Αλκαπτονουρία ή ασθένεια των μαύρων οστών
Η αλκαπτονουρία είναι μεταβολικό νόσημα που εμφανίζεται από την ενδομήτριο ζωή και οφείλεται σε ελαττωματική ομογεντισική 1,2-δυοξυγενάση. Η συσσώρευση ομογεντισικού οξέος οδηγεί σε ομογεντισική οξυουρία, η οποία προσδίδει σκούρα κεφεοειδή χροιά στα ούρα όταν αφεθούν ή αλκαλοποιηθούν. Άλλα χαρακτηριστικά της νόσου είναι η ωχρονοσία και η αρθρίτιδα.
Συνήθης πορεία, ασυμπτωματική μέχρι την ενηλικίωση, προϊούσα.
Η αλκαπτονουρία είναι μια σπάνια κληρονομική γενετική ασθένεια που προκαλείται από μια μετάλλαξη στο γονίδιο HGD για το ομογενοποιημένο ένζυμο 1,2-διοξυγενάση. Εάν ένα άτομο κληρονομήσει ένα μη φυσιολογικό αντίγραφο και από τους δύο γονείς, το σώμα συσσωρεύει μια ενδιάμεση ουσία που ονομάζεται ομογεντισικό οξύ στο αίμα και τους ιστούς. Το ομογεντισικό οξύ και η οξειδωμένη μορφή του, η αλκαπτόνη απεκκρίνονται στα ούρα, δίνοντάς τους ένα ασυνήθιστα σκούρο χρώμα. Το συσσωρευόμενο ομογεντισικό οξύ προκαλεί βλάβες στον χόνδρο, ωχρόνωση ή ωχρονοσία, που οδηγεί σε οστεοαρθρίτιδα, και βλάβη στις βαλβίδες της καρδιάς, καθώς και πέτρες στα νεφρά και πέτρες σε άλλα όργανα. Τα συμπτώματα εμφανίζονται συνήθως σε άτομα άνω των 30 ετών, αν και ο σκούρος χρωματισμός των ούρων είναι παρών από τη γέννηση.
Εκτός από τη θεραπεία των επιπλοκών, όπως η ανακούφιση από τον πόνο και η αντικατάσταση της άρθρωσης για τη βλάβη του χόνδρου, το φάρμακο nitisinone έχει βρεθεί ότι καταστέλλει την παραγωγή ομογεντισικού οξέος.
Η αλκαπτονουρία είναι μια σπάνια ασθένεια.
ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΑΛΚΑΠΤΟΝΟΥΡΙΑΣ
Οι ασθενείς με αλκαπτονουρία είναι ασυμπτωματικοί ως παιδιά ή νεαροί ενήλικες, αλλά τα ούρα τους μπορεί να γίνουν καφέ ή ακόμη και μαύρα εάν συλλεχθούν και αφεθούν εκτεθειμένα σε ανοιχτό αέρα.
Μελάγχρωση μπορεί να σημειωθεί στον χόνδρο του αυτιού και σε άλλους χόνδρους, και στο σκληρό χιτώνα και στο κερατοειδικό άκρο του ματιού.
Μετά την ηλικία των 30 ετών, οι άνθρωποι αρχίζουν να εμφανίζουν πόνο στις αρθρώσεις της σπονδυλικής στήλης, των ισχίων και των γονάτων που φέρουν βάρος. Ο πόνος μπορεί να είναι έντονος σε σημείο που να παρεμβαίνει στις δραστηριότητες της καθημερινής ζωής και μπορεί να επηρεάσει την ικανότητα εργασίας. Η χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης της άρθρωσης είναι συχνά απαραίτητη σε σχετικά νεαρή ηλικία. Μακροπρόθεσμα, η συμμετοχή των αρθρώσεων της σπονδυλικής στήλης οδηγεί σε μειωμένη κίνηση του θώρακα και μπορεί να επηρεάσει την αναπνοή. Η οστική πυκνότητα μπορεί να επηρεαστεί, αυξάνοντας τον κίνδυνο καταγμάτων των οστών και μπορεί να εμφανιστεί ρήξη τενόντων και μυών.
Μπορεί να εμφανιστεί βαλβιδική καρδιοπάθεια, κυρίως ασβεστοποίηση και παλινδρόμηση της αορτικής και της μιτροειδούς βαλβίδας και σε σοβαρές και προοδευτικές περιπτώσεις μπορεί να είναι απαραίτητη η αντικατάσταση της βαλβίδας. Οι ανωμαλίες στον καρδιακό ρυθμό και η καρδιακή ανεπάρκεια επηρεάζουν σημαντικό ποσοστό ατόμων με αλκαπτονουρία.
Η απώλεια ακοής επηρεάζει το 40% των ανθρώπων.
Επίσης, υπάρχει μια τάση για ανάπτυξη νεφρολιθίασης, και τελικά μπορεί να εμφανιστούν πέτρες στη χολή και πέτρες στον προστάτη και τους σιελογόνους αδένες.
ΑΙΤΙΑ ΑΛΚΑΠΤΟΝΟΥΡΙΑΣ
- Έλλειψη δραστικότητας της οξειδάσης του ομογεντισικού οξέος
- Αύξηση ομογεντισικού οξέος
Όλοι οι άνθρωποι φέρουν στο DNA τους δύο αντίγραφα, ένα που ελήφθη από κάθε γονέα, του γονιδίου HGD, το οποίο περιέχει τη γενετική πληροφορία για την παραγωγή του ενζύμου ομογενοποιημένη 1,2-διοξυγενάση (HGD) που μπορεί φυσιολογικά να βρεθεί σε πολλούς ιστούς του σώματος, συκώτι, νεφροί, λεπτό έντερο, κόλον και προστάτης. Σε άτομα με αλκαπτονουρία, και τα δύο αντίγραφα του γονιδίου περιέχουν ανωμαλίες που σημαίνουν ότι το σώμα δεν μπορεί να παράγει ένα ένζυμο που λειτουργεί επαρκώς. Οι μεταλλάξεις της HGD εντοπίζονται γενικά σε ορισμένα μέρη, αλλά συνολικά πάνω από 100 ανωμαλίες έχουν περιγραφεί σε όλο το γονίδιο. Το φυσιολογικό ένζυμο HGD είναι ένα εξαμερές που είναι οργανωμένο σε δύο ομάδες των τριών και περιέχει ένα άτομο σιδήρου. Διαφορετικές μεταλλάξεις μπορεί να επηρεάσουν τη δομή, τη λειτουργία ή τη διαλυτότητα του ενζύμου. Πολύ περιστασιακά, η ασθένεια φαίνεται να μεταδίδεται με αυτοσωμικό-κυρίαρχο τρόπο, όπου ένα μόνο παθολογικό αντίγραφο της HGD από έναν μόνο γονέα σχετίζεται με αλκαπτονουρία. Άλλοι μηχανισμοί ή ελαττώματα σε άλλα γονίδια πιθανώς ευθύνονται σε αυτές τις περιπτώσεις. Το ένζυμο HGD εμπλέκεται στον μεταβολισμό των αρωματικών αμινοξέων φαινυλαλανίνη και τυροσίνη. Κανονικά, αυτά εισέρχονται στην κυκλοφορία του αίματος μέσω της τροφής που περιέχει πρωτεΐνη και του φυσικού κύκλου της πρωτεΐνης στο σώμα. Η τυροσίνη απαιτείται ειδικά για μια σειρά λειτουργιών, όπως οι ορμόνες π.χ. θυροξίνη η θυρεοειδική ορμόνη, η μελανίνη, η σκούρα χρωστική ουσία στο δέρμα και τα μαλλιά και ορισμένες πρωτεΐνες, αλλά η συντριπτική πλειοψηφία είναι αχρησιμοποίητη και μεταβολίζεται μέσω μιας ομάδας ενζύμων που τελικά παράγουν ακετοξικό και μηλικό. Στην αλκαπτονουρία, το ένζυμο HGD δε μπορεί να μεταβολίσει το ομογεντισικό οξύ, που παράγεται από τυροσίνη, σε 4-μαλεϊλακετοξικό και τα επίπεδα ομογεντισικού οξέος στο αίμα είναι 100 φορές υψηλότερα από ό,τι θα αναμενόταν κανονικά, παρά το γεγονός ότι μια σημαντική ποσότητα αποβάλλεται στο ούρα από τα νεφρά. Το ομογεντισικό οξύ μετατρέπεται στη σχετική ουσία βενζοκινόνη (οξικό οξύ) που σχηματίζει πολυμερή που μοιάζουν με τη χρωστική ουσία του δέρματος μελανίνη. Αυτά εναποτίθενται στο κολλαγόνο, μια πρωτεΐνη του συνδετικού ιστού, συγκεκριμένων ιστών όπως ο χόνδρος. Αυτή η διαδικασία ονομάζεται ωχρόνωση ή ωχρονοσία. Ο χόνδρινος ιστός είναι σκληρός και ασυνήθιστα εύθραυστος, μειώνοντας την κανονική του λειτουργία και προκαλώντας βλάβη.
ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΑΛΚΑΠΤΟΝΟΥΡΙΑΣ
Εάν υπάρχει υποψία για τη διάγνωση της αλκαπτονουρίας, μπορεί να επιβεβαιωθεί ή να αποκλειστεί με συλλογή ούρων για 24 ώρες και προσδιορισμό της ποσότητας ομογεντισικού οξέος με χρωματογραφία. Δεν έχει επικυρωθεί καμία ανάλυση HGA στο αίμα. Το Μητρώο Γενετικών Ελέγχων χρησιμοποιείται για τη διατήρηση πληροφοριών σχετικά με τη γενετική εξέταση για αλκαπτονουρία. Η σοβαρότητα των συμπτωμάτων και η ανταπόκριση στη θεραπεία μπορούν να ποσοτικοποιηθούν μέσω ενός επικυρωμένου ερωτηματολογίου με τίτλο «AKU Severity Score Index». Αυτό αποδίδει βαθμολογίες στην παρουσία συγκεκριμένων συμπτωμάτων και χαρακτηριστικών, όπως η παρουσία μελάγχρωσης των ματιών και του δέρματος, πόνος στις αρθρώσεις, καρδιακά προβλήματα και πέτρες στα όργανα.
ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΑΛΚΑΠΤΟΝΟΥΡΙΑΣ
- Υποστηρικτική αποκατάσταση
Καμία μέθοδος θεραπείας δεν έχει αποδειχθεί αναμφίβολα για τη μείωση των επιπλοκών της αλκαπτονουρίας. Οι κύριες προσπάθειες θεραπείας εστιάζονται στην πρόληψη της ωχρόνωσης μέσω της μείωσης του συσσωρευμένου ομογεντισικού οξέος. Τέτοιες συνήθως συνιστώμενες θεραπείες περιλαμβάνουν μεγάλες δόσεις ασκορβικού οξέος (βιταμίνη C) ή διαιτητικό περιορισμό των αμινοξέων φαινυλαλανίνη και τυροσίνη. Αρκετές μελέτες έχουν προτείνει ότι το ζιζανιοκτόνο nitisinone μπορεί να είναι αποτελεσματικό στη θεραπεία της αλκαπτονουρίας. Η νιτισινόνη αναστέλλει το ένζυμο 4-υδροξυφαινυλοπυρουβική διοξυγενάση, που είναι υπεύθυνο για τη μετατροπή της τυροσίνης σε ομογεντισικό οξύ, εμποδίζοντας έτσι την παραγωγή και τη συσσώρευση του HGA. Η νιτισινόνη χρησιμοποιείται εδώ και αρκετό καιρό σε πολύ υψηλότερες δόσεις στη θεραπεία της τυροσιναιμίας τύπου Ι. Η θεραπεία με νιτισινόνη έχει αποδειχθεί ότι προκαλεί μεγαλύτερη από 95% μείωση της HGA στο πλάσμα και στα ούρα. Το κύριο μειονέκτημα είναι η συσσώρευση τυροσίνης. Υπάρχει ιδιαίτερη ανησυχία για βλάβη στον κερατοειδή χιτώνα του ματιού. Η μακροχρόνια χρήση απαιτεί συχνή παρακολούθηση για επιπλοκές.
ΠΡΟΓΝΩΣΗ ΑΛΚΑΠΤΟΝΟΥΡΙΑΣ
Η αλκαπτονουρία δε φαίνεται να επηρεάζει το προσδόκιμο ζωής. Ο κύριος αντίκτυπος είναι στην ποιότητα ζωής. Πολλά άτομα με αλκαπτονουρία έχουν συμπτώματα αναπηρίας όπως πόνο, κακό ύπνο και συμπτώματα αναπνοής. Αυτά ξεκινούν γενικά την τέταρτη δεκαετία. Η τυπική ηλικία που απαιτείται χειρουργική επέμβαση αντικατάστασης της άρθρωσης είναι τα 50-55 έτη.
Τα καλύτερα αποτελέσματα διατροφής για τις αρθρώσεις
Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τις αρθρώσεις
Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.
Διαβάστε, επίσης,
Τι είναι η οστεοαρθρίτιδα και πώς αντιμετωπίζεται
Χρήσιμες πληροφορίες για την ψευδοουρική αρθρίτιδα
