Κρίταμο

24 Ιουλίου 2022

Το κρίταμο είναι ένα φυτό γνωστό από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες και την ιδιαίτερη χαρακτηριστική του γεύση.

Το κρίταμο ή αλλιώς αλμύρα (Crithmum maritimum) ή κρίθμον το παράλιο είναι φυτό της οικογένειας των σελινοειδών. Το κρίταμο έχει μεσογειακή, κυρίως, κατανομή και αποτελεί κοινό είδος των ελληνικών ακτών. Επίσης, απαντάται στις ακτές της Μεγάλης Βρετανίας, της Ιρλανδίας, των δυτικών ακτών της Ευρώπης, στα Κανάρια Νησιά, και στις ακτές του Εύξινου Πόντου. Διαχέεται κατά μήκος των ακτών της Μεσογείου και μέρους της Μαύρης Θάλασσας, το βρίσκουμε, επίσης, και στις ακτές του Ατλαντικού της Γαλλίας και της Ισπανίας.

Απαντά σε γκρεμούς, βράχια, τοίχους κοντά στη θάλασσα, ακόμη και σε προβλήτες ή και κυματοθραύστες, αποτελώντας μαζί με το γένος Limonium έναν από τους πιο χαρακτηριστικούς και διαδεδομένους εκπροσώπους της αλόφιλης βλάστησης στις βραχώδεις ακτές.

Τα φύλλα του είναι σαρκώδη και έχουν χαρακτηριστικό γλαυκό χρώμα.

Ανθίζει από Ιούλιο μέχρι Οκτώβριο και τα άνθη είναι λευκό-πρασινωπά, σε πυκνό σκιάδιο.

Οι βλαστοί, τα φύλλα και οι καρποί του διατηρούνται συχνά σε άλμη ή ξύδι και χρησιμοποιούνται σε σαλάτες.

Το κρίταμο ή ο κρίταμος είναι ένα είδος βρώσιμου παχύφυτου που αναπτύσσεται κοντά στο θαλασσινό νερό.

Το κρίταμο είναι εγγενές στις περιοχές της Μεσογείου.

Φύεται κατά προτίμηση στα βράχια, στους υφάλους, στις προβλήτες και στις παραλίες με χαλίκι. Το κρίταμο, είναι ένα από τα λίγα είδη που μπορούν να επιβιώσουν σε τοποθεσίες που εκτίθενται τακτικά στο πιτσίλισμα των κυμάτων ή σε εδάφη εμποτισμένα με θαλασσινό αλάτι. Σπάνια το συναντάμε μακριά από τη θάλασσα, αλλά σποραδικά σε παλιούς τοίχους και σε χαλίκια και στην ενδοχώρα.

Το κρίταμο είναι πολύ ανθεκτικό στην ξηρασία και είναι ένα από τα λίγα μεσογειακά φυτά που ανθίζουν όλο το καλοκαίρι. Μια τέτοια αντίσταση οφείλεται στο γεγονός ότι η ρίζα διεισδύει πολύ βαθιά στο έδαφος φτάνοντας στο υγρό έδαφος, καθώς και στα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά των φύλλων. Τα φύλλα, πολύ σαρκώδη, συγκρατούν πράγματι μεγάλη ποσότητα νερού και καλύπτονται από μια κηρώδη επιδερμίδα που εμποδίζει την υπερβολική εξάτμιση, αλλά και την αφαίρεση του νερού με ώσμωση, λόγω των υγροσκοπικών χαρακτηριστικών του θαλασσινού αλατιού. Επιπλέον, η επιδερμίδα εμποδίζει τη διείσδυση του θαλασσινού αλατιού.

Είναι ριζωματώδες φυτό, με γερούς και ζιγκ-ζαγκ διακλαδισμένους μίσχους, αυλακωτό, συχνά, ξυλώδες στη βάση και μπορεί να σχηματίζει θάμνους διαμέτρου μεγαλύτερης των 50 cm. Τα φύλλα είναι κηρώδη που σχηματίζονται από λογχοειδή μυτερά φυλλαράκια 1-2 cm, σαρκώδη, παρόμοια με αυτά ενός χυμώδους φυτού, γλαυκοπράσινου χρώματος με μακρύ μίσχο που έχει στη βάση του ένα περίβλημα που τυλίγει το στέλεχος. Το συνολικό σχήμα των φύλλων θυμίζει κέρατο ελαφιού.

Τα άνθη, που υπάρχουν από τον Ιούλιο έως τον Σεπτέμβριο, είναι μικρά, 2-4 mm, με λευκά ή κιτρινωπά, σπανιότερα ροζ και στρογγυλεμένα πέταλα. Η ρίζα μπορεί να εκτείνεται έως και πέντε μέτρα. Όταν, μετά από 2-3 χρόνια ζωής, το φυτό ανθίζει, η κύρια ρίζα συρρικνώνεται μέχρι την εξαφάνισή της και από μια βασική ρίζα αναδύονται νέοι ανθοφόροι μίσχοι που με τη σειρά τους παράγουν νέες ρίζες. Έτσι, πραγματοποιείται μια μορφή βλαστικής αναπαραγωγής.

Συστατικά Κρίταμου

Το κρίταμο είναι γεμάτο αντιοξειδωτικά και έχει χρησιμοποιηθεί ως τέτοιο και στα καλλυντικά. Λέγεται ότι φωτίζει τις κηλίδες γήρανσης και δίνει μια υγιή λάμψη στο δέρμα. Είναι πλούσιο σε ιώδιο και είναι γεμάτο με φυτοχημικά που προστατεύουν το ήπαρ, την καρδιά και το κυτταρικό DNA. Είναι, επίσης, πλούσιο σε βιταμίνες A, C, B2, B15ή πανγαμικό ή παγγαμικό οξύ, αμινοξέα και μέταλλα, όπως σίδηρο, ασβέστιο και μαγνήσιο, φώσφορο, ασβέστιο, πυρίτιο, ψευδάργυρο, μαγγάνιο και βιταμίνη D.

Το κρίταμο περιέχει βιταμίνη C, πολυακετυλένια, φλαβονοειδή, φουρανοκουμαρίνες, πηκτίνη και τα μέταλλα ψευδάργυρο, σίδηρο, μαγνήσιο, ιώδιο και θειικά άλατα. Επιπλέον, το αιθέριο έλαιο που εξάγεται από το φυτό περιέχει τις ουσίες: οξικό γερανυλεστέρα, διλλαπιόλη, σαβίνη, λιμονένιο, μεθυλαιθέρα θυμόλης και γάμμα τερπινένιο.

Ιδιότητες κι Ενδείξεις Κρίταμου

Δοκιμάστε το ωμό ή μαγειρεμένο, αν και το μαγείρεμα βελτιώνει τη γεύση του και μειώνει την αλμυρή γεύση του. Ταιριάζει καλά με ψάρι και κρέας, ενώ μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε παέγια, ζυμαρικά και σαλάτες.

Το κρίταμο είναι έντονα αρωματικό με ανάμεικτη μυρωδιά μάραθου και μέντας, πικρή γεύση και ελαφρώς πικάντικη. Χρησιμοποιείται από τα παλιά χρόνια για φαρμακευτικούς σκοπούς και ως φυτό διατροφής. Η πικάντικη γεύση, ελαφρώς αλατισμένη και το παρόμοιο άρωμα με αυτό του μάραθου, κάνουν να εκτιμώνται τα σαρκώδη φύλλα, σε σαλάτες, αλλά και σε αρωματικές σάλτσες, μαγειρεμένα με βούτυρο ως διακοσμητικό πιάτων κρέατος, τηγανητά ή διατηρημένα σε ξύδι. Χρησιμοποιείται σε ανάμεικτες σαλάτες, κρέμα, ριζότο, σούπες, χωριάτικες πίτες λαχανικών, κατσαρόλες, τουρσιά, σάλτσες για καρυκεύματα.

Το φυτό είναι πλούσιο σε βιταμίνη C και αυτό το καθιστά εξαιρετικό αντισκορβουτικό. Είναι γνωστό, ότι στο παρελθόν στις ακτές της Μεσογείου, οι ναυτικοί έπαιρναν αποθέματα φρέσκου κρίταμου, ή συντηρημένο σε ξύδι, ως ευχάριστο φαγητό και ικανό να αποτρέψει το σκορβούτο.

Δρουν κατά της ουρικής αρθρίτιδας, ως καθαρτικό, για την κατακράτηση ούρων, τον ίκτερο και προάγουν την έμμηνο ρύση. Χρησιμοποιούνται και κατά του δαγκώματος των φιδιών.

Επίσης, η σύγχρονη λαϊκή ιατρική και η βοτανοθεραπεία αποδίδουν στο κρίταμο διάφορες θεραπευτικές ιδιότητες. Χρησιμοποιείται για την ευεξία του εντέρου και για τη βελτίωση της λειτουργικότητας του ήπατος ή για την ουρική ανεπάρκεια, ως ευπεπτικό, χολερετικό ή χολαιρετικό και γαλακταγωγό, ως εξασθενητικό και κατά του μετεωρισμού. Για φαρμακευτική χρήση καταφεύγουμε στα φρέσκα φύλλα, καθώς και στο χυμό ή σε βάμματα που παρασκευάζονται σε οινόπνευμα ή σε κρασί ή σε αφεψήματα και αιθέρια έλαια.

Το κρίταμο χρησιμοποιείται στη σημερινή βοτανοθεραπεία για ιατρικούς σκοπούς και συνιστάται για μια ποικιλία παθήσεων. Το βότανο έχει διουρητικές ιδιότητες και θεωρείται διεγερτικό της όρεξης. Επίσης, ένα ισχυρό εκχύλισμα από το φυτό χρησιμοποιείται, παραδοσιακά, ως φυτικό φάρμακο για τα σκουλήκια του εντέρου.

Λόγω των υψηλών επιπέδων βιταμίνης C του φυτού, κάποτε ήταν σε μεγάλη ζήτηση ως θεραπεία για το σκορβούτο. Εσωτερικά, το βότανο χρησιμοποιείται, συνήθως, φρέσκο, αλλά μπορεί να χρησιμοποιηθεί και ως τσάι. Το τσάι έχει ευχάριστη, αλμυρή και πικάντικη γεύση και είναι μια εξαιρετική φυσική πηγή βιταμίνης C και φλαβονοειδών. Τόσο η βιταμίνη C όσο και τα φλαβονοειδή έχουν αντιοξειδωτικές ιδιότητες και συμβάλλουν στην αντιφλεγμονώδη και διουρητική δράση του βοτάνου.

Μερικά από τα πολυακετυλένια που βρίσκονται στο φυτό, θεωρούνται φυσικά αντιβιοτικά και η θετική επίδραση του κρίταμου στο πεπτικό και το ουροποιητικό σύστημα οφείλεται εν μέρει σε ορισμένες από τις αντιμικροβιακές του ιδιότητες. Το αιθέριο έλαιο του βοτάνου θεωρείται, επίσης, καλό για το πεπτικό σύστημα και χρήσιμο στη μείωση της παραγωγής αερίων του εντέρου.

Τα φύλλα του φυτού έχουν τη φήμη ότι βοηθούν στην απώλεια βάρους και στη θεραπεία της παχυσαρκίας, μια επίδραση που μπορεί να εξηγηθεί εν μέρει από την περιεκτικότητα του βοτάνου σε ιώδιο. Το κρίταμο σε ορισμένες παράκτιες περιοχές, όπου οι άνθρωποι γνωρίζουν τις ιδιότητες και τα οφέλη του φυτού, εξακολουθεί να συλλέγεται και να χρησιμοποιείται στη μαγειρική. Το φυτό θεωρείται ιδιαίτερα κατάλληλο για πολλά πιάτα με ψάρια και θαλασσινά.

Τα χυμώδη φύλλα και οι μίσχοι του κρίταμου μπορούν να βραστούν ή να μαγερευτούν στον ατμό και να καταναλωθούν με τον ίδιο τρόπο, όπως τα σπαράγγια. Τα εξαιρετικά αρωματικά και αλμυρά φύλλα μπορούν να χρησιμοποιηθούν και φρέσκα σε σαλάτες. Επιπλέον, τα νεαρά φύλλα, οι μίσχοι και οι σπόροι μπορούν να χρησιμοποιηθούν στην παρασκευή τουρσιών. Το κρίταμο θεωρείται ένα ασφαλές βότανο για χρήση τόσο ως τροφή όσο και ως φυτικό φάρμακο.

Το βότανο δεν πρέπει να καταναλώνεται σε μεγάλες ποσότητες κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Το κρίταμο περιέχει φουροκουμαρίνες που μπορούν να κάνουν μερικούς ανθρώπους πιο ευαίσθητους στο ηλιακό φως (UV φως) και να προκαλέσουν μια αντίδραση γνωστή ως φυτοφωτοδερματίτιδα. Η φυτοφωτοδερματίτιδα εμφανίζεται μόνο όπου το δέρμα έχει εκτεθεί στο ηλιακό φως, συνήθως, μέσα σε λίγες ώρες μετά την έκθεση.

ΟΦΕΛΗ ΚΡΙΤΑΜΟΥ

Το κρίταμο περιέχει αντιοξειδωτικά που βοηθούν στην εξουδετέρωση της βλάβης από τις ελεύθερες ρίζες και του οξειδωτικού στρες, τα οποία μπορούν να συμβάλουν σε μια σειρά από ασθένειες. Μελέτες δείχνουν ότι έχει υψηλή περιεκτικότητα σε φουκοϊδάνες, τύπους πολυσακχαριτών που περιέχουν ομάδες L-φουκόζης και θειικούς εστέρες κι έχουν μια σειρά βιολογικών επιδράσεων.

Έρευνες έχουν δείξει ότι οι φουκοϊδάνες δεν έχουν μόνο αντιοξειδωτικά αποτελέσματα, αλλά και ανοσοτροποποιητικές, αντιφλεγμονώδεις ιδιότητες, βοηθούν στη μείωση των λιπιδίων του αίματος και έχουν και αντιικές ιδιότητες. Αυτές οι ενώσεις πιστεύεται ότι βοηθούν στην προστασία από την ανάπτυξη όγκων και καρκίνου, την ηπατική βλάβη, τα γαστρικά προβλήματα, τις λοιμώξεις, την υψηλή χοληστερόλη και πολλά άλλα.

Το κρίταμο έχει υψηλή περιεκτικότητα σε βιταμίνη C, ένα θρεπτικό συστατικό που έχει αντιοξειδωτική δράση και υποστηρίζει τη λειτουργία του ανοσοποιητικού. Η βιταμίνη C μπορεί να βοηθήσει στην άμυνα ενάντια σε ορισμένες ασθένειες διεγείροντας την παραγωγή λευκών αιμοσφαιρίων από το σώμα.

Μια παραδοσιακή χρήση του κρίταμου είναι η κατανάλωσή του για τις διουρητικές και αποτοξινωτικές του ιδιότητες. Μπορεί να βοηθήσει στο σχηματισμό κοπράνων, στη ρύθμιση των κινήσεων του εντέρου και στην πρόληψη της δυσκοιλιότητας. Θεωρείται, επίσης, ότι προστατεύει το συκώτι από βλάβες.

Επιπλέον, οι φυτικές ίνες που βρίσκονται στο κρίταμο μπορούν να βοηθήσουν στην υποστήριξη της υγείας του εντέρου τροφοδοτώντας υγιή προβιοτικά βακτήρια. Οι φυτικές ίνες βοηθούν, επίσης, στο να αισθάνεστε χορτάτοι, κάτι που μπορεί να ρυθμίσει την όρεξή σας και ενδεχομένως να σας βοηθήσει να ελέγξετε την πρόσληψη θερμίδων μας.

Το κρίταμο δεν έχει μόνο αντιφλεγμονώδεις ενώσεις που προστατεύουν την καρδιά και τις αρτηρίες, αλλά και αρκετά μέταλλα που είναι ευεργετικά για τη ρύθμιση της αρτηριακής πίεσης, όπως το μαγνήσιο και το κάλιο. Αν και έχει υψηλή περιεκτικότητα σε νάτριο, μια μελέτη διαπίστωσε ότι το κρίταμο δε συνέβαλε στην υπέρταση ή στην αγγειακή δυσλειτουργία. Οι ερευνητές πιστεύουν ότι οι αντιφλεγμονώδεις ενώσεις του, όπως το φερουλικό οξύ, μπορεί να ευθύνονται τουλάχιστον εν μέρει για τις αγγειοπροστατευτικές επιδράσεις του κρίταμου και μπορεί, ακόμη, και να βοηθήσει στην πρόληψη της υψηλής αρτηριακής πίεσης.

Το κρίταμο μειώνει σημαντικά την αύξηση του σωματικού βάρους, το βάρος του ήπατος, τα ηπατικά τριγλυκερίδια, τη λεπτίνη ορού και τα επίπεδα ινσουλίνης. Επιπλέον, το κρίταμο είναι πλούσιο σε ασβέστιο, το οποίο βοηθά στην προστασία των αρτηριών από βλάβες. Ένα άλλο πλεονέκτημα της κατανάλωσης ασβεστίου είναι ότι βοηθά στην οστική πυκνότητα και μπορεί να βοηθήσει να διατηρηθούν τα οστά δυνατά καθώς κάποιος γερνάει.

Τα εκχυλίσματα που παράγονται από το κρίταμο έχει βρεθεί ότι είναι πλούσια σε αντιοξειδωτικές ενώσεις που έχουν νευροπροστατευτικές δραστηριότητες και την ικανότητα να προστατεύουν από τον θάνατο των εγκεφαλικών κυττάρων που προκαλείται από το γλουταμικό οξύ. Το κρίταμο φαίνεται να προστατεύει τον εγκέφαλο σαρώνοντας τα ενεργά είδη οξυγόνου και αυξάνοντας την αντιοξειδωτική κατάσταση, η οποία αποτρέπει τη νευρική βλάβη.

Ως καλή πηγή ιωδίου, το κρίταμο μπορεί να βοηθήσει στην υποστήριξη της λειτουργίας του θυρεοειδούς, καθώς ο θυρεοειδής απαιτεί ιώδιο για τη δημιουργία απαραίτητων ορμονών.

ΣΥΝΤΑΓΕΣ ΜΕ ΚΡΙΤΑΜΟ

Το κρίταμο είναι πιο φρέσκο και στην εποχή του στα τέλη του καλοκαιριού, συνήθως, τον Ιούλιο και τον Αύγουστο στο βόρειο ημισφαίριο. Είναι σημαντικό να το τρώτε όσο είναι ακόμα φρέσκο, γιατί διαφορετικά τείνει να αλλάζει γεύσεις.

Το κρίταμο μπορεί να καταναλωθεί ωμό, όπως σε σαλάτες, ή μαγειρεμένο. Επειδή, τείνει να είναι πολύ αλμυρό, οι περισσότεροι προτιμούν να το μαγειρεύουν για να βελτιώσουν τη γεύση του. Τις περισσότερες φορές βράζεται για λίγο ή μαγειρεύεται στον ατμό για λίγα λεπτά.

Συχνά, για να διατηρήσει τα θρεπτικά συστατικά του βρίσκεται σε βάζα ως τουρσί σε ορισμένες γκουρμέ αγορές. Όταν γίνεται τουρσί, συνδυάζεται με συστατικά, όπως πιπέρι, χρένο, ξύδι, μηλίτη και αλάτι. Αχνίστε το ελαφρά και σερβίρετε με βούτυρο ή λάδι, συνήθως, μαζί με μια πρωτεΐνη. Ταιριάζει καλά με ψάρια, οστρακοειδή και κρέας, όπως αρνί, χοιρινό και μοσχάρι. Προσθέστε μερικά σε stir-fries (τρόπος μαγειρέματος που προέρχεται από την κινέζικη κουζίνα, κατά τον οποίο το τρόφιμο (κομμένο σε μικρά κομμάτια) μαγειρεύεται σε ένα κοίλο τηγάνι (το γουόκ) σε πολύ δυνατή φωτιά. ή πιάτα ζυμαρικών). Προσθέστε λίγο σε σαλάτες για επιπλέον υφή. Τηγανίστε το αμέσως, όπως θα κάνατε με άλλα λαχανικά, όπως τα κολοκυθάκια ή τα άνθη κολοκύθας.

Πριν το μαγειρέψετε, ξεπλύνετε καλά με κρύο νερό για να αφαιρέσετε τυχόν τρίμματα και το περιττό αλάτι. Κόψτε τους μίσχους και τυχόν ρίζες. Βράστε το για πέντε λεπτά και μετά σερβίρετε με βέγκαν βούτυρο ή ελαιόλαδο και μαύρο πιπέρι. Μπορείτε, επίσης, να αχνίσετε ελαφρά για πέντε έως 10 λεπτά.

Όταν ψωνίζετε κρίταμο, ψάξτε για τραγανά, έντονα χρωματιστά κλωνάρια χωρίς να είναι μαραμένα. Βάλτε το στο ψυγείο αφού το αγοράσετε και χρησιμοποιήστε το μέσα σε δύο με τρεις ημέρες για να αποφύγετε την εμφάνιση δυσάρεστης μυρωδιάς. Τυλίξτε το σφιχτά σε απορροφητικό χαρτί κουζίνας, και διατηρήστε το στο ψυγείο. Λάβετε υπόψη ότι όταν χρησιμοποιείτε κρίταμο, φροντίστε να προσαρμόζετε τα καρυκεύματά σας διαφορετικά, γιατί μπορεί να κάνει τα πιάτα να έχουν πολύ αλμυρή γεύση.

Τα κατάλληλα βότανα για την Υγεία σας

Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα βότανα για την υγεία σας

Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.

Διαβάστε, επίσης,

Ο βασιλικός είναι χρήσιμο φυτό

Που κάνει καλό ο βασιλικός

Ο βασιλικός

Τα βότανα που πρέπει να καλλιεργείτε στο σπίτι σας

Τα καλύτερα βότανα για φυσικές θεραπείες

Βότανα για διάφορα προβλήματα υγείας

Οι καλύτερες αντιοξειδωτικές τροφές

Τα οφέλη στην υγεία από το αιθέριο έλαιο δεντρολίβανου

Ελαιώδεις φυτικές τροφές

Θεραπεία Καρκίνου του Μαστού με φυσικούς τρόπους

Τι περιέχουν τα φυσικά καλλυντικά και είναι υγιεινά