Κλασική Ιατρική Αλλεργιολογία Δερματολογία Παθολογία Παιδιατρική

Τσίμπημα μέδουσας

26 Ιουλίου 2022

Το τσίμπημα μέδουσας είναι ένας από τους πιο συνηθισμένους θαλάσσιους τραυματισμούς και έχει ως αποτέλεσμα επώδυνες τοπικές δερματικές αντιδράσεις.

Το τσίμπημα μέδουσας είναι σχετικά συχνό πρόβλημα για άτομα που κολυμπούν ή βουτούν σε θαλασσινό νερό. Τα μακριά πλοκάμια από το σώμα της μέδουσας μπορούν να σας εγχύσουν δηλητήριο από χιλιάδες μικροσκοπικά αγκαθωτά κεντριά.

Το τσίμπημα μέδουσας ποικίλλει πολύ σε σοβαρότητα. Τις περισσότερες φορές προκαλεί άμεσο πόνο και κόκκινα, ερεθισμένα σημάδια στο δέρμα. Μερικά τσιμπήματα μεδουσών μπορεί να προκαλέσουν περισσότερες ασθένειες σε ολόκληρο το σώμα. Και σε σπάνιες περιπτώσεις το τσίμπημα μέδουσας είναι απειλητικό για τη ζωή.

Τα περισσότερα τσιμπήματα μεδουσών βελτιώνονται με τη θεραπεία στο σπίτι. Οι σοβαρές αντιδράσεις απαιτούν επείγουσα ιατρική φροντίδα.

ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΤΣΙΜΠΗΜΑΤΟΣ ΜΕΔΟΥΣΑΣ

Τα συχνά σημεία και συμπτώματα του τσιμπήματος μεδουσών περιλαμβάνουν:

Πόνος καύσου, τσούξιμο
Κόκκινα, καφέ ή μωβ ίχνη στο δέρμα, αποτύπωμα της επαφής των πλοκαμιών με το δέρμα σας
Κνησμός
Πρήξιμο
Παλλόμενος πόνος που ακτινοβολεί επάνω σε ένα πόδι ή ένα χέρι
Τα σοβαρά τσιμπήματα μεδουσών μπορεί να επηρεάσουν πολλά συστήματα του σώματος.

Αυτές οι αντιδράσεις μπορεί να εμφανιστούν γρήγορα ή αρκετές ώρες μετά τα τσιμπήματα.

Τα σημεία και συμπτώματα σοβαρού τσιμπήματος μεδουσών περιλαμβάνουν:

Πόνος στο στομάχι, ναυτία και έμετος
Πονοκέφαλος
Μυϊκοί πόνοι ή σπασμοί
Αδυναμία, υπνηλία, λιποθυμία και σύγχυση
Δυσκολία αναπνοής
Καρδιακά προβλήματα

Η σοβαρότητα της αντίδρασής σας εξαρτάται από:

Το είδος και το μέγεθος της μέδουσας
Την ηλικία, το μέγεθος και την υγεία σας, με σοβαρές αντιδράσεις πιο πιθανές σε παιδιά και άτομα με κακή υγεία
Πόσο καιρό πριν εκτεθήκατε στο τσίμπημα
Πόση επιφάνεια από το δέρμα σας έχει επηρεαστεί

ΑΙΤΙΑ ΤΣΙΜΠΗΜΑΤΟΣ ΜΕΔΟΥΣΑΣ

Τα πλοκάμια της μέδουσας κάνουν μικροσκοπικά αγκαθωτά τσιμπήματα. Κάθε κεντρί έχει έναν μικροσκοπικό βολβό που συγκρατεί το δηλητήριο και έναν τυλιγμένο σωλήνα με αιχμηρή άκρη. Η μέδουσα χρησιμοποιεί το δηλητήριο για να προστατευτεί και να σκοτώσει τη λεία του.

Όταν τρίβεται ένα πλοκάμι, μικροσκοπικές σκανδάλες στην επιφάνειά του απελευθερώνουν τα τσιμπήματα με δηλητήριο. Ο σωλήνας διεισδύει στο δέρμα και απελευθερώνει το δηλητήριο. Επηρεάζει την άμεση περιοχή επαφής και μπορεί να εισέλθει στην κυκλοφορία του αίματος. Οι μέδουσες που έχουν ξεβραστεί σε μια παραλία μπορεί να εξακολουθήσουν να απελευθερώνουν δηλητηριώδη τσιμπήματα εάν τις αγγίξετε.

Ενώ, πολλοί τύποι μεδουσών είναι σχετικά αβλαβείς για τον άνθρωπο, ορισμένοι μπορεί να προκαλέσουν έντονο πόνο και είναι πιο πιθανό να προκαλέσουν συστηματική αντίδραση.

Αυτές οι μέδουσες προκαλούν πιο σοβαρά προβλήματα στους ανθρώπους:

Box jellyfish. Οι μέδουσες αυτές μπορεί να προκαλέσουν έντονο πόνο. Οι απειλητικές για τη ζωή αντιδράσεις, αν και σπάνιες, είναι πιο συχνές με αυτόν τον τύπο. Τα πιο επικίνδυνα είδη μεδουσών βρίσκονται στα ζεστά νερά του Ειρηνικού και του Ινδικού Ωκεανού.

Bluebottle. Ζουν, κυρίως, σε θερμότερες θάλασσες. Αυτός ο τύπος έχει μια μπλε ή μοβ φυσαλίδα γεμάτη με αέριο που την κρατά στην επιφάνεια στο νερό και λειτουργεί ως πανί.

Lion’s mane. Αυτές είναι οι μεγαλύτερες μέδουσες στον κόσμο, με διάμετρο σώματος μεγαλύτερη από 1 μέτρο. Είναι πιο συχνές σε ψυχρότερες, βόρειες περιοχές του Ειρηνικού και του Ατλαντικού ωκεανού.

Pelagia noctiluca ή μωβ μέδουσα. Η μωβ μέδουσα αναπτύσσεται στα ζεστά και εύκρατα νερά και παρατηρείται σε μεγαλύτερη αφθονία στα 12 με 30 μέτρα βάθος. Με τη βοήθεια των θαλάσσιων ρευμάτων που προκαλεί ο άνεμος μεταφέρεται, όμως και στις παραλίες. Αυτό το φαινόμενο έχει ενταθεί στο Αιγαίο από πέρυσι. Και παρόλο που συνήθως εμφανίζονταν μία με δύο, έχουν αρχίσει να παρατηρούνται και σμήνη. Έχουν αναφερθεί περιπτώσεις κατά τις οποίες υπήρχαν έως και 600 μέδουσες σε ένα κυβικό μέτρο νερού. Δεν έχουν εμφανιστεί παντού στο Αιγαίο, ωστόσο η πιθανότητα να εμφανιστούν παραμένει. Η μωβ μέδουσα έχει διάμετρο 6-10cm, το χρώμα της είναι ροζ/μωβ, έχει 12 πλοκάμια, ζει από 2 έως έξι μήνες και (βιο)φωσφορίζει όταν διαταραχθεί. Κατά την επαφή της με οποιονδήποτε οργανισμό, διοχετεύει μια ισχυρή δόση τοξίνης. Τα θηράματά της παραλύουν, ωστόσο για τον άνθρωπο η επαφή με την τοξίνη είναι επώδυνη, αλλά όχι επικίνδυνη.

Rhizostoma pulmo ή γαλάζια ή μπλε μέδουσα. Η γαλάζια μέδουσα είναι είδος που, συνήθως, βρίσκεται (και παραμένει) μακριά από τις παραλίες, σε βαθιά νερά. Τις βλέπουμε συχνά από το πλοίο ή όταν ξανοιχτούμε κολυμπώντας, ωστόσο, τα ανεμογενή θαλάσσια ρεύματα τις φέρνουν στις παραλίες. Είναι εύκολο να τις αποφύγουμε, γιατί είναι αρκούντως ορατές στη θάλασσα και εν ανάγκη μπορούμε να τις απωθήσουμε σπρώχνοντάς τες από την εξωτερική πλευρά της «καμπάνας» τους (το μέρος που μοιάζει με ανεστραμμένο μπολ). Αν μας τσιμπήσουν νιώθουμε κάψιμο ή φαγούρα στο σημείο της επαφής. Κάποιες φορές έχουμε τα ίδια συμπτώματα και χωρίς επαφή, αν απλώς κολυμπήσουμε κοντά τους, καθώς απελευθερώνουν τις τοξίνες τους στο νερό.

**Rhizostoma pulmo ή γαλάζια ή μπλε μέδουσα**

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΤΣΙΜΠΗΜΑΤΟΣ ΜΕΔΟΥΣΑΣ

Οι καταστάσεις που αυξάνουν τον κίνδυνο να τσιμπηθείτε από μέδουσες είναι:

Κολύμπι σε στιγμές που οι μέδουσες εμφανίζονται σε μεγάλους αριθμούς
Κολύμπι ή καταδύσεις σε περιοχές με μέδουσες χωρίς προστατευτικό ρουχισμό
Παίζοντας ή κάνοντας ηλιοθεραπεία, όπου οι μέδουσες ξεβράζονται στην παραλία
Κολύμπι σε ένα μέρος που είναι γνωστό ότι έχει πολλές μέδουσες

ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΤΣΙΜΠΗΜΑΤΟΣ ΜΕΔΟΥΣΑΣ

Οι πιθανές επιπλοκές ενός τσιμπήματος μεδουσών είναι:

Καθυστερημένη αντίδραση υπερευαισθησίας, που προκαλεί φουσκάλες, εξάνθημα ή άλλους ερεθισμούς του δέρματος μία έως δύο εβδομάδες μετά το τσίμπημα
Το σύνδρομο Irukandji που προκαλεί πόνο στο στήθος και στο στομάχι, υψηλή αρτηριακή πίεση και καρδιακά προβλήματα

ΠΡΟΛΗΨΗ/ΑΠΟΦΥΓΗ ΤΣΙΜΠΗΜΑΤΟΣ ΜΕΔΟΥΣΑΣ

Οι παρακάτω συμβουλές μπορούν να σας βοηθήσουν να αποφύγετε τα τσιμπήματα μεδουσών:

Φορέστε προστατευτική στολή. Όταν κολυμπάτε ή καταδύεστε σε περιοχές, όπου είναι πιθανό να σας τσιμπήσουν μέδουσες, φορέστε βρεγμένη στολή ή άλλο προστατευτικό ρουχισμό. Τα καταδυτικά καταστήματα πωλούν προστατευτικά από λεπτό ύφασμα υψηλής τεχνολογίας. Σκεφτείτε τα προστατευτικά υποδήματα, καθώς μπορεί να εμφανιστούν τσιμπήματα και όταν βαδίζετε σε ρηχά νερά.
Λάβετε πληροφορίες σχετικά με τις συνθήκες. Μιλήστε με ναυαγοσώστες ή ντόπιους κατοίκους πριν κολυμπήσετε ή βουτήξετε σε παράκτια ύδατα, ειδικά σε περιοχές όπου οι μέδουσες είναι συνηθισμένες.
Αποφύγετε το νερό την εποχή των μεδουσών. Μείνετε μακριά από το νερό όταν ο αριθμός των μεδουσών είναι υψηλός.

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΤΣΙΜΠΗΜΑΤΟΣ ΜΕΔΟΥΣΑΣ

Γενικά, δε θα χρειαστεί να επισκεφτείτε το γιατρό σας για ένα τσίμπημα μέδουσας. Εάν επισκεφτείτε το γιατρό σας, θα είναι σε θέση να διαγνώσει τον τραυματισμό σας κοιτάζοντάς τον. Μερικές φορές, η θεραπεία βασίζεται στον τύπο της μέδουσας που προκάλεσε το τσίμπημα. Ο γιατρός σας μπορεί να συλλέξει δείγματα από τα τσιμπήματα.

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΤΣΙΜΠΗΜΑΤΟΣ ΜΕΔΟΥΣΑΣ

Η θεραπεία για τις μέδουσες περιλαμβάνει φροντίδα πρώτων βοηθειών και ιατρική περίθαλψη, ανάλογα με τον τύπο της μέδουσας, τη σοβαρότητα του τσιμπήματος και την αντίδρασή σας σε αυτό.

Τα περισσότερα τσιμπήματα μεδουσών μπορούν να αντιμετωπιστούν ως εξής:

Μαδήστε προσεκτικά τα ορατά πλοκάμια με ένα λεπτό τσιμπιδάκι.
Μουλιάστε το δέρμα σε ζεστό νερό. Χρησιμοποιήστε νερό που είναι 43 έως 45 βαθμούς C. Εάν δεν υπάρχει διαθέσιμο θερμόμετρο, δοκιμάστε το νερό στο χέρι ή στον αγκώνα ενός ατόμου που δεν έχει τραυματιστεί, θα πρέπει να το αισθάνεται ζεστό και όχι να τον ζεματίζει. Κρατήστε το προσβεβλημένο δέρμα βυθισμένο ή σε ζεστό ντους για 20 έως 45 λεπτά.
Αν δεν έχουμε ζεστό νερό πλένουμε σχολαστικά την περιοχή του τσιμπήματος με θαλασσινό νερό, με απαλές κινήσεις, αλλά δεν την τρίβουμε.
Αν έχουμε μαζί μας μαγειρική σόδα, φτιάχνουμε ένα μίγμα από ίσα μέρη σόδας θαλασσινού νερού (1:1) και το βάζουμε για δύο λεπτά στην περιοχή του τσιμπήματος, έτσι ώστε να σταματήσουμε την επιπλέον έκκριση τοξίνης από υπολείμματα πλοκαμιών που πιθανόν να έχουν παραμείνει στο δέρμα.
Μετά τα δύο λεπτά, χρησιμοποιούμε κάτι λεπτό και σκληρό για να αφαιρέσουμε το μείγμα και μαζί του τυχόν υπολείμματα από το δέρμα μας. Δε χρησιμοποιούμε τα χέρια μας (και αν ξεχαστούμε και τα χρησιμοποιήσουμε δεν αγγίζουμε μετά τα μάτια και το πρόσωπό μας.
Βάζουμε πάγο σε μια σακούλα ή τον τυλίγουμε σε ένα μπλουζάκι ή σε κάποιο άλλο ύφασμα και εφαρμόζουμε την κατασκευή πάνω στο τσίμπημα από 5 έως 15 λεπτά. Αν δεν υπάρχει πρόχειρος πάγος, μπορούμε να εφαρμόσουμε με τον ίδιο τρόπο ένα παγωμένο αναψυκτικό. Αν δεν υποχωρήσει ο πόνος ανανεώνουμε και εφαρμόζουμε για άλλα τόσα λεπτά.

Δεν χρησιμοποιούμε ξίδι, δεν χρησιμοποιούμε γλυκό νερό, δεν χρησιμοποιούμε αμμωνία, δεν χρησιμοποιούμε οινόπνευμα, δεν χρησιμοποιούμε παράγωγα αυτών των ουσιών, δεν τυλίγουμε την περιοχή (σφιχτά ή χαλαρά) με επίδεσμο. Τέλος, δεν βγάζουμε τη μωβ μέδουσα ποτέ έξω στην ακτή, γιατί αφενός μπορεί έτσι να υπάρξει διασπορά των κνιδοκυττάρων (των κυττάρων που εκκρίνουν τις τοξίνες και βρίσκονται στα πλοκάμια) και αφετέρου γιατί μπορεί να τσιμπήσει ακόμα και όταν βρίσκεται έξω από το νερό (σε απόσταση μέχρι και δύο μέτρων).
Ιδανικά, κάνουμε τα ίδια πράγματα που κάνουμε και για τη μωβ μέδουσα. Επιπλέον, αν την έχουμε ακουμπήσει με τα χέρια στα πλοκάμια ή το εσωτερικό της (ακόμα για να την απωθήσουμε) δεν βάζουμε τα χέρια στα μάτια και το πρόσωπό μας.

Αυτές οι ενέργειες δε φαίνεται να είναι χρήσιμες:

Ξύσιμο τσιμπημάτων
Ξέπλυμα με θαλασσινό νερό
Ξέπλυμα με ανθρώπινα ούρα
Ξέπλυμα με γλυκό νερό
Εφαρμογή τρυφερού κρέατος
Εφαρμογή αλκοόλης, αιθανόλης ή οινοπνεύματος ή αμμωνίας
Τρίψιμο με πετσέτα
Εφαρμογή πιεστικών επιδέσμων
Δε χρησιμοποιούμε ξίδι
Τέλος, δε βγάζουμε τη μωβ μέδουσα ποτέ έξω στην ακτή, γιατί αφενός μπορεί έτσι να υπάρξει διασπορά των κνιδοκυττάρων (των κυττάρων που εκκρίνουν τις τοξίνες και βρίσκονται στα πλοκάμια) και αφετέρου γιατί μπορεί να τσιμπήσει ακόμα και όταν βρίσκεται έξω από το νερό (σε απόσταση μέχρι και δύο μέτρων).

Κάποιος που έχει σοβαρή αντίδραση σε τσίμπημα μέδουσας μπορεί να χρειαστεί καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση, υποστήριξη ζωής ή, εάν το τσίμπημα είναι από Box jellyfish, φαρμακευτική αγωγή με αντιβενίνη.

Ένα εξάνθημα ή άλλη δερματική αντίδραση λόγω καθυστερημένης υπερευαισθησίας μπορεί να αντιμετωπιστεί με από του στόματος αντιισταμινικά ή κορτικοστεροειδή. Μπορεί επίσης να σας χορηγηθεί από του στόματος παυσίπονο.

Ένα τσίμπημα μέδουσας που εμφανίζεται πάνω ή κοντά σε ένα μάτι απαιτεί άμεση ιατρική φροντίδα για έλεγχο του πόνου και καλό ξέπλυμα των ματιών. Πιθανότατα θα σας δει οφθαλμίατρος.

Τα κατάλληλα συμπληρώματα για τις αλλεργίες

Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα για τις αλλεργίες

Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό

Διαβάστε, επίσης,

Οδηγός για την ασφάλεια στις διακοπές

Τι είναι η κνίδωση;

Αντιμετωπίστε τα τσιμπήματα το καλοκαίρι

Λάδι για τα κουνούπια

Απαλλαγείτε από τους σκορπιούς

Ιός του δυτικού Νείλου

Σκορπίνα

Όταν ταξιδεύετε σε προορισμούς υψηλού κινδύνου

Ένα σπρέι για όλα τα τσιμπήματα

Δράκαινα

Ερλιχίωση από μολυσμένο τσιμπούρι