Μυελοϋπερπλαστικά σύνδρομα

Χρήσιμες πληροφορίες για τα μυελοϋπερπλαστικά σύνδρομα

Γράφει η 

Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά 

Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD

Τα μυελοϋπερπλαστικά σύνδρομα αποτελούν κακοήθεις διαταραχές του πολυδύναμου μητρικού αιμοποιητικού κυττάρου. Σε αυτά περιλαμβάνονται η χρόνια μυελογενής λευχαιμία (ΧΜΛ), η ιδιοπαθής πολυκυτταραιμία (ΙΠ), η ιδιοπαθής μυελοειδής μεταπλασία με ίνωση του μυελού (ΙΜΜ/ΜΙ) και η ιδιοπαθής θρομβοκυτταραιμία (ΙΘ).

Σε κάθε σύνδρομο τείνει να προεξέχει ο πολλαπλασιασμός μίας κυτταρικής σειράς. Υπάρχει μια τάση των ινοβλαστών του μυελού των οστών, οι οποίοι δεν αποτελούν τμήμα του παθολογικού κλώνου, να πολλαπλασιάζονται αντιδραστικά, με αποτέλεσμα την ίνωση του μυελού και τελικά την ανάπτυξη οξείας βλαστικής λευχαιμίας

ΧΜΛ ή χρόνια μυελογενής λευχαιμία:

• Χαρακτηρίζεται από εκσεσημασμένη σπληνομεγαλία και αύξηση των κοκκιοκυττάρων, ιδιαίτερα των ουδετερόφιλων
• Συνήθως έχει ήπια πορεία μέχρις ότου μετατραπεί σε τυπική λευχαιμική (βλαστική) μορφή

ΙΜΜ/ΜΙ ή ιδιοπαθής μυελοειδής μεταπλασία με ίνωση του μυελού:

• Χαρακτηρίζεται από την τάση που έχουν τα νεοπλασματικά κύτταρα να συγκεντρώνονται και να αναπτύσσονται σε πολλά σημεία έξω από τον μυελό των οστών. Δεν υπάρχουν στοιχεία που να υποδηλώνουν ότι αυτό γίνεται αντιδραστικά λόγω της κατάληψης του μυελού από ινώδη ιστό
• Η ίνωση του μυελού φαίνεται ότι αποτελεί μια αντιδραστική διαδικασία στην παρουσία παθολογικού αιμοποιητικού κλώνου ο οποίος πολλαπλασιάζεται

ΙΘ ή ιδιοπαθής θρομβοκυτταραιμία:

• Προεξάρχει η εκσεσημασμένη αύξηση του αριθμού των αιμοπεταλίων

Επηρεαζόμενα συστήματα: Αιμοποιητικό/Λεμφικό/Ανοσολογικό

Επικρατέστερη ηλικία: 

• ΧΜΛ – μέση ηλικία κατά την διάγνωση είναι 45-50 χρόνων
• ΙΜΜ/ΜΙ – συνήθως εμφανίζεται αργά στη μέση ηλικία
• ΙΘ – συνήθως εμφανίζεται αργά στη μέση ηλικία

Επικρατέστερο φύλο: Άνδρες = Γυναίκες

ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΜΥΕΛΟΫΠΕΡΠΛΑΣΤΙΚΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ

Γενικά:

• Οι περισσότεροι κατά την στιγμή της διάγνωσης είναι ήδη συμπτωματικοί
• Συμπτώματα από το παρασυμπαθητικό νευρικό σύστημα
• Κατάσταση υπερμεταβολισμού (πυρετός, ιδρώτες)
• Οξεία ουρική αρθρίτιδα
• Άλγος στο άνω αριστερό τεταρτημόριο της κοιλιάς ή αίσθημα πληρότητας λόγω σπληνομεγαλίας

ΧΜΛ:

• Εκσεσημασμένη σπληνομεγαλία (ψηλαφητός σπλήνας στο 90% των ασθενών)

ΙΜΜ/ΜΙ

• Σπληνομεγαλία πρακτικά σε όλους τους ασθενείς που μπορεί να είναι εκσεσημασμένη
• Ηπατομεγαλία στο 50%
• Διόγκωση λεμφαδένων στο 10%
• Ίκτερος, οίδημα και ασκίτης στο 10-20%
• Πετέχειες σε ποσοστό μέχρι 25%

ΙΘ:

• Δημιουργούνται εύκολα μώλωπες, συνήθως εμφανίζεται αιμορραγία μετά από ήσσονος σημασίας οδοντιατρικούς χειρισμούς, αιμορραγία από μεγάλα αγγεία χωρίς να υπάρχει τραύμα
• Παροδικά ισχαιμικά επεισόδια ή ακόμη εγκεφαλικά επεισόδια μπορεί να εμφανισθούν σε ασθενείς με σημαντικά αυξημένο αριθμό αιμοπεταλίων

ΑΙΤΙΑ ΜΥΕΛΟΫΠΕΡΠΛΑΣΤΙΚΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ

Άγνωστα. Ορισμένα σύνδρομα είναι οικογενή

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΜΥΕΛΟΫΠΕΡΠΛΑΣΤΙΚΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ

• Οικογενειακό ιστορικό μυελοϋπερπλαστικού συνδρόμου (σπάνιο)
• ΧΜΛ – αυξημένη επίπτωση σε άτομα που έχουν επιζήσει από έκρηξη ατομικής βόμβας καθώς και μετά από ακτινοθεραπεία για αντιμετώπιση αγκυλοποιητικής σπονδυλίτιδας ή καρκίνου τραχήλου

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΜΥΕΛΟΫΠΕΡΠΛΑΣΤΙΚΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ

ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ 

ΧΜΛ:

• Χαμηλή τιμή ή έλλειψη της αλκαλικής φωσφατάσης των λευκών αιμοσφαιρίων παρατηρείται επίσης στην παροξυσμική νυχτερινή αιμοσφαιρινουρία και μερικές φορές στην μυελοδυσπλασία και στην ΙΜΜ/ΜΙ
• Λευχαιμοειδής αντίδραση

ΙΜΜ/ΜΙ:

• Ηπατομεγαλία χωρίς σπληνομεγαλία παρατηρείται εξαιρετικά σπάνια στην ΙΜΜ/ΜΙ και υποδηλώνει δευτεροπαθή μυελοειδή μεταπλασία
• Τελικά στάδια ΙΠ
• Δευτεροπαθής ίνωση μυελού

ΙΘ:

• Δευτεροπαθής θρομβοκυττάρωση (σε φλεγμονή, σιδηροπενία και νεοπλασία)

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

• Βασεοφιλία
• Αυξημένα επίπεδα βιταμίνης Β12 στον ορό
• Υπερουριχαιμία

ΧΜΛ:

• Εκσεσημασμένη λευκοκυττάρωση με ώριμες μορφές πολυμορφοπύρηνων ουδετερόφιλων και μυελοκυττάρων ή μεταμυελοκυττάρων
• Κατά την χρόνια φάση στο περιφερικό αίμα ο αριθμός των βλαστών τυπικά είναι μικρότερος από 5%
• Ορίζουμε σαν βλαστική κρίση την ύπαρξη 30% ή περισσότερων βλαστικών κυττάρων στον μυελό των οστών και/ή στο περιφερικό αίμα
• Σημαντική μείωση της αλκαλικής φωσφατάσης των λευκών αιμοσφαιρίων (πλήρης έλλειψη στο 5-10% των ασθενών)

ΙΜΜ/ΜΙ:

• Ήπια αναιμία – σε περισσότερους από το 50% των ασθενών κατά τον χρόνο της διάγνωσης, τελικά σε σχεδόν όλους τους ασθενείς και είναι προοδευτική
• Λευκοκυττάρωση στο 50% των ασθενών ( μέχρι 50.000/ml λευκά, μέχρι 10% βλάστες)
• Λευκοερυθροβλαστική εικόνα στο περιφερικό αίμα
• Μερικές φορές αυτοαντισώματα κατά των ερυθρών αιμοσφαιρίων

ΙΘ:

• Θρομβοκυττάρωση με αριθμό αιμοπεταλίων > 1.000.000/ml χωρίς να υπάρχει σαφή αιτία
• Φυσιολογική τιμή ολικού όγκου ερυθρών αιμοσφαιρίων
• Παρουσία σιδήρου στον μυελό των οστών
• Απουσία ίνωσης στην οστεομυελική βιοψία
• Απουσία χρωμοσώματος Φιλαδέλφειας

Διαταραχές που μπορεί να μεταβάλλουν τα ευρήματα: Στην ΧΜΛ η αλκαλική φωσφατάση των λευκών αιμοσφαιρίων αυξάνει κατά την διάρκεια λοίμωξης, μετά από θεραπεία με γλυκοκορτικοειδή ή αποτελεσματική θεραπευτική αντιμετώπιση

ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ

ΙΜΜ/ΜΙ:

• Εστίες εξωμυελικής αιμοποίησης παρατηρούνται στα νεφρά, τους λεμφαδένες, τα επινεφρίδια και τους πνεύμονες
• Με ειδικές χρώσεις του μυελού φαίνεται αυξημένη εναπόθεση ρετικουλίνης ακόμη και στις υπερκυτταρικές περιοχές

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ

ΧΜΛ – > 95% των ασθενών έχουν χρωμόσωμα Φιλαδέλφειας (κοντύτερο χρωμόσωμα 22 λόγω αμοιβαίας μετάθεσης μεταξύ των χρωμοσωμάτων 22 και 9)

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ

ΙΜΜ/ΜΙ – οστεοσκλήρυνση σαν ακτινογραφικό εύρημα στο 50% των ασθενών ιδιαίτερα στην σπονδυλική στήλη και στο εγγύς τμήμα των μακρών οστών

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ

• Πλακάκι περιφερικού αίματος
• Μυελόγραμμα
• Κυτταρογενετικές μελέτες

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΜΥΕΛΟΫΠΕΡΠΛΑΣΤΙΚΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ

ΕΝΔΕΙΚΝΥΟΜΕΝΗ ΑΓΩΓΗ ΥΓΕΙΑΣ

Θεραπεία ως εξωτερικός ασθενής. Νοσηλεία όταν χρειάζεται χειρουργική παρέμβαση

ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

• Αγωγή για την αντιμετώπιση των συμπτωμάτων και την πρόληψη λοιμώξεων
• Η σπληνεκτομή δεν έχει καμία επίδραση στην θνησιμότητα όμως γίνεται μερικές φορές για ανακούφιση του ασθενούς. Μπορεί να παρουσιαστεί εκσεσημασμένη θρομβοκυττάρωση, προοδευτική και διάχυτη διόγκωση του ήπατος

ΧΜΛ:

• Η μεταμόσχευση μυελού των οστών αποτελεί την μοναδική θεραπευτική προσέγγιση με στόχο την ίαση, με επιβίωση ελεύθερης νόσου στο 50-70% των ασθενών και θα πρέπει να γίνεται σε νέους ασθενείς οι οποίοι έχουν HLA συμβατούς δότες
• Η ιντερφερόνη-α μπορεί να οδηγήσει σε ύφεση της αιματολογικής εικόνας και συνιστάται για μεγαλύτερης ηλικίας ασθενείς και για ασθενείς που δεν έχουν HLA συμβατούς δότες
• Η υδροξυουρία και οι αλκυλιούντες παράγοντες χρησιμοποιούνται για τον έλεγχο της υπέρμετρης μυελικής δραστηριότητας κατά τη χρόνια φάση της νόσου
• Η οξεία φάση και η βλαστική κρίση συνήθως αντιμετωπίζονται με παράγοντες που κατ’ εξοχήν χρησιμοποιούνται για την θεραπεία της οξείας λευχαιμίας

ΙΜΜ/ΜΙ:

• Δεν υπάρχει οριστική θεραπεία
• Αποκλείουμε άλλα αίτια αναιμίας
• Η αναιμία αντιμετωπίζεται με μεταγγίσεις
• Ακτινοθεραπεία σε περίπτωση εντοπισμένου οστικού πόνου ή συμπτωματικών εστιών εξωμυελικής αιμοποίησης
• Η επιτυχημένη μεταμόσχευση του μυελού των οστών αναστρέφει την υπάρχουσα ίνωση

ΙΘ:

• Σε νέους ασυμπτωματικούς ασθενείς δεν δίνουμε θεραπεία
• Σε ασθενείς με συμπτωματική θρομβοκυτταραιμία οι οποίοι έχουν αιμορραγία ή θρομβωτικά επεισόδια θα πρέπει να δίνουμε αγωγή

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ

Οι όποιοι περιορισμοί εξαρτώνται από τα συμπτώματα και την πρόοδο της νόσου

ΔΙΑΙΤΑ

• Δεν υπάρχει ειδικό διαιτολόγιο, αλλά είναι σημαντικό ο ασθενής να καλύπτει τις θρεπτικές του ανάγκες
• Μικρά συχνά γεύματα, ποτά με υψηλή περιεκτικότητα σε πρωτεΐνες μπορεί να βοηθήσουν
• Μπορεί να χρειαστεί να αντιμετωπίσουμε τα συμπτώματα από την υπεροξύτητα του ΓΕΣ με αντιόξινα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ

• Ενημέρωση σχετικά με την πάθηση, τα θεραπευτικά πρωτόκολλα και την πρόγνωση
• Ποια συμπτώματα θα πρέπει να προσέχει τα οποία δηλώνουν υποτροπή
• Υπογράμμιση της σημασίας της κλινικής παρακολούθησης και των εργαστηριακών εξετάσεων

ΦΑΡΜΑΚΑ ΜΥΕΛΟΫΠΕΡΠΛΑΣΤΙΚΩΝ ΣΥΝΔΡΟΜΩΝ

ΦΑΡΜΑΚΑ ΕΚΛΟΓΗΣ

• Υδροξυουρία 20-30 mg/kg/ημέρα σε μια δόση την ημέρα, συνήθως υπερτερεί των αλκυλιούντων παραγόντων στην ρύθμιση της λευκοκυττάρωσης ή της θρομβοκυττάρωσης, αφού ενοχοποιείται λίγο ή καθόλου για πρόκληση λευχαιμίας σε δεύτερο χρόνο
• Αλλοπουρινόλη για τον έλεγχο της υπερουριχαιμίας – ξεκινάμε πριν την θεραπεία με υδροξυουρία

Αντενδείξεις: ΙΘ – επειδή συνήθως υπάρχει διαταραχή στην λειτουργικότητα των αιμοπεταλίων, φάρμακα όπως τα σαλικυλικά τα οποία μειώνουν την λειτουργικότητα των αιμοπεταλίων θα πρέπει να αποφεύγονται

Προφυλάξεις: ΙΘ – παρατεταμένη χορήγηση παραγόντων οι οποίοι εμποδίζουν την συσσώρευση των αιμοπεταλίων μπορεί να αυξήσουν τον κίνδυνο αιμορραγίας από το γαστρεντερικό

Σημαντικές πιθανές αλληλεπιδράσεις: Η τοξικότητα (καταστολή του μυελού των οστών) από την κυκλοφωσφαμίδη μπορεί να αυξηθεί από την αλλοπουρινόλη

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

• Ιντερφερόνη-α, 3-5 εκατομμύρια μονάδες την ημέρα ΕΜ ή ΥΔ, ρυθμίζει αποτελεσματικά την λευκοκυττάρωση και την θρομβοκυττάρωση

ΙΜΜ/ΜΙ:

• Ανδρογόνα και γλυκοκορτικοειδή μπορεί να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση της αναιμίας
• Κορτικοστεροειδή αν υπάρχει αυτοάνοση αιμολυτική αναιμία

ΙΘ:

• Η ασπιρίνη με ή χωρίς διπυριδαμόλη μπορεί να βοηθήσει στην πρόληψη θρομβωτικών επεισοδίων σε μερικούς ασθενείς
• Η ερυθρομελαλγία ανταποκρίνεται στην ταχεία μείωση του αριθμού των αιμοπεταλίων ή στη χορήγηση μη-στεροειδών αντιφλεγμονωδών παραγόντων
• Anagrelide για να αναστείλουμε την παραγωγή αιμοπεταλίων

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ

Εξατομικεύεται και εξαρτάται από την θεραπευτική αγωγή που ακολουθείται, τις εν εξελίξει μελέτες και το στάδιο της νόσου

ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

• Μετατροπή σε οξεία λευχαιμία
• Ποδάγρα λόγω υπερουριχαιμίας ή ουρική νεφροπάθεια

ΙΜΜ/ΜΙ:

• Πυλαία υπέρταση
• Έμφρακτα σπληνός
• Σύνδρομο Budd-Chiari

ΙΘ:

• Αιμορραγίες, θανατηφόρο θρομβωτικό επεισόδιο
• Ερυθρομελαλγία (ένα αποφρακτικό αγγειακό σύνδρομο που χαρακτηρίζεται από εντοπισμένο πόνο, αίσθημα καύσου, θερμά κάτω άκρα, το οποίο μπορεί να καταλήξει σε γάγγραινα)

ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ 

ΧΜΛ:

• Κατά τα πρώτα 2 χρόνια από τη διάγνωση στο 10% των ασθενών κάθε χρόνο θα εκδηλωθεί οξεία νόσος ή βλαστική κρίση. Η συχνότητα αυτή στη συνέχεια αυξάνεται στο 15-20% κάθε χρόνο
• Η μέση επιβίωση ξεπερνάει τα 5 χρόνια από τη στιγμή της διάγνωσης, είναι περίπου 12-18 μήνες από την εκδήλωση οξείας νόσου και 3 μήνες από την εκδήλωση βλαστικής κρίσης
• Κακοί προγνωστικοί παράγοντες αποτελούν η μεγάλη ηλικία, η ηπατομεγαλία, ο βαθμός της σπληνομεγαλίας, η αύξηση του αριθμού των αιμοπεταλίων, το μέγεθος της λευκοκυττάρωσης, η παρουσία βλαστών ή μεγάλου αριθμού ηωσινόφιλων ή βασεόφιλων, το ποσοστό των άωρων κυττάρων στον μυελό και η ανάπτυξη κυτταρικού κλώνου
• Το 85% θα καταλήξει κατά την βλαστική κρίση

ΙΜΜ/ΜΙ:

• Προοδευτική σπληνομεγαλία, αναιμία και θρομβοπενία
• Η μέση επιβίωση είναι 5 χρόνια από τη στιγμή της διάγνωσης και 10 χρόνια από την εμφάνιση της νόσου
• Συνήθως οι ασθενείς καταλήγουν από αιμορραγία ή θρομβωτικές επιπλοκές
• Κακούς προγνωστικούς παράγοντες αποτελούν: αριθμός αιμοπεταλίων μικρότερος από 100.000/ml, αιμοσφαιρίνη μικρότερη από 10g/dL και η ηπατομεγαλία

ΙΘ:

• Η μέση διάρκεια επιβίωσης δεν έχει τεκμηριωθεί απόλυτα, αλλά κυμαίνεται περίπου σε 10-12 χρόνια
• Οι ασθενείς συνήθως καταλήγουν από αιμορραγικές ή θρομβολυτικές επιπλοκές

ΔΙΑΦΟΡΑ

ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Έχουν αναφερθεί συσχετισμοί της ΙΜΜ/ΜΙ με συστηματικό ερυθηματώδη λύκο, οζώδη πολυαρτηρίτιδα, σκληρόδερμα και αγγειΐτιδα

ΗΛΙΚΙΑΚΑ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Παιδιατρικό: Σπανίως σε νέους

Γηριατρικό: Οι διαταραχές αυτές εμφανίζονται σε μεσήλικες και ηλικιωμένους

ΚΥΗΣΗ

ΧΜΛ:

• Η εγκυμοσύνη δεν επηρεάζει την πορεία της νόσου
• Πάνω από το 95% των εγκύων επιβιώνουν από τον τοκετό, με ποσοστό πάνω από 80%των εμβρύων να επιβιώνουν κατά την εγκυμοσύνη
• Διάφορες γενετικές διαταραχές έχουν ανακοινωθεί από βουσουλφάνη

Να προτιμάτε τις φυσικές θεραπείες για τα μυελοϋπερπλαστικά σύνδρομα, σύμφωνα με το Μοριακό Προφίλ του Όγκου

Η ζωή είναι πολύτιμη.

Η ζωή είναι δική σας. Πάρτε την στα χέρια σας!

Το μοριακό προφίλ του όγκου είναι απαραίτητο και χρήσιμο εργαλείο για τη θεραπευτική σας απόφαση.

Ζητείστε την εξέταση πριν κάνετε οποιαδήποτε θεραπεία. Η ζωή σας είναι πολύτιμη.

Ζητήστε από την EMEDI πληροφορίες για το μοριακό προφίλ του όγκου.

Μάθετε όλες τις πληροφορίες από τους συνεργάτες μας για την εξατομικευμένη θεραπεία του καρκίνου, πατώντας εδώ.

Γράφει η
Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Ειδικός Παθολόγος- Ογκολόγος, MD, PhD

Διαβάστε περισσότερα για την Σάββη Μάλλιου Κριαρά

Εμπιστευθείτε τους διατροφικούς συμβούλους της EMEDI

Εμπιστευθείτε το ογκολογικό συμβούλιο της EMEDI

Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τα μυελοϋπερπλαστικά σύνδρομα

Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τα μυελοϋπερπλαστικά σύνδρομα 

Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.

Διαβάστε, επίσης,

Αληθής πολυερυθραιμία

Χρήσιμες πληροφορίες για τη θρομβοφιλία

Στροφή αριστερά ή δεξιά

Λευχαιμοειδής αντίδραση

www.emedi.gr