Χρήσιμες πληροφορίες για το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα
Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD
Το ηπάτωμα είναι πρωτοπαθής, κακοήθης όγκος του ήπατος που προέρχεται από τα κύτταρα του ηπατικού παρεγχύματος (ηπατοκύτταρα), τα αγγεία και τα χολαγγεία του ήπατος, με εξαίρεση τη χοληδόχο κύστη και τις χοληφόρες οδούς. Σχεδόν, πάντα, σχετίζεται, εκτός από την ινοπεταλιώδη μορφή, με μια υποκείμενη ηπατική νόσο, συνήθως, κίρρωση.
Το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα είναι ο πιο συχνός τύπος πρωτοπαθούς καρκίνου του ήπατος σε ενήλικες και είναι η πιο συχνή αιτία θανάτου σε άτομα με κίρρωση.
Εμφανίζεται στα πλαίσια χρόνιας φλεγμονής του ήπατος και συνδέεται στενότερα με χρόνια ιογενή λοίμωξη από ηπατίτιδα (ηπατίτιδα Β ή C) ή έκθεση σε τοξίνες, όπως το αλκοόλ ή οι αφλατοξίνες. Ορισμένες ασθένειες, όπως η αιμοχρωμάτωση και η ανεπάρκεια άλφα 1-αντιτρυψίνης, αυξάνουν σημαντικά τον κίνδυνο εμφάνισης του ηπατώματος. Το μεταβολικό σύνδρομο και η μη αλκοολική στεατοηπατίτιδα αναγνωρίζονται, επίσης, ως παράγοντες κινδύνου για ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα.
Όπως με κάθε καρκίνο, η θεραπεία και η πρόγνωση του HCC ποικίλλουν ανάλογα με τις ιδιαιτερότητες της ιστολογίας του όγκου, το μέγεθος, το βαθμό εξάπλωσης του καρκίνου και τη συνολική υγεία.
Η συντριπτική πλειονότητα του ηπατώματος εμφανίζεται στην Ασία και την υποσαχάρια Αφρική, σε χώρες όπου η λοίμωξη από ηπατίτιδα Β είναι ενδημική και πολλοί έχουν μολυνθεί από τη γέννηση. Η συχνότητα εμφάνισης ηπατώματος αυξάνεται λόγω της αύξησης των λοιμώξεων από τον ιό της ηπατίτιδας C.
Επηρεάζεται το πεπτικό σύστημα.
Είναι πιο συχνή σε άνδρες από τις γυναίκες για άγνωστους λόγους, σε αναλογία 4:1.
Εμφανίζεται σε οποιαδήποτε ηλικία. Είναι ο δεύτερος πιο συχνός όγκος στον 1ο χρόνο ζωής, μετά τον όγκο Wilms και εδώ έχει υψηλά ποσοστά ίασης.
Η επικρατέστερη ηλικία είναι 55-60 ετών στις δυτικές χώρες και στους μετανάστες από Ασία και Αφρική εμφανίζεται 3 δεκαετίες νωρίτερα.
Σημεία και συμπτώματα ηπατώματος
Πρώιμο ιάσιμο στάδιο
-Παρανεοπλασματικό σύνδρομο (θηλεοποίηση, πρώιμη ήβη)
-Ψηλαφητός όζος στο ήπαρ
-Σε ηλικία 2-6 ετών (κοιλιακή μάζα στο ήπαρ, κοιλιακό άλγος, ανώμαλη ηπατομεγαλία)
Συνήθεις εκδηλώσεις στους ενήλικες
-Γνωστή κίρρωση ή σημεία κίρρωσης (80%)
-Κοιλιακό άλγος (80% στο δεξιό υποχόνδριο, αμβλύ έως έντονο που επιδεινώνεται με την πλήξη)
-Ηπατομεγαλία (90% ανώμαλη, οζώδης, μαλακή ή σκληρή, ευαίσθητη)
-Απώλεια βάρους (30%)
-Φύσημα ηπατικής αρτηρίας (20%)
-Ήχος τριβής (σπάνια, πιο συχνή σε μεταστάσεις στο ήπαρ)
-Ναυτία, έμετοι
-Πυρετός (50%, χαμηλός, διαλείπων)
-Παρανεοπλασματικές εκδηλώσεις (υπερτροφική οστεοαρθροπάθεια, σύνδρομο καρκινοειδούς, θηλεοποίηση, πολυκυτταραιμία)
-Αιμοπεριτόναιο
-Απορρύθμιση κίρρωσης
-Σύνδρομο Budd-Chiari
-Απόφραξη πυλαίας, κάτω κοίλης και νεφρικών φλεβών
Οι περισσότερες περιπτώσεις ηπατώματος εμφανίζονται σε άτομα που έχουν ήδη σημεία και συμπτώματα χρόνιας ηπατικής νόσου. Μπορεί να εμφανιστεί είτε με επιδείνωση των συμπτωμάτων ή μπορεί να είναι χωρίς συμπτώματα κατά τη στιγμή της ανίχνευσης του καρκίνου. Το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα μπορεί να εμφανιστεί άμεσα με κίτρινο δέρμα, κοιλιακό πρήξιμο λόγω υγρού στην κοιλιακή κοιλότητα, μώλωπες από ανωμαλίες πήξης αίματος, απώλεια όρεξης, ακούσια απώλεια βάρους, κοιλιακό άλγος, ναυτία, έμετο ή αίσθημα κόπωσης.
Αίτια ηπατώματος
-Κίρρωση. 80% των περιπτώσεων. Η αλκοολική ηπατίτιδα αποτελεί την κύρια αιτία στον Δυτικό κόσμο. Ο κίνδυνος της ανάπτυξης ηπατώματος σε έδαφος αλκοολικής ηπατίτιδας είναι 10% με μικροζώδες πρότυπο.
-Ηπατίτιδα Β. > από 70% των περιπτώσεων, παγκοσμίως. Αποτελεί τον κύριο παράγοντα στην Αφρική και την Ασία, ενώ δεν είναι τόσο σημαντικός στις Δυτικές χώρες. Το HBsAg είναι θετικό στο 20% των περιπτώσεων με ηπάτωμα.
-Ηπατίτιδα C. 70% των περιπτώσεων με αρνητικό HBsAg, έχουν αντισώματα anti-HCV, κυρίως στην Ασία.
-Μυκοτοξίνες ή αφλατοξίνες. Μεταβολίτες του μύκητα Aspergillus flavus που μολύνουν τις τροφές. Ενοχοποιούνται 2 ποικιλίες, η Β1 και τα παράγωγά της και η G1 και τα παράγωγά της. Η Β1 αποτελεί το πιο ισχυρό καρκινογόνο, κυρίως, στην Αφρική, κάτω από τη Σαχάρα και τη Νοτιανατολική Ασία.
-Το πολυμερές του βινυλίου προκαλεί αγγειοσάρκωμα.
Παράγοντες κινδύνου για ηπάτωμα
Το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα εμφανίζεται, κυρίως, σε άτομα με κίρρωση του ήπατος, και έτσι οι παράγοντες κινδύνου γενικά περιλαμβάνουν παράγοντες που προκαλούν χρόνια ηπατική νόσο που μπορεί να οδηγήσει σε κίρρωση. Ωστόσο, ορισμένοι παράγοντες κινδύνου συνδέονται πολύ περισσότερο με το ηπάτωμα από άλλους. Για παράδειγμα, ενώ η βαριά κατανάλωση αλκοόλ εκτιμάται ότι προκαλεί 60-70% της κίρρωσης, η συντριπτική πλειονότητα των ηπατωμάτων εμφανίζεται σε κίρρωση που αποδίδεται σε ιογενή ηπατίτιδα (αν και μπορεί να υπάρχει επικάλυψη).
Οι αναγνωρισμένοι παράγοντες κινδύνου για ηπάτωμα περιλαμβάνουν:
-Χρόνια ιογενής ηπατίτιδα (εκτιμώμενη αιτία 80% περιπτώσεων παγκοσμίως)
Χρόνια ηπατίτιδα Β (περίπου 50% περιπτώσεων)
Χρόνια ηπατίτιδα C (περίπου 25% περιπτώσεων)
-Τοξίνες:
Κατάχρηση αλκοόλ: η πιο συχνή αιτία κίρρωσης
Αφλατοξίνες
Υπερφόρτωση σιδήρου (αιμοχρωμάτωση)
-Μεταβολικοί:
Μη αλκοολική στεατοπαπατίτιδα: έως και 20% πρόοδος σε κίρρωση
Διαβήτης τύπου 2 (πιθανώς υποβοηθούμενος από την παχυσαρκία). Ο κίνδυνος ηπατοκυτταρικού καρκινώματος σε διαβητικούς τύπου 2 είναι μεγαλύτερος κατά 7 φορές ανάλογα με τη διάρκεια του διαβήτη και το πρωτόκολλο θεραπείας. Αιτία είναι η κυκλοφορία της συγκέντρωσης ινσουλίνης, έτσι ώστε οι διαβητικοί με χαμηλό έλεγχο ινσουλίνης ή που λαμβάνουν θεραπείες που αυξάνουν την παραγωγή ινσουλίνης (και οι δύο καταστάσεις συμβάλλουν σε υψηλότερη συγκέντρωση ινσουλίνης στην κυκλοφορία) παρουσιάζουν πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο ηπατοκυτταρικού καρκινώματος από τους διαβητικούς που κάνουν θεραπείες που προκαλούν μείωση της συγκέντρωσης της ινσουλίνης στην κυκλοφορία
-Συγγενείς διαταραχές:
Ανεπάρκεια άλφα 1-αντιθρυψίνης
Η νόσος του Wilson (αμφιλεγόμενη, ενώ ορισμένοι θεωρούν ότι ο κίνδυνος αυξάνεται, ενώ άλλοι ισχυρίζονται ότι παρέχει προστασία)
Μακροχρόνια χρήση αντισυλληπτικών χαπιών και άλλων φαρμάκων.
Οι χρήστες αναβολικών στερεοειδών διατρέχουν μεγαλύτερο κίνδυνο λόγω αύξησης της ινσουλίνης και του IGF. Οι χρήστες αναβολικών στεροειδών είναι πιο πιθανό να έχουν ηπατοκυτταρικά αδενώματα που μετατρέπονται σε ηπατοκυτταρικά καρκινώματα.
Πρωτοπαθής χολική κίρρωση.
Τυροσιναιμία. Η Τυροσιναιμία είναι ένα ενδογενές μεταβολικό νόσημα της τυροσίνης.
Νόσος Niemman-Pick. Η νόσος Niemann-Pick είναι μία σπάνια γενετική διαταραχή συσσώρευσης λιπιδίων που μπορεί να προσβάλλει βρέφη, παιδιά και ενήλικες.
Κλωνορχίαση. Χρόνια λοίμωξη που προκαλείται από τον παρασιτικό σκώληκα Clonorchis sinensis και εγκαθίσταται στις χοληφόρους οδούς τού ανθρώπου και άλλων θηλαστικών.
Σχιστοσωμίαση. Η Σχιστοσωμίαση (γνωστή, επίσης, ως βιλαρζίωση, πυρετός των σαλιγκαριών και πυρετός Katayama) είναι μια νόσος που προκαλείται από το παρασιτικό σκουλήκι του γένους Schistosoma (μολυσμένα σαλιγκάρια γλυκού νερού).
Χολόλιθοι.
Κύστεις χοληδόχου πόρου.
Χολαγγειοκαρκίνωμα.
Η αιμορροφιλία, αν και στατιστικά σχετίζεται με υψηλότερο κίνδυνο ηπατώματος, αυτό οφείλεται σε συμπτωματική χρόνια ιογενή λοίμωξη από ηπατίτιδα που σχετίζεται με τις επαναλαμβανόμενες μεταγγίσεις αίματος κατά τη διάρκεια της ζωής.
Ορισμένοι καλοήθεις όγκοι του ήπατος, όπως το ηπατοκυτταρικό αδένωμα, μπορεί μερικές φορές να σχετίζονται με συνυπάρχοντα κακοήθη ηπατοκυτταρικό όγκο. Τα στοιχεία είναι περιορισμένα για την πραγματική συχνότητα κακοήθειας που σχετίζεται με τα καλοήθη αδενώματα. Ωστόσο, το μέγεθος του ηπατικού αδενώματος θεωρείται ότι αντιστοιχεί στον κίνδυνο κακοήθειας και έτσι μεγαλύτεροι όγκοι μπορεί να αφαιρεθούν χειρουργικά. Ορισμένοι υπότυποι αδενώματος, ιδιαίτερα εκείνοι με μετάλλαξη της ενεργοποίησης β-κατενίνης, συνδέονται ιδιαίτερα με αυξημένο κίνδυνο ηπατώματος.
Τα παιδιά και οι έφηβοι είναι απίθανο να έχουν χρόνια ηπατική νόσο, αλλά εάν υποφέρουν από συγγενείς ηπατικές διαταραχές, αυτό το γεγονός αυξάνει την πιθανότητα εμφάνισης ηπατώματος. Συγκεκριμένα, τα παιδιά με βρεφική χολόσταση, ασθένειες αποθήκευσης γλυκογόνου και άλλες αιτίες κίρρωσης του ήπατος έχουν προδιάθεση να αναπτύξουν ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα στην παιδική ηλικία.
Οι νεαροί ενήλικες που πάσχουν από τη σπάνια ινώδη παραλλαγή του ηπατοκυτταρικού καρκινώματος μπορεί να μην έχουν κανέναν από τους τυπικούς παράγοντες κινδύνου, δηλαδή κίρρωση και ηπατίτιδα.
Διαφορική διάγνωση ηπατώματος
–Πρώιμος ασυμπτωματικός όγκος: Υποκείμενη ηπατική πάθηση (κίρρωση, χρόνια ηπατίτιδα, καλοήθης ηπατικός όζος, αμάρτωμα, αιμαγγείωμα, μεταστατικό αδενοκαρκίνωμα, χολόλιθοι, πολύποδαςχοληδόχου κύστεως)
–Όψιμος συμπτωματικός όγκος με ηπατομεγαλία: Κύστη ήπατος, αδένωμα, αιμαγγείωμα, απόστημα, μεταστάσεις ήπατος, κίρρωση, έμφρακτο ήπατος, λιπώδης εκφύλιση ήπατος, θρόμβωση ηπατικών φλεβών, θρόμβωση πυλαίας φλέβας, θρόμβωση κάτω κοίλης φλέβας, ενεργός ιογενής ηπατίτιδα, αλκοολική ηπατίτιδα
-Ρήξη όγκου: Όλα τα αίτια οξείας κοιλίας, τραυματικό αιμοπεριτόναιο
Παθογένεση ηπατώματος
Το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα, όπως και οποιοσδήποτε άλλος καρκίνος, αναπτύσσεται όταν οι επιγενετικές μεταβολές και μεταλλάξεις επηρεάζουν τους μηχανισμούς αναπαραγωγής των κυττάρων με αποτέλεσμα η αναπαραγωγή να γίνεται με υψηλότερο ρυθμό και / ή με αποτέλεσμα το κύτταρο να αποφεύγει την απόπτωση. Συγκεκριμένα, οι χρόνιες λοιμώξεις της ηπατίτιδας Β και / ή C μπορούν να βοηθήσουν στην ανάπτυξη ηπατοκυτταρικού καρκινώματος προκαλώντας επανειλημμένα το ανοσοποιητικό σύστημα του ίδιου του σώματος να προσβάλει τα ηπατικά κύτταρα, μερικά από τα οποία έχουν μολυνθεί από τον ιό. Τα ενεργοποιημένα φλεγμονώδη κύτταρα του ανοσοποιητικού συστήματος απελευθερώνουν ελεύθερες ρίζες οξυγόνου και αντιδραστικά είδη νιτρικού οξειδίου, τα οποία με τη σειρά τους μπορούν να προκαλέσουν βλάβη στο DNA και να οδηγήσουν σε καρκινογόνες γονιδιακές μεταλλάξεις. Τα αντιδραστικά είδη οξυγόνου προκαλούν, επίσης, επιγενετικές αλλοιώσεις στις θέσεις επισκευής του DNA. Ενώ, αυτός ο συνεχής κύκλος βλάβης που ακολουθείται από την επισκευή μπορεί να οδηγήσει σε λάθη κατά τη διάρκεια της επιδιόρθωσης, τα οποία με τη σειρά τους οδηγούν σε καρκινογένεση, αυτή η υπόθεση είναι πιο εφαρμόσιμη, προς το παρόν, στην ηπατίτιδα C. Η χρόνια ηπατίτιδα C προκαλεί ηπάτωμα στο στάδιο της κίρρωσης. Ωστόσο, στη χρόνια ηπατίτιδα Β, η ενσωμάτωση του ιικού γονιδιώματος στα μολυσμένα κύτταρα μπορεί να προκαλέσει άμεσα ένα μη κιρρωτικό ήπαρ να αναπτύξει ηπάτωμα. Εναλλακτικά, η επαναλαμβανόμενη κατανάλωση μεγάλων ποσοτήτων αιθανόλης μπορεί να έχει παρόμοιο αποτέλεσμα. Η τοξίνη αφλατοξίνη από ορισμένα είδη μυκήτων Aspergillus είναι καρκινογόνος και βοηθά στην καρκινογένεση του ήπατος. Η συνδυασμένη υψηλή συχνότητα εμφάνισης αφλατοξίνης και ηπατίτιδας Β σε περιοχές, όπως η Κίνα και η Δυτική Αφρική έχει οδηγήσει σε σχετικά υψηλά ποσοστά ηπατοκυτταρικού καρκινώματος σε αυτές τις περιοχές. Άλλες ιογενείς ηπατίτιδες, όπως η ηπατίτιδα Α δεν έχουν καμία πιθανότητα να γίνουν χρόνια λοίμωξη, επομένως δεν σχετίζονται με το ηπατοκυτταρικό καρκίνωμα.
Διάγνωση ηπατώματος
Εργαστηριακά ευρήματα
Ερυθροκυττάρωση
Υπερασβεστιαιμία
Υπογλυκαιμία
Παθολογικές δοκιμασίες ηπατικής λειτουργίας
Καρκινικοί δείκτες: Άλφα εμβρυϊκή πρωτεϊνη (AFP) που είναι αρνητική σε αγγειοσάρκωμα, χολαγγειοκαρκίνωμα και ινοπεταλιώδες καρκίνωμα. Τα επίπεδα > από 400 ng/ml είναι διαγνωστικά και δε σχετίζονται με την πρόγνωση. Το καρκινοεμβρυϊκό αντιγόνο (CEA) μπορεί να είναι αυξημένο
Άλλοι δείκτες: γ-καρβοξυπροθρομβίνη, γ-γλουταμυλική-τρανσφεράση, αλκαλική φωσφατάση και ισοφεριττίνη
Φάρμακα και καταστάσεις που μπορεί να μεταβάλλουν τα εργαστηριακά ευρήματα: υπογλυκαιμικοί παράγοντες, η καλσιτονίνη και η βιταμίνη D. Η οξεία ηπατίτιδα, η χρόνια ηπατίτιδα, οι όγκοι γονάδων, και η κύηση αυξάνουν την AFP
Παθολογοανατομικά ευρήματα
Οζώδες: 75% σε κίρρωση
Συμπαγές: σε παιδιά και σε μη κίρρωση και είναι ευένδωτο σε ρήξη
Διάχυτο: σπάνιο και προσβάλλει μεγάλο τμήμα του ήπατος
Ηπατοκυτταρικό: συνήθως, πολυεστιακό, καλά διαφοροποιημένο, σε έδαφος, συχνά, κίρρωσης και σχεδόν πάντα παράγει χολή. Η αναπλαστική μορφή, συχνά, είναι δύσκολο να καθοριστεί από ποια κύτταρα προέρχεται ή να διαχωριστεί από τη μεταστατική νόσο
Ινοπεταλιώδες: μονήρης όζος, μη κιρρωτικό ήπαρ, εκτεταμένο ινώδες στρώμα
Χολαγγειοκαρκίνωμα: πολυεστιακό και συχνά υπάρχουν και ηπατοκυτταρικά στοιχεία
Λεμφοεπιθηλίωμα
Αγγειοσάρκωμα
Καλύτερα να ΜΗ γίνεται βιοψία ήπατος ή διαδερμική παρακέντηση του όζου με βελόνα
Μπορεί να γίνει λαπαροσκόπηση για να ελεγχθεί το ήπαρ
Απεικόνιση
Απλή ακτινογραφία για ανεύρεση μεταστάσεων στους πνεύμονες και τα οστά
Υπερηχογράφημα ήπατος που αποκαλύπτει όγκο ήπατος < από 2 εκατοστά σε κίρρωση ήπατος και είναι θεραπεύσιμος
Αξονική τομογραφία θώρακος για ανάδειξη εξωηπατικής διασποράς της νόσου
Μαγνητική τομογραφία για σκιαγράφηση λεπτομερειών του όγκου και τυχόν διήθηση των μεγάλων αγγείων. Είναι καλύτερη από την αξονική και δεν έχει ιονίζουσα ακτινοβολία
Σταδιοποίηση ηπατώματος
Από όλα τα διαθέσιμα συστήματα σταδιοποίησης η σταδιοποίηση Barcelona Clinic Cancer Cancer περιλαμβάνει όλα τα χαρακτηριστικά και μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την επιλογή ατόμων για θεραπεία.
Σημαντικά χαρακτηριστικά που καθοδηγούν τη θεραπεία:
Μέγεθος
Στάδιο
Εμπλοκή των ηπατικών αγγείων
Διάσπαση της κάψας του ήπατος από τον όγκο
Παρουσία εξωηπατικών μεταστάσεων
Παρουσία δορυφορικών οζιδίων
Η αγγείωση του όγκου
Οι πιο συχνές τοποθεσίες μετάστασης είναι οι πνεύμονες, οι κοιλιακοί λεμφαδένες και τα οστά.
Πρόληψη ηπατώματος
Δεδομένου ότι η ηπατίτιδα Β και C είναι μερικές από τις κύριες αιτίες του ηπατοκυτταρικού καρκινώματος, η πρόληψη της λοίμωξης είναι το κλειδί για την πρόληψη του ηπατώματος. Στην περίπτωση ασθενών με κίρρωση, πρέπει να αποφεύγεται η κατανάλωση αλκοόλ. Επίσης, ο έλεγχος για αιμοχρωμάτωση μπορεί να είναι ευεργετικός για ορισμένους ασθενείς. Το αν ο έλεγχος αυτών με χρόνια ηπατική νόσο για ηπάτωμα βελτιώνει τα αποτελέσματα δεν είναι σαφές (υπερδιάγνωση…)
Θεραπεία ηπατώματος
Η θεραπεία του ηπατοκυτταρικού καρκινώματος ποικίλλει ανάλογα με το στάδιο της νόσου, την πιθανότητα ενός ατόμου να ανεχθεί τη χειρουργική επέμβαση και τη διαθεσιμότητα μεταμόσχευσης ήπατος:
Θεραπευτική πρόθεση:
-για περιορισμένη ασθένεια, όταν ο καρκίνος περιορίζεται σε μία ή περισσότερες περιοχές εντός του ήπατος, η χειρουργική αφαίρεση των κακοηθών κυττάρων μπορεί να είναι θεραπευτική. Αυτό μπορεί να επιτευχθεί με εκτομή του προσβεβλημένου τμήματος του ήπατος (μερική ηπατεκτομή) ή σε ορισμένες περιπτώσεις με ορθοτοπική μεταμόσχευση ήπατος ολόκληρου του οργάνου.
-για περιορισμένη ασθένεια που πληροί τις προϋποθέσεις γίνεται μεταμόσχευση ήπατος.
-για μέτρια προχωρημένη ασθένεια που δεν έχει εξαπλωθεί πέρα από το συκώτι, αλλά είναι πολύ προχωρημένη για να πληροί τις προϋποθέσεις για μεταμόσχευση ήπατος, γίνεται.
-για πιο προχωρημένη ασθένεια, συμπεριλαμβανομένης της εξάπλωσης του καρκίνου πέρα από το ήπαρ ή σε άτομα που ενδέχεται να μην ανέχονται τη χειρουργική επέμβαση, θεραπεία γίνεται με ελάχιστα επεμβατικές τεχνικές θεραπείας.
Χειρουργική εκτομή ηπατώματος
Η χειρουργική απομάκρυνση του όγκου σχετίζεται με καλύτερη πρόγνωση καρκίνου, αλλά μόνο το 5-15% των ασθενών είναι κατάλληλοι για χειρουργική εκτομή λόγω της έκτασης της νόσου ή της κακής ηπατικής λειτουργίας. Η χειρουργική επέμβαση εξετάζεται μόνο εάν ολόκληρος ο όγκος μπορεί να αφαιρεθεί με ασφάλεια, διατηρώντας παράλληλα επαρκές λειτουργικό ήπαρ για τη διατήρηση της φυσιολογικής λειτουργίας. Έτσι, η προεγχειρητική εκτίμηση είναι κρίσιμη για τον προσδιορισμό τόσο της έκτασης του ηπατοκυτταρικού καρκίνου όσο και για την εκτίμηση της ποσότητας του υπολειμματικού ήπατος που απομένει μετά τη χειρουργική επέμβαση. Για να διατηρηθεί η ηπατική λειτουργία, ο υπολειπόμενος όγκος του ήπατος θα πρέπει να υπερβαίνει το 25% του συνολικού όγκου του ήπατος σε ένα μη κιρρωτικό ήπαρ, και να είναι μεγαλύτερος από 40% σε ένα κιρρτωτικό ήπαρ. Η χειρουργική επέμβαση σε παθολογικό ή κιρρωτικό ήπαρ σχετίζεται με υψηλότερη νοσηρότητα και θνησιμότητα. Το συνολικό ποσοστό υποτροπής μετά την εκτομή είναι 50-60%.
Μεταμόσχευση ήπατος
Η μεταμόσχευση ήπατος δίνει ποσοστά επιβίωσης που κυμαίνονται από 67% έως 91%.
Οι κίνδυνοι μεταμόσχευσης ήπατος υπερβαίνουν τον κίνδυνο της ίδιας της διαδικασίας. Τα ανοσοκατασταλτικά φάρμακα που απαιτούνται μετά τη χειρουργική επέμβαση για την πρόληψη της απόρριψης του ήπατος του δότη βλάπτουν, επίσης, τη φυσική ικανότητα του σώματος να καταπολεμά τα δυσλειτουργικά κύτταρα. Εάν ο όγκος έχει εξαπλωθεί χωρίς να εντοπιστεί έξω από το ήπαρ πριν από τη μεταμόσχευση, τα φάρμακα αυτά αυξάνουν τον ρυθμό εξέλιξης της νόσου και μειώνουν την επιβίωση. Έχοντας αυτό κατά νου, η μεταμόσχευση ήπατος “μπορεί να είναι μια θεραπευτική προσέγγιση για ασθενείς με προχωρημένο ηπάτωμα, χωρίς εξωηπατική μετάσταση.
Εκτομή με ραδιοσυχνότητες
Η κατάλυση (RFA) χρησιμοποιεί ραδιοκύματα υψηλής συχνότητας για να καταστρέψει τον όγκο με τοπική θέρμανση. Τα ηλεκτρόδια εισάγονται στον όγκο του ήπατος υπό καθοδήγηση εικόνας υπερήχου χρησιμοποιώντας διαδερμική, λαπαροσκοπική ή ανοιχτή χειρουργική προσέγγιση. Είναι κατάλληλη για μικρούς όγκους (<5 cm). Η RFA έχει τα καλύτερα αποτελέσματα σε ασθενείς με μονήρη όγκο μικρότερο από 4 cm. Δεδομένου ότι είναι τοπική θεραπεία και έχει ελάχιστη επίδραση στον κανονικό υγιή ιστό, μπορεί να επαναληφθεί πολλές φορές. Η επιβίωση είναι καλύτερη σε μικρότερους όγκους.
Κρυοχειρουργική
Η κρυοθεραπεία είναι μια τεχνική που χρησιμοποιείται για την καταστροφή του ιστού χρησιμοποιώντας ψυχρή θερμοκρασία. Ο όγκος δεν απομακρύνεται και ο κατεστραμμένος καρκίνος αφήνεται να απορροφηθεί από το σώμα. Τα αρχικά αποτελέσματα σε σωστά επιλεγμένους ασθενείς με μη ελεγχόμενους όγκους του ήπατος είναι ισοδύναμα με αυτά της εκτομής. Η κρυοχειρουργική περιλαμβάνει την τοποθέτηση ενός ανοξείδωτου ανιχνευτή στο κέντρο του όγκου. Το υγρό άζωτο κυκλοφορεί στο άκρο αυτής της συσκευής. Ο όγκος και ένα μικρό μέρος του φυσιολογικού ήπατος (1,25 χιλ) καταψύχονται στους -190 ° C για 15 λεπτά, κάτι που είναι θανατηφόρο για όλους τους ιστούς. Η περιοχή αποψύχεται για 10 λεπτά και στη συνέχεια καταψύχεται στους -190 ° C για άλλα 15 λεπτά. Μετά την απόψυξη του όγκου, ο ανιχνευτής αφαιρείται, ελέγχεται η αιμορραγία και η διαδικασία έχει ολοκληρωθεί. Ο ασθενής περνά την πρώτη μετεγχειρητική νύχτα στη μονάδα εντατικής θεραπείας και συνήθως εξέρχεται σε 3-5 ημέρες. Η σωστή επιλογή των ασθενών και η προσοχή στη λεπτομέρεια κατά την εκτέλεση της κρυοχειρουργικής διαδικασίας είναι υποχρεωτικά για την επίτευξη καλών αποτελεσμάτων. Συχνά, η κρυοχειρουργική χρησιμοποιείται σε συνδυασμό με εκτομή του ήπατος, καθώς μερικοί από τους όγκους αφαιρούνται ενώ άλλοι αντιμετωπίζονται με κρυοχειρουργική.
Διαδερμική έγχυση αιθανόλης
Η διαδερμική έγχυση αιθανόλης είναι καλά ανεκτή, με υψηλή επιτυχία σε μικρούς (<3 cm) μονήρεις όγκους. Η τοπική θεραπεία μπορεί να επιτύχει ποσοστό επιβίωσης 5 ετών περίπου 60% για ασθενείς με μικρό ηπάτωμα.
Εμβολισμός με αρτηριακό καθετήρα
Ο αρτηριακός χημειοεμβολισμός πραγματοποιείται για μη θεραπευόμενους όγκους και γίνεται με ένεση αντινεοπλασματικού φαρμάκου (π.χ. σισπλατίνης) αναμεμιγμένου με λιποδιόλη και εμβολικού παράγοντα (π.χ. Gelfoam) στην δεξιά ή αριστερή ηπατική αρτηρία μέσω της αρτηρίας της βουβωνικής χώρας. Ο στόχος της διαδικασίας είναι να περιορίσει την αγγειακή τροφοδοσία του όγκου ενώ παρέχει έναν στοχευμένο χημειοθεραπευτικό παράγοντα. ΔΕΝ έχει όφελος επιβίωσης σε σύγκριση με την υποστηρικτική φροντίδα. Δεν είναι κατάλληλη για μεγάλους όγκους (> 8 cm), σε παρουσία θρόμβου πυλαίας φλέβας και για ασθενείς με κακή ηπατική λειτουργία. Έχει πολλές παρενέργειες, όπως καρκίνος ήπατος και μεγάλη ηπατοτοξικότητα.
Επιλεκτική εσωτερική θεραπεία ακτινοβολίας μπορεί να χρησιμοποιηθεί για την καταστροφή του όγκου από μέσα (ελαχιστοποιώντας έτσι την έκθεση σε υγιή ιστό). Αυτή είναι μια διαδικασία στην οποία ένας επεμβατικός ακτινολόγος εγχέει επιλεκτικά την αρτηρία ή τις αρτηρίες που τροφοδοτούν τον όγκο με Ύττριο-90 (Υ-90) ενσωματωμένο σε εμβολικά μικροσφαιρίδια που κατακλύζονται στο αγγειακό σύστημα του όγκου, προκαλώντας ισχαιμία και χορηγώντας τη δόση ακτινοβολίας τους απευθείας στη βλάβη. Αυτή η τεχνική επιτρέπει την υψηλότερη, τοπική δόση ακτινοβολίας που χορηγείται απευθείας στον όγκο, ενώ παράλληλα εξοικονομείται φυσιολογικός υγιής ιστός. Αν και δεν είναι θεραπευτικό, δεν έχει όφελος στην επιβίωση κι έχει πολλές παρενέργειες (καρκίνος ήπατος, ηπατοτοξικότητα).
Συστηματική θεραπεία
Το Sorafenib, ένας από του στόματος αναστολέας πολυκινάσης, και άλλα στοχευμένα φάρμακα έχουν πολλές ανεπιθύμητες ενέργειες. Η χημική ανοσοθεραπεία καταστρέφει το συκώτι, τους πνεύμονες και άλλα όργανα.
Εμβολισμός της πυλαίας φλέβας
Αυτή η τεχνική μερικές φορές χρησιμοποιείται για την αύξηση του όγκου του υγιούς ήπατος, προκειμένου να βελτιωθούν οι πιθανότητες επιβίωσης μετά από χειρουργική αφαίρεση του ήπατος που πάσχει. Για παράδειγμα, η εμβολή της δεξιάς κύριας πυλαίας φλέβας έχει ως αποτέλεσμα την αντισταθμιστική υπερτροφία του αριστερού λοβού, κι έτσι ο ασθενής μπορεί να κάνει μερική ηπατεκτομή. Ο εμβολισμός πραγματοποιείται από έναν επεμβατικό ακτινολόγο με διαδερμική προσέγγιση.
Θεραπευτικοί υπέρηχοι
Ο υπέρηχος υψηλής έντασης (σε αντίθεση με το διαγνωστικό υπερηχογράφημα) είναι μια τεχνική που χρησιμοποιεί κύματα υπερήχων υψηλής ισχύος για να καταστρέψει τον καρκινικό ιστό στο συκώτι.
Παρακολούθηση μετά τη θεραπεία ηπατώματος
Μετά από επιτυχημένη εκτομή υπάρχει υψηλός κίνδυνος υποτροπής. Γίνεται μέτρηση AFP κι υπέρηχος ή μαγνητική ήπατος κάθε 4 μήνες.
Επιπλοκές θεραπείας ηπατώματος
Ρήξη ήπατος
Αιμοπεριτόναιο
Ηπατική ανεπάρκεια
Καχεξία
Μεταστάσεις σε άλλα όργανα
Πρόγνωση ηπατώματος
Η συνήθης έκβαση είναι κακή, επειδή, μόνο το 10-20% των ηπατοκυτταρικών καρκινωμάτων μπορεί να αφαιρεθεί εντελώς χρησιμοποιώντας χειρουργική επέμβαση. Εάν ο καρκίνος δεν μπορεί να απομακρυνθεί πλήρως, η ασθένεια είναι, συνήθως, θανατηφόρα.
Ανεγχείρητοι συμπτωματικοί όγκοι
Φτωχή πρόγνωση και σπάνια επιβίωση πάνω από 6 μήνες
Μετά από μεταμόσχευση ήπατος ποσοστό 2ετούς επιβίωσης 30%
Μετά από χημειοθεραπεία,, στοχευμένη θεραπεία ή ανοσοθεραπεία δεν υπάρχει όφελος στην επιβίωση
Τα αποτελέσματα είναι καλύτερα όταν μετά από εκτομή του ηπατώματος δεν υπάρχει κίρρωση
Δυστυχώς, οι όγκοι είναι, συνήθως, σε ανεγχείρητο στάδιο όταν εκδηλώνονται.
Το μοριακό προφίλ του όγκου είναι απαραίτητο και χρήσιμο εργαλείο για τη θεραπευτική σας απόφαση.
Ζητείστε την εξέταση πριν κάνετε οποιαδήποτε θεραπεία. Η ζωή σας είναι πολύτιμη.
Ζητήστε από την EMEDI πληροφορίες για το μοριακό προφίλ του όγκου.
Γράφει η
Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Ειδικός Παθολόγος- Ογκολόγος, MD, PhD
Διαβάστε περισσότερα για την Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τον καρκίνο του ήπατος
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τον καρκίνο του ήπατος
Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
Διαβάστε, επίσης,
Οι απαραίτητες βιταμίνες για όσους έχουν αποφρακτικό ίκτερο
Μην κάνετε προεγχειρητική χημειοθεραπεία για τις ηπατικές μεταστάσεις
Χρήσιμες πληροφορίες για τον καρκίνο του ήπατος και των χοληφόρων
Όλοι οι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο στο συκώτι
Κινέζικη ιατρική και καρκίνος ήπατος
Απεικονιστικές μέθοδοι στον καρκίνο ήπατος
Τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία θεραπεύουν τον καρκίνο ήπατος
Ο καρκινικός δείκτης άλφα-φετοπρωτεϊνη
Νεώτερες τεχνικές της χειρουργικής των όγκων ήπατος
Νέα θεραπεία για την ηπατίτιδα C
Ιατρικές συνταγές με γαϊδουράγκαθο
Υπέρηχος με χρήση σκιαγραφικού
Σύγχρονη αντιμετώπιση του καρκίνου του ήπατος
Αν έχετε κίνδυνο για καρκίνο στο συκώτι
Γνωστοί παράγοντες που προκαλούν καρκίνο
