Κλασική Ιατρική Νεφρολογία Ουρολογία Παθολογία

Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

27 Σεπτεμβρίου 2021

Χρήσιμες πληροφορίες για τη χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια είναι το αποτέλεσμα οποιασδήποτε νεφρικής βλάβης, η οποία ελαττώνει την απεκκριτική και ρυθμιστική λειτουργία των νεφρών χρονίως.

Χαρακτηριστικά ευρήματα: κατακράτηση αζωτούχων ουσιών, οξέωση και αναιμία

Επηρεαζόμενα συστήματα: Νεφρικό/Ουρολογικό

Γενετική:

Κληρονομικές παθήσεις των νεφρών στα παιδιά και σε μερικούς ενήλικες μπορεί να οδηγήσουν σε χρόνια νεφρική ανεπάρκεια (σύνδρομο Alport, αυτοσωματικός υπολειπόμενη πολυκυστική νόσος των νεφρών)
Η πολυκυστική νόσος των νεφρών που μεταβιβάζεται με τον αυτοσωματικό επικρατούντα χαρακτήρα είναι μια σχετικά συχνή αιτία χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας των ενηλίκων η οποία προσβάλλει περίπου το 10% των ατόμων που υποβάλλονται σε αιμοδιΰλιση. Κληρονομείται με τον αυτοσωματικό επικρατούντα χαρακτήρα, υπάρχει δε μετάλλαξη στο βραχύ σκέλος του χρωμοσώματος 16

Επικρατέστερη ηλικία: Όλες οι ηλικίες – πολύ πιο συχνή στους ενήλικες. Στα παιδιά η χρόνια νεφρική ανεπάρκεια προσβάλλει 2-6 άτομα ανά 1.000.000 πληθυσμού

Επικρατέστερο φύλο: Άνδρες = Γυναίκες

ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΧΡΟΝΙΑΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

Αναιμία (ορθόχρωμη, ορθοκυτταρική)
Ανορεξία
Σύγχυση (όψιμο σύμπτωμα)
Συναισθηματική αστάθεια
Εγκεφαλοπάθεια
Ενδοκρινικές διαταραχές (θυρεοειδής, υπόφυση)
Κόπωση στην ελάχιστη προσπάθεια
Υπέρταση
Αϋπνία
Λόξυγγας που δεν αντιμετωπίζεται
Ατονία
Μείωση της εγρήγορσης
Μεταλλική γεύση
Μυϊκές κράμπες (τικ)
Ναυτία
Νευροπάθεια
Νυκτουρία
Ωχρότητα
Πολυουρία
Κνησμός
Σπασμοί (όψιμο σύμπτωμα)
Ορογονίτιδα
Ξηροδερμία
Στοματίτιδα
Ήπια δύσπνοια
Έμετοι

ΑΙΤΙΑ ΧΡΟΝΙΑΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

Νεφρικά – παρεγχυματικά: Σπειραματικά: μεμβρανώδης νεφροπάθεια, μεμβρανο-υπερπλαστική σπειραματονεφρίτιδα, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, εστιακή σπειραματονεφρίτιδα, σακχαρώδης διαβήτης, υπερπλαστική σπειραματονεφρίτιδα, αμυλοείδωση, σύνδρομο Alport, νοσήματα του συνδετικού ιστού
Διαμέσου ιστού – σωληναριακά: Βαρέα μέταλλα, φάρμακα, νεφροτοξίνες, πολλαπλούν μυέλωμα, ουρική αρθρίτιδα, θρομβωτικές μικροαγγειοπάθειες, εναπόθεση οξαλικών αλάτων, λοίμωξη, στένωση νεφρικής αρτηρίας, νοσήματα του συνδετικού ιστού, πολυκυστική νόσος των νεφρών που μεταβιβάζεται με τον επικρατούντα χαρακτήρα συγγενής
Μετανεφρικά
Προνεφρικά: Κίρρωση, καρδιακά αίτια, όγκος πλάσματος, νεφρωσικό σύνδρομο, φάρμακα (π.χ. μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη)

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΧΡΟΝΙΑΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

Σκιαγραφικά (σε πάσχοντες από σακχαρώδη διαβήτη, πολλαπλό μυέλωμα)
Κυκλοφοριακή ανεπάρκεια
Απόφραξη του ουροποιητικού
Κατάχρηση αναλγητικών
Υπέρταση η οποία έχει αφεθεί χωρίς θεραπεία
Σακχαρώδης διαβήτης

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΧΡΟΝΙΑΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Αίμα:

Επίχρισμα – ορθόχρωμη, ορθοκυτταρική αναιμία
Ελαττωμένη ανοσολογική απάντηση
Θρομβοπενία
Ελάττωση αιματοκρίτου
Αυξημένη ευθραστότητα τριχοειδών
Παράταση χρόνου ροής

Βιοχημικά:

Αζωθαιμία
Αύξηση αμμωνίας
Υπερλιπιδαιμία τύπου IV
Ελάττωση της δραστικής μορφής της βιταμίνης D
Αύξηση παραθορμόνης
Αύξηση γλυκόζης, αντίστασης στην ινσουλίνη
Αύξηση φωσφόρου
Αύξηση καλίου
Αύξηση θεϊκών
Αύξηση ουρικού οξέος
Ελάττωση ασβεστίου
Κορεσμός CO2 15-20 mEq/L (15-20 mmol/L

Ούρα:

Πρωτεϊνουρία
Κύλινδροι

Φάρμακα που μπορεί να μεταβάλλουν τα ευρήματα:

Σιμετιδίνη
Τριμεθοπρίμη
Κεφαζολίνη: αυξάνει την κρεατινίνη

Διαταρχές που μπορεί να μεταβάλλουν τα ευρήματα: Η κέτωση μπορεί να προκαλέσει τεχνητή αύξηση της κρεατινίνης

ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

Βιοψία νεφρού
Σπειραματονεφρίτιδα
Διάμεση νεφρίτιδα

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ

Εξέταση ούρων 24ώρου (λεύκωμα, κάθαρση κρεατινίνης)
Μέτρηση επιπέδων συμπληρώματος
Αντιπυρηνικά αντισώματα
Ηλεκτροφόρηση λευκωμάτων ορού
Ανοσοηλεκτροφόρηση ούρων
Έλεγχος για το επιφανειακό αντιγόνο της ηπατίτιδας Β

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ

Υπερηχογράφημα – αναδεικνύει ελαττωμένο μέγεθος νεφρών, μπορεί να δείξει απόφραξη του ουρητήρα ή του αυχένα της κύστης

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

Βιοψία νεφρού

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΧΡΟΝΙΑΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΕΝΔΕΙΚΝΥΟΜΕΝΗ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ

Ενδονοσοκομειακή νοσηλεία ή αντιμετώπιση σε επίπεδο εξωτερικού ιατρείου ανάλογα με την βαρύτητα

ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

Άμεση αντιμετώπιση οιουδήποτε επιβαρυντικού παράγοντα (απώλεια νερού και αλατιού, νεφροτοξίνες, συμφορητική καρδιακή ανεπάρκεια, λοίμωξη, υπερκαλιαιμία, απόφραξη ουροποιητικού)
Ορισμένα φάρμακα μπορεί να επιδεινώσουν μια χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
Προσοχή στη δόση και αποφυγή των νεφροτοξικών παραγόντων. Όταν υπάρχει δυνατότητα διόρθωσης της αναιμίας με ερυθροποιητίνη
Κάθαρση: αίμα, περιτοναϊκή, μεταμόσχευση
Υποκατάστατα βιταμίνης D (δραστική μορφή) και ασβεστίου (διϋδροταχυστερόλη 0,2-0,4 mg την ημέρα, δισκία οξεικού ασβεστίου τρεις φορές την ημέρα κατά την διάρκεια των γευμάτων)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Περιορίζεται μόνο από την σοβαρότητα της κατάστασης του ασθενούς

ΔΙΑΙΤΑ

Επαρκής πρόσληψη θερμίδων
Περιορισμός λευκώματος
Περιορισμός φωσφόρου
Η πρόσληψη νερού περιορίζεται σε επίπεδα ώστε να διατηρείται η συγκέντωση νατρίου στον ορό στα135-145 mEq/L
Περιορισμός καλίου εάν υπάρχει υπερκαλιαιμία
Υποκατάσταση βιταμινών (αποφυγή πρόσληψης μαγνησίου επιπλέον της διατροφής)
Αυστηρός διαιτητικός περιορισμός στους ηλικιωμένους μπορεί να μην απαιτείται, εφόσον τα άτομα συχνά στο διαιτολόγιο τους έχουν μικρές ποσότητες λευκώματος και αλατιού

ΦΑΡΜΑΚΑ ΧΡΟΝΙΑΣ ΝΕΦΡΙΚΗΣ ΑΝΕΠΑΡΚΕΙΑΣ

ΦΑΡΜΑΚΑ ΕΚΛΟΓΗΣ

Πολυβιταμινούχα σκευάσματα
Κατάλληλη αντιμετώπιση της υπερλιπιδαιμίας ανάλογα με την διαταραχή (η ελάτωση των επιπέδων χοληστερόλης είναι πολύ σημαντική σε περίπτωση νεφρωσικού συνδρόμου), χορήγηση χολεστυραμίνης ή αναστολέων της αναγωγάσης του HMG-CoA
Ερυθροποιητίνη για την αντιμετώπιση της αναιμίας, περίπου 100-150 μονάδες/kg τρεις φορές την εβδομάδα ΕΦ ή υπδόρια
Περιορισμός του αλατιού και διουρητικά σε περίπτωση οιδήματος. Οι θειαζίδες δεν είναι δραστικές με GFR < 30cc/min (κρεατινίνη > 2,5 mg/dl)
Οξεικό ασβέστιο και δισκία βιταμίνης D σε περίπτωση νεφρικής οστεοδυστροφίας
Υπέρταση: αντιυπερτασικά. Στην χρόνια νεφρική ανεπάρκεια του διαβήτη, οι αναστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης επιβραδύνουν την εξέλιξη της νόσου σε αιμοδιΰλιση (25-50 mg καπτοπρίλης δύο φορές την ημέρα μειώνουν την διαστολική πίεση σε επίπεδα < 90)
Μυϊκές κράμπες: βιταμίνη Ε ή κινίνη
Κνησμός: ενυδατικά δέρματος, διφαινυδραμίνη, ενεργός άνθρακας
Αιμορραγία: DDAVP-Desmopressin, κρυοΐζημα, σε περίπτωση ουραιμίας διύλιση

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

Πολυβιταμινούχα σκευάσματα που δεν περιέχουν λιποδιαλυτές βιταμίνες καθώς και προϊόντα που περιέχουν μαγνήσιο
Σε ορισμένες περιπτώσεις οι ανααστολείς του μετατρεπτικού ενζύμου της αγγειοτενσίνης μπορεί να προλάβουν ή να επιβραδύνουν την εξέλιξη στα τελικά στάδια της νεφρικής ανεπάρκειας (όχι σε αγγειακή νεφρική νόσο), οριστικά σε περίπτωση χρόνιας νεφρικής ανεπάρκειας του διαβήτη

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ

Εξέταση αίματος, ούρων, βιοχημικές και κλινική εκτίμηση
Αρτηριακή πίεση, συχνή εκτίμηση του όγκου πλάσματος

ΠΡΟΛΗΨΗ/ΑΠΟΦΥΓΗ

Όπου είναι δυνατό, αποφυγή των νεφροτοξικών φαρμάκων (ιδίως ιωδιούχα σκιαγραφικά και μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη)
Αντιμετώπιση όλων των διαταραχών που είναι γνωστό ότι οδηγούν σε χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
Σε πολλά φάρμακα απαιτείται μείωση της δόσης για να προληφθεί η τοξικότητα
Αποφυγή της μείωσης του όγκου πλάσματος

ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

Αναιμία
Διαταραχή στον μεταβολισμό ασβεστίου και φωσφόρου
Διαταρχές λιπιδίων
Περικαρδίτιδα
Ορογονίτιδα
Ψευδοουρική αρθρίτιδα
Υποθυρεοειδισμός
Λοιμώξεις
Υπερκαλιαιμία
Οξέωση
Υπονατριαιμία
Ουρική αρθρίτιδα
Ταχέως εξελισσόμενη υπέρταση
Ασβεστώσεις
Αυτόματες αποβολές
Στειρότητα
Ανικανότητα
Αιμορραγία
Εξελκώσεις βλεννογόνου του ΓΕΣ
Διαμαρτίες του ΓΕΣ
Σπασμοί
Κατάγματα

ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ

Βαρεία, χρόνια, θνητότητα 50% παρά την μεγάλη προσοχή στην διατήρηση της ισορροπίας υγρών και ηλεκτρολυτών ή οιαδήποτε άλλη θεραπεία

ΔΙΑΦΟΡΑ

ΗΛΙΚΙΑΚΑ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Παιδιατρικό:

Στα παιδιά στις κυριότερες αιτίες περιλαμβάνονται οι συγγενείς διαμαρτίες των νεφρών ή του ουροποιητικού σωλήνα (τα σημεία εμφανίζονται πριν την ηλικία των 5) σπειραματοπάθειες και κληρονομικές παθήσεις των νεφρών (τα σημεία εμφανίζονται μεταξύ 5-15 χρόνων)
Η ιατρική αντιμετώπιση είναι πολύ πιο δύσκολη στα παιδιά
Όταν αναπτύσσεται σε νεογνά η καθυστέρηση στην ανάπτυξη είναι πολύ πιο έντονη απ’ότι εάν η νόσος αναπτυσσόταν σε υγιές κατά τα άλλα εφήβους

Γηριατρικό:

Μεγαλύτερη επίπτωση, μεγαλύτερη νοσηρότητα, μεγαλύτερη θνησιμότητα. Η νεφρική νόσος αποτελεί την δεύτερη αιτία ηλικιακά – σχετιζόμενης νοσηρότητας
Αποκλείστε τις δυνητικά αναστρέψιμες αιτίες όπως απόφραξη του ουροποιητικού (ειδικά στους άνδρες), στένωση της νεφρικής αρτηρίας, υπερκαλιαιμία, χρήση νεφροτοξικών παραγόντων
Οι ηλικιωμένοι ασθενείς ανέχονται την κάθαρση αρκετά καλά

ΚΥΗΣΗ

Η εγκυμοσύνη σπάνια καταλήγει σε χρόνια νεφρική ανεπάρκεια. Η γονιμότητα και η libido διαταράσσονται στην χρόνια νεφρική ανεπάρκεια

Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τα νεφρά

Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τα νεφρά