Η βλεννογονίτιδα είναι επιπλοκή της χημειοθεραπείας και της ακτινοθεραπείας
Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD
H βλεννογονίτιδα είναι η επώδυνη φλεγμονή και εξέλκωση των βλεννογόνων μεμβρανών στο εσωτερικό της πεπτικής οδού, συνήθως ως ανεπιθύμητη επίδραση της χημειοθεραπείας και της ακτινοθεραπείας για τη θεραπεία καρκίνου.
Η βλεννογονίτιδα μπορεί να συμβεί οπουδήποτε κατά μήκος της γαστρεντερικής οδού (GI), αλλά η στοματική βλεννογονίτιδα αναφέρεται στην φλεγμονή και εξέλκωση που εμφανίζεται στο στόμα. Η στοματική βλεννογονίτιδα είναι μία συχνή και συχνά εξουθενωτική επιπλοκή της θεραπείας του καρκίνου.
Τα κύτταρα του βλεννογόνου του στόματος έχουν φυσιολογικό κύκλο πέντε έως δεκάξι ημερών, γεεγονός που σημαίνει ότι είναι εκτεθειμένα στην επίδραση και τους κινδύνους των κυτταροστατικών. Πρόσθετοι κίνδυνοι δημιουργούνται από την καταστολή της ανοσίας και την κοκκιοκυτταροπενία, που μπορεί να ευνοήσει την ανάπτυξη λοιμώξεων, ακόμα και από μικροργανισμούς που φυσιολογικά μετέχουν στη στοματική χλωρίδα.
Οι λοιμώξεις του βλεννογόνου του στόματος οφείλονται σε επιμόλυνση βλεννογονίτιδας αν και λοίμωξη μπορεί να επισυμβούν και χωρίς προηγηθείσα βλεννογονίτιδα. Τα συχνότερα παθογόνα είναι η η , στελέχη του χρυσίζοντα σταφυλόκκου και το κολοβακτηρίδιο, ενώ από τους μύκητες συχνότερα είναι τα είδη της Candida.
Η προφύλαξη με αντισηπτικά διαλύματα ασκεί προστατευτικό ρόλο, όπως και η χορήγηση αντιμυκητιασικών διαλυμάτων και αλοιφών.
Οι περιοδοντικές λοιμώξεις προκαλούνται από την χλωρίδα ή από επιμολύνσεις, λόγω εξασθένισης της ανοσίας.
Οι ουλίτιδες και οι ουλορραγίες, η ξηροστομία, η οδονταλγία από νευροτοξική επίδραση, η γωνιακή χειλίτιδα, η οξεία ελκώδης νεκρωτική ουλίτιδα και ο επιχείλιος έρπητας είναι άλλες στοματικές επιπτώσεις.
Άρα η βλεννογονίτιδα είναι μια κατάσταση που χαρακτηρίζεται από πόνο τη φλεγμονή στην επιφάνειας του βλεννογόνου υμένα.
Η βλεννογονίτιδα συχνά χωρίζεται σε δύο κύριες κατηγορίες:
• στοματική μυκητίαση, η οποία εμφανίζεται στο εσωτερικό του στόματος και μπορεί να προκαλέσει επώδυνα έλκη στο στόμα (πληγές)
• γαστρεντερική βλεννογονίτιδα, η οποία λαμβάνει χώρα στο εσωτερικό του πεπτικού συστήματος και συχνά προκαλεί διάρροια. Είναι επίσης δυνατό η βλεννογονίτιδα να επηρεάσει την επένδυση του πρωκτού και να προκαλέσει μια κατάσταση γνωστή ως πρωκτίτιδα.
Η βλεννογονίτιδα του στόματος και του γαστρεντερικού επηρεάζει σχεδόν όλους τους ασθενείς που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία υψηλής δόσης και μεταμόσχευση αρχέγονων αιμοποιητικών κυττάρων (HSCT), 80% των ασθενών με κακοήθειες της κεφαλής και του τραχήλου που λαμβάνουν ακτινοθεραπεία, και ένα ευρύ φάσμα των ασθενών που λαμβάνουν χημειοθεραπεία. Η βλεννογονίτιδα αυξάνει τη θνησιμότητα και τη νοσηρότητα και συμβάλλει στην αύξηση του κόστους της υγειονομικής περίθαλψης.
Για τις περισσότερες θεραπείες του καρκίνου, περίπου 5-15% των ασθενών παθαίνει βλεννογονίτιδα. Ωστόσο, η 5-φθοριοουρακίλη (5-FU) προκαλεί βλεννογονίτιδα σε ποσοστό μέχρι και 40% και το 10-15% είναι βαθμού 3-4. Η Irinotecan συνδέεται με σοβαρή βλεννογονίτιδα γαστρεντερικού σε πάνω από 20% των ασθενών. 75-85% λήπτες μεταμόσχευσης μυελού των οστών βιώνουν βλεννογονίτιδα, εκ των οποίων στοματική βλεννογονίτιδα είναι η πιο συχνή και πιο εξουθενωτική, ειδικά όταν χρησιμοποιείται μελφαλάνη. Στο βαθμό 3 στοματικής μυκητίασης, ο ασθενής δεν μπορεί να φάει στερεά τροφή, και στο βαθμό 4, ο ασθενής δεν είναι σε θέση να καταναλώνει ούτε υγρά.
Η ακτινοθεραπεία στο κεφάλι και το λαιμό ή στην πύελο ή στην κοιλιά συνδέεται με Βαθμού 3 και 4 στοματική ή γαστρεντερική βλεννογονίτιδα σε ποσοστό πάνω από 50% των ασθενών. Μεταξύ των ασθενών που υποβάλλονται σε ακτινοθεραπεία κεφαλής-τραχήλου, ο πόνος και η μειωμένη λειτουργία του στόματος μπορεί να διαρκέσει μεγάλο χρονικό διάστημα μετά την ολοκλήρωση της θεραπείας. Η κλασματοποιημένη δοσολογία ακτινοβολίας αυξάνει τον κίνδυνο βλεννογονίτιδας σε> 70% των ασθενών στις περισσότερες περιπτώσεις. Η στοματική βλεννογονίτιδα είναι ιδιαίτερα βαθιά και παρατεταμένη μεταξύ των παραληπτών των σε μεταμοσχεύσεις αιμοποιητικών βλαστικών κυττάρων που λαμβάνουν ολοσωματική ακτινοβολία.
Σημεία και συμπτώματα βλεννογονίτιδας
Οι ασθενείς με καρκίνο που υποβάλλονται σε χημειοθεραπεία συνήθως γίνονται συμπτωματικοί τέσσερις έως πέντε ημέρες μετά την έναρξη της θεραπείας, με αποκορύφωμα σε περίπου 10 ημέρες, και στη συνέχεια σιγά-σιγά υπάρχει βελτίωση κατά τη διάρκεια λίγων εβδομάδων. Η βλεννογονίτιδα που συνδέεται με την ακτινοθεραπεία εμφανίζεται, συνήθως, κατά το τέλος της δεύτερης εβδομάδας της θεραπείας και μπορεί να διαρκέσει για έξι έως οκτώ εβδομάδες.
Το αποτέλεσμα του θανάτου των κυττάρων ως αντίδραση στη χημειοθεραπεία ή την ακτινοθεραπεία, έχει ως αποτέλεσμα ο βλεννογόνος του στόματος να γίνεται λεπτός, και στη συνέχεια γίνεται κόκκινος, φλεγμαίνει και εξελκώνεται. Τα έλκη μπορεί να καλύπτονται από ένα κιτρινωπό λευκό θρόμβο ινώδους πυ ονομάζεται ψευδομεμβράνη και συνυπάρχει περιφερικό ερύθημα. Τα έλκη μπορεί να κυμαίνονται από 0,5 cm έως και να είναι μεγαλύτερα από 4 cm. Η στοματική μυκητίαση μπορεί να είναι επίπονη. Ο βαθμός του πόνου, συνήθως, σχετίζεται με την έκταση της βλάβης του ιστού. Ο πόνος περιγράφεται, συχνά, ως μια αίσθηση καψίματος που συνοδεύεται από ερυθρότητα. Λόγω του πόνου, ο ασθενής μπορεί να εμφανίσει προβλήματα ομιλίας, δυσκολία στο φαγητό, ή ακόμη και στο άνοιγμα του στόματος.
Η δυσγευσία, ή μια αλλαγή στην αντίληψη της γεύσης, είναι συχνή, ειδικά για εκείνους που λαμβάνουν θεραπεία με ταυτόχρονη ακτινοβολία στην περιοχή του λαιμού και του στόματος. Η ”τύφλωση της γεύσης” ή μια αλλοιωμένη αίσθηση της γεύσης, είναι μια προσωρινή κατάσταση που προκύπτει εξαιτίας των επιπτώσεων της γεύσης στη γλώσσα. Μερικές φορές, μόνο μερική ανάκτηση της γεύσης συμβαίνει. Συχνά είναι τα παράπονα για ενόχληση με τις πολύ γλυκές ή πολύ πικρές τροφές ή τη συνεχή μεταλλική γεύση.
Παθοφυσιολογία βλεννογονίτιδας
Η παθοφυσιολογία της βλεννογονίτιδας μπορεί να διαιρεθεί σε 5 στάδια: φάση έναρξης, φάση σηματοδότησης και ενίσχυσης, φάση εξέλκωσης, και φάση επούλωσης. Διαφορετικές κυτοκίνες είναι υπεύθυνες για τα διάφορα στάδια. Η φάση έναρξης προκαλείται από την παραγωγή ελεύθερων ριζών που προκαλούνται από τη χημειοθεραπεία ή την ακτινοθεραπεία, το οποίο προκαλεί βλάβες του DNA. Αυτό προκαλεί την παραγωγή των παραγόντων μεταγραφής κυττάρων όπως τη ΝΡ-κΒ, η οποία ρυθμίζει προς τα επάνω τις φλεγμονώδες κυτοκίνες, που σηματοδοτεί την έναρξη της φάσης εξέλκωσης. Οι κύριες φλεγμονώδεις κυτοκίνες που εμπλέκονται είναι η IL-1 και ο ΤΝF-a. Κατά τη φάση της επούλωσης, τα επιθηλιακά κύτταρα προσελκύονται στη θέση του έλκους και να ξεκινήσουν την επαναεπιθηλιοποίηση των ελκών.
Διάγνωση βλεννογονίτιδας
Η διάγνωση βασίζεται στα συμπτώματα που ο ασθενής βιώνει μετά από χημειοθεραπεία, στις μεταμοσχεύσεις μυελού των οστών ή στην ακτινοθεραπεία. Πληγές ή έλκη σε όλη τη στοματική κοιλότητα είναι αρκετά για τη διάγνωση βλεννογονίτιδας.
Η σοβαρότητα της στοματικής βλεννογονίτιδας μπορεί να αξιολογηθεί χρησιμοποιώντας διάφορα εργαλεία αξιολόγησης.
Δύο από τα πιο συχνά χρησιμοποιούμενα σημεία είναι το ερύθημα και η εξέλκωση και η λειτουργικότητα (πόνος και ικανότητα ένας ασθενής να φάει στερεά, υγρά, ή τίποτα από το στόμα). Οι βαθμοί της σοβαρότητας της κατάστασης κυμαίνονται από 0 (καμία στοματική βλεννογονίτιδα) έως 4 (η κατάποση δεν είναι δυνατή, όπως ότι ο ασθενής χρειάζεται συμπληρωματική διατροφή).
Θεραπεία της βλεννογονίτιδας
Η θεραπεία της μυκητίασης είναι κυρίως υποστηρικτική.
- Η στοματική υγιεινή είναι ο στυλοβάτης της θεραπείας. Οι ασθενείς ενθαρρύνονται να καθαρίζουν το στόμα τους κάθε τέσσερις ώρες και την ώρα του ύπνου, τις περισσότερες φορές, αν η βλεννογονίτιδα είναι σοβαρή.
- Υδατοδιαλυτά ζελέ μπορεί να χρησιμοποιηθούν για να λιπαίνουν το στόμα.
- Το στοματικό διάλυμα με αλατόνερο μπορεί να απαλύνει τον πόνο και να καθαρίσει τα σωματίδια των τροφίμων, έτσι ώστε να αποφευχθεί η μόλυνση.
- Οι ασθενείς ενθαρρύνονται, επίσης, να πίνουν πολλά υγρά, τουλάχιστον τρία λίτρα την ημέρα, και να αποφεύγουν το αλκοόλ.
- Τα εσπεριδοειδή, το αλκοόλ, και τα τρόφιμα που είναι ζεστά επιδεινώνουν τις βλάβες από βλεννογονίτιδα.
- Φαρμακευτικά στοματικά διαλύματα μπορούν να χρησιμοποιηθούν, όπως η γλυκονική χλωρεξιδίνη και η παχύρρευστη λιδοκαΐνη για την ανακούφιση του πόνου.
- Ένας ανθρώπινος KGF (keratinocyte growth factor-αυξητικός παράγοντας των κερατινοκυττάρων), έχει αποδειχθεί ότι ενισχύει τον επιθηλιακό κυτταρικό πολλαπλασιασμό, τη διαφοροποίηση και τη μετανάστευση. Η χρήση κυτοκινών και άλλων τροποποιητών της φλεγμονής (π.χ., IL-1, IL-11, TGF-beta3), συμπληρωμάτων αμινοξέων (π.χ., γλουταμίνη), βιταμίνες, παράγοντες διέγερσης αποικιών, κρυοθεραπεία, και θεραπεία με λέιζερ.
- Συμπτωματική ανακούφιση του πόνου της στοματικής μυκητίασης μπορεί να παρέχεται από τους φορείς προστασίας του φράγματος, όπως συμπυκνωμένα προϊόντα στοματικής γέλης. Υπάρχουν πολλά βλεννοπροστατευτικά που έχουν σχεδιαστεί για να σχηματίζουν ένα προστατευτικό επίχρισμα υδρογέλης επί του βλεννογόνου του στόματος, ενώ ένας ασθενής υποβάλλεται σε χημειοθεραπεία και / ή ακτινοθεραπεία της κεφαλής και τραχήλου.
- Το φωσφορικό ασβέστιο αποτρέπει και μειώνει τη σοβαρότητα της στοματικής μυκητίασης που προκαλείται από την ακτινοβολία και τη χημειοθεραπεία υψηλών δόσεων.
- Υπάρχουν και συμπληρώματα που δημιουργούν μια μεμβράνη λιπιδίων που μηχανικά προστατεύουν το βλεννογόνο του στόματος και απαλύνουν τη φλεγμονή και τα έλκη.
- Το μέλι, επίσης, μειώνει την πιθανότητα στοματικής βλεννογονίτιδας από τη χημειοθεραπεία. Το ελαιόλαδο και η πρόπολη βοηθούν, επίσης.
-
Η benzydamine η σουλφασαλαζίνη και η αμιφωστίνη θεωρούνται, επίσης, αποτελεσματικές.
- Πολύ αποτελεσματικό είναι το μείγμα διαλύματος ξυλοκαϊνης και μελιού.
Επιπλοκές βλεννογονίτιδας
Πληγές ή έλκη μπορεί να μολυνθούν από ιoύς, βακτήρια ή μύκητες. Ο πόνος και η απώλεια της αντίληψης της γεύσης καθιστά πιο δύσκολο στον ασθενεί να φάει, που οδηγεί σε απώλεια βάρους. Τα έλκη είναι επικίνδυνα για τοπική μόλυνση κα είναι μια πύλη εισόδου για τα μικρόβια της στοματικής χλωρίδας που, σε ορισμένες περιπτώσεις, μπορεί να προκαλέσουν σηψαιμία (ειδικά σε ανοσοκατεσταλμένους ασθενείς). Περίπου οι μισοί από όλους τους ασθενείς που λαμβάνουν χημειοθεραπεία αναπτύσσουν τέτοια σοβαρή βλεννογονίτιδα του στόματος που απαιτεί διακοπή της χημειοθεραπείας.
Να προτιμάτε τις φυσικές θεραπείες για τον καρκίνο, σύμφωνα με το Μοριακό Προφίλ του Όγκου
Η ζωή είναι πολύτιμη.
Η ζωή είναι δική σας. Πάρτε την στα χέρια σας!
Το μοριακό προφίλ του όγκου είναι απαραίτητο και χρήσιμο εργαλείο για τη θεραπευτική σας απόφαση.
Ζητείστε την εξέταση πριν κάνετε οποιαδήποτε θεραπεία. Η ζωή σας είναι πολύτιμη.
Ζητήστε από την EMEDI πληροφορίες για το μοριακό προφίλ του όγκου.
Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό
Διαβάστε, επίσης,
Αναστολείς της τοποϊσομεράσης Ι
Υπάρχουν κίνδυνοι από την Ακτινοθεραπεία;
Οι βιταμίνες για την απώλεια γεύσης
Η διατροφή κατά την ακτινοθεραπεία
Οι αντικαρκινικές ιδιότητες της πρόπολης
Προβιοτικά για καλή στοματική υγιεινή
Στοματικό διάλυμα για την στοματίτιδα
Τα πιο συχνά βότανα και οι θεραπευτικές τους ιδιότητες
