Το σύνδρομο Asperger

21 Ιουνίου 2014

Είναι υποκατηγορία του αυτισμού

Το σύνδρομο Άσπεργκερ- AS, ICD-10 F84.5, είναι μια διαταραχή που επηρεάζει το πως το άτομο αντιλαμβάνεται τον κόσμο, επεξεργάζεται τις πληροφορίες που λαμβάνει και αλληλεπιδρά με άλλα άτομα. Αποτελεί, όπως και ο κλασσικός αυτισμός, μια «διαταραχή φάσματος» επειδή επηρεάζει τα άτομα με πολλούς διαφορετικούς τρόπους και σε ποικίλο βαθμό.

Ενώ υπάρχουν πολλές ομοιότητες ανάμεσα στο σύνδρομο Άσπεργκερ και τον κλασσικό αυτισμό, τα άτομα με Άσπεργκερ έχουν λιγότερα προβλήματα με τη λεκτική επικοινωνία και έχουν συνήθως μέση ή και ανώτερη νοημοσύνη. Δεν υποφέρουν, συνήθως, από τις μαθησιακές δυσκολίες που συνδέονται με τον αυτισμό, αλλά ενδέχεται να παρουσιάσουν συγκεκριμένα μαθησιακά προβλήματα όπως δυσλεξία, δυσπραξία ή άλλες καταστάσεις, όπως διαταραχή ελλειμματικής προσοχής – υπερκινητικότητα (ΔΕΠΥ).

Με την κατάλληλη υποστήριξη, τα άτομα με Άσπεργκερ είναι απόλυτα ικανά να ζήσουν μια ολοκληρωμένη και ανεξάρτητη ζωή.

Ποια είναι τα σημεία και τα συμπτώματα του συνδρόμου Άσπεργκερ

Εμμονές. Αυτές οι δραστηριότητες συμπεριλαμβάνουν την συλλογή αντικειμένων, την αρίθμηση και την κατηγοριοποίηση τους.
Ιδιαίτερη ομιλία. Ο λόγος είναι μονότονος ή ασυνήθιστα γρήγορος. Τα παιδιά με σύνδρομο Άσπεργκερ δεν έχουν την ικανότητα να προσαρμόσουν τον τόνο της φωνής τους σε αυτόν που αρμόζει για τον χώρο που βρίσκονται. Κάποιοι γονείς και δάσκαλοι χαρακτηρίζουν ένα παιδί με αυτό σαν “μικρό καθηγητή”, καθώς η ομιλία τους είναι εξαιρετικά επίσημη και χαρακτηριστική για κάποιον ενήλικα.
Τυπικότητα. Τα άτομα με AS μπορεί να έχουν κανόνες που ακολουθούν πολύ μεθοδικά. Αν δεν γίνουν, τότε αγχώνονται και νευριάζουν.
Κοινωνική απομόνωση. Συχνά απομονώνονται λόγω των φτωχών κοινωνικών τους δεξιοτήτων και των συγκεκριμένων ενδιαφερόντων τους. Αποτραβιούνται από τους ανθρώπους και δεν ενδιαφέρονται γι’ αυτούς. Είναι, επίσης, πρόβλημα οι φιλίες και η διατήρηση αυτών.
Κοινωνικές δεξιότητες και επικοινωνία. Συχνά τα άτομα με AS έχουν δυσκολία στο να εκφραστούν συναισθηματικά και κοινωνικά. Είναι δύσκολο γι’ αυτούς να μεταφράσουν χειρονομίες, μιμήσεις ή τον τόνο της φωνής. Συνήθως δεν αναγνωρίζουν τα αστεία, το χιούμορ, τις εκφράσεις και την ειρωνεία. Συχνά, κάνουν πολύ προσωπικές ερωτήσεις, χωρίς να το θέλουν στον συνομιλητή τους.
Φαντασία. Τα άτομα με AS έχουν πρόβλημα με την κοινωνική φαντασία. Δεν μπορούν να φανταστούν εναλλακτική κατάληξη μιας κατάστασης. Θέματα βασισμένα στην λογική και την μνήμη είναι πιο ενδιαφέροντα (μαθηματικά, υπολογιστές, μουσική κ.ά.). Πολλά παιδιά είναι πολύ ταλαντούχα σε αυτούς τους τομείς.
Αισθητηριακές δυσκολίες. Σε κάποιους οι αισθητηριακοί μηχανισμοί είναι διαταραγμένοι. Μία ή όλες οι αισθήσεις (όραση, ακοή, αφή, γεύση ή όσφρηση) μπορεί να είναι διαταραγμένες. Οι αισθήσεις μπορεί να είναι υπεραναπτυγμένες ή υποανάπτυκτες. Τα άτομα αυτά έχουν διαφορετική αντίληψη των δυνατών ήχων, του φωτός, των οσμών, της υφής των τροφίμων και των αντικειμένων.
Σχετικές καταστάσεις. Στην πρώϊμη παιδική ηλικία, τα παιδιά με AS είναι πολύ ενεργητικά. Αργότερα, κατά την εφηβεία αναπτύσσουν άγχος ή κατάθλιψη. Άλλες καταστάσεις που συνδέονται με το σύνδρομο είναι η ψυχαναγκαστική διαταραχή (OCD), η ελλειματική προσοχή με ή χωρίς υπερκινητικότητα, οι διαταραχές με τικ (όπως, το σύνδρομο Tourette) και άλλες.

Αίτια του συνδρόμου Άσπεργκερ

Τα ακριβή αίτια του συνδρόμου Άσπεργκερ είναι ακόμα αντικείμενο έρευνας. Κλινικές μελέτες υποδεικνύουν ότι ένας συνδυασμός παραγόντων, γενετικών όσο και περιβαλλοντικών, μπορεί να ευθύνεται για τις αλλαγές στη νευροβιολογική εξέλιξη του εγκεφάλου που σχετίζονται με την εμφάνιση του συνδρόμου.

Το σίγουρο είναι πάντως ότι το σύνδρομο Άσπεργκερ δεν οφείλεται στην ανατροφή του ατόμου ή την κοινωνικοοικονομική του κατάσταση και οπωσδήποτε δεν προκαλείται από υπαιτιότητα του πάσχοντος.

Διάγνωση του συνδρόμου Asperger

Τα πρότυπα διαγνωστικά κριτήρια απαιτούν διαταραχή στην κοινωνική αλληλεπίδραση και επαναληπτικά και στερεότυπα πρότυπα συμπεριφοράς ή στις δραστηριότητες και τα ενδιαφέροντα, χωρίς σημαντική καθυστέρηση στη γλώσσα ή γνωστική ανάπτυξη.

Η διάγνωση γίνεται συνήθως μεταξύ των ηλικιών τεσσάρων και έντεκα. Μια ολοκληρωμένη αξιολόγηση περιλαμβάνει μια διεπιστημονική ομάδα που κάνει νευρολογική και γενετική αξιολόγηση, καθώς και δοκιμές για τη γνώση, την ψυχοκινητική λειτουργία, τη λεκτική και μη λεκτική επικοινωνία, το στυλ μάθησης, και τις δεξιότητες για την ανεξάρτητη διαβίωση.

Η καθυστερημένη ή εσφαλμένη διάγνωση μπορεί να είναι τραυματική εμπειρία για το άτομο και την οικογένειά του. Για παράδειγμα, η λανθασμένη διάγνωση μπορεί να οδηγήσει σε χορήγηση φαρμάκων που επιδεινώνουν τη συμπεριφορά.

Η διαφορική διάγνωση περιλαμβάνει άλλους τύπους του αυτισμού, την σχιζοφρένεια, το ADHD, την ιδεοψυχαναγκαστική διαταραχή, τη μείζονα καταθλιπτική διαταραχή, τη μη λεκτική διαταραχή μάθησης, το σύνδρομο Tourette, τη στερεοτυπική κινητική διαταραχή, τη διπολική διαταραχή.

Η υποδιάγνωση και η υπερδιάγνωση πάντα είναι ένα πρόβλημα.

Θεραπεία του συνδρόμου Άσπεργκερ

Δεν υπάρχει ειδική θεραπεία για το σύνδρομο. Σε περιπτώσεις, όπου οι στερεοτυπίες είναι πολλές, χορηγούνται άτυπα αντιψυχωσικά φάρμακα, ενώ όταν προεξάρχουν οι ψυχαναγκαστικές, επαναλαμβανόμενες συμπεριφορές, ιδίως στους ενήλικες, χορηγούνται αντικαταθλιπτικά.

Στοχευμένες παρεμβάσεις:

• συζήτηση και εξάσκηση κοινωνικών αντιλήψεων

• σταδιακή και δομημένη εκπαίδευση και καθοδήγηση σε δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων και διαχείρισης καθημερινών καταστάσεων

• εξάσκηση συμπεριφορών σε ανοικείες περιστάσεις

• εξάσκηση στη μεταφορά σκέψεων σε άλλους

• ανάλυση καταστάσεων που πυροδοτούν ματαιώσεις και ανάλυση του πως μπορεί να επηρεάσουν τους άλλους

• βελτίωση της χαμηλής αυτοεκτίμησης

Φάρμακα

Η φαρμακευτική αγωγή μπορεί να είναι αποτελεσματική σε συνδυασμό με συμπεριφορικές παρεμβάσεις σε αγχώδη διαταραχή, μείζονα καταθλιπτική διαταραχή και την επιθετικότητα.

Τα άτυπα αντιψυχωσικά φάρμακα η ρισπεριδόνη και η ολανζαπίνη έχουν αποδειχθεί ότι μειώνουν τα συμπτώματα. Η ρισπεριδόνη μπορεί να μειώσει τις επιβλαβείς συμπεριφορές, τα επιθετικά ξεσπάσματα και την παρορμητικότητα, και να βελτιώσει τις στερεοτυπικές συμπεριφορές.

Οι εκλεκτικοί αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης (SSRIs) η φλουοξετίνη, η φλουβοξαμίνη και η σερτραλίνη είναι αποτελεσματικές στη θεραπεία των περίεργων συμπεριφορών και στην κατάθλιψη.

Πρέπει να ληφθεί μέριμνα για τις παρενέργειες των φαρμάκων. Οι SSRIs μπορεί να οδηγήσουν σε αυξημένη παρορμητικότητα, επιθετικότητα, και διαταραχές ύπνου. Η αύξηση του βάρους και η κόπωση είναι συχνά αναφερόμενες παρενέργειες της ρισπεριδόνης, όπως και εξωπυραμιδικά συμπτώματα όπως η νευρικότητα και η δυστονία και τα αυξημένα επίπεδα προλακτίνης στον ορό. Η καταστολή και η αύξηση του σωματικού βάρους είναι πιο συχνές με την ολανζαπίνη, που προκαλεί και διαβήτη.