Εξαρτήσεις Κλασική Ιατρική Ιστορία και ιατρική Παθολογία Παιδιατρική Κοινωνικά θέματα Κοινωνία Πληροφορίες

Ο καπνός και η ιστορία του

6 Φεβρουαρίου 2014

Ο καπνός και η ιστορία του. Η παγκόσμια ιστορία του καπνού. Ένα χρονικό με πολύ ενδιαφέρον που όλοι πρέπει να γνωρίζουν.

Ένα χρονικό με πολύ ενδιαφέρον:

Ο καπνός και η ιστορία του

6.000 π.Χ: Εμφανίζεται το φυτό του καπνού στην Αμερικανική ήπειρο

1ος αιώνας π.Χ.: Οι Ινδιάνοι της Αμερικής ξεκίνησαν τη χρήση καπνού για ιατρικούς και για θρησκευτικούς λόγους

1492 μ.Χ.: Ο Χριστόφορος Κολόμβος παίρνει ως δώρο από τους Ινδιάνους της Αμερικής αποξηραμένα φύλλα καπνού. Λίγο μετά ναυτικοί φέρνουν τον καπνό στην Ευρώπη

16ος αιώνας: Στην Eλλάδα οι πρώτες καπνοκαλλιέργειες εντοπίζονται στη Θεσσαλονίκη, στα τέλη του 16ου αιώνα. Σύντομα πολλές πόλεις, όπως η Kαβάλα, η Ξάνθη, το Aγρίνιο, ο Βόλος κ.α. μετατρέπονται σε καπνουπόλεις, καθώς, η οικονομική, εργασιακή και πολεοδομική οργάνωσή τους στηρίζονταν στην εκμετάλλευση και την εμπορία του καπνού

1826: Ανακαλύπτεται η καθαρή μορφή νικοτίνης, η οποία διαπιστώνεται λίγο αργότερα, ότι είναι δηλητήριο

1847: Ιδρύεται η εταιρεία Philip Morris πουλώντας στριφτά τσιγάρα

1902: Εμφανίζονται τα Marlboro της εταιρείας Philip Morris. Ήδη ως το 1900 είχαν πουληθεί 3,5 δισεκατομύρρια τσιγάρα και 6 δισεκατομύρρια πούρα

1913: Η εταιρεία R.J Reynolds που ιδρύθηκε το 1875 κυκλοφορεί τα τσιγάρα Camel

1914: Η κατανάλωση τσιγάρων εμφανίζει έκρηξη στον Α’ Παγκόσμιο πόλεμο (1914-1918)

1923: Οι εταιρείες αρχίζουν να στοχεύουν το γυναικείο κοινό. Ως το 1935 τα ποσοστά των εφήβων καπνιστριών τριπλασιάζονται

1939: Κατά τον Β’ Παγκόσμιο πόλεμο (1939-1945) τα τσιγάρα αποστέλλονται δωρεάν από τις εταιρείες και μοιράζονται μαζί με τα συσσίτια

1951: Δημοσιεύεται στην επιθεώρηση British Medical Journal η πρώτη επιδημιολογική μελέτη μεγάλης κλίμακας που συνδέει το κάπνισμα με τον καρκίνο του πνεύμονα

1953: Πείραμα σε ποντίκια δείχνει ότι η τοποθέτηση πίσσας του τσιγάρου στο σώμα ποντικών προκαλεί όγκους

1965: Η Βρετανία απαγορεύει την τηλεοπτική διαφήμιση τσιγάρων και έξι χρόνια μετά ακολουθούν οι ΗΠΑ

1980: Αρχίζουν να γίνονται αγωγές ενάντια στις καπνοβιομηχανίες για πρόκληση σοβαρών προβλημάτων υγείας, εξαιτίας του καπνίσματος

1990: Οι καπνοβιομηχανίες προωθούν τα προϊόντα τους εκτός ΗΠΑ και Ευρώπης στις χώρες της Ασίας

1995: Η California ήταν η πρώτη αμερικανική Πολιτεία που έλαβε απόφαση για απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους. Ακολούθησαν και άλλες Πολιτείες των ΗΠΑ, καθώς και Ευρωπαϊκές χώρες

2002: Ψηφίζεται στην Ελλάδα νόμος που απαγορεύει το κάπνισμα στους δημόσιους χώρους, αλλά μένει ανεφάρμοστος

2003: Υιοθετείται η Συνθήκη Πλαίσιο για τον έλεγχο του Καπνού (FCTC-Framework Convention on Tobacco Control-Σύμβαση-πλαίσιο για τον έλεγχο του καπνού) του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας που προβλέπει μεταξύ άλλων απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστούς χώρους και προειδοποήσεις για τους κινδύνους στην υγεία, επάνω στα πακέτα. Η Συνθήκη έχει επικυρωθεί από 174 χώρες, μεταξύ των οποίων όλες οι ευρωπαϊκές χώρες, εκτός Τσεχίας και Ελβετίας

2004: Η Ιρλανδία γίνεται η πρώτη χώρα παγκοσμίως που επέβαλε την απαγόρευση του καπνίσματος στους χώρους εργασίας, στα μπαρ και στα εστιατόρια

2008: Ψηφίζεται στη χώρα μας αυστηρότερος νόμος για απαγόρευση του καπνίσματος σε δημόσιους χώρους, ο οποίος τίθεται σε ισχύ από 1ης Ιουλίου 2009, ωστόσο και αυτός παραμένει στα χαρτιά

2009: Στισ ΗΠΑ ψηφίζεται νόμος που αναγκάζει τις εταιρείες να αναγράφουν από το 2013 την ποσότητα 20 χημικών ουσιών του νέφους καπνού των τσιγάρων

2012: Το Δεκέμβριο η Αυστραλία θα γίνει η πρώτη χώρα που θα επιβάλει το ίδιο πακέτο, χωρίς τα διακριτικά στοιχεία της εταιρείας και θα κοσμείται με σοκαριστικές φωτογραφίες

2014: Το νομοσχέδιο για την διακοπή του καπνίσματος δε μπορεί να εφαρμοστεί στην Ελλάδα!

2019: Δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως ο Νόμος 4633/2019 για τη “Σύσταση Εθνικού Οργανισμού Δημόσιας Υγείας (ΕΟΔΥ), ρυθμίσεις για τα προϊόντα καπνού, άλλα ζητήματα του Υπουργείου Υγείας και λοιπές διατάξεις”.

Με τις νέες διατάξεις ρυθμίζονται συνοπτικά τα εξής:

i. Καταργείται η εξαίρεση των κέντρων διασκέδασης, καζίνο, καταστημάτων τυχερών παιχνιδιών από την απαγόρευση του καπνίσματος,

ii. Προστίθεται η Ελληνική Αστυνομία (ΕΛΑΣ) στα αρμόδια για την τήρηση του Νόμου Αρχές,

iii. Eισάγεται η απαγόρευση σε χώρους ψυχαγωγίας ανηλίκων, αθλητικών και ψυχαγωγικών δραστηριοτήτων, και αναβάλλεται η ημερομηνία έναρξης εφαρμογής του άρθρου 15 του ν. 4419/2016 (Α174) από 10.9.2019 για τις 30.3.2020 (απαγόρευση κυκλοφορίας στην αγορά του καπνού μασησης).

Αναλυτικά: Απαγόρευση καπνίσματος σε όλα τα αυτοκίνητα ιδιωτικής και δημόσιας χρήσης, όταν ταξιδεύουν ανήλικοι κάτω των 12 ετών (1.500) ευρώ για τον επιβάτη που καπνίζει ανεξάρτητα εάν είναι οδηγός, ενώ το ύψος των τριών χιλιάδων (3.000) ευρώ διπλασιάζεται σε περίπτωση που ο καπνιστής οδηγεί σε αυτοκίνητο δημοσίου χρήσεως.

Επιπλέον, στους οδηγούς των εν λόγω οχημάτων επιβάρυνση (α) η αφαίρεση της άδειας ικανότητας οδήγησης για διάστημα ενός (1) μηνός για κάθε παράβαση, ακόμη και αν δε διαπράξει ο ίδιος την παράβαση, αλλά πρόσωπο που επιβαίνει στο αυτοκίνητο. Η διαπίστωση της παράβασης και η επιβολή των προαναφερθέντων διοικητικών κυρώσεων γίνεται από τα όργανα. Απαγόρευση της χρήσης προϊόντων καπνού.

Με τη διάταξη του άρθρου 45 του ν. 3986/2011 (Α ‘152) προστέθηκε διάταξη στο άρθρο 3 του ν. 3730/2008 (Α ‘262), με την οποία παρασχέθηκε στα καζίνο και στα κέντρα διασκέδασης με επιφάνεια άνω των 300 τ.μ. με ζωντανή μουσική, τη δυνατότητα να διαμορφώνουν τους κλειστούς ή στεγασμένους χώρους τους, χώρους καπνιστών μέχρι το 1/2 του συνολικού εμβαδού του καταστήματος, υπό την προϋπόθεση καταβολής ετήσιας χρέωσης ύψους 200 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο.

Κατά συνέπεια, με τη διάταξη αυτή του ν. 3986/2011 7 θεσπίστηκε η εξαίρεση από την απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος σε κλειστά ή στεγασμένα διαμερίσματα των ανωτέρω καταστημάτων, υπό την προϋπόθεση ότι θα καταβληθεί η οικονομική τους αντιπαροχή (τέλος). 551/2019 απόφαση του Δ Τμήματος του Συμβουλίου της Επικρατείας κρίθηκε ότι η διάταξη του άρθρου 45 της ν. 3986/2011 (Α 152) είναι ανίσχυρη, ως αντιβαίνουσα στις διατάξεις του άρθρου 1 του ν. 3420/2005 (Α 298) διεθνούς σύμβασης για την καταπολέμηση του καπνού, η οποία, μετά την έκδοση της, είχε αυξημένη τυπική ισχύ έναντι κάθε αντίθετης διατάξεως της εσωτερικής νομοθεσίας.

Απαγόρευση καπνίσματος στους κλειστούς χώρους καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος (ΣτΕ Δ΄ Τμ. 551/2019)

Οικονομική ελευθερία – Δικαίωμα στην υγεία – Απαγόρευση καπνίσματος στους κλειστούς χώρους καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος – Ανίσχυρη διάταξη νόμου περί εξαίρεσης από την απαγόρευση με την καταβολή οικονομικού ανταλλάγματος (τέλους)

(Α) Η Σύμβαση Πλαίσιο για τον έλεγχο του καπνού, που υιοθετήθηκε από την 56η Παγκόσμια Συνέλευση Υγείας του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας στις 21 Μαΐου 2003, κυρώθηκε με το άρθρο πρώτο του ν. 3420/2005, αποκτήσασα αυξημένη τυπική ισχύ έναντι κάθε αντίθετης διάταξης της εσωτερικής νομοθεσίας. Με τις διατάξεις του άρθρου πρώτου του ν. 3420/2005, δεν επεβλήθη, ως το μόνο πρόσφορο μέτρο για τον περιορισμό της κατανάλωσης του καπνού και της έκθεσης σε αυτόν, η απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς ή στεγασμένους χώρους των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, αλλά εξουσιοδοτήθηκαν ο κοινός νομοθέτης και η κανονιστικώς δρώσα διοίκηση να λάβουν τα κατάλληλα μέτρα για την εξυπηρέτηση του προαναφερθέντος σκοπού. Συνεπώς, ο νομοθέτης, συμμορφούμενος προς τις επιταγές της ανωτέρω Διεθνούς Συμβάσεως, έχει την ευχέρεια να επιλέξει μεταξύ πλειόνων εναλλακτικών μέτρων, προσφόρων για την επίτευξη του σκοπού αυτού, τα οποία συμπεριλαμβάνουν μεν την συνταγματικώς ανεκτή (βλ. ΣτΕ 4172/2012) απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς ή στεγασμένους χώρους των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, δεν αποκλείουν, όμως, άλλα, λιγότερο περιοριστικά της ελευθερίας των καπνιστών μέτρα, ούτε εμποδίζουν τον νομοθέτη να τροποποιήσει επί το ηπιότερον για τους καπνιστές, το αυστηρότερο σύστημα μέτρων, το οποίο είχε αρχικά επιλέξει. Το τελευταίο τούτο είναι επιτρεπτό υπό την αυτονόητη προϋπόθεση ότι πρόκειται πάντως περί μέτρων τα οποία θεσπίζονται κατ’ επίκληση των προσφόρων κριτηρίων που προκύπτουν από την προαναφερθείσα Διεθνή Σύμβαση, δηλαδή, μέτρων τα οποία είναι συμβατά και προάγουν τον σκοπό της προστασίας της υγείας των πολιτών από τις βλαβερές συνέπειες της χρήσης του καπνού και της έκθεσης σ’ αυτόν, κινούνται δε εντός ορισμένου πλαισίου, το οποίο προσιδιάζει στις κοινωνικοοικονομικές συνθήκες που επικρατούν στην Χώρα.

(Β) Με τις διατάξεις του άρθρου 17 παρ. 6 του ν. 3868/2010, από την 1-9-2010 επεβλήθη απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς ή στεγασμένους χώρους των καταστημάτων υγειονομικού ενδιαφέροντος, εξαιρουμένων των καζίνο και των κέντρων διασκέδασης με εμβαδόν άνω των 300 τ.μ. με ζωντανή μουσική, για τα οποία η εν λόγω απαγόρευση ισχύει από την 1-6-2011. Στη συνέχεια, με τη διάταξη του άρθρου 45 του ν. 3986/2011, παρεσχέθη στα τελευταία αυτά καταστήματα (καζίνο και κέντρα διασκέδασης με εμβαδόν άνω των 300 τ.μ. με ζωντανή μουσική) η δυνατότητα να δημιουργούν στους κλειστούς ή στεγασμένους χώρους τους, χώρους καπνιζόντων μέχρι το 1/2 του συνολικού εμβαδού του καταστήματος, υπό την προϋπόθεση της καταβολής ετήσιου τέλους ύψους 200 ευρώ ανά τετραγωνικό μέτρο. Συνεπώς, με την ανωτέρω διάταξη θεσπίσθηκε εξαίρεση από την απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος στους κλειστούς ή στεγασμένους χώρους των ανωτέρω καταστημάτων, η ενεργοποίηση της οποίας εξαρτάται αποκλειστικώς από την καταβολή οικονομικού ανταλλάγματος (τέλους). Η κατά τα ανωτέρω εξαίρεση θεσπίσθηκε βάσει οικονομικού κριτηρίου και δη του άκαμπτου κριτηρίου της καταβολής 200 ευρώ ανά τ.μ. μέχρι του 1/2 του συνολικού εμβαδού του καταστήματος. Όπως, δε συνάγεται από την προαναφερθείσα ρύθμιση του άρθρου 45 του ν. 3986/2011, όσο μεγαλύτερο εμβαδόν των κλειστών ή στεγασμένων χώρων των καζίνο και των κέντρων διασκέδασης άνω των 300 τ.μ. με ζωντανή μουσική (μέχρι του 1/2 του συνολικού εμβαδού αυτών) καταλαμβάνεται από τους χώρους των καπνιζόντων, τόσο μεγαλύτερο είναι το όφελος που προκύπτει για τον κρατικό προϋπολογισμό, ενώ αντίθετα, τόσο λιγότερο εξυπηρετείται ο σκοπός της μείωσης της κατανάλωσης καπνού και της έκθεσης σε αυτόν, στον οποίο αποβλέπει η προαναφερόμενη διεθνής σύμβαση.

Συνεπώς, η εν λόγω εξαίρεση από την απόλυτη απαγόρευση του καπνίσματος δεν θεσπίσθηκε επί τη βάσει κριτηρίων προκυπτόντων από την προαναφερθείσα διεθνή σύμβαση, αλλά, αντιθέτως, υπαγορεύθηκε όπως εξ άλλου προκύπτει και από την αιτιολογική έκθεση του ν. 3896/2011, από δημοσιονομικούς λόγους, ήτοι από λόγους που παρίστανται, κατ’ εξοχήν, απρόσφοροι για την εξυπηρέτηση των επιδιωκομένων από την εν λόγω διεθνή σύμβαση σκοπών. Κατ’ ακολουθίαν, η προαναφερθείσα διάταξη του άρθρου 45 του ν. 3986/2011 είναι ανίσχυρη, ως αντιβαίνουσα στις διατάξεις της κυρωθείσης με το άρθρο πρώτο του ν. 3420/2005 διεθνούς συμβάσεως για τον έλεγχο του καπνού. Συνεπώς, η προσβαλλόμενη με την υπό κρίση αίτηση υπ’ αριθ. Υ1/Γ.Π./οικ.93828/18-8-2011 κοινή απόφαση των Υπουργών Οικονομικών και Υγείας και Κοινωνικής Αλληλεγγύης με τον τίτλο «Καθορισμός όρων και προϋποθέσεων για τη λειτουργία χώρων καπνιζόντων εντός των καζίνο και των κέντρων διασκέδασης, με μουσική, άνω των 300 τ.μ.» (Β΄2026), όπως ισχύει, εκδοθείσα επί τη βάσει της ανωτέρω μη εγκύρου εξουσιοδοτικής διατάξεως του άρθρου 45 του ν. 3986/2011, είναι μη νόμιμη και, ως εκ τούτου, πρέπει να ακυρωθεί.

Ενόψει λοιπόν της συγκεκριμένης νομολογιακής εξέλιξης και σε συμμόρφωση προς τη δικαιοδοτική κρίση του Συμβουλίου της Επικρατείας, καταργείται η διάταξη της παραγράφου 2 του άρθρου 3 του ν. 3730/2008 σχετικά με τη θέσπιση εξαίρεσης από τις διατάξεις της αντικαπνιστικής νομοθεσίας των καζίνο, των κέντρων διασκέδασης με ζωντανή μουσική εμβαδού άνω των 300 τ.μ. και των καταστημάτων, όπου νομίμως διεξάγονται τυχερά παίγνια. Παράλληλα, με τη νέα ρύθμιση προσδιορίζονται οι αρμόδιες αρχές που είναι επιφορτισμένες με τον έλεγχο της εφαρμογής της κείμενης νομοθεσίας κατά του καπνίσματος και τη βεβαίωση των σχετικών παραβάσεων. Μεταξύ αυτών συγκαταλέγεται ρητά και το ένστολο προσωπικό της ΕΛ.ΑΣ., το οποίο μπορεί να συνδράμει πλέον και αυτοτελώς, χωρίς τη σύμπραξη των λοιπών οργάνων ελέγχου στην εφαρμογή της κείμενης νομοθεσίας για τον έλεγχο των παραβάσεων της αντικαπνιστικής νομοθεσίας.Απαγόρευση κατανάλωσης καπνού σε υπαίθριους χώρους. Σκοπός της διάταξης είναι η επέκταση της απαγόρευσης του καπνίσματος σε υπαίθριους χώρους δραστηριότητας, ψυχαγωγίας και συγκέντρωσης ανηλίκων κατά κύριο λόγο. Το μέτρο αυτό λαμβάνεται ως πρόσθετο μέτρο προστασίας των ανηλίκων από το κάπνισμα και από τις συνέπειες έκθεσης σε αυτό, καθώς και για την αποφυγή λήψης παραδειγματισμού ή προώθησης προτύπων ατόμων που καπνίζουν.

Καπνικά μασώμενα προϊόντα

Με τη διάταξη κρίνεται απαραίτητη η αλλαγή του χρόνου έναρξης ισχύος του μέρους εκείνου της διάταξης της παραγράφου 22 του άρθρου 96 του ν. 4600/2019 (Α’ 43), που αναφέρεται στην απαγόρευση κυκλοφορίας στην αγορά του καπνού μάσησης, του καπνού που λαμβάνεται από τη μύτη και των υποκατάστατων καπνού. Ως εκ τούτου, αναβάλλεται η ημερομηνία έναρξης εφαρμογής του άρθρου 15 του ν. 4419/2016 (Α΄ 174) από 10.9.2019 για τις 30.3.2020. Η ανάγκη να παραταθεί κατά έξι (6) μήνες η έναρξη ισχύος της απαγόρευσης κυκλοφορίας καπνού μάσησης, του καπνού που λαμβάνεται από τη μύτη και των υποκατάστατων καπνού, κρίνεται αναγκαία καθότι το καθεστώς εφαρμογής της διάταξης ευρίσκεται στο στάδιο της σχετικής επεξεργασίας από την αρμόδια Γενική Διεύθυνση Υγείας (DG HEALTH) της Ευρωπαϊκής Επιτροπής.

Δείτε αναλυτικά τον Νόμο 4633/2019, όπως δημοσιεύθηκε στην Εφημερίδα της Κυβερνήσεως.

Επισκεφθείτε το ηλεκτρονικό μας κατάστημα, εδώ

Εδώ, θα βρείτε, υψηλής ποιότητας συμπληρώματα διατροφής και προϊόντα ομορφιάς