Η θεραπεία πρωτονίων είναι στοχευμένη ακτινοθεραπεία με πρωτόνια
Γράφει η
Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Ειδικός Παθολόγος- Ογκολόγος, MD, PhD
H θεραπεία πρωτονίων είναι ένα είδος θεραπείας σωματιδίων που χρησιμοποιεί μια δέσμη πρωτονίων για να ακτινοβολήσει τον νοσούντα ιστό. Τις περισσότερες φορές χρησιμοποιείται στη θεραπεία του καρκίνου.
Το κύριο πλεονέκτημα της θεραπείας πρωτονίων είναι η ικανότητα να χορηγείται ακριβέστερα η δοσολογία ακτινοβολίας σε σύγκριση με άλλους τύπους εξωτερικής ακτινοθεραπείας.
Η θεραπεία πρωτονίων είναι ένα είδος εξωτερικής ακτινοθεραπείας με τη χρήση ιονίζουσας ακτινοβολίας. Κατά τη διάρκεια της θεραπείας, ένας επιταχυντής σωματιδίων χρησιμοποιείται για να στοχεύσει τον όγκο με μια δέσμη πρωτονίων. Αυτά τα φορτισμένα σωματίδια βλάπτουν το DNA των κυττάρων, προκαλώντας τελικά το θάνατο τους ή παρεμβαίνουν στην ικανότητά τους να πολλαπλασιάζονται. Τα καρκινικά κύτταρα είναι ιδιαίτερα ευάλωτα σε επιθέσεις στο DNA τους λόγω του υψηλού ποσοστού της διαίρεσης και τη μειωμένη ικανότητά τους για την αποκατάσταση των βλαβών του DNA.
Λόγω της σχετικά μεγάλης μάζας τους, τα πρωτόνια έχουν μικρή πλευρική σκέδαση στον ιστό. Η δέσμη δεν έχει μεγάλο εύρος και παραμένει εστιασμένη στο σχήμα του όγκου και παρέχει μόνο χαμηλή δόση ακτινοβολίας στον περιβάλλοντα υγιή ιστό.
Για τη θεραπεία όγκων σε μεγαλύτερα βάθη, ο επιταχυντής πρωτονίων πρέπει να παράγει μια δέσμη με υψηλότερη ενέργεια. Οι όγκοι πιο κοντά στην επιφάνεια του σώματος θεραπεύονται χρησιμοποιώντας πρωτόνια με χαμηλότερη ενέργεια. Οι επιταχυντές που χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία πρωτονίων παράγουν συνήθως πρωτόνια με ενέργειες της τάξης των 70 με 250 MeV .
Εφαρμογή θεραπείας πρωτονίων
Οι τύποι των θεραπειών για τις οποίες χρησιμοποιούνται τα πρωτόνια μπορούν να διαχωριστούν σε δύο μεγάλες κατηγορίες.
Η πρώτη είναι εκείνες για τις περιοχές της νόσου που απαιτούν υψηλότερες δόσεις ακτινοβολίας, δηλαδή αυξημένη δόση (μελάνωμα οφθαλμού, καρκίνος της βάσης του κρανίου και παρασπονδυλικοί όγκοι, όπως χονδροσάρκωμα και χόρδωμα και ανεγχείρητα σαρκώματα. Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η θεραπεία πρωτονίων επιτυγχάνει σημαντικές βελτιώσεις στον τοπικό έλεγχο της νόσου σε σχέση με τη συμβατική ακτινοθεραπεία.
Η δεύτερη κατηγορία είναι εκείνες οι θεραπείες, όπου η αυξημένη ακρίβεια της θεραπείας πρωτονίων χρησιμοποιείται για να μειώσει τις ανεπιθύμητες παρενέργειες, με τον περιορισμό της δόσης στο φυσιολογικό ιστό. Σε αυτές τις περιπτώσεις, η δόση του όγκου είναι η ίδια με εκείνη που χρησιμοποιείται στην συμβατική θεραπεία. Η έμφαση δίνεται στη μείωση της δόσης στο φυσιολογικό ιστό, και επομένως σε μείωση των ανεπιθύμητων επιδράσεων.
Δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα είναι τα παιδιατρικά νεοπλάσματα και ο καρκίνος του προστάτη.
Τα αναπτυσσόμενα όργανα των παιδιών απαιτούν θεραπείες για μείωση των μακροπρόθεσμων βλαβών. Τα παιδιά με καρκίνο είναι οι κυριότεροι υποψήφιοι γι’ αυτή τη θεραπεία, επειδή οι ακτίνες πρωτονίων είναι σε θέση να στοχεύουν όγκους με μεγάλη ακρίβεια, χωρίς να προκαλούν βλάβη στους γειτονικούς ιστούς. Αυτό είναι ιδιαίτερα χρήσιμο για τα παιδιά, επειδή τα σώματά τους εξακολουθούν να αναπτύσσονται.
Στην περίπτωση του καρκίνου του προστάτη, προστατεύει από τις παρενέργειες των γειτονικών οργάνων και μπορεί να αντικαταστήσει και τη χειρουργική επέμβαση.
Το μελάνωμα οφθαλμού απαιτεί χαμηλή ενέργεια πρωτονίων (περίπου 70 MeV).
Η απόφαση για χειρουργική επέμβαση ή θεραπεία πρωτονίων (ή στην πραγματικότητα οποιοδήποτε ακτινοθεραπεία) βασίζεται στον τύπο του όγκου, το στάδιο, και την τοποθεσία. Σε ορισμένες περιπτώσεις η χειρουργική επέμβαση είναι ανώτερη (π.χ. δερματικό μελάνωμα), σε ορισμένες περιπτώσεις η ακτινοβολία είναι ανώτερη (π.χ. καρκίνος βάσης του κρανίου, χονδροσάρκωμα), και σε ορισμένες περιπτώσεις είναι και τα δύο αποτελεσματικά και συγκρίσιμα (π.χ. καρκίνος του προστάτη).
Σε ορισμένες περιπτώσεις, χρησιμοποιούνται μαζί (π.χ. καρκίνος του ορθού ή πρώιμο στάδιο καρκίνου του μαστού).
Παρενέργειες και κίνδυνοι
Η θεραπεία πρωτονίων είναι ένα είδος εξωτερικής ακτινοθεραπείας, και έχει τους κινδύνους και τις παρενέργειες των άλλων μορφών της θεραπείας με ακτινοβολία. Ωστόσο, η δόση έξω από την περιοχή της ακτινοθεραπείας μπορεί να είναι σημαντικά μικρότερη από ό, τι η θεραπεία με ακτίνες Χ.
Συμπερασματικά
Η θεραπεία πρωτονίων είναι τεχνολογικά η πιο σύγχρονη και ιατρικά η πιο αποτελεσματική μέθοδος ακτινοθεραπείας με ποσοστά που αγγίζουν το 90%. Αναπτύχθηκε με την βοήθεια επιταχυντών που χρησιμοποιούνται στην βασική έρευνα στην Φυσική. Είναι απαραίτητη σε περιπτώσεις που οι καρκινικοί όγκοι είναι πολύ κοντά σε κρίσιμα όργανα και ευαίσθητες δομές, όπως ο νωτιαίος μυελός, είτε ανταποκρίνονται ελάχιστα στην συμβατική ακτινοθεραπεία, ενώ και ο χρόνος θεραπείας είναι σημαντικά μικρότερος.
Η θεραπεία καρκίνου με επιταχυντικό σύστημα νέας γενιάς και δέσμη πρωτονίων έχει την δυνατότητα να στοχεύει όγκους που βρίσκονται σε μεγάλα βάθη και σε δύσκολα ανατομικά σημεία, χωρίς να προκαλέσει ανεπανόρθωτες βλάβες στους παρακείμενους υγιείς ιστούς.
Το μεγαλύτερο πλεονέκτημα όμως έναντι της συμβατικής ακτινοθεραπείας είναι ότι καταστρέφει ολοσχερώς το γενετικό υλικό των καρκινικών κυττάρων και επομένως ελαχιστοποιεί την επανεμφάνιση του καρκίνου.
Επίσης ο κίνδυνος πρόκλησης δευτερογενών καρκίνων εξαιτίας ακτινοβόλησης με πρωτόνια είναι κατά πολύ μικρότερος από τη συμβατική ακτινοθεραπεία και γι’ αυτό χρησιμοποιείται και στις παιδιατρικές περιπτώσεις ασθενών με καρκίνο.
Για την θεραπεία με πρωτόνια απαιτούνται κλινικές εγκαταστάσεις, διαγνωστικά μηχανήματα, ακριβή συστήματα σχεδιασμού της ακτινοθεραπείας, επιταχυντής, συστήματα ασφαλείας και κατάλληλα εκπαιδευμένο προσωπικό.
Η ζωή είναι δική σας. Πάρτε την στα χέρια σας!
Πριν και μετά την θεραπεία πρέπει να γνωρίζετε την πρόγνωση!
Το μοριακό προφίλ του όγκου είναι απαραίτητο και χρήσιμο εργαλείο για τη θεραπευτική σας απόφαση.
Ζητείστε την εξέταση πριν κάνετε οποιαδήποτε θεραπεία. Η ζωή σας είναι πολύτιμη.
Ζητήστε από την EMEDI πληροφορίες για το μοριακό προφίλ του όγκου.
Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, θα επιλεγούν για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό.
Διαβάστε, επίσης,
www.emedi.gr
Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Ειδικός Παθολόγος- Ογκολόγος, MD, PhD
Διαβάστε, περισσότερα, για τη Σάββη Μάλλιου Κριαρά
