλκός και ο ψευδάργυρος μπορούν να απορροφηθούν. Σε έντονα αλκαλικά εδάφη μπορούν να απορροφηθούν ο φώσφορος, το κάλιο, το θείο και το βόριο.

Χάρτης του Mulder

Στο έδαφος παρουσιάζεται για απορρόφηση από ένα φυτό ένα πολύπλοκο μείγμα μετάλλων. Έτσι η πρόσληψη ενός συγκεκριμένου μετάλλου βρίσκεται κάτω από την επιρροή άλλων μετάλλων που μπορούν είτε να διεγείρουν την απορρόφηση αυτού του μετάλλου είτε να αντιδρούν ανταγωνιστικά. Για παράδειγμα, η απορρόφηση ψευδαργύρου από ένα φυτό εξαρτάται από το φώσφορο, το σίδηρο και το κάλιο. Τα υψηλά επίπεδα φωσφόρου ανταγωνίζονται την πρόσληψη ψευδαργύρου, χαλκού και καλίου, αλλά και διεγείρουν την πρόσληψη μαγνησίου.

Αλληλεπιδράσεις μετάλλων

Πρόσληψη μετάλλων από τα φυτά

Β: Βόριο

Ca: Ασβέστιο

Cu: Χαλκός

Fe: Σίδηρος

Κ: Κάλιο

Mg: Μαγνήσιο

Mn: Μαγγάνιο

Ν: Άζωτο

P: Φώσφορος

Zn: Ψευδάργυρος

Οι ουσίες που εξάγονται από τη γη:

-Μεταλλικά στοιχεία που υπάρχουν σε υψηλές ποσότητες μέσα στο σώμα και στη διατροφή και οι προσλήψεις είναι ακόμη και μεγαλύτερες από 100 χλγρ, όπως ασβέστιο, μαγνήσιο, και κάλιο.

-Μη μεταλλικά στοιχεία που υπάρχουν σε αφθονία στη γη, στο σώμα και στη διατροφή και οι προσλήψεις είναι ακόμη και μεγαλύτερες από 100 χλγρ, όπως άνθρακας, φώσφορος και θείο.

-Μεταλλικά στοιχεία που υπάρχουν στο σώμα και τη διατροφή σε πολύ μικρές ποσότητες και είναι ουσιώδεις για την υγεία, όπως χρώμιο, χαλκός, σίδηρος και ψευδάργυρος.

-Μη μεταλλικά στοιχεία που υπάρχουν μέσα στο σώμα και στη διατροφή σε πολύ μικρές ποσότητες και είναι ουσιώδεις για την υγεία, όπως φθόριο, ιώδιο, σελήνιο.

Απορρόφηση μετάλλων

Απορρόφηση μετάλλων είναι η διαδικασία κατά την οποία τα μέταλλα μεταφέρονται από την τροφή ή τα συμπληρώματα διατροφής, στα εντερικά κύτταρα και μετά στην κυκλοφορία του αίματος.

Η κύρια θέση απορρόφησης των μετάλλων είναι το λεπτό έντερο, αλλά υπάρχουν και μέταλλα που μεταφέρονται στην κυκλοφορία και από άλλα σημεία του γαστρεντερικού συστήματος.

Τα απλά μέταλλα, όπως το νάτριο, το κάλιο, το χλώριο και το ιώδιο υπάρχουν σαν ηλεκτρικά φορτισμένα άτομα, δηλαδή ιόντα και απορροφούνται με απλή διάχυση από το περιεχόμενο του εντέρου προς τα εντερικά κύτταρα και υπάρχει μικρός ή καθόλου έλεγχος της απορρόφησής τους.

Ο έλεγχος του επιπέδου τους στο αίμα καταλήγει στην απέκκρισή τους.

Τα ιόντα νατρίου, καλίου, λιθίου και αμμωνίου είναι μονοσθενή και μεταφέρουν μόνο ένα θετικό φορτίο. Για το λόγο αυτό δεν μπορούν να υποστούν χήλωση.

Το ασβέστιο, το μαγνήσιο, ο χαλκός, ο ψευδάργυρος, ο σίδηρος και το μαγνήσιο είναι δισθενή και μεταφέρουν δύο θετικά φορτία ανά άτομο. Μικρά ποσά από τα μέταλλα αυτά μπορούν να απορροφηθούν με απλή διάχυση, αλλά στο μεγαλύτερο μέρος τους πρέπει να υποστούν χήλωση με αμινοξέα για να μπορέσουν να απορροφηθούν μέσα στα εντερικά κύτταρα και έτσι στην κυκλοφορία του αίματος. Η μεταφορά των δισθενών μετάλλων μέσα στο σώμα γίνεται, κυρίως, με τα σύμπλοκά τους (αμινοξέα ή πρωτεϊνες) και μικρά ποσά υπάρχουν στην κυκλοφορία σαν απλά ιόντα (π.χ. ασβέστιο που συμμετέχει στη διαδικασία της θρόμβωσης).

Η απορρόφηση των δισθενών μετάλλων εξαρτάται από:

-Την ποσότητα της πρωτεϊνης ή των αμινοξέων που υπάρχουν μέσα στο πεπτικό σύστημα

-Την ποιότητα της πρωτεϊνης ή των διαθέσιμων αμινοξέων (κατάλληλο είδος)

-Τον ανταγωνισμό ανάμεσα στα μέταλλα για τα διαθέσιμα αμινοξέα και τις ειδικές θέσεις απορρόφησης, μέσα στο λεπτό έντερο. Για παράδειγμα, ο μόλυβδος και ο σίδηρος ανταγωνίζονται για τις ίδιες θέσεις, το κάδμιο κι ο ψευδάργυρος, επίσης. Οποιαδήποτε υπεροχή του ενός μετάλλου πάνω στον ανταγωνιστή θα αυξήσει τις πιθανότητές του για απορρόφηση

Οι αναλογίες ποσοτήτων μετάλλων που απορροφούνται από σελάτες αμινοξέων σε σύγκριση με αυτές που απορροφούνται από μεταλλικά στοιχεία και οξείδια.

Οι απώλειες των μετάλλων κατά την κατάψυξη

Δημιουργούνται κατά το ξέπλυμα, δηλαδή τη διαρροή με εξίδρωση των μετάλλων κατά την απόψυξη.

Επίσης, υπάρχουν απώλειες μέσα στο νερό κατά το στάδιο της λεύκανσης, και απώλειες στο νερό ή στα λίπη κατά το μαγείρεμα.

Τυπικές ποσοστιαίες απώλειες ασβεστίου και μαγνησίου στα κατεψυγμένα φρούτα και λαχανικά 

Απώλειες μετάλλων κατά το ραφινάρισμα

Όλα τα μέταλλα χάνονται κατά τον εξευγενισμό ή το ραφινάρισμα των φυσικών τροφών, αλλά οι απώλειες των μεταλλικών ιχνοστοιχείων είναι οι πιο σημαντικές.  

Ποσοστό απωλειών ιχνοστοιχείων από το ραφινάρισμα τροφών

Και τα μακροστοιχεία χάνονται. Το ασβέστιο και ο σίδηρος πρέπει να ενισχύονται με συμπληρώματα ώστε να φθάσουν σε επίπεδα μεταξύ 94-156 χλγ ασβεστίου και 1,65 χλγ σιδήρου ανά 1 γρ αλεύρι (λευκό), για παράδειγμα.

Ποσοστό απωλειών μακροστοιχείων από το ραφινάρισμα τροφών

Οι σχέσεις των μετάλλων μέσα στο σώμα μας

Τα μέταλλα μέσα στο σώμα μας βρίσκονται σε ισορροπία μεταξύ τους και συνεπώς, όταν ένα ή περισσότερα από αυτά βρίσκονται σε περίσσεια ή έλλειμα, αυτό επηρεάζει τα επίπεδα και των άλλων.

Πάνω σε αυτόν τον τροχό ένα βέλος που δείχνει προς ένα συγκεκριμένο μέταλλο σημαίνει ότι μπορεί να προκληθεί έλλειψη αυτού του μετάλλου από περίσσεια του μετάλλου από το οποίο το βέλος ξεκινά. Για παράδειγμα, η υψηλή πρόσληψη ασβεστίου περιορίζει το ποσό του ψευδαργύρου ή οι υψηλές προσλήψεις καδμίου θα προκαλέσουν πτώση του επιπέδου του χαλκού.

Όταν η γραμμή μεταξύ δύο μετάλλων περιέχει δύο αντίρροπα βέλη, το ένα μέταλλο μπορεί να επηρεάσει το άλλο και αντίστροφα.

Έτσι, μια χαμηλή πρόσληψη καλίου θα επιτρέψει στο νάτριο να συσσωρρευθεί και αντίστροφα η υπερβολική περίσσεια νατρίου στη διατροφή θα χαμηλώσει τα επίπεδα καλίου στο αίμα.

Στον τροχό των μετάλλων φαίνεται ότι η έλλειψη ασβεστίου ή/και φωσφόρου μπορεί να επιτρέψει την συσσώρευση υπερβολικού μαγγανίου. Αυτό το υψηλό επίπεδο μαγγανίου θα προκαλέσει πτώση του καλίου και το νάτριο, έτσι, θα συσσωρρευθεί. Δεν υπάρχει γραμμή απευθείας μεταξύ ασβεστίου και καλίου ή νατρίου, αλλά τα επίπεδα του ασβεστίου μπορεί να επηρεάζουν έμμεσα τα επίπεδα των άλλων 2 στοιχείων. Η έλλειψη ασβεστίου μπορεί να έχει επίπτωση στην πίεση του αίματος, έτσι. Άλλες φορές πάλι αν υπάρχει περίσσεια ασβεστίου και φωσφόρου πέφτουν τα επίπεδα ψευδαργύρου και συμβαίνει παρακεράτωση (άτυπη δυσπλασία) στο δέρμα. Η παρακεράτωση προκαλείται από υπερβολικές προσλήψεις ασβεστίου και φωσφόρου, αλλά και από την περιορισμένη πρόσληψη ψευδαργύρου από την διατροφή.

Πολυβιταμίνη για να αναπληρώσετε τα μέταλλα που σας λείπουν

Πατήστε, εδώ για να παραγγείλετε τα τέσσερα μέταλλα που είναι πολύ σημαντικά για την καλή λειτουργία του οργανισμού

Διαβάστε, επίσης,

Οι καλύτερες διαγνωστικές εξετάσεις για τα θρεπτικά στοιχεία, τις βιταμίνες και τα μέταλλα

Διατροφικές συμβουλές για την πρόληψη του καρκίνου

Οι καλύτερες διαγνωστικές εξετάσεις για το ενδοκρινικό σύστημα και τον μεταβολισμό

Μεταβολομική

Τι πρέπει να προσέχουμε με τις βιταμίνες

Πώς να επιλέγετε τα συμπληρώματα διατροφής;

Χρήσιμες πληροφορίες για το σελήνιο

Τα συμπληρώματα διατροφής βελτιώνουν την ποιότητα ζωής σας

Οι καλύτερες διαγνωστικές εξετάσεις για το καρδιοαγγειακό σας σύστημα

Γιατί πρέπει καθημερινά να παίρνετε βιταμίνη D

Πώς θα καταλάβετε ότι έχετε έλλειψη βιταμινών;

Ομάδες πληθυσμού που πρέπει να παίρνουν συμπληρώματα διατροφής

Σημεία έλλειψης βιταμινών και μετάλλων

www.emedi.gr