Ιός Epstein-Barr: Οι λοιμώξεις που προκαλεί

Οι λοιμώξεις από τον ιό Epstein-Barr

ΓΕΝΙΚΑ

Ο ιός Epstein-Barr (I.E.B) είναι ένα από τα μέλη της οικογένειας των ερπητοϊών (DNA ιοί) και προκαλεία αρκετές λοιμώξεις. Ο ιός έχει τροπισμό για τα Β-λεμφοκύτταρα εισέρχονται στην κυκλοφορία και ανακατανέμονται στο μυελό των οστών και στο δικτυοενδοθηλιακό σύστημα.

Ο ιός μπορεί, επίσης, να βρεθεί στα μολυσμένα επιθηλιακά κύτταρα του στοματικού βλεννογόνου, στη γλώσσα, στους σιελογόνους αδένες και στον εξωτράχηλο. Μέσα στο στοματοφάρυγγα, τόσο τα επιθηλιακά κύτταρα των πόρων των σιελογόνων αδένων, όσο και τα επιδερμιδικά επιθηλιακά κύτταρα του φάρυγγα, υποκρύπτουν DNA του ιού και αποτελούν περιοχές πολλαπλασιασμού και απελευθέρωσης του ιού. Αυτό υποδηλώνει ότι συνεχής αναδιπλασιασμός των επιθηλιακών κυττάρων οδηγεί σε χρόνια λοίμωξη των β-λεμφοκυττάρων, που ευθύνονται για τα κλινικά ευρήματα.

• Λοιμώξεις από ιό Epstein-Barr που αναπτύσσονται στα πρώτα χρόνια της ζωής είναι ασυμπτωματικές ή σχετίζονται με μη ειδικά συμπτώματα που υποδηλώνουν λοιμώξεις του ανώτερου αναπνευστικού

• Νόσοι σχετιζόμενες με λοίμωξη από ιό Epstein-Barr είναι:

1. Λοιμώδης μονοπυρήνωση (ΛΜ): Η συμπτωματική πρωτογενής λοίμωξη από ιό Epstein-Barr που παρατηρείται σε κατά τα άλλα υγιή παιδιά, εφήβους και νεαρούς ενήλικες. Οι κλινικές εικόνες ποικίλουν σε βαρύτητα και διάρκεια. Στα παιδιά η νόσος είναι γενικά ήπια, ενώ στους ενήλικες περισσότερο βαριά και παρατεταμένη. Ο χρόνος επώασης είναι 30-50 ημέρες.
2. Χ-φυλοσύνδετο λεμφοϋπερπλαστικό σύνδρομο (νόσος του Duncan)
3. Λεμφοϋπερπλαστικό σύνδρομο λόγω λοίμωξης από ιό Epstein-Barr σε μεταμοσχευμένους ασθενείς
4. Λεμφώματα (λεμφοβλαστικά από Β-λεμφοκύτταρα και Τ-λεμφοκύτταρα)
5. Λεμφοκυτταρική, διάμεση πνευμονίτιδα
6. Τριχωτή λευκοπλακία γλώσσας και λεμφώματα του ΚΝΣ σε ασθενείς με AIDS
7. Λέμφωμα Burkitt
8. Ρινοφαρυγγικό καρκίνωμα
9. Καρκίνος παρωτίδων
10. Νόσος του Hodgkin

Επηρεαζόμενα συστήματα: Αιμοποιητικό, Λεμφικό, Ανοσολογικό

Επίπτωση: 

• Περίπου 60/100.000 άτομα
• Σπουδαστές κολλεγίων 5.000/100.000 άτομα

Επιπολασμός: Παγκόσμια κατανομή, αλλά κλινική εικόνα παρατηρείται, συνήθως, σε χώρες με υψηλού επιπέδου υγειονομική περίθαλψη

Επικρατέστερη ηλικία: 

• Τα μεγαλύτερα παιδιά, οι έφηβοι και οι νεαροί ενήλικες
• Μέχρι την πρώτη ενήλικη ζωή το 60-90% των ατόμων έχουν αντισώματα

Επικρατέστερο φύλο: Άνδρες = Γυναίκες

ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟ EBV

• Μπορεί να αρχίσει οξέως ,αλλά και ύπουλα
• Στους ενήλικες, η θερμοκρασία μπορεί να φτάσει τους 39,5 βαθμούς Κελσίου και πέφτει σταδιακά σε μία περίοδο 7-10 ημερών. Σε βαριές περιπτώσεις η θερμοκρασία ανέρχεται στους 40-40,5 βαθμούς Κελσίου και μπορεί να παραμείνει για 2 εβδομάδες
• Τα παιδιά μπορεί να έχουν δεκατική πυρετική κίνηση ή καθόλου πυρετό
• Διάχυτη υπεραιμία ή υπερπλασία του στοματοφαρυγγικού λεμφικού ιστού
• Αμυγδαλίτιδα με σταχτόχρωμο-λευκωπό εξίδρωμα “δίκην γέλης” παραμένει επί 7-10 ημέρες στο 50%
• Πετέχειες αναπτύσσονται στα όρια σκληράς και μαλακής υπερώας στο 33%
• Ευαίσθητη λεμφαδενοπάθεια (οι τραχηλικοί λεμφαδένες είναι οι περισσότερο διογκωμένοι)
• Μασχαλιαίοι, επιτροχίλειοι, ιγνυακοί, μεσοθωράκιοι και μεσεντέριοι λεμφαδένες μπορεί να προσβληθούν
• Η διόγκωση των λεμφαδένων υποχωρεί σε ημέρες ή εβδομάδες
• Σπληνομεγαλία στο 50%
• Αύξηση των ηπατικών ενζύμων στο 80% των ασθενών για μερικές εβδομάδες μετά την έναρξη
• Ηπατομεγαλία στο 10-15%
• Πνευμονίτιδα
• Θωρακικός πόνος (μυοκαρδίτιδα και περικαρδίτιδα)
• Πυλαία λεμφαδενοπάθεια  μπορεί να παρουσιασθεί σε περιπτώσεις ΛΜ με πολύ εκτεταμένη λεμφαδενική υπερπλασία
• Νευρολογικά συμπτώματα και σημεία (σπάνια):

1. Άσηπτη μηνιγγίτιδα
2. Παράλυση τύπου Bell
3. Μηνιγγοεγκεφαλίτιδα
4. Σύνδρομο Guillain-Barre
5. Εγκάρσια μυελίτιδα
6. Αταξία παρεγκεφαλιδική
7. Οξεία ψύχωση

• Αιματολογικά σημεία και συμπτώματα (σπάνιες)

1. Αιμολυτική αναιμία με εκσεσημασμένη ουδετεροπενία κατά τις πρώτες εβδομάδες της νόσου
2. Απλαστική αναιμία
3. Αγαμμασφαιριναιμία

• Δερματικές εκδηλώσεις (3-16%)

1. Ερυθηματώδες, κηλιδώδες ή κηλιδωβλατιδώδες εξάνθημα
2. Πετεχειώδη και πορφυρικά εξανθήματα έχουν αναφερθεί
3. Εντοπισμός του εξανθήματος – κορμός και άνω βραχίονες σπάνια προσβάλλονται το πρόσωπο και τα αντιβράχια
4. Κνιδωτικές βλάβες στην κοιλιά, στους βραχίονες και στα κάτω άκρα

ΑΙΤΙΑ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟ EBV

Ο ιός Epstein-Barr

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟ EBV

• Ηλικία
• Επίπεδο κοινωνικο-υγιεινής
• Γεωγραφική εντόπιση

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟ EBV

ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟ EBV

• Στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα και αμυγδαλίτιδα
• Διφθερίτιδα
• Αιματολογικές δυσκρασίες
• Ερυθρά
• Ιλαρά
• Ιογενής ηπατίτιδα
• Κυτταρομεγαλοϊός
• Τοξόπλασμα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟ EBV

• Λεμφοκύτταρα και άτυπα λεμφοκύτταρα

1. Ουσιώδη για τη διάγνωση της Λοιμώδους Μονοπυρήνωσης είναι η παρουσία αυξημένων αριθμών λεμφοκυττάρων και ατύπων λεμφοκυττάρων στο περιφερικό αίμα. Οι ολικοί αριθμοί λεμφοκυττάρων μπορεί να φθάνουν το 60-70% των λευκών του περιφερικού αίματος
2. Στην πρώτη εβδομάδα μετά την είσοδο της νόσου ο αριθμός λευκών αιμοσφαιρίων είναι φυσιολογικός ή λίγο ελαττωμένος. Τη δεύτερη εβδομάδα αναπτύσσεται λεμφοκυττάρωση με πάνω από 10% άτυπα λεμφοκύτταρα. Αυτά τα κύτταρα ποικίλουν σε μέγεθος και σχήμα με οδοντωτούς, ωοειδείς ή πεταλοειδείς πυρήνες και βασεόφιλο, κενοτοπιώδες, αφρώδες κυτταρόπλασμα
3. Κατά τη διάρκεια της πρώιμης φάσης της νόσου τα άτυπα λεμφοκύτταρα είναι Β-λεμφοκύτταρα μεταμορφωμένα από τον ιό Εpstein-Barr. Αργότερα τα άτυπα κύτταρα είναι κατ’ εξοχήν Τ-λεμφοκύτταρα που έχουν ανοσορρυθμιστική λειτουργία

• Αντισώματα

1. Ετερόφιλα αντισώματα απαντώνται στο 80-90% των ενηλίκων. Οι οροί τέτοιων ασθενών προκαλούν συγκόλληση των ερυθροκυττάρων του προβάτου μετά από προσρόφηση σε νεφρικά αντιγόνα ινδικών χοιριδίων αλλά όχι σε ερυθρά μόσχου
2. Το ετερόφιλο αντίσωμα που είναι υπεύθυνο για αυτή τη διαφορά προσρόφησης είναι ένα IgM αντίσωμα που συνήθως εμφανίζεται την πρώτη ή δεύτερη εβδομάδα της νόσου και παραμένει για 3 με 6 μήνες. Συγκολλητινοαντιδράσεις με ερυθρά προβάτου δεν είναι ειδικές για λοιμώδη μονοπυρήνωση και μπορεί να εμφανίζονται και σε άλλες καταστάσεις όπως ορονοσία, λοιμώδη ηπατίτιδα, ερυθρά, λευχαιμία και νόσο του Hodgkin. Χαμηλοί τίτλοι μπορεί επίσης να βρεθούν και σε υγιείς
3. Οι τεχνικές διαφορετικής προσρόφησης διαφοροποιούν αυτές τις συγκολλητίνες από τα ετερόφιλα αντισώματα κατά του ιού EBV. Γενικά, ο τίτλος συγκολητίνης είναι πολύ υψηλότερος στη Λοιμώδη Μονοπυρήνωση απ’ ό,τι σε άλλα νοσήματα. Ένας τίτλος 1:128 ετερόφιλου αντισώματος πριν την προσρόφηση που γίνεται 1:40 ή υψηλότερη μετά, είναι σημαντικός

• Ειδικά αντισώματα κατά αντιγόνων του ιού EBV

1. Αναπτύσσονται σταθερά στη Λοιμώδη Μονοπυρήνωση
2. Ειδικά IgM και IgG κατά ιϊκού καψιδίου αναπτύσσονται πρώιμα κατά τη λοίμωξη. Τα IgM εξαφανίζονται μετά μερικούς μήνες, ενώ τα IgG παραμένουν εφ’ όρου ζωής
3. Αντισώματα κατά του πρώιμου αντιγόνου του ιού, σχετίζονται με αναδιπλασιασμό του ιού και είναι παρόντα στο 70-80% των ασθενών κατά την οξεία νόσο και συνήθως, εξαφανίζονται μετά 6 μήνες
4. Αντισώματα κατά του συμπλέγματος πυρηνικού αντιγόνου (ΕΒΝΑ) εμφανίζονται βραδέως και αναπτύσσονται 1-6 μήνες μετά την έναρξη της νόσου

Διαταραχές που μπορεί να μεταβάλλουν τα ευρήματα:

Άτυπα λεμφοκύτταρα δεν είναι ειδικά για τις λοιμώξεις με τον ιό Εpstein-Barr και μπορεί να παρουσιασθούν και σε άλλες καταστάσεις όπως ερυθρά, λοιμώδης ηπατίτιδα, αλλεργική ρινίτιδα, άσθμα και άτυπη πνευμονία. Στη Λοιμώδη Μονοπυρήνωση παρουσιάζεται αυξημένος αριθμός ατύπων μορφών στο περιφερικό αίμα ενώ σε άλλες νόσους ο αριθμός τους είναι συνήθως μικρότερος

ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟ EBV

• Διάσπαρτες κατά τόπους και περιαγγειακές διηθήσεις μονοπυρήνων κυττάρων σε όλες τις περιοχές του σώματος
• Οι διηθήσεις των μονοπυρήνων κυρίως αφορούν λεμφαδένες, αμυγδαλές, σπλήνα, πνεύμονες, ήπαρ, καρδιά, νεφρούς, επινεφρίδια, δέρμα και κεντρικό νευρικό σύστημα
• Συχνά αναπτύσσεται υπερπλαστικός μυελός όπου συνήθως παρατηρούνται μικρά κοκκιώματα. Αυτά είναι μη ειδικά και δεν έχουν προγνωστική σημασία
• Μία πολυκλωνική διέγερση το Β-λεμφοκυττάρου είναι χαρακτηριστική στη Λοιμώδη μονοπυρήνωση. Σχετικά λίγα από τα κυκλοφορούντα Β-λεμφοκύτταρα μολύνονται από τον ιό EBV και αντιπροσωπεύουν λιγότερα από 0,1% των κυκλοφορούντων μονοπυρήνων κυττάρων στην οξεία νόσο

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ

Υπερηχοτομογραφία – σπληνομεγαλία

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟ EBV

ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

• Η θεραπεία είναι βασικά υποστηρικτική
• Στην οξεία φάση, κατάκλιση – ξεκούραση

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

• Υπερβολική άσκηση, ανύψωση βάρους και συμμετοχή σε αθλοπαιδιές που χαρακτηρίζονται από βίαια επαφή μεταξύ των παικτών κατά την οξεία νόσο ή όταν υπάρχει σπληνομεγαλία πρέπει να αποφεύγονται
• Ρήξη σπληνός μπορεί να είναι θανατηφόρα αν δεν αναγνωρισθεί αμέσως και απαιτεί μεταγγίσεις αίματος, αντιμετώπιση του σοκ και σπληνεκτομή

ΔΙΑΙΤΑ

• Διατήρηση επαρκούς πρόσληψης υγρών
• Χαμηλή σε λίπος, υψηλή περιεκτικότητα σε υδατάνθρακες

ΦΑΡΜΑΚΑ ΕΚΛΟΓΗΣ

• Αντιμικροβιακοί παράγοντες (συνήθως μία πενικιλλίνη) αν το επίχρισμα φάρυγγος είναι θετικό για β-αιμολυτικούς στρεπτόκοκκους ομάδος Α. Αποφύγετε την αμπικιλλίνη επειδή προκαλεί εμφάνιση εξανθήματος όταν υπάρχει λοιμώδης μονοπυρήνωση
• Χρησιμοποιήστε ασπιρίνη και χλιαρά αλατούχα διαλύματα για γαργάρες για να ελαττώσετε τον πόνο από την προσβολή του φάρυγγα και την διόγκωση των λεμφαδένων
• Σε σοβαρότερες περιπτώσεις κωδεΐνη ή μεπεριδίνη
• Θεραπεία με κορτικοστεροειδή:

1. Σε ασθενείς με βαρειά φαρυγγοαμυγδαλίτιδα με οίδημα του στοματοφάρυγγα και προσβολή των αεραγωγών, μπορεί να χρησιμοποιηθούν για πολύ βραχύ διάστημα κορτικοστεροειδή. Χρησιμοποιείται πρεδνιζόνη ή ισοδύναμα της. Ξεκινήστε με μία αρχική δόση  10-15 mg 3 φορές την ημέραγια 2 ημέρες. Ελαττώστε κατά 5 mg την ημέρα, ώστε η θεραπεία σε 10 ημέρες να σταματήσει
2. Συνιστάται για ασθενείς με σημαντική τοξικότητα ή μείζονα επιπλοκή (π.χ. αιμολυτική αναιμία, θρομβοπενική πορφύρα, νευρολογικές επιπλοκές, μυοκαρδίτιδα, περικαρδίτιδα και βαριές γενικευμένες δερματολογικές βλάβες). Σε σημαντική θρομβοπενία, ανθεκτική στη θεραπεία με κορτικοστεροειδή, ίσως απαιτηθεί σπληνεκτομή

Αντενδείξεις: Στεροειδή δεν ενδείκνυνται για την θεραπεία ήπιας μη επιπελεγμένης Λοιμώδους μονοπυρήνωσης

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΛΟΙΜΩΞΗ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟ EBV

• Αποφύγετε αθλοπαιδιές που χαρακτηρίζονται από βίαια επαφή των συμμετεχόντων, ανύψωση βάρους και υπερβολική άσκηση μέχρις ότου το μέγεθος του ήπατος και του σπληνός να έλθουν στο φυσιολογικό
• Περιορίστε τη λήψη αλκοόλ ή την έκθεση σε άλλα ηπατοτοξικά φάρμακα μέχρι που οι δοκιμασίες του ήπατος δώσουν φυσιολογικές τιμές
• Οι ασθενείς πρέπει να παρακολουθούνται στενά στο εξωτερικό ιατρείο κατά τις πρώτες 2-3 εβδομάδες μετά την είσοδο των συμπτωμάτων. Ακολούθως οι ασθενείς θα πρέπει να παρακολουθηθούν για έναν ακόμη μήνα περίπου, μέχρις ότου όλα τα συμπτώματα υφεθούν
• Σπάνια, τα εργαστηριακά ευρήματα υποστρέφουν με βραδύτερο ρυθμό και συμπτώματα, όπως αδιαθεσία, κόπωση, διαλείπουσα κυνάγχη και λεμφαδενοπάθεια μπορεί να παραμείνουν για μήνες

ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟ EBV

• Απόφραξη αεραγωγών
• Αιματολογικές ή νευρολογικές επιπλοκές
• Τοξικός ασθενής
• Ρήξη σπληνός (σπάνιο)
• Εξάνθημα υπερευαισθησίας:

1. Αναπτύσσεται 1-10 ημέρες μετά την έναρξη χορήγησης αμπικιλλίνης. Αυτό το γενικευμένο ερυθηματώδες, κηλιδοβλατιδώδες εξάνθημα εμφανίζεται, κυρίως, στον κορμό και στα άκρα, καθώς και στις παλάμες και τα πέλματα
2. Το εξάνθημα επιμένει για 1 εβδομάδα περίπου και η απολέπιση μπορεί να συνεχίζεται για αρκετές μέρες
3. Δερματικά εξανθήματα εξ υπερευαισθησίας μπορούν να αναπτυχθούν σε περιπτώσεις Λοιμώδους Μονοπυρήνωσης, όπου οι ασθενείς έλαβαν ανάλογα της αμπικιλλίνης, όπως αμοξυκιλλίνη και μερικές άλλες πενικιλλίνες, όπως μεθικιλλίνη

ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΛΟΙΜΩΞΕΩΝ ΑΠΟ ΤΟΝ ΙΟ EBV

• Οι περισσότερες περιπτώσεις λοιμώδους μονοπυρήνωσης σε νεαρούς ενήλικες είναι μικρής ή μέτριας βαρύτητας
• Οξέα συμπτώματα, συνήθως, διαρκούν 2-3 εβδομάδες και οι ασθενείς συνήθως αναρρώνουν πλήρως σε 4-8 εβδομάδες

ΗΛΙΚΙΑΚΑ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Παιδιατρικό:

• Λοίμωξη κατά τη βρεφική και παιδική ηλικία, συνήθως υποκλινική και αφανής
• Κλινικά έκδηλη Λοιμώδης Μονοπυρήνωση περισσότερο συχνή σε μεγαλύτερα παιδιά και νεαρούς ενήλικες

Γηριατρικό: Ανίχνευση IgM ετερόφιλου αντισώματος έχει αναφερθεί σε έναν ηλικιωμένο ασθενή 5 εβδομάδες μετά μετάγγιση αίματος

ΚΥΗΣΗ

Δε συμβαίνει ενδομητρική λοίμωξη με τον ιό Εpstein-Barr. Εν τούτοις, σπάνιες ανωμαλίες εμβρύων ορατές μετά τη γέννηση έχουν θεωρηθεί αποτέλεσμα λοίμωξης με τον ιό EBV. Τέτοιες ανωμαλίες είναι καταρράκτης, υποτονία, κρυψορχία και μικρογναθία.

Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τις λοιμώξεις

Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα προϊόντα για τις λοιμώξεις 

Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.

Διαβάστε, επίσης,

HIV λοίμωξη και AIDS

Μήπως έχετε πονόλαιμο;

Χρήσιμες πληροφορίες για το AIDS

Οξείες λευχαιμίες

Όλες οι αιτίες των λευχαιμιών

Τα επιθετικά λεμφώματα

Τα μικρόβια των φιλιών

Οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία

Λέμφωμα Hodgkin

Περιφερική παράλυση προσωπικού νεύρου

Όγκοι μεσοθωρακίου

Νόσοι από μεγαλοκυτταροϊό

Λευχαιμοειδής αντίδραση

Οι βιταμίνες για τη λοιμώδη μονοπυρήνωση

Διαβάστε, αναλυτικά για την λοιμώδη μονοπυρήνωση

Λεμφοϋπερπλαστικές διαταραχές μετά από μεταμόσχευση συμπαγών οργάνων

www.emedi.gr