Οπτική τομογραφία συνοχής

22 Φεβρουαρίου 2015

Τι είναι η Οπτική Τομογραφία Συνοχής (OCT);

Γράφει ο

Δημήτριος Κρητικάκος

Χειρουργός-Οφθαλμίατρος

Η Οπτική Τομογραφία – ΟCT είναι μία νέα μη επεμβατική μέθοδος τομογραφικής απεικόνισης της δομής του αμφιβληστροειδούς δίνοντας τη δυνατότητα in vivo οπτικής βιοψίας του εξεταζόμενου ιστού.

Η οπτική τομογραφία συνοχής (OCT) είναι μια καθιερωμένη τεχνική ιατρικής απεικόνισης που χρησιμοποιεί το φως για ανάλυση και τρισδιάστατες εικόνες μέσα από οπτικά μέσα σκέδασης (π.χ. βιολογικό ιστό). H oπτική τομογραφία συνοχής βασίζεται στη χαμηλή συνοχή της συμβολομετρίας στο εγγύς υπέρυθρο φως. Η χρήση σχετικά μεγάλου μήκους κύματος επιτρέπει να διεισδύσει εντός του μέσου διασκορπισμού. Η συνεστιακή μικροσκοπία, μια άλλη οπτική τεχνική, τυπικά διεισδύει λιγότερο βαθιά εντός του δείγματος, αλλά με υψηλότερη ανάλυση.

Το υπερηχογράφημα, η μαγνητική τομογραφία (MRI), η μικροσκοπία συνεστίασης και η OCT χρησιμοποιούνται για την μορφολογική απεικόνιση των ιστών. Οι δύο πρώτες έχουν ικανότητα απεικόνισης χαμηλής ανάλυσης (τυπικά ένα κλάσμα του χιλιοστού), η τρίτη μπορεί να παρέχει εικόνες με αναλύσεις πολύ κάτω από 1 μικρόμετροy (δηλαδή, είναι υποκυτταρική), μεταξύ 0 και 100 μικρόμετρα σε βάθος, και η τέταρτη μπορεί να ανιχνεύσει τόσο βαθιά όσο 500 μικρόμετρα, αλλά με μικρότερη αρχιτεκτονική ανάλυση (περίπου 10 μικρόμετρα σε πλευρική και μερικά μικρόμετρα σε βάθος και 20 μικρόμετρα σε πλευρική ενδοσκόπηση).

Από μόνη της ή σε συνδυασμό με τη φλουοραγγειογραφία και την αγγειογραφία με ινδοκυανίνη, η Οπτική Τομογραφία ΟCT έχει αναδειχθεί στην κατεξοχήν μέθοδο διάγνωσης και παρακολούθησης των περισσοτέρων παθήσεων του αμφιβληστροειδούς, στη διερεύνηση του παθογενετικού τους μηχανισμού και στον ποσοτικό προσδιορισμό οριμένων παραμέτρων του. Εξίσου σημαντική είναι η συμβολή της οπτικής τομογραφίας στη μελέτη και παρακολούθηση των γλαυκωματικών ασθενών.

Πότε γίνεται η Οπτική Τομογραφία;

Η οπτική τομογραφία συνοχής είναι μια καθιερωμένη ιατρική τεχνική απεικόνισης. Χρησιμοποιείται ευρέως, για παράδειγμα, για να ληφθούν εικόνες υψηλής ανάλυσης του πρόσθιου τμήματος του οφθαλμού και του αμφιβληστροειδή, η οποία μπορεί, για παράδειγμα, παρέχει μια απλή μέθοδο για την αξιολόγηση της αξονικής ακεραιότητας σε σκλήρυνση κατά πλάκας, καθώς και τον εκφυλισμό της ωχράς κηλίδας και είναι και ένα αξιόπιστο εργαλείο για την παρακολούθηση της εξέλιξης του γλαυκώματος. Επίσης, μπορεί να χρησιμοποιηθεί για τις στεφανιαίες αρτηρίες με σκοπό τον εντοπισμό αθηρωματικών πλακών.

Η τομογραφική απεικόνιση του αμφιβληστροειδούς με την οπτική τομογραφία ΟCT στις ακόλουθες περιπτώσεις:

• Διάγνωση και παρακολούθηση της ηλικιακής εκφύλισης της ωχράς κηλίδας

Η ΟCT είναι απολύτως απαραίτητη εξέταση προκειμένου να εκτιμηθεί η ανταπόκριση της θεραπείας με ενδοϋαλοειδικές εγχύσεις αντιαγγειογενετικών παραγόντων- anti-VEGF παραγόντων και να ληφθεί απόφαση για επανάληψη της θεραπευτικής αγωγής σε ασθενείς που πάσχουν από υγρή μορφή Ηλικιακής Εκφύλισης της Ωχράς. Επιπλέον, η εξαιρετική ικανότητα της εξέτασης στην ανίχνευση και της πλέον ελάχιστης ενδοαμφιβληστροειδικής και υπαμφιβληστροειδικής συλλογής υγρού είναι καθοριστικής σημασίας για την εκτίμηση της δραστηριότητας της χοριοειδικής νεοαγγείωσης. Έτσι, και κατά την αρχική διάγνωση, η συμβολή της εξέτασης είναι σημαντική ιδίως σε δύσκολες περιπτώσεις με εκτεταμένες περιοχές ατροφίας, εκφυλιστική μυωπία κ.α.

• Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια

Η ικανότητα εκτίμησης του πάχους του αμφιβληστροειδούς και της αντικειμενικής καταγραφής του ενδοαμφιβληστροειδικού οιδήματος καθιστούν την εξέταση πολύ χρήσιμη στην παρακολούθηση του διαβητικού οιδήματος της ωχράς καθώς, πολύ συχνά, στην εξέταση της φλουοραγγειογραφίας η κατανομή του οιδήματος δεν καθορίζεται από τα σημεία διαρροής. Επιπλέον, στους διαβητικούς ασθενείς με την ΟCT μπορεί να αναδειχθεί η συμμετοχή υαλοειδοαμφιβληστροειδικής έλξης στην παθογένεια του οιδήματος, γεγονός που οδηγεί στην κατάλληλη θεραπευτική αντιμετώπιση.

• Οπή Ωχράς, επαμφιβληστροειδική ίνωση, ααλοειδοαμφιβληστροειδική έλξη

Σε χειρουργικές παθήσεις της ωχράς, όπως οπή ωχράς, επαμφιβληστροειδική ίνωση και υαλοειδοαμφιβληστροειδική έλξη ο κλινικός οφθαλμίατρος έχει τη δυνατότητα να καταγράψει με ακρίβεια τις μεταβολές της αρχιτεκτονικής του αμφιβληστροειδούς, να αναλύσει τη δυναμική της υαλοειδοαμφιβληστροειδικής σχέσης στην περιοχή, να εκτιμήσει τη βαρύτητα της νόσου και να σχεδιάσει τη κατάλληλη θεραπευτική προσέγγιση. Έτσι, μπορεί να γίνει διαφοροδιάγνωση μεταξύ μιας πλήρους πάχους από μιας μερικού πάχους οπής ωχράς, να προσδιορισθεί με ακρίβεια το στάδιο της πάθησης και να εκτιμηθεί ο κίνδυνος για τον άλλο οφθαλμό. Επιπλέον, με την ΟCT είναι δυνατόν να διαπιστωθεί ο τύπος της επαμφιβληστροειδικής ίνωσης, να εκτιμηθεί η επίπτωση στον υποκείμενο αμφιβληστροειδή και να διαπιστωθεί το μέγεθος της μεταβολής στη διάρκεια του χρόνου.

• Κυστοειδές οίδημα της ωχράς

Με την ΟCT είναι δυνατή η διάγνωση του μετεγχειρητικού οιδήματος της ωχράς, όπως μετά από χειρουργική επέμβαση καταρράκτη, άμεσα, ανώδυνα και χωρίς να απαιτείται μυδρίαση του οφθαλμού με αποτέλεσμα τον αποκλεισμό άλλων πιθανών παθολογικών καταστάσεων.

• Κεντρική ορώδης χοριοειδοαμφιβληστροειδοπάθεια

Η διάγνωση και παρακολούθηση της κεντρικής ορώδους αμφιβληστροειδοπάθειας γίνεται εύκολη με τη χρήση της ΟCT. Επιπλέον, η διαχρονική συγκριτική αξιολόγηση του ύψους και της έκτασης της υπαμφιβληστροειδικής συλλογής οδηγεί στη διαπίστωση ύφεσης ή υποτροπής της νόσου ακόμα και όταν αυτή βρίσκεται σε υποκλινική μορφή.

• Γλαύκωμα

Η σπουδαιότητα της ΟCT, εκτός των παθήσεων του αμφιβληστροειδούς, διαπιστώνεται επιπλέον στη μελέτη και παρακολούθηση των γλαυκωματικών ασθενών. Η δυνατότητα που προσφέρεται μέσω της OCT, με την ποσοτική καταγραφή του πάχους της στιβάδας των νευρικών ινών περιθηλαίως, επιτρέπει την αντικειμενική εκτίμηση των μορφολογικών μεταβολών που συμβαίνουν στη γλαυκωματική νευροπάθεια. Επιπλέον, η περιγραφή της ανατομικής βλάβης του οπτικού νεύρου στο γλαύκωμα, όπως αποδίδεται με την OCT, είναι ένα πολύ σπουδαίο εργαλείο για την πρώιμη διάγνωση της νόσου, τη βαθμονόμηση και την εξέλιξή της. Τα ευρήματα της εξέτασης σε συνδυασμό με τα δεδομένα από την Αυτόματη Περιμετρία (Οπτικά Πεδία) αποτελούν το κλειδί για την εκτίμηση των γλαυκωματικών βλαβών.

• Στεφανιαία νόσος

Πρόσφατα έχει επίσης αρχίσει να χρησιμοποιείται στην επεμβατική καρδιολογία για να βοηθήσει στη διάγνωση της στεφανιαίας νόσου.