Κλασική Ιατρική Αλλεργιολογία Δερματολογία Παθολογία Παιδιατρική

Κνίδωση

21 Οκτωβρίου 2013

Η κνίδωση ή ουρτικάρια είναι ένα δερματολογικό νόσημα. Η κνίδωση που συνοδεύεται από αναφυλαξία αποτελεί επείγον περιστατικό.

Ετυμολογικά, “κνίδη” είναι στα αρχαία Ελληνικά το γνωστό φυτό τσουκνίδα (τσού-ζει + κνίδ-ωση). Κνίδωση λέγεται στα αρχαία ελληνικά η δερματολογική φαγούρα και κατ’ επέκταση η ομώνυμη κνιδωτική δερματοπάθεια.

Η κνίδωση ή ουρτικάρια ICD-10 L50 είναι κνησμώδες εξάνθημα που χαρακτηρίζεται από ωχρές επηρμένες ερυθηματώδεις πλάκες που περιβάλλονται από ερυθρά άλω, που προκαλούν κνησμό και είναι παροδικές. Οι επιμέρους αλλοιώσεις είναι δυνατόν να εμφανισθούν, να μεταβάλλουν σχήμα και να εξαφανισθούν μέσα σε ώρες. Μπορεί να είναι εντοπισμένο ή να καταλαμβάνει μεγάλο μέρος της επιφάνειας του σώματος. Υποχωρεί ταχύτατα χωρίς να καταλείπει υπέρχρωση ή ουλές.

Η κνίδωση που συνοδεύεται από αναφυλαξία (συρίττουσα αναπνοή, συριγμό, υπόταση, συσπαστικούς πόνους στην κοιλιά ή στη μήτρα) αποτελεί επείγον περιστατικό.

Η αλλεργική κνίδωση και το αγγειονευρωτικό οίδημα παρουσιάζονται είτε με οξεία μορφή είτε με χρόνια, διάρκειας άνω των 6 εβδομάδων. Εμφανίζονται σε όλες τις ηλικίες, συνηθέστερα όμως μεταξύ 20-30 ετών. H συχνότητα της κνίδωσης, ενδεχομένως, να είναι ακόμα μεγαλύτερη από την αναφερόμενη στη βιβλιογραφία, αφού όταν το εξάνθημα περιορίζεται στο δέρμα, οι ασθενείς δεν προσφεύγουν συνήθως σε γιατρό. Υπάρχουν ελαφρές μορφές με σποραδική εκδήλωση και άλλες μορφές με περιορισμένη εντόπιση, τέτοια που ο ασθενής δε δίνει ιδιαίτερη σημασία.

Κάθε μορφή κνίδωσης που διαρκεί λιγότερο από 12 εβδομάδες θεωρείται ότι ανήκει στην οξεία μορφή (oξεία κνίδωση). Εάν η διάρκεια της νόσου υπερβεί τις 12 εβδομάδες, τότε θεωρείται ότι ανήκει στη χρόνια μορφή (χρόνια κνίδωση). Η χρόνια κνίδωση εμφανίζεται στις γυναίκες σε διπλάσια συχνότητα από ό,τι στους άνδρες.

Η κνίδωση είναι παροδικό δερματικό εξάνθημα, συνιστάμενο από μια περιγεγραμμένη λευκάζουσα έπαρση του δέρματος (τον πομφό), που περιβάλλεται από ερυθρά άλω. Η κνίδωση, λοιπόν, χαρακτηρίζεται από την εμφάνιση ενός ή περισσοτέρων – συνήθως πολλαπλών – πομφών, δηλαδή βλαβών που έχουν λευκορόδινη ή ερυθηματώδη χροιά, κηλιδώδες κυκλικό σχήμα και παροδικό χαρακτήρα.

Προσβάλλει το 20% του πληθυσμού σε κάποια στιγμή κατά τη διάρκεια της ζωής, σε όλες τις ηλικίες. Η οξεία μορφή πλήττει, κυρίως, τα παιδιά και τους νεαρούς ενήλικες. Προσβάλλει εξίσου άνδρες και γυναίκες. Η χρόνια μορφή απαντά συχνότερα στις μεγαλύτερες γυναίκες. Σπάνια η κνίδωση εμφανίζεται στους ηλικιωμένους, ενώ στην κύηση εμφανίζεται η χρόνια μορφή.

Υπάρχει ίδια παθοφυσιολογία για την κνίδωση και το αγγειοοίδημα και την τοπική αναφυλαξία. Προκαλείται αγγειοδιαστολή, αγγειακή διαπερατότητα του δέρματος (κνίδωση) ή του υποδόριου ιστού (αγγειοοίδημα).

Εξάνθημα

• Σχήμα: Το σχήμα των πομφών είναι στρογγυλό, ωοειδές ή ακανόνιστο, συχνά δε μεταβάλλεται μέσα σε λίγα λεπτά για να καταλήξει σε παράξενα γεωμετρικά σχήματα.

• Μέγεθος: Το μέγεθος των πομφών ποικίλλει από λίγα χιλιοστά (1-2 mm) έως λίγα εκατοστά(10-20 cm).

• Κνησμός: Το εξάνθημα συνοδεύεται κατά κανόνα από κνησμό άλλοτε άλλης έντασης ή και πόνο ενίοτε.

• Εντόπιση: Το εξάνθημα μπορεί να εντοπιστεί σε οποιοδήποτε μέρος του σώματος, από το τριχωτό της κεφαλής μέχρι τα πόδια.

• Διάρκεια: Οι πομφοί διαρκούν 1 έως 3 ημέρες και προοδευτικά σβήνουν για να εμφανιστούν οι επόμενοι. Ενίοτε, κάθε βλάβη διαρκεί από μερικά λεπτά έως 4 ώρες και υποχωρεί, αφήνοντας το δέρμα σε απόλυτα φυσιολογική κατάσταση.

Αν συμβεί προσβολή των αγγείων και των ιστών (π.χ. τένοντες, έλυτρα, αρθρώσεις κλπ.) στον υποδόριο και στον υποβλεννογόνιο χώρο, σχηματίζεται ένα σαφώς περιγεγραμμένο, ενίοτε επώδυνο, οίδημα, το λεγόμενο αγγειονευρωτικό ή αγγειακό ή απλώς αγγειοοίδημα.

Η αιτιολογία της κνίδωσης δεν είναι μία. Ενοχοποιούνται ανοσολογικοί (αλλεργικοί) ή μη ανοσολογικοί μηχανισμοί. Η πιο δραματική μορφή κνίδωσης, η oξεία αλλεργική κνίδωση, οφείλεται στην κινητοποίηση μιας αλλεργικής αντίδρασης μέσω της ανοσοσφαιρίνης IgE. Η IgE προσκολλάται στα σιτευτικά κύτταρα και τα διεγείρει προς έκκριση ουσιών οι οποίες προκαλούν την αλλεργική αντίδραση (π.χ. ισταμίνη). Οι περισσότεροι από τους ασθενείς με αυτή την αντίδραση, είναι άτομα με ατοπική προδιάθεση (αλλεργικοί). Η ανωτέρω ανοσοσφαιρίνη Έψιλον (ΙgE) μπορεί να εμφανιστεί σε κληρονομικώς προδιατεθειμένα (ατοπικά) άτομα ή να προκληθεί από την επαφή ή είσοδο μιας ξένης ουσίας, με την οποία συνήθως το άτομο δεν είναι εξοικειωμένο (γύρη, οικιακή σκόνη, μύκητες, χημικές ουσίες, φάρμακα, κ.λπ.).

Οξεία αλλεργική κνίδωση

Αλλεργιογόνα εισπνεόμενα (γύρη, σκόνη σπιτιού, σπόροι μυκήτων, κομμάτια από τρίχωμα ή φτερά ζώων κ.λπ.)

Δήγματα εντόμων.

Παράγωγα αίματος.

Τροφές (ψάρι, ξηροί καρποί, οστρακοειδή, αυγά, σοκολάτα, γάλα κ.ά.).

Φάρμακα (πενικιλίνη, ακετυλοσαλικυλικά κ.ά.).

Ιοί, βακτηρίδια, παράσιτα.

Νοσήματα του θυρεοειδούς.

Συντηρητικά τροφίμων, ξηρών καρπών, γαρίδων, ψαριών, σνακς, κλπ.

Δυστυχώς, σε μεγάλο αριθμό περιπτώσεων, δε μπορεί να εντοπισθεί το αίτιο αυτής της μορφής της κνίδωσης, ακόμα και σε ασθενείς πού γίνονται εκτεταμένα αλλεργικά δερματικά Tests.

Η οξεία κνίδωση υποχωρεί σε λίγες ώρες

Προκαλείται από μεγάλη ποικιλία παραγόντων

Απελευθερώνει ισταμίνη από τα μαστοκύτταρα μέσω της ανοσοσφαιρίνης IgE

Κάποτε αποτελεί ιδιοσυγκρασιακή αντίδραση στα φάρμακα

Χρόνια αλλεργική κνίδωση

Όσον αφορά τη χρόνια κνίδωση, τα αίτια στις περισσότερες περιπτώσεις δεν εντοπίζονται. Εν τούτοις, οι ανωτέρω αναφερθέντες φυσικοί παράγοντες (τριβή, κρύο, ήλιος κ.λπ.) είναι δυνατόν να αποτελούν το έναυσμα για τη χρόνια κνίδωση και πρέπει να διερευνηθούν προσεκτικά.

Διαρκεί περισσότερο από 6 εβδομάδες και αποτελεί το 30% των περιπτώσεων. Δεν οφείλεται σε ανοσολογικό μηχανισμό.

Ιδιοπαθής κνίδωση

Οξεία ή χρόνια

Μη αλλεργική κνίδωση

Η μη αλλεργική κνίδωση οφείλεται σε διάφορα αίτια, όπως είναι το ψύχος, το ηλιακό φως (και οι δύο αυτές μορφές μπορεί να εμφανιστούν στα μπάνια της καλοκαιρινής περιόδου), η επαφή με μια χημική ουσία ή η συνεχής πίεση στο δέρμα π.χ. από μια τσάντα ή ζώνη κ.ά.

Χολινεργική κνίδωση

Ιδιαίτερη μορφή κνίδωσης είναι η χολινεργική κνίδωση. Αυτή είναι χρόνια και εμφανίζεται μετά από πυρετό ή ζεστό ντους ή νευρικό stress και χαρακτηρίζεται από μικρό πομφό και μεγάλο ερύθημα. Η κνίδωση από θερμότητα ή χολινεργική κνίδωση εμφανίζεται με γραμμώσεις στο άνω τμήμα του κορμού από υπερβολική θερμότητα ή ζεστό ντους.

Κνίδωση από άσκηση

Λόγω υπερβολικής άσκησης εμφανίζεται όπως η χολινεργική κνίδωση με αγγειοοίδημα, δύσπνοια, υπόταση. Σχετίζεται με την λήψη τροφών στις οποίες ο ασθενής είναι αλλεργικός.

Κνίδωση από άλλα νοσήματα

Η κνίδωση, τέλος, μπορεί μερικές φορές να αποτελεί μια από τις εκδηλώσεις κάποιου γενικευμένου, συστηματικού νοσήματος (μελαγχρωστική κνίδωση, υπερθυρεοειδισμός, νεανική ρευματοειδής αρθρίτιδα κ.ά.).

Kνίδωση από φυσικά αίτια

Μια μορφή κνίδωσης, είναι η κνίδωση από φυσικά αίτια.

Τα φυσικά αίτια που ενοχοποιούνται για την παραπάνω μορφή της κνίδωσης, είναι τα εξής:

• Μηχανικά: από πίεση ή τριβή (Κνιδωτικός Δερμογραφισμός). Είναι χρόνια και παρατηρείται πομφώδης γραμμή και άλως που προκαλείται από κνησμό του δέρματος. Η κνίδωση από πίεση εμφανίζεται 4-6 ώρες μετά την εφαρμογή πίεσης στο δέρμα από ελαστικά, παπούτσια κ.ά.

• Θερμικά: ζέστη, κρύο (Κνίδωση εκ Ψύχους)

• Ηλιακό φως: (Ηλιακή κνίδωση). Είναι χρόνια και οφείλεται στο ηλιακό φως και προκαλούνται ποικίλες μορφές από την έκθεση στα διάφορα μήκη κύματος της ακτινοβολίας. Η πλειονότητα αντιδρά στις υπεριώδεις ακτίνες. Αρχίζει σε λίγα λεπτά και υποχωρεί σε 1-2 ώρες.

• Νερό: (Κνίδωση εξ ύδατος). Είναι σπάνια κι εμφανίζεται με μικρές πομφώδεις γραμμές μετά από επαφή σε νερό, σε οποιαδήποτε θερμοκρασία.

• Κνίδωση από φυτά ή ουσίες: (π.χ. τσουκνίδα)

Οι διάφορες μορφές της κνίδωσης από φυσικά αίτια εμφανίζονται σε συνδυασμό με την κοινή κνίδωση ή και μεταξύ τους. Αποτελούν το 20% περίπου όλων των μορφών κνίδωσης.

Κνίδωση εκ ψύχους

Πρόκειται για μια μορφή χρόνιας κνίδωσης, είτε οικογενή είτε ιδιοπαθή, στην οποία οι ασθενείς λίγα λεπτά (συνήθως 30 λεπτά) μετά από έκθεση σε κρύο νερό, πάγο, ή κρύο αέρα, εμφανίζουν πομφούς κνίδωσης. Έχουν αναφερθεί σπάνιες μορφές θανάτου από κολύμβηση σε κρύα νερά, μέσω αλλεργικού αναφυλακτικού σοκ και καλό είναι να είναι ενημερωμένοι αυτοί οι ασθενείς. Σε μερικές περιπτώσεις η κνίδωση εκ ψύχους συσχετίζεται με λήψη του μυκητοκτόνου φαρμάκου γκριζεοφουλβίνη, και άλλοτε σχετίζονται με τη νόσο κρυοσφαιριναιμία, άλλοτε δε αποτελούν επιπλοκή υπάρχουσας σύφιλης. Πάντως, οι περισσότερες περιπτώσεις είναι αγνώστου αιτιολογίας. Μπορεί να οφείλεται σε έκθεση σε ψύχος ή σε επαναθέρμανση. Μπορεί να αποβεί θανατηφόρος λόγω μαζικής έκλυσης ισταμίνης. Επίσης, αποτελεί οικογενειακή μορφή με πυρετό, φρίκια, αρθραλγίες, μυαλγίες, κεφαλαλγία και λεμφοκυττάρωση.

Ένα καλό τεστ για την τεκμηρίωση της διάγνωσης είναι η τοποθέτηση πάγου στο αντιβράχιο για λίγα λεπτά και μετά από αφαίρεσή του παρακολουθείται το δέρμα για την εμφάνιση πομφών κνίδωσης για τα επόμενα 10 λεπτά. Το πλέον κατάλληλο φάρμακο για την κνίδωση εκ ψύχους είναι η κυπροεπταδίνη σε δόση 16-32mg την ημέρα σε κατανεμημένες δόσεις (κυκλοφορεί σε δισκία 4mg), και ενίοτε συγχορηγείται και τερβουταλίνη σε δόση 5mg, 3 φορές την ημέρα και θεοφυλλίνη 150mg, 3 φορές την ημέρα, επίσης.

Σημεία και συμπτώματα κνίδωσης

Εμφανίζεται μόνη της ή με αγγειοοίδημα

Μπορεί να εμφανισθεί ως γενικευμένη αναφυλαξία και μάλιστα θανατηφόρος

Είναι μονήρης ή πολλαπλές, επηρμένες, ωχρές, κεντρικές γραμμές που περιβάλλονται από ερυθρά άλω

Υπάρχει έντονος κνησμός

Μπορεί να εμφανισθεί σε οποιοδήποτε σημείο του σώματος

Οι βλάβες ποικίλουν σε μέγεθος, 1-2 mm με 15-20 cm ή μεγαλύτερες, μερικές φορές

Αιφνίδια έναρξη που υποχωρεί αυτόματα, σε λιγότερο από 48 ώρες

Ανεύρεση της αιτίας

Η αναγνώριση του εκλυτικού παράγοντα αποτελεί σημαντικό βήμα προς την κατεύθυνση της εξάλειψης του εξανθήματος.

Οι ύποπτες αιτιολογίες πρέπει να διερευνούνται.

Τα μη απαραίτητα ύποπτα φάρμακα πρέπει να διακόπτονται και τα φάρμακα που ενοχοποιούνται συχνά όπως τα β-λακταμικά αντιβιοτικά, οι σουλφοναμίδες, τα μη στερεοειδή αντιφλεγμονώδη, τα οποία πρέπει να αντικατασταθούν από φάρμακα που σχετίζονται λιγότερο με κνίδωση.

Αίτια κνίδωσης

Αλλεργικά ή μη αλλεργικά με μαζική έκλυση ισταμίνης από τα μαστοκύτταρα της επιδερμίδας
Αντίδραση στα φάρμακα είτε αλλεργική είτε ιδιοσυγκρασιακή
Ασπιρίνη και μη στερεοειδή αντιφλεγμονώδη, προκαλούν κνίδωση με αναστολή της κυκλοοξυγενάσης, χωρίς τη μεσολάβηση IgE
Αλλεργία στα τρόφιμα
Αλλεργία από εισπνοή, επαφή ή πρόσληψη ουσιών
Αντίδραση σε μετάγγιση
Δήγμα εντόμου
Φλεγμονές μικροβιακές, ιογενείς (μονοπυρήνωση, ηπατίτιδα), μυκητιάσεις, ελμινθιάσεις
Κολλαγονώσεις (δερματική αγγειίτιδα, ορονοσία, λύκος)
Τραυματισμός από φυσικά αίτια (θερμότητα, ψύχος, ηλιακό φως κ.ά)
Συναισθηματικό στρες

Διαφορική διάγνωση κνίδωσης

Δήγμα εντόμου

Ιλαροειδές φαρμακευτικό εξάνθημα

Πολύμορφο ερύθημα

Αγγειίτιδα και πολυαρθρίτιδα

Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος

Χρωστική κνίδωση ή μαστοκυττάρωση με ροδόχροες βλάβες που εξελίσσονται σε κνιδωτικές μετά από κνησμό (σημείο Darier)

Πομφολυγώδες πεμφιγοειδές

Διάγνωση κνίδωσης

Η διάγνωση της κνίδωσης, τόσο της oξείας όσο και της χρόνιας, τίθεται με τη βοήθεια της κλινικής εικόνας και του ιστορικού. Η εμφάνιση των πομφών είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική, όπως, επίσης και η συζήτηση με τον ασθενή, από την οποία εύκoλα προκύπτει ο παροδικός, φευγαλέoς και υποτροπιάζων χαρακτήρας των βλαβών. Εάν από το ιστορικό του ασθενούς προκύπτει υποψία για μια από τις μορφές της κνίδωσης από φυσικό αίτιο, η δοκιμασία πρόκλησης, συνήθως, θέτει τη σωστή διάγνωση.

Αίτιο ανευρίσκεται σε 10-25% των χρόνιων περιπτώσεων. Γίνονται τροφικές και φαρμακευτικές αντιδράσεις, διαιτητικοί περιορισμοί, απομάκρυνση ύποπτου παράγοντα, γίνεται έλεγχος με εισπνεόμενους παράγοντες δερματικές δοκιμασίες και ακτινοανοσολογική μέτρηση (RAST).

Η ιδιοπαθής κνίδωση που διαρκεί πάνω από 6 εβδομάδες απαιτεί γενική αίματος, βιοψία του δέρματος, ΤΚΕ, γενική ούρων και αντιπυρηνικά αντισώματα (ANA).

Όταν δεν προκύπτει κάποια σαφής αιτία από το ιστορικό του ασθενούς, συνιστάται η διενέργεια εξετάσεων αίματος για αποκλεισμό συστηματικής νόσου:

Εξετάσεις για τη διερεύνηση της χρόνιας κνίδωσης

Γίνεται γενική αίματος (ελέγχουμε τα ηωσινόφιλα κύτταρα, πού συχνά είναι αυξημένα πάνω από 5%) και γενική εξέταση ούρων, έλεγχος της ταχύτητας καθίζησης των ερυθρών (ΤΚΕ), ουρία, κρεατινίνη, γλυκόζη, CRP, RF ή ρευματοειδής παράγοντας, ANA. Στην κνίδωση εκ ψύχους γίνονται συνήθως διαφορετικές εξετάσεις και αντιπυρηνικά αντισώματα, αλλά σπάνια αποφαίνονται χρήσιμα στη διάγνωση. Έχουν, τέλος, αναφερθεί περιπτώσεις ενός πρόδρομου συνδρόμου Ηπατίτιδας Β πού εκδηλώνεται με κνίδωση και καλό είναι να γίνονται ηπατικά τεστ. Σπάνια, οι παθήσεις του θυρεοειδούς, ιδίως ο υπερθυρεοειδισμός, εκδηλώνονται και με κνίδωση και καλό είναι να γίνονται και οι κατάλληλες εξετάσεις. Tέλος, τα τελευταία χρόνια καλό είναι οι ασθενείς να ελέγχονται για αντισώματα AIDS (ΗIV Test) νόσος κατ εξοχήν διαταραχής του ανοσοποιητικού συστήματος.

Φάρμακα που μεταβάλλουν τα ευρήματα και κάνουν δύσκολη τη διάγνωση είναι τα αντιισταμινικά, οι H2 αναστολείς και τα τρικυκλικά αντικαταθλιθπτικά.

Τα παθολογοανατομικά ευρήματα σε βιοψία δέρματος είναι οίδημα, αγγειίτιδα, περιαγγειίτιδα που προσβάλλει τα ανώτερα στρώματα του δέρματος.

Ειδικές δοκιμασίες για διάγνωση κνίδωσης

Κνίδωση από ψύχος: Δοκιμασία με πάγο στο δέρμα για 5 λεπτά και παρατηρούνται οι αντιδράσεις για 15 λεπτά

Χολινεργική κνίδωση και κνίδωση από άσκηση: Απομάκρυνση του αιτίου, δερματική δοκιμασία μεταχολίνης με τοπική αντίδραση 0,01 mg σε 0,05 ml άλατος ενδοδερμικώς (50% ψευδώς αρνητική)

Δερμογραφισμός: Πρόκληση τριβής στο δέρμα με αμβλύ όργανο και παρατήρηση

Ηλιακή κνίδωση: Έκθεση σε συγκεκριμένα μήκη κύματος ακτινοβολίας και πρέπει να αποκλεισθεί η ερυθροποιητική πρωτοπορφυρία

Κνίδωση από πίεση: 5 κιλά άμμος στο δέρμα για 3 ώρες και παρατήρηση

Κνίδωση από νερό: Επίθεση νερού στο δέρμα σε διάφορες θερμοκρασίες

Δόνησης: Εφαρμογή δονήσεων για 5 λεπτά με ειδική συσκευή

Φλεγμονή: Καλλιέργεια φαρυγγικού επιχρίσματος, τίτλος αντιστρεπτολυσίνης (ASTO), CPR, παρασιττολογικές δοκιμασίες, ηπατικές δοκιμασίες και mono-test

Αυτοάνοση: Αντιπυρηνικά αντισώματα (ANA), ρευματοειδής αρθρίτιδα, συμπλήρωμα, κρυοσφαιρίνες, ηλεκτροφόρηση πρωτεϊνών ορού

Θεραπεία κνίδωσης

Η μόνιμη θεραπεία της Κνίδωσης όπου δεν έχει βρεθεί το αίτιο, με τα σημερινά επιστημονικά δεδομένα είναι ανέφικτη. Βέβαια, υπάρχουν περιπτώσεις ασθενών πού αυτοϊούνται κάποτε αυτόματα. Η σημερινή θεραπεία της κλασσικής ιατρικής για την κνίδωση είναι καθαρά συμπτωματική. Πρακτικά όμως, εφ’ όσον προκύψει η ύπαρξη κάποιου εκλυτικού παράγοντα κνίδωσης από το ιστορικό του ασθενή, συνιστάται η αποφυγή του (π.χ. σοκολάτα, γαριδάκια, ξηροί καρποί, στρες, αλκοόλ, συντηρητικά, κλπ.).

Τα ψυχρά και υγρά επιθέματα ανακουφίζουν από τον κνησμό

Ο ασθενής ασκείται όσο το ανέχεται για να αποφευχθεί η υπερθέρμανση

Αποφεύγονται οι τροφές που δημιουργούν προβλήματα

Απομακρύνεται ο εκλυτικός παράγοντας και χορηγούνται αντιισταμινικά σε τυχαία έκθεση

Ιδιαίτερα, συνιστάται η αποφυγή των παραγόντων εκείνων που προκαλούν κνίδωση από φυσικά αίτια, έτσι:

• Δερμογραφισμός: Αποφυγή τριβής, πίεσης, ξεσμού, στενών ρούχων.

• Κνίδωση εκ ψύχους: Αποφυγή κρύου λουτρού, εισόδου σε κρύα θάλασσα, παραμονής σε κρύο περιβάλλον, επαφής με παγωμένα αντικείμενα.

• Ηλιακή κνίδωση: Αποφυγή του ήλιου χωρίς αντιηλιακό κ.λπ.

• Χημική κνίδωση: Συνιστάται η αποφυγή των φαρμάκων (κυρίως, ασπιρίνης), συντηρητικών και χρωστικών των τροφίμων και η αποφυγή συγκεκριμένων τροφίμων, εφ’ όσον αποδεδειγμένα θεωρούνται υπεύθυνα. Πολλά χημικά πρόσθετα τροφίμων, ακόμα και εγκεκριμένα από την Ευρωπαϊκή Ένωση (φέρονται με κωδικούς πχ Ε140, Ε420 κλπ) μολονότι έχουν ελεγχθεί για τοξικότητα, ποτέ δεν είναι σίγουρο ότι σε ορισμένα άτομα δε θα προκαλέσουν αλλεργική κνίδωση. Εφόσον από το ιστορικό δεν προκύψει κάποιο προφανές αίτιο, οι εκτεταμένες και εξαντλητικές εργαστηριακές εξετάσεις δεν είναι απαραίτητες. Οι ασθενείς που εμφανίζουν κνίδωση καλό είναι να χρησιμοποιούν γάντια όταν έρχονται σε επαφή με χημικές ουσίες, όπως είναι τα απορρυπαντικά, κλπ.

Φαρμακευτική αγωγή κνίδωσης

Από την πλευρά των φαρμάκων, σήμερα, στην πρώτη γραμμή βρίσκονται τα αντιαλλεργικά αντιισταμινικά φάρμακα και κυρίως εκείνα της νεώτερης γενιάς (Λορατιδίνη, Δεσλορατιδίνη). Η δράση τους στηρίζεται στην εξουδετέρωση των υποδοχέων Η1, που βρίσκονται στην επιφάνεια των ενδοθηλιακών κυττάρων των αγγείων. Τo αποτέλεσμα είναι η παρεμπόδιση της ισταμινικής δράσης, εξυπηρετώντας και το σκοπό της αγωγής, που είναι η υποχώρηση του κνησμού, του πόνου, καθώς και του αριθμού, του μεγέθους και της διάρκειας των πομφών. Συνεπώς, τα αντιισταμινικά δε δρουν αιτιολογικά αλλά συμπτωματικά. Και συνεπώς, δε θεραπεύουν μόνιμα το πρόβλημα. Δεδομένου ότι η ανταπόκριση κάθε ασθενούς σε καθένα από τα αντιισταμινικά είναι διαφορετική, είναι πιθανό να είναι απαραίτητη η αντικατάσταση ενός με κάποιο άλλo ή και ο συνδυασμός δύo αντιισταμινικών, ή δοσολογία μεγαλύτερη από αυτή που συνιστά η φαρμακευτική εταιρεία. Από πλευράς φαρμάκων, τα πιο αποτελεσματικά είναι τα παλιά αντιισταμινικά, όπως για παράδειγμα η υδροξυζίνη σε δόση 12,5-25 mg (μισό έως ένα δισκίο) δύο έως 3 φορές την ημέρα ή εφάπαξ 50 mg το βράδυ από την κατάκλιση, η Kετιριζίνη 10 mg ημερησίως, η κυπροεπταδίνη 4mg 3-4 φορές ημερησίως κ.ά. και ο ανταγωνιστής των ισταμινικών υποδοχέων H2. Θα πρέπει να τονιστεί ότι μερικά από τα νεότερα αντιισταμινικά με μικρότερη κατευναστική δράση, απαιτούν προσοχή. Σαν παράδειγμα, η ταυτόχρονη χορήγηση τερφεναδίνης ή αστεμιζόλης μαζί με ερυθρομυκίνη ή διάφορες αζόλες (λ.χ. κετοκοναζόλη), μπορεί να προκαλέσει καρδιακές αρρυθμίες ενίοτε πολύ σοβαρές. Τα αντιισταμινικά μπορεί να προκαλέσουν νωθρότητα παροδική, ξηροστομία, επίσχεση ούρων και παράδοξη υπερκινητικότητα, δε χορηγούνται στην αρχή της κύησης και μπορεί να επηρεάσουν τη δυναμική ενέργεια άλλων κατασταλτικών του ΚΝΣ.

Νεότερα ανττισταμινικά φάρμακα

Η νεώτερη σχετικά ουσία λοραταδίνη και η σετιριζίνη δεν εμφανίζει τέτοιου είδους αλληλεπιδράσεις. Από τα νεώτερα αντιισταμινικά, η πλέον σύγχρονη δραστική ουσία που κυκλοφόρησε το 2000 ταυτόχρονα στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης, είναι η μιζολαστίνη. Η Μιζολαστίνη (Mizolastine) αποτελεί έναν πολύ ισχυρό και εκλεκτικό ανταγωνιστή των Η1 υποδοχέων της ισταμίνης και εμφανίζει την υψηλότερη χημική συγγένεια με αυτούς. Εμφανίζει, επίσης, τη μοναδική ιδιότητα αναστολής της 5-λιποξυγενάσης και έτσι αποκτά ιδιότητες αντιλευκοτριενικές, γεγoνός ιδιαίτερα σημαντικό στην αντιμετώπιση της αλλεργικής φλεγμονής. Η αποτελεσματικότητα της μιζολαστίνης εμφανίζεται ιδιαίτερα υψηλή στην αντιμετώπιση της κνίδωσης, ακόμη και στις φυσικές κνιδώσεις, χωρίς κατασταλτική ή αντιχολινεργική δράση, και χωρίς εμφάνιση αθροιστικών φαινομένων. Ένα καλό αντιϊσταμινικό νέας γενιάς είναι η λεβοσετριζίνη που δεν προκαλεί υπνηλία. Εάν κριθεί απαραίτητο και εφόσoν κάποια καταστολή είναι επιθυμητή, μπορεί να χρησιμοποιηθεί ως φαρμακευτική αγωγή κάποιο αντιισταμινικό πρώτης γενεάς. Σε περιπτώσεις χρόνιας κνίδωσης ανθιστάμενης στη θεραπεία με Η1 αντιισταμινικά, είναι δυνατόν να χρησιμοποιηθεί ο συνδυασμός Η1 και Η2 αντιισταμινικών. Στα H2 αντιισταμινικά ανήκει η Ρανιτιδίνη φάρμακο για το έλκος δωδεκαδακτύλου και τη γαστρίτιδα.

Άλλα φάρμακα για την κνίδωση

Δοξεπίνη και τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά που αναστέλλουν τους Η1 και Η2 υποδοχείς

Η2 αναστολείς, όπως σιμετιδίνη, ρανιτιδίνη

Τερφεναδίνη, αστεμιζόλη και κυπροεπταδίνη (κνίδωση από ψύχος).

Τοπική θεραπεία

Η τοπική θεραπεία με διάφορες λ.χ. αλοιφές κορτικοστερεοειδών, παρέχει ποικίλα αποτελέσματα αλλά δεν τυγχάνει ευρείας εφαρμογής. Οι περισσότερες αλοιφές που περιέχουν αντιϊσταμινικά, οι οποίες επιπλέον ενδέχεται να προκαλέσουν φαινόμενα φωτοευαισθησίας. Πιο αποτελεσματικές είναι οι διάφορες αντικνησμώδεις αλοιφές που περιέχουν κάμφορα, μινθόλη, φαινόλη κλπ. Μπορούμε να παραγγείλουμε στο φαρμακείο μια λοσιόν με 0.5% camphor, 0.5% menthol, και 0.5% Phenol και η οποία θα επαλείφεται στις βλάβες.

Άλλες θεραπείες

Στις χρόνιες μορφές κνίδωσης δοκιμάζονται και πάλι οι παραπάνω αντιισταμινικές ουσίες, πολλές φορές σε εναλλάξ χορήγηση.

Στις επίμονες και ανθεκτικές περιπτώσεις μπορεί να δοκιμαστούν:

1) Η λεγόμενη δίαιτα αποκλεισμού κατά την οποία αποφεύγονται για 3 περίπου μήνες τα προϊόντα γάλακτος, τα οινοπνευματώδη, τα μανιτάρια, τα οστρακοειδή, η σοκολάτα, οι φράουλες, οι ξηροί καρποί, οι χυμοί τομάτας σε κονσέρβα και τα καπνιστά κρέατα, και

2) Η αποφυγή σαλικυλικών ουσιών, όχι μόνο της ασπιρίνης, αλλά και άλλων σαλικυλικών αλάτων που περιλαμβάνονται σε διάφορους φαρμακευτικούς συνδυασμούς ή τρόφιμα. Τέλος, έχουν δοκιμαστεί με επιτυχία διάφορα φάρμακα άλλων κατηγοριών, όπως οι αναστολείς των διαύλων ασβεστίου, όπως, η νιφεδιπίνη, το αντικαταθλιπτικό δοξεπίνη και ο διεγέρτης των αδρενεργικών υποδοχέων τερβουταλίνη.

Χρήση κορτιζόνης

Tα συστηματικά κορτικοστεροειδή δεν συνιστώνται στην αντιμετώπιση της κνίδωσης, παρά μόνo σε μεμονωμένες περιπτώσεις και για βραχύ χρονικό διάστημα. Η κορτιζόνη και τα παράγωγα (πρεδνιζόνη) δεν είναι φάρμακα εκλογής στην κνίδωση, μπορεί όμως να χορηγηθούν σε επιλεγμένες περιπτώσεις εάν και έχουν αστοχήσει τα προηγούμενα φάρμακα και εφόσον δεν υπάρχει αντένδειξη για τη χορήγησή τους. Δρουν τόσο στην οξεία όσο και τη χρόνια κνίδωση, η διακοπή τους, όμως, ακολουθείται αρκετά συχνά από υποτροπή του εξανθήματος. Σε αυτές τις δύσκολες και ανθεκτικές περιπτώσεις, κρίνεται συνεπώς ενδεδειγμένη η παρέμβαση δερματολόγου ή αλλεργιολόγου γιατρού. Πιθανόν ο ασθενής να χρειασθεί να υποβληθεί σε δερματολογικά αλλεργικά τεστ με σκοπό την ανεύρεση του υπεύθυνου αλλεργιογόνου και στη συνέχεια να γίνει θεραπεία απευαισθητοποίησης. Δίνεται για παράδειγμα πρεδνιζόνη για 6 ημέρες με βαθμιαία ελάττωση της δόσης.

Πρόγνωση κνίδωσης

Η κνίδωση διαρκεί, συνήθως, από λίγες μέρες έως 6 εβδομάδες. Το 50% των ασθενών πού η κνίδωσή τους διαρκεί πάνω από 6 εβδομάδες θα την έχουν για πολλά χρόνια, εφόσον όμως είναι καλά ενημερωμένοι δεν αποτελεί επικίνδυνη πάθηση.

Πιθανές επιπλοκές είναι ο βρογχόσπασμος και η αναφυλαξία.

Το 70% βελτιώνεται σε λιγότερο από 72 ώρες, το 30% έχουν χρόνια μορφή και το 20% θεραπεύονται σε περισσότερο από 20 χρόνια και το 75% των ασθενών με κνίδωση και αγγειοοίδημα μεταπίπτουν σε χρόνια μορφή.

Τα καλύτερα προϊόντα για τις αλλεργίες

Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα προϊόντα για τις αλλεργίες

Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.

Διαβάστε, επίσης,

Αποφολιδωτική δερματίτιδα

Δερματικές αντιδράσεις φαρμάκων

Λάδι για τις αλλεργίες

Τα ζώα προστατεύουν από τις αλλεργίες

Οι καλύτερες θεραπείες για τις αλλεργίες

Τα καλύτερα συμπληρώματα διατροφής για τις αλλεργίες

Μην φοβάστε όταν λερώνονται τα παιδιά σας

Τι να κάνετε αν έχετε αλλεργίες

Έλεγχος της ισορροπίας του ανοσοποιητικού συστήματος

Συσκευές που ανιχνεύουν επικίνδυνες ουσίες στα τρόφιμα

Τα συχνότερα αλλεργιογόνα