Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε για την τοξοπλάσμωση
Τοξοπλάσμωση είναι η μόλυνση από το πρωτόζωο Toxoplasma gondii.
Τέσσερις τύποι:
- Συγγενής τοξοπλάσμωση: Οξεία λοίμωξη της μητέρας στη διάρκεια της κύησης που μεταφέρεται στο έμβρυο. Συχνά ασυμπτωματική, οι επιπτώσεις στο έμβρυο είναι πιο σοβαρές σε λοίμωξη του 1ου τριμήνου
- Οφθαλμική τοξοπλάσμωση: σημαντικό αίτιο χοριοαμφιβληστροειδίτιδας που συνήθως προκαλείται από συγγενή λοίμωξη, αλλά παραμένει ασυμπτωματική έως τη 2η ή 3η δεκαετία της ζωής
- Οξεία τοξοπλάσμωση σε ξενιστή ανοσολογικά ικανό: οξεία αυτοπεριοριζόμενη, ασυμπτωματική ή με ήπια συμπτώματα, λοίμωξη σε φυσιολογικό ξενιστή
- Οξεία τοξοπλάσμωση σε ξενιστή ανοσοκατασταλμένο: πρωτοπαθής μόλυνση ή επανεργοποίηση παλαιότερης που μπορεί να είναι μια διάχυτη λοίμωξη, απειλητική για τη ζωή, προσβάλλοντας πολλά όργανα όπως καρδιά, ήπαρ, πνεύμονες, αλλά ιδιαίτερα το κεντρικό νευρικό σύστημα
Επηρεαζόμενα συστήματα: Νευρικό, Καρδιαγγειακό, Πνευμονικό, Γαστρεντερικό, Δέρμα/Εξωκρινείς
Επικρατέστερη ηλικία: Όλες οι ηλικίες
Επικρατέστερο φύλο: Άνδρες = Γυναίκες
ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΟΞΟΠΛΑΣΜΩΣΗΣ
Συγγενής τοξοπλάσμωση:
- Πιο σοβαρή όταν η μητρική μόλυνση επισυμβαίνει νωρίς στην εγκυμοσύνη
- Χωρίς σημεία και συμπτώματα λοίμωξης (67%)
- Χοριοαμφιβληστροειδίτιδα (15%)
- Ενδοκρανιακές αποτιτανώσεις (10%)
- Λεμφοκυττάρωση του εγκεφαλονωτιαίου υγρού και αύξηση των πρωτεϊνών του (20%)
- Αναιμία, θρομβοπενία, ίκτερος στη γέννηση
- Μικροκεφαλία
- Οι προσβεβλημένοι επιζώντες μπορεί να εμφανίζουν διανοητική καθυστέρηση, σπασμούς, οπτικές διαταραχές, σπαστικότητα και άλλες σοβαρές νευρολογικές επιπτώσεις
Οφθαλμική τοξοπλάσμωση:
- Χοριοαμφιβληστροειδίτιδα – εστιακή νεκρωτική αμφιβληστροειδίτιδα
- Κιτρινωπή, λευκή ανυψωμένη βαμβακοειδής αλλοίωση με ασαφή όρια
- Μπορεί να υπάρχουν μικρές αθροίσεις από βλάβες
- Η συγγενής νόσος είναι συνήθως αμφοτερόπλευρη
- Η επίκτητη νόσος είναι συνήθως μονόπλευρη
- Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν θολή όραση, σκότωμα, άλγος, φωτοφοβία
Οξεία τοξοπλάσμωση σε ξενιστή ανοσολογικά ικανό:
- 80-90% είναι ασυμπτωματικοί
- Αυχενική λεμφαδενοπάθεια με διακριτικούς συνήθως μη ευαίσθητους αδένες, διαμέτρου μικρότερης των 3 cm
- Πυρετός, αίσθημα κακουχίας, νυχτερινές εφιδρώσεις, μυαλγίες
- Βράγχος φωνής
- Κηλιδοβλατιδώδες εξάνθημα
- Οπισθοπεριτοναϊκή και μεσεντέρια λεμφαδενοπάθεια με κοιλιακό άλγος μπορεί να παρουσιασθεί
- Χοριοαμφιβληστροειδίτιδα
Οξεία τοξοπλάσμωση σε ξενιστή ανοσοκατασταλμένο:
- Μπορεί να είναι νέα ή επανεργοποιημένη λοίμωξη
- Νόσος του κεντρικού νευρικού συστήματος (50%)
- Εγκεφαλίτιδα, μηνιγγοεγκεφαλίτιδα και χωροκατακτητικές εξεργασίες
- Ημιπάρεση, σπασμοί και διαταραχές στο διανοητικό επίπεδο
- Οπτικές διαταραχές
- Τα σημεία και συμπτώματα μπορεί να αναλογούν σε ξενιστή ανοσολογικά ικανό
- Μυοκαρδίτιδα, πνευμονίτιδα
ΑΙΤΙΑ ΤΟΞΟΠΛΑΣΜΩΣΗΣ
- Αιτιολογικός παράγοντας για καθένα από τα κλινικά σύνδρομα είναι το Toxoplasma gondii
- Η συγγενής νόσος μεταφέρεται διαπλακουντιακά από τη νεοπροσβληθείσα μητέρα στο έμβρυο, στη διάρκεια της κύησης
- Τα άλλα κλινικά σύνδρομα μπορεί να προκύψουν από πρωτογενή επίκτητη λοίμωξη ή από επανενεργοποίηση λανθάνουσας λοίμωξης
- Πρόσληψη κρεάτων ή τροφών που περιέχουν κύστεις ή ωοκύστεις που υπάρχουν σε περιττώματα γάτας
- Η λοίμωξη μεταδίδεται με μετάγγιση αίματος
ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΤΟΞΟΠΛΑΣΜΩΣΗΣ
- Ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς, ιδιαίτερα όσοι έχουν έλλειμμα της κυτταρικής ανοσίας, όπως στο AIDS
- Ο κίνδυνος της διαπλακουντιακής μετάδοσης είναι μεγαλύτερος στο 3ο τρίμηνο
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΟΞΟΠΛΑΣΜΩΣΗΣ
ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ
- Συγγενής τοξοπλάσμωση: ερυθρά, κυτταρομεγαλοϊός, απλός έρπης, σύφιλη, λιστέρια, άλλες μολυσματικές εγκεφαλοπάθειες, εμβρυϊκή ερυθροβλάστωση, σήψη
- Οφθαλμική τοξοπλάσμωση: φυματίωση, σύφιλη, λέπρα, οφθαλμική ιστοπλάσμωση
- Οξεία τοξοπλάσμωση (σε φυσιολογικούς και ανοσοκατασταλμένους): σκέψεις για λέμφωμα, λοιμώδη μονοπυρήνωση, κυτταρομεγαλοϊός, νόσο από νύγματα γαλής, σαρκοείδωση, φυματίωση, τουλαραιμία, μεταστατικό καρκίνωμα, λευχαιμία
- Τοξοπλασματική εγκεφαλίτιδα: φυματίωση, μυκητιάσεις, αγγειΐτιδα, προοδευτική πελυεστιακή λευκοεγκεφαλοπάθεια, εγκεφαλικό απόστημα, όγκος, ερπητική εγκεφαλίτιδα
ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
- Ανεύρεση του τοξοπλάσματος στο αίμα, σωματικά υγρά ή ιστούς είναι απόδειξη λοίμωξης
- Απομόνωση του τοξοπλάσματος από τον πλακούντα, είναι διαγνωστική συγγενούς λοίμωξης
- Λεμφοκυτταρική αντίδραση σε τοξοπλασματικά αντιγόνα, είναι ένδειξη προηγηθείσας λοίμωξης από τοξόπλασμα σε ενήλικες
- Αυξημένος αριθμός κατασταλτικών Τ-λεμφοκυττάρων σε ενήλικες με επίκτητη νόσο
- Ανεύρεση τοξοπλασματικού αντιγόνου στο αίμα ή τα σωματικά υγρα με την τεχνική ELISA, είναι ένδειξη οξείας λοίμωξης
- Πολλές ορολογικές δοκιμασίες χρησιμοποιούνται στη διάγνωση, άλλες μετρώντας IgM και άλλες IgG αντισώματα
- Η δοκιμασία Sabin-Feldman (dye test) είναι μια ευαίσθητη και ειδική δοκιμασία εξουδετέρωσης που μετράει IgG αντίσωμα. Είναι η δοκιμασία αναφοράς στην τοξοπλάσμωση, αλλά απαιτεί ζωντανά τοξοπλάσματα, γι’αυτό δεν είναι διαθέσιμη στα περισσότερα εργαστήρια. Υψηλοί τίτλοι είναι ενδεικτικοί οξείας νόσου
- Δοκιμασία IFA (έμμεσου ανοφθορισμού) μετράει τα ίδια αντισώματα όπως το dye test. Οι τίτλοι αναλογούν σε αυτούς του dye test
- Δοκιμασία φθορισμού IgM αντισωμάτων, ανιχνεύει IgM αντισώματα μέσα στην πρώτη εβδομάδα της λοίμωξης, αλλά οι τίτλοι πέφτουν μέσα σε λίγους μήνες
- Δοκιμασία έμμεσης αιμοσυγκόλλησης: μετράει διαφορετικό αντίσωμα απ’ό,τι το dye test. Οι τίτλοι έχουν την τάση να είναι υψηλότεροι και να παραμένουν υψηλοί επί μακρότερον
- Η δοκιμασία ELISA για Double-sandwitch IgM είναι πιο ειδική και ευαίσθητη απ’ό,τι οι άλλες δοκιμασίες για ανίχνευση αντισωμάτων
Διαταραχές που μπορεί να μεταβάλλουν τα ευρήματα:
- Αντιπυρηνικά αντισώματα και ρευματοειδή παράγοντας, μπορεί να προκαλέσουν ψευδώς θετικές ορολογικές δοκιμασίες
- Η κύηση μπορεί να προκαλέσει ψευδώς αρνητική δοκιμασία αιμοσυγκόλλησης
ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ
Η ιστολογική εξέταση των λεμφαδένων δίνει την ακόλουθη τριάδα ευρημάτων:
- Αντιδραστική λεμφοζιδιακή υπερπλασία
- Ακανόνιστες συσσωρεύσεις επιθηλιοειδών ιστιοκυττάρων που παρεισδύουν και αποσαφηνίζουν τα όρια των βλαστικών κέντρων
- Εστιακή διάταση των κόλπων με μονοκυτταροειδή κύτταρα
ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ
- Δερματική δοκιμασία που δείχνει επιβραδυνόμενη δερματική υπερευαισθησία σε τοξοπλασματικά αντιγόνα, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως δοκιμασία ευρύτερου ελέγχου
- Τα επίπεδα του αντισώματος στο υδατοειδές υγρό ή το εγκεφαλονωτιαίο υγρό μπορεί να αντικατοπτρίζουν την τοπική παραγωγή αντισωμάτων και το εύρος της λοίμωξης σε εκείνες τις θέσεις
- Αμνιοκέντηση στις 20-24 εβδομάδες, σε υποψία συγγενούς νόσου
ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ
- Αξονική τομογραφία εγκεφάλου σε εγκεφαλική τοξοπλάσμωση
- Υπερηχογράφημα εμβρύου στις 20-24 εβδομάδες
ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ
- Βιοψία λεμφαδένων, δίνει τη χαρακτηριστική τριάδα ευρημάτων (καλύτερα να μη γίνεται)
- Βιοψία εγκεφάλου σε νόσο του κεντρικού νευρικού συστήματος και αποκάλυψη των τοξοπλασμάτων με την τεχνική παροξειδάσης-αντιπεροιξειδάσης (καλύτερα να μη γίνεται)
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΟΞΟΠΛΑΣΜΩΣΗΣ
ΕΝΔΕΙΚΝΥΟΜΕΝΗ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ
- Οι ασθενείς με επίκτητη τοξοπλάσμωση ξενιστή ανοσολογικά ικανού και οφθαλμική τοξοπλάσμωση αντιμετωπίζονται ως εξωτερικοί ασθενείς
- Ενδονοσοκομειακά αρχικά, σε τοξοπλάσμωση του κεντρικού νευρικού συστήματος και σε οξεία τοξοπλάσμωση ανοσοκατασταλμένου ξενιστή
ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ
- Συνήθως καμία αγωγή σε ασυμπτωματικούς ξενιστές, εκτός από παιδιά ηλικίας κάτω των 5 ετών
- Οι ασυμπτωματικοί ασθενείς πρέπει να αντιμετωπίζονται μέχρι να εξασφαλισθεί η ανοσία
ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ
Το επίπεδο της δραστηριότητας εξαρτάται από τη βαρύτητα της νόσου και τα συστήματα που έχουν προσβληθεί
ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ
- Η προσβεβλημένη μητέρα πρέπει να ενημερωθεί πλήρως για τις πιθανές επιπτώσεις στο έμβρυο
- Ανάλυση των μεθόδων πρόληψης, π.χ. να προστατεύονται οι χώροι όπου παίζουν τα παιδιά από περιττώματα γάτας
ΦΑΡΜΑΚΑ ΤΟΞΟΠΛΑΣΜΩΣΗΣ
ΦΑΡΜΑΚΑ ΕΚΛΟΓΗΣ
- Οξεία τοξοπλάσμωση σε ανοσοκατασταλμένο ασθενή: σουλφαδιαζίνη 100 mg/Kg/ημέρα, έως 8 gr/ημέρα, συν πυριμεθαμίνη 200 mg την 1η ημέρα, έπειτα 25-50 mg/ημέρα για πολλούς μήνες
- Οφθαλμική τοξοπλάσμωση: η άνωθεν αγωγή επί 1-2 μήνες
- Οξεία τοξοπλάσμωση σε έγκυες γυναίκες: η άνωθι αγωγή μπορεί να χρησιμοποιηθεί μετά την 16η εβδομάδα της κύησης
- Συγγενής τοξοπλάσμωση: σουλφαδιαζίνη 100 mg/kg/ημέρα, συν πυριμεθαμίνη 1 mg/kg κάθε 2 ημέρες, συν φυλλινικό οξύ 5 mg κάθε 2 ημέρες
Αντενδείξεις:
- Η πυριμεθαμίνη δεν πρέπει να χρησιμοποιείται στο 1ο τρίμηνο της εγκυμοσύνης
- Γνωστή υπερευαισθησία στην πυριμεθαμίνη ή τη σουλφαδιαζίνη (σημείωση: πολλοί HIV θετικοί ασθενείς έχουν ευαισθησία στη σουλφαδιαζίνη και συναφή φάρμακα)
Προφυλάξεις:
- Η μυελοτοξικότητα είναι σημαντικό πρόβλημα στη θεραπεία της τοξοπλάσμωσης
- Χρήση με προσοχή σε ασθενείς με πιθανή έλλειψη φυλλικού
- Χρήση με προσοχή σε ασθενείς με νεφρική ή ηπατική δυσλειτουργία
- Οι σουλφοναμίδες ενδέχεται να αυξήσουν το αντιπηκτικό αποτέλεσμα της κουμαδίνης
- Οι σουλφοναμίδες ενδέχεται να αυξήσουν τα επίπεδα της φαινυτοΐνης
- Οι σουλφοναμίδες ενδέχεται να αυξήσουν την υπογλυκαιμική δράση των από του στόματος αντιδιαβητικών φαρμάκων
- Κατάλληλη ενυδάτωση είναι απαραίτητη καθώς η σουλφαδιαζίνη είναι φτωχά διαλυτή και μπορεί να κρυσταλλωθεί στα ούρα
Σημαντικές πιθανές αλληλεπιδράσεις: Οι σουλφοναμίδες αλληλεπιδρούν με τη φαινυτοΐνη, την κουμαδίνη και τα του στόματος αντιδιαβητικά φάρμακα
ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ
- Στην κύηση: σπιραμυκίνη 3 gr/ημέρα για 3 εβδομάδες, έπειτα διακοπή 2 εβδομάδων, έπειτα επανάληψη κύκλων 5 εβδομάδων καθ’όλη τη διάρκεια της εγκυμοσύνης
- Κλινδαμυκίνη 900-1.200 mg 3 φορές την ημέρα ΕΦ, έχει χρησιμοποιηθεί στην οφθαλμική τοξοπλάσμωση και την τοξοπλάσμωση του κεντρικού νευρικού συστήματος, μόνη της ή σε συνδυασμό με πυριμεθαμίνη. Μπορεί να είναι τόσο αποτελεσματική όσο ο συνδυασμός σουλφαδιαζίνη – πυριμεθαμίνη, με λιγότερες μάλιστα παρενέργειες
- Κορτικοστεροειδή (πρεδνιζόνη 1-2 mg/kg/ημέρα) μπορεί να προστεθούν στη λοίμωξη του κεντρικού νευρικού συστήματος και την κηλιδώδη χοριοαμφιβληστροειδίτιδα
ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ
- Τακτικοί έλεγχοι κάθε 2 εβδομάδες μέχρι την σταθεροποίηση, έπειτα κάθε μήνα κατά τη διάρκεια της αγωγής
- Γενική αίματος τον 1ο μήνα κάθε εβδομάδα, έπειτα κάθε 2 εβδομάδες
- Δοκιμασίες ηπατικής και νεφρικής λειτουργίας κάθε μήνα
ΠΡΟΛΗΨΗ/ΑΠΟΦΥΓΗ
Η πρόληψη είναι σημαντική σε οροαρνητικές έγκυες και σε ανοσοκατασταλμένους ασθενείς. Να αποφεύγεται η βρώση ωμών κρεάτων, μη παστεριωμένου γάλακτος, άβραστων αυγών και να αποφεύγεται η επαφή με τα περιττώματα γάτας
ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ
- Επιληπτική διαταραχή ή εστιακά νευρολογικά ελλείμματα στην τοξοπλάσμωση του κεντρικού νευρικού συστήματος
- Μερική ή ολική τύφλωση στην οφθαλμική τοξοπλάσμωση
- Πολλαπλές επιπλοκές μπορεί να επισυμβούν στη συγγενή τοξοπλάσμωση, όπως διανοητική καθυστέρηση, σπασμοί, κώφωση και τύφλωση
ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ
- Οι ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς συχνά υποτροπιάζουν αν διακοπεί η αγωγή
- Η θεραπεία μπορεί να προλάβει την εμφάνιση δυσμενών επιπλοκών τόσο στα συμπτωματικά, όσο και στα ασυμπτωματικά νεογνά με συγγενή τοξοπλάσμωση
ΔΙΑΦΟΡΑ
ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Ασθενείς με καταστολή της κυτταρικής ανοσίας, ιδιαίτερα όσοι πάσχουν από AIDS έχουν υψηλότερη επίπτωση τοξοπλάσμωσης
ΗΛΙΚΙΑΚΑ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Παιδιατρικό: Στην οξεία συγγενή τοξοπλάσμωση, τα παιδιά συχνά πεθαίνουν στον 1ο μήνα της ζωής. Η υποξεία συγγενής νόσος μπορεί να μην γίνει αντιληπτή έως κάποια στιγμή μετά τη γέννηση, όταν αρχίζουν να παρουσιάζονται τα συμπτώματα
Γηριατρικό: Επίκτητη λοίμωξη. Συχνά είναι πιο πιθανή η αναζοπύρωση της νόσου
ΚΥΗΣΗ
- Εξέταση του ορού για αντισώματα για το τοξόπλασμα. Οι οροαρνητικές γυναίκες πρέπει να παίρνουν επιπλέον προφυλάξεις για να αποφεύγουν επαφή με γάτες, να μην τρώνε ωμά κρέατα και να πλένουν προσεκτικά όλα τα φρούτα και τα λαχανικά
- Για λοίμωξη από τοξόπλασμα στη διάρκεια της κύησης, η ασθενής να παραπέμπεται σε ειδικό
Τα καλύτερα συμπληρώματα διατροφής για τις λοιμώξεις
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα καλύτερα συμπληρώματα διατροφής για τις λοιμώξεις
Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
Διαβάστε, επίσης,
Χρήσιμες πληροφορίες για την τοξοπλάσμωση
Χρήσιμες πληροφορίες για τη ραγοειδίτιδα
Χρήσιμες πληροφορίες για τις ανοσοανεπάρκειες
Χρήσιμες πληροφορίες για το AIDS
Εσείς έχετε αλλεργία στις γάτες;
Νοσήματα ενδεικτικά πιθανού AIDS στα παιδιά
