Λέμφωμα Burkitt

Ένα έντονα αδιαφαροποίητο Β λέμφωμα

Γράφει η

Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά

Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD

Το λέμφωμα Burkitt, ICD-10 C83.7 ή μονόμορφο αδιαφοροποίητο λέμφωμα ή λεμφοσάρκωμα της γνάθου. είναι ένα έντονο αδιαφοροποίητο Β λέμφωμα. Προσβάλλει και άλλα όργανα εκτός από τους λεμφαδένες και το δικτυοενδοθηλιακό σύστημα, κυρίως τον μυελό των οστών και το κεντρικό νευρικό σύστημα. Το λέμφωμα Burkitt είναι ενδημικό στην Κεντρική Αφρική και στη Νέα Γουινέα.

Προσβάλλει, κυρίως παιδιά 3 μηνών με 16 ετών και τους άνδρες περισσότερο από τις γυναίκες.

2,3% των λεμφωμάτων είναι  Burkitt.

Ταξινόμηση του λεμφώματος Burkitt

Το λέμφωμα Burkitt εμφανίζεται σε τρεις κύριες κλινικές παραλλαγές: Την ενδημική, η σποραδική και το Burkitt που σχετίζεται με την  ανοσοανεπάρκεια.

Η ενδημική παραλλαγή (που ονομάζεται επίσης “αφρικανικό Burkitt“) εμφανίζεται πιο συχνά σε παιδιά που ενδημεί η ελονοσία (π.χ., ισημερινή Αφρική, Βραζιλία, και Νέα Γουινέα). Ο ιός Epstein-Barr (EBV) βρίσκεται σε όλους σχεδόν τους ασθενείς. Πιστεύεται ότι η χρόνια ελονοσία μειώνει την αντίσταση στoν EBV. Η ασθένεια προσβάλλει χαρακτηριστικά το σαγόνι ή το άλλο οστό του προσώπου, προκαλεί ειλεό, και επίσης, προσβάλλει το τυφλό έντερο, τις ωοθήκες, τους νεφρούς ή το θώρακα.

Ο σποραδικός τύπος του λεμφώματος Burkitt (επίσης γνωστή ως “μη αφρικανικό”) είναι η πιο συχνή παραλλαγή που παρατηρείται σε χώρους όπου η ελονοσία δεν είναι ενδημική. Τα καρκινικά κύτταρα έχουν παρόμοια εμφάνιση με τα καρκινικά κύτταρα του κλασικού ενδημικού λεμφώματος Burkitt. Τα σποραδικά λεμφώματα σπανίως σχετίζονται με τον ιό Epstein-Barr. Το μη-Hodgkin λέμφωμα, το οποίο περιλαμβάνει το Burkitt, αντιπροσωπεύει το 30-50% των παιδικών λεμφωμάτων. Το σαγόνι συχνά δεν προσβάλλεται, σε σύγκριση με την ενδημική παραλλαγή.

Το λέμφωμα που σχετίζεται με την ανοσοανεπάρκεια συνδέεται συνήθως με λοίμωξη HIV και σε μεταμοσχευμένους ασθενείς οι οποίοι λαμβάνουν ανοσοκατασταλτικά φάρμακα.

Με την μορφολογία (δηλαδή τη μικροσκοπική εμφάνιση) ή τον ανοσοφαινότυπο, είναι σχεδόν αδύνατο να διακριθούν αυτές οι τρεις κλινικές παραλλαγές. Σε ανοσοανεπάρκεια που σχετίζεται με λέμφωμα Burkitt υπάρχει μεγαλύτερη πλασματοκυτταροειδής εμφάνιση ή μεγαλύτερη πλειομορφία.

Τα κακοήθη χαρακτηριστικά των κυττάρων Β

Φυσιολογικά τα Β κύτταρα έχουν γονίδια ανοσοσφαιρίνης βαριάς και ελαφριάς αλυσίδας, και κάθε απομονωμένο κύτταρο Β κατέχει μια μοναδική IgH γονιδιακή αναδιάταξη. Αφού το λέμφωμα Burkitt και άλλα λεμφώματα Β-κυττάρων είναι μία κλωνική πολλαπλασιαστική διαδικασία, όλα τα καρκινικά κύτταρα από έναν ασθενή διαθέτουν ταυτόσημα IgH γονίδια. Όταν το DNA των κυττάρων του όγκου αναλυθεί χρησιμοποιώντας ηλεκτροφόρηση, μία κλωνική ζώνη μπορεί να αποδειχθεί, αφού ταυτόσημα γονίδια IgH θα κινηθούν στην ίδια θέση. Αντιθέτως, όταν ένα φυσιολογικά κύτταρα ή αντιδραστικός λεμφαδένας αναλύεται χρησιμοποιώντας την ίδια τεχνική, δεν θα φανεί μια χωριστή ζώνη. Αυτή η τεχνική είναι χρήσιμη για τη διαφοροδιάγνωση της  λοιμώδης μονοπυρήνωσης από το κακοήθες λέμφωμα.

Ο όγκος αποτελείται από μεσαίου μεγέθους λεμφοειδή κύτταρα με υψηλή πολλαπλασιαστική δραστικότητα και αποπτωτική δραστικότητα. Η εμφάνιση έναστρου ουρανού οφείλεται σε διάσπαρτα μακροφάγα που περιέχουν αποπτωτικά κύτταρ του όγκου. Τα καρκινικά κύτταρα είναι ως επί το πλείστον  μεσαίου μεγέθους, δηλαδή, μέγεθος παρόμοιο με τα ιστιοκύτταρα ή τα ενδοθηλιακά κύτταρα). Τα καρκινικά κύτταρα  έχουν ελαφρώς βασεόφιλο κυτόπλασμα με τρεις έως τέσσερις μικρές πυρηνίσκους.

Ανοσοϊστοχημεία λεμφώματος Burkitt

Τα καρκινικά κύτταρα σε λέμφωμα Burkitt γενικά εκφράζουν  δείκτες διαφοροποίησης των κυττάρων Β (CD20, CD22, CD19), καθώς και CD10, και BCL6. Τα καρκινικά κύτταρα είναι γενικά αρνητικά για BCL2 και TdT. Η υψηλή μιτωτική δραστικότητα του λεμφώματος Burkitt επιβεβαιώνεται από σχεδόν 100% των κυττάρων που χρωματίζονται θετικά για το Κί67.

Γενετική λεμφώματος Burkitt

Όλοι οι τύποι λεμφωμάτων Burkitt έχουν  κακή ρύθμιση του γονιδίου c-myc με μία από τα τρεις χρωμοσωμικές μετατοπίσεις (γονίδιο 8q24).

Η πιο συχνή παραλλαγή είναι η t(8;14)(q24;q32) που αντιπροσωπεύει περίπου το 85% των περιπτώσεων. Αυτό συνεπάγεται c-myc και IGH. Μια παραλλαγή αυτού, είναι η μετατόπιση t(8;14;18).

Μια σπάνια παραλλαγή είναι  η t(2;8)(p12;q24) με IGK και c-myc.

Μια άλλη σπάνια παραλλαγή είναι η t(8;22)(q24;q11) με IGL και c-myc.

Συνδυασμένες, οι δύο λιγότερο συχνές μεταθέσεις,  t(2;8)(p12;q24) and t(8;22)(q24;q11), αντιπροσωπεύουν το υπόλοιπο 15% των περιπτώσεων που δεν οφείλεται στην  t(8;14)(q24;q32) μετατόπιση.

ΟΙ γενετικές αλλοιώσεις προάγουν την επιβίωση των κυττάρων σε λέμφωμα Burkitt.

Οι TCF3 και ID3 μεταλλάξεις γονιδίων απαντούν στην στοχευμένη θεραπεία.

Αίτια λεμφώματος Burkitt

Πολύ υψηλή συσχέτιση με τον ιό Epstein Barr

Παράγοντες κινδύνου

Διαβίωση σε ενδημικές περιοχές

Συμπτώματα λεμφώματος Burkitt

Αφρικανικό

• Πόνος στη στοματική κοιλότητα
  
• Χαλαρά δόντια
  
• Χαλαροί, μη μόνιμοι γομφίοι
  
• Μάζα στη γνάθο
  
• Αναιμία
  

Μη Αφρικανικό

• Κοιλιακή μάζα
  

Διάγνωση λεμφώματος Burkitt

Εργαστηριακά ευρήματα

• Αναιμία
  
• Αυξημένο ουρικό οξύ
  

Παθολογοανατομικά ευρήματα

Στάδιο AR (resected): Πλήρης αφαίρεση ενδοκοιλιακής μάζας

Στάδια Α και Β: Μονήρης ή πολλαπλές εξωκοιλιακές εντοπίσεις

Στάδιο C: Ενδοκοιλιακή πάθηση που περιλαμβάνει τα νεφρά και τις γονάδες

Στάδιο D: Τα ευρήματα του σταδίου C συν εξωκοιλιακές εντοπίσεις, όπως στον μυελό των οστών, τον υπεζωκότα και το κεντρικό νευρικό σύστημα

Άφθονες μιτώσεις

Πρότυπο έναστρου ουρανού

Άφθονα ομοιόμορφα κύτταρα

Στρογγύλοι ή υποστρόγυλλοι πυρήνες

2-5 εμ εμφανείς πυρηνίσκοι

Πυρηνόφιλο κυτταρόπλασμα

Κυτταρογενετικές μελέτες

Μετατόπιση ανάμεσα στα χρωμοσώματα 8 και 14

Ανοσολογικές μελέτες

Παρουσία δεικτών β κυττάρων (συμήθως IgM) στην επιφάνεια των κυττάρων

Απεικονιστικός έλεγχος με αξονικές και μαγνητικές

Παρακέντηση του μυελού των οστών

Οσφυονωτιαία παρακέντηση

Βιοψία λεμφαδένων

Σταδιοποίηση λεμφώματος Burkitt

Ο γιατρός θα εξετάσει πόσες ομάδες  λεμφαδένων επηρεάζονται, και αν το λέμφωμα έχει προσβάλλει άλλα όργανα. Θα εξετάσει, επίσης, κατά πόσον οι προσβεβλημένοι λεμφαδένες είναι πάνω ή κάτω από το διάφραγμα. Αυτό ονομάζεται σταδιοποίηση. Μια «ομάδα λεμφαδένων» αναφέρεται σε λεμφαδένες σε μια περιοχή του σώματος, όπως στη μασχάλη, στη μία πλευρά του λαιμού ή στη βουβωνική χώρα. Το Burkitt λέμφωμα μπορεί να ξεκινήσει από περιοχές εκτός των λεμφαδένων (εξωλεμφαδενικές περιοχές).

Στάδιο Α

Μία ομάδα των λεμφαδένων επηρεάζεται.

Στάδιο Β

Δύο ή περισσότερες ομάδες των λεμφαδένων που επηρεάζονται από την ίδια πλευρά του διαφράγματος

Στάδιο C

Οι λεμφαδένες πάνω και κάτω από το διάφραγμα επηρεάζονται

Στάδιο D

Το λέμφωμα έχει επεκταθεί έξω από τους λεμφαδένες και σε άλλα όργανα, όπως το ήπαρ ή στους πνεύμονες, ή τον εγκέφαλο ή το νωτιαίο μυελό (το κεντρικό νευρικό σύστημα).

Το λέμφωμα Burkitt είναι ένα επιθετικό λέμφωμα που πρέπει να αντιμετωπιστεί γρήγορα.

Θεραπεία λεμφώματος Burkitt

Συμπτωματική θεραπεία των αναπνευστικών, γαστρεντερικών ή ψυχολογικών προβλημάτων

Χειρουργική εκτομή της κοιλιακής μάζας αν υπάρχει

Προσοχή για νεφρική ανεπάρκεια λόγω λύσης του όγκου

Δίαιτα καρκινοπαθούς κι επιπρόσθετα ελαφρά και μικρά γεύματα με πρωτεϊνες και γαλακτοκομικά για πρόληψη υποσιτισμού και επαρκής πρόσληψη υγρών

Φάρμακα

Δυστυχώς εφαρμόζονται χημειοθεραπευτικά πρωτόκολλα, (κυκλοφωσφαμίδη μόνη της ή σε συνδυασμό με μεθοτρεξάτη, βινκριστίνη και ARA-C και υπάρχει κίνδυνος καταστολή μυελού, αλωπεκίας, βλεννογονίτιδας και νευροτοξικότητας

Καλύτερα να γίνεται μοριακή ανάλυση του όγκου για εξατομικευμένη στοχευμένη θεραπεία.

• κυκλοφωσφαμίδη
• δοξορουβικίνη
• βινκριστίνη
• μεθοτρεξάτη
• κυταραβίνη
• ifosfamide
• ετοποσίδη
• rituximab
  

Άλλες θεραπείες είναι η ανοσοθεραπεία, η μεταμόσχευση του μυελού των οστών, η μεταμόσχευση βλαστικών κυττάρων, η χειρουργική επέμβαση για την αφαίρεση του όγκου, και η ακτινοθεραπεία.

Πρόληψη λεμφώματος Burkitt

Αποφυγή ενδημικών περιοχών

Πρόγνωση λεμφώματος Burkitt

70-80% των ασθενών σε στάδιο A, B, C εμφανίζουν μακροχρόνια ύφεση

8 χρόνια επιβίωσης 91% για χαμηλού κινδύνου, 90% για χαμηλού ενδιάμεσου κινδύνου, 67% για την υψηλού ενδιάμεσου κινδύνου, και 31% για την υψηλού κινδύνου

Επιπλοκές λεμφώματος Burkitt

Σύνδρομο λύσεως του όγκου (απαιτείται καλή ενυδάτωση)

• Υπερκαλιαιμία
  
• Υπερφωσφαταιμία
  
• Υπασβεστιαιμία
  
• Τετανία
  

Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για το λέμφωμα Burkitt

Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για το λέμφωμα Burkitt

Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με τον θεράποντα ιατρό.

Διαβάστε, επίσης,

Οι παράγοντες κινδύνου για το Μη-Hodgkin λέμφωμα

Οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία

Οι λευχαιμίες

Γνωστοί παράγοντες που προκαλούν καρκίνο

Σύνδρομο λύσης του όγκου

Κατάταξη μη-Hodgkin λεμφωμάτων

Λεµφοεπιθηλιακό καρκίνωμα φάρυγγα

Λοιμώδης μονοπυρήνωση

www.emedi.gr