Μήπως έχετε κατακράτηση υγρών;

6 Φεβρουαρίου 2015

Χρήσιμες πληροφορίες για τα άλατα

Ένα άλας είναι ο συνδυασμός ενός μεταλλικού στοιχείου ή αμμωνίου με κάποια οξυ-ομάδα. Παραδείγματα είναι το θειϊκό νάτριο, το χλωριούχο κάλιο, το οξεικό μαγνήσιο, το φωσφορικό ασβέστιο, το χλωριούχο αμμώνιο, το ιωδιούχο κάλιο, ο διττανθρακικός ψευδάργυρος, το διττανθρακικό νάτριο, το κιτρικό νάτριο και το ταρταρικό κάλιο. Σε αυτές τις περιπτώσεις το μέρος του άλατος που ενδιαφέρει το σώμα μας είναι το μεταλλικό ή το αμμωνιακό, αλλά και το χλωριούχο, ιωδιούχο και φωσφορικό μέρος, μπορεί να χρησιμοποιηθούν επειδή περιέχουν χλώριο, ιώδιο και φώσφορο, αντίστοιχα.

Το άλας συνδέεται στενά με το χλωριούχο νάτριο, δηλαδή το κοινό αλάτι. Όταν διαλύεται στο νερό, το χλωριούχο νάτριο διασπάται σε θετικά φορτισμένα ιόντα νατρίου που εξουδετερώνονται ηλεκτρικά από αρνητικά φορτισμένα ιόντα χλωρίου. Άρα αυτό το άλας είναι ουδέτερο επειδή υπάρχουν ίσοι αριθμοί ιόντων νατρίου και χλωρίου. Όλα τα άλλα υδατοδιαλυτά άλατα διασπώνται, όταν διαλύονται, σε θετικά φορτισμένα ιόντα μετάλλων ή αμμωνίου και αρνητικά φορτισμένα ιόντα οξυομάδας.

Κάθε 100 γραμμάρια χλωριούχου νατρίου περιέχουν 39,3 χλγρ νατρίου και 60,7 χλγρ χλωρίου. Το αλάτι είναι η κύρια πηγή τόσο του νατρίου όσο και του χλωρίου στη διατροφή. Άλλα άλατα νατρίου στην διατροφή μας είναι το διττανθρακικό νάτριο, το νιτρώδες νάτριο, το γλουταμινικό μονονάτριο, το βενζοϊκό νάτριο, το αλγινικό νάτριο και το θειώδες νάτριο που είναι πρόσθετα τροφίμων.

Οι απαιτήσεις του οργανισμού για άλατα είναι σχετικά χαμηλές.

Η κατανάλωση αλατιού έχει, κυρίως, την ιδιότητα επαύξησης της γεύσης.

Ένας άνθρωπος καταναλώνει περίπου 8-14 γραμμάρια αλάτι. Η υψηλή κατανάλωση αλατιού οδηγεί σε υψηλά επίπεδά του στο αίμα που μπορεί να είναι βλαβερά σε ορισμένες παθήσεις, αλλά πιο σημαντικές είναι οι επιπτώσεις του στην πίεση του αίματος και προκαλεί παράγοντα για την ανάπτυξη καρδιακών προσβολών, εγκεφαλικών επεισοδίων και νεφρικής ανεπάρκειας.

Επίδραση του αλατιού στην αύξηση της πίεσης του αίματος

Είναι βέβαιο ότι η αυξημένη πρόσληψη αλατιού προκαλεί αύξηση της πίεσης του αίματος.

Η αύξηση αυτή μπορεί να αντισταθμιστεί με αυξημένη λήψη καλίου. Όσο υψηλότερο είναι το κάλιο στο αίμα τόσο χαμηλότερη είναι η πίεση του αίματος.

Ένας άλλος λόγος για την επίδραση του αλατιού στην αύξηση της πίεσης είναι ότι ορισμένα άτομα έχουν μια εγγενή ανωμαλία στα νεφρά τους και δεν μπορούν να αποβάλλουν το πλεονάζον νάτριο.

Η θεραπεία της υψηλής πίεσης του αίματος με περιορισμό της πρόσληψης αλατιού είναι αποτελεσματική σε μερικά άτομα. Οι δίαιτες με πολύ χαμηλό περιεχόμενο σε αλάτι ελαττώνουν μια υψηλή πίεση του αίματος πριν από τη χορήγηση διουρητικών και την εφαρμογή άλλων φαρμακευτικών αγωγών. Απλά και μόνο περιορίζοντας στο μισό την πρόσληψη αλατιού, δηλαδή στα 3,5 γραμμάρια που είναι ίσο με ένα κοφτό κουταλάκι του γλυκού, τη μέρα, μπορούμε να ελαττώσουμε την πίεση του αίματος κατά το ίδιο ποσοστό με αυτό που επιτυγχάνεται με ένα δισκίο αντιυπερτασικού φαρμάκου. Αλλά και τα αντιυπερτασικά φάρμακα είναι πιο αποτελεσματικά αν περιορισθεί ταυτόχρονα η πρόσληψη αλατιού. Όσο πιο ψηλή είναι η πίεση του αίματος τόσο πιο αποτελεσματικά είναι τα αντίστοιχα φάρμακα όταν συνοδεύονται από μια δίαιτα περιορισμένου αλατιού. Τα άτομα, όμως, που έχουν ήπια αύξηση της πίεσης μπορούν να την μειώσουν στις φυσιολογικές τιμές, απλώς και μόνο με περιορισμό του αλατιού.

Η θετική επίδραση του περιορισμού του αλατιού και του νατρίου από άλλες πηγές μπορεί να ενισχυθεί αν αυξηθεί ταυτόχρονα και πρόσληψη καλίου. Επιπλέον οι σωστές προσλήψεις ασβεστίου και μαγνησίου είναι σημαντικές για τον περιορισμό της υψηλής πίεσης του αίματος.

Άλλες καταστάσεις που σχετίζονται με την κατακράτηση αλατιού:

Προέμμηνα οιδήματα

Πολλές γυναίκες κερδίζουν βάρος και αισθάνονται ένα αίσθημα πρηξίματος λίγες ημέρες πριν από την έμμηνο περίοδό τους. Τα σχετικά συμπτώματα συμπεριλαμβάνουν οιδήματα στην κοιλιά, στους αστραγάλους και στα δάχτυλα των χεριών και οφείλονται σε κατακράτηση νερού. Αυτά τα οιδήματα μπορούν να προληφθούν ή να περιορισθούν περικόπτοντας την πρόσληψη αλατιού και ταυτόχρονα αυξάνοντας την πρόσληψη καλίου, τρώγοντας περισσότερα φρούτα και λαχανικά και πίνοντας χυμούς φρέσκων φρούτων και λαχανικών.

Γρήγορες δίαιτες

Η νηστεία και οι αυστηρές ή γρήγορες δίαιτες με μεγάλο περιορισμό θερμίδων για μια γρήγορη απώλεια βάρους είναι αποτελεσματικές, αλλά όταν θα αρχίσουν τα κανονικά γεύματα προκαλείται κατακράτηση νατρίου και οιδήματα.

Καρδιακή ανεπάρκεια

Όταν οι αρτηρίες του σώματος και της καρδιάς συσπώνται ή στενώνονται η καρδιά εργάζεται σκληρότερα για να αντλήσει ή να ωθήσει το αίμα και οι μύες της καρδιάς μπορεί να υποστούν βλάβη. Τα νεφρά αντιδρούν τότε με κατακράτηση νατρίου για να βοηθήσουν την καρδιά, αλλά αυτό έχει σαν αποτέλεσμα κατακράτηση νερού σε όλο το σώμα, αλλά και γύρω από την καρδιά. Έτσι δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, επειδή η καρδιά εργάζεται σκληρότερα όταν υπάρχουν οιδήματα με αποτέλεσμα καρδιακή ανεπάρκεια. Τα διουρητικά φάρμακα βοηθούν στο να αποβληθεί αυτή η περίσσεια νερού, αλλά η δράση της βελτιώνεται αν περιορισθεί ταυτόχρονα η λήψη αλάτων, όπως το νάτριο.

Ηπατικές παθήσεις

Τα νεφρά αντιδρούν στις βλάβες του ήπατος, όπως σε βλάβη των μυών της καρδιάς, με κατακράτηση νατρίου και νερού. Ο περιορισμός του αλατιού και του νατρίου στη διατροφή βοηθάει στη θεραπεία αν και πρέπει να γίνει έλεγχος γιατί μπορεί να υπάρχουν πολύ χαμηλά επίπεδα νατρίου στο σώμα.

Νεφροπάθειες

Σε κάποιες παθήσεις νεφρών, τα όργανα χάνουν την ικανότητα να απαλλάσσουν το σώμα από τα πλεονάζοντα άλατα, οπότε αυξάνεται η πίεση του αίματος. Έτσι ο περιορισμός του αλατιού και του νατρίου είναι αναγκαίος, αν και σε κάποιες περιπτώσεις ο περιορισμός του νατρίου μπορεί να είναι επιζήμιος. Στο νεφρωσικό σύνδρομο, όπου μεγάλα ποσά πρωτεϊνης χάνονται στα ούρα υπάρχει κατακράτηση νερού και νατρίου. Εδώ ο περιορισμός των αλάτων από τη διατροφή εφαρμόζεται σε συνδυασμό με διουρητικά φάρμακα. Σε κάποιες περιπτώσεις τα νεφρά δεν μπορούν να συγκρατήσουν το νάτριο και αυτό χάνεται στα ούρα. Τότε πρέπει να καταναλώνεται περισσότερο αλάτι.

Η δίαιτα περιορισμένου αλατιού

Είναι η δίαιτα που το αλάτι περιορίζεται στο ένα τρίτο του κανονικού και τότε καταργείται το επιτραπέζιο αλάτι, περιορίζεται το αλάτι που χρησιμοποιείται στο μαγείρεμα και επιλέγονται τροφές με χαμηλό νάτριο. Σε αυτή τη δίαιτα η πρόσληψη νατρίου είναι 2,3 γραμμάρια δηλαδή 5,9 γραμμάρια αλατιού.

Χρήσιμες συμβουλές για τη δίαιτα περιορισμένου αλατιού

Δεν επιτρέπεται το επιτραπέζιο αλάτι
Το αλάτι που προστίθεται στο μαγείρεμα και το μπέικιν πάουντερ θα πρέπει να περιορίζονται στο ελάχιστο δυνατό
Το ζαμπόν, το μπέικον, τα αλλαντικά τα κονσερβαρισμένα τρόφιμα, τα όστρακα, τα τυριά, οι σάλτσες, τα μπισκότα, τα έτοιμα γλυκά πρέπει να αποφεύγονται
Το ψωμί πρέπει να περιορίζεται σε 5 λεπτές φέτες την ημέρα και το βούτυρο στα 30 γραμμάρια. Το ψωμί και το βούτυρο πρέπει να τα παρασκευάζετε στο σπίτι μόνοι σας για να είναι χωρίς αλάτι
Το κρέας και το ψάρι επιτρέπεται σε μικρές μερίδες
Επιτρέπονται τα λαχανικά με νάτριο αλλά χωρίς να προστίθεται επιπλέον αλάτι: παντζάρια, σέλινο, καρότα, ραδίκια, γογγύλια, μαϊντανός, βραστές πατάτες με τη φλούδα
Επιτρέπεται 1 αυγό και ένα ποτήρι γάλα την ημέρα
Οι ανάλατοι ξηροί καρπποί και τα φρούτα είναι χωρίς περιορισμό
Το ρύζι, το μέλι και η μαρμελάδα χωρίς περιορισμό
Οι σαλάτες χωρίς πρόσθετο αλάτι επιτρέπονται

Ποιες τροφές δεν επιτρέπονται για τη δίαιτα περιορισμένου αλατιού

Παστά, κονσέρβες, έτοιμες σούπες, τυριά, σάλτσες έτοιμες, τα λαχανικά τουρσί, τα αλλαντικά και όποια τρόφιμα έχουν διττανθρακική σόδα, μπέικιν πάουντερ, βενζοϊκό νάτριο, γλουαμινικό μονονάτριο ή πρόσθετα νατρίου.

Διαιτολόγιο με νάτριο 1,2 γραμμάρια νατρίου ή 3,1 γραμμάρια αλατιού

Πρόγευμα