Κλασική Ιατρική Λοιμωξιολογία Οφθαλμολογία Παθολογία Παιδιατρική

Επιπεφυκίτιδα

18 Σεπτεμβρίου 2020

Επιπεφυκίτιδα είναι η φλεγμονή της μεμβράνης των βλεφάρων

Η επιπεφυκίτιδα, επίσης, γνωστή ως κόκκινο μάτι, είναι φλεγμονή του εξώτατου στρώματος του λευκού μέρους του ματιού και της εσωτερικής επιφάνειας του βλεφάρου. Κάνει το μάτι να φαίνεται ροζ ή κοκκινωπό. Μπορεί να εμφανιστεί πόνος, κάψιμο ή κνησμός.

Το προσβεβλημένο μάτι μπορεί να έχει δακρύρροια ή να έχει τσίμπλες το πρωί. Μπορεί, επίσης, να εμφανιστεί οίδημα του λευκού μέρους του ματιού. Ο κνησμός είναι πιο συχνός σε περιπτώσεις που οφείλονται σε αλλεργίες. Η επιπεφυκίτιδα μπορεί να επηρεάσει το ένα ή και τα δύο μάτια.

Οι πιο συχνές μολυσματικές αιτίες είναι ιογενείς και ακολουθούν βακτηριακές.

Η ιογενής λοίμωξη μπορεί να εμφανιστεί μαζί με άλλα συμπτώματα κοινού κρυολογήματος.

Τόσο οι ιογενείς όσο και οι βακτηριακές περιπτώσεις εξαπλώνονται εύκολα μεταξύ ανθρώπων.

Οι αλλεργίες στη γύρη ή στο τρίχωμα των ζώων είναι, επίσης, μια συχνή αιτία.

Η διάγνωση βασίζεται συχνά στα σημεία και στα συμπτώματα.

Έκκριμα από το βλέφαρο αποστέλλεται για καλλιέργεια.

Η πρόληψη εν μέρει γίνεται με το καλό και συχνό πλύσιμο στο χεριών.

Η θεραπεία εξαρτάται από την υποκείμενη αιτία.

Στην πλειονότητα των ιογενών περιπτώσεων, δεν υπάρχει ειδική θεραπεία.

Οι περισσότερες περιπτώσεις λόγω βακτηριακής λοίμωξης επιλύονται επίσης, χωρίς θεραπεία. Ωστόσο, τα αντιβιοτικά μπορούν να μειώσουν τη διάρκεια της ασθένειας.

Τα άτομα που φορούν φακούς επαφής και εκείνα των οποίων η μόλυνση προκαλείται από γονόρροια ή χλαμύδια πρέπει να αντιμετωπίζονται.

Τα αλλεργικά περιστατικά μπορούν να αντιμετωπιστούν με αντιισταμινικά ή σταγόνες αναστολέα των μαστοκυττάρων.

Στους ενήλικες, οι ιογενείς αιτίες είναι πιο συχνές, ενώ στα παιδιά, οι βακτηριακές αιτίες είναι πιο συχνές. Συνήθως, τα άτομα γίνονται καλύτερα σε μία ή δύο εβδομάδες. Εάν συμβεί απώλεια όρασης, σημαντικός πόνος, ευαισθησία στο φως, υπάρχουν ενδείξεις έρπητα ή εάν τα συμπτώματα δεν βελτιωθούν μετά από μια εβδομάδα, ενδέχεται να απαιτηθεί περαιτέρω διάγνωση και θεραπεία.

Η επιπεφυκίτιδα σε ένα νεογέννητο ή νεογνική επιπεφυκίτιδα, μπορεί, επίσης, να χρειαστεί ειδική θεραπεία.

Επιπεφυκίτιδα

Φλεγμονή του βλεφαρικού ή/και βολβικού επιπεφυκότα. Σαν “κόκκινο” μάτι αναφέρεται η μικροβιακή επιπεφυκίτιδα που δεν οφείλεται στη Ναϊσσέρεια

Επηρεαζόμενα συστήματα: Νευρικό, Δέρμα, Εξωκρινείς

Επίπτωση/Επιπολασμός: Άγνωστη, αλλά συχνή

Επικρατέστερη ηλικία: Εξαρτάται από το αίτιο

Επικρατέστερο φύλο: Άνδρες = Γυναίκες

ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑΣ

Γενικά

Υπεραιμία επιπεφυκότα
Καύσος
Αίσθημα ξένου σώματος
Κνησμός
Δακρύρροια
Έκκριση (υδαρής ή πυώδης)/εξίδρωση και πυόρροια
Οίδημα
Διόγκωση προωτιαίων λεμφαδένων
Θηλές (ταρσαία θηλώδης υπερτροφία)
Θυλάκια (ταρσαία λεμφική υπερπλασία)
Ψευδομεμβράνες και μεμβράνες
Φωτοφοβία
Μειωμένη οπτική οξύτητα (αν συνυπάρχει έλκος κερατοειδούς ή κερατίτιδα)
Κοκκιώματα (σπάνια)

Μικροβιακή επιπεφυκίτιδα

Ελάχιστος κνησμός
Μέτρια δακρύρροια
Άφθονες εκκρίσεις, κυρίως, σε είδη της Ναΐσσέρειας
Συνήθως, ετερόπλευρη (ή αρχικά ετερόπλευρη)
Μικρές ταρσαίες θηλές
Τα είδη της Ναϊσσέρειας μπορεί να προκαλέσουν οίδημα
Gram και Giemsa χρώση: ουδετερόφιλα πολυμορφοπύρηνα και μικρόβια (Gram αρνητικοί ενδοκυττάριοι διπλόκοκκοι στη Ναϊσσέρια)

Ιογενής επιπεφυκίτιδα

Ελάχιστος κνησμός
Άφθονη δακρύρροια
Ελάχιστες εκκρίσεις
Συνήθως, αμφοτερόπλευρη
Συχνά διόγκωση προωτιαίων λεμφαδένων
Συνυπάρχουν γενικά συμπτώματα ίωσης (πυρετός, μυαλγία, κλπ.)
Θυλάκια
Φαρυγγικά θυλάκια όταν υπάρχει φαρυγγίτιδα
Gram και Giemsa χρώση: Μονοκύτταρα (λεμφοκύτταρα)
Σπανίως, οίδημα, εκτός της επιδημικής κερατοεπιπεφυκίτιδας
Υποεπιθηλιακές θολερότητες κερατοειδούς στην επιδημική κερατοεπιπεφυκίτιδα
Διάσπαρτη στικτή κερατίτιδα που χρωματίζεται με φλουροσκεΐνη, είτε δενδροειδή κερατίτιδα στον απλό έρπητα
Τυπικό εξάνθημα ιλαράς, κηλίδες Koplik σε ιλαρά

Χλαμυδιακή επιπεφυκίτιδα

Ελάχιστος κνησμός
Μέτρια προς αρκετή δακρύρροια
Άφθονες εκκρίσεις (μερικές φορές λίγες)
Συνήθως, αμφοτερόπλευρη
Μικρές θηλές
Συνυπάρχουν θυλάκια
Gram και Giemsa χρώση: πολυμορφοπύρηνα, πλασματοκύτταρα, έγκλειστα συχνά χαρακτηρίζεται από διόγκωση προωτιαίων λεμφαδένων, μεγάλες θηλές και θυλάκια. Σποραδικά συνοδεύεται από συμπτώματα από το ουροποιογεννητικό σε νεαρούς ενήλικες ή ιστορικό αμφοτερόπλευρης επιπεφυκίτιδας που δεν ανταποκρίνονται σε τοπικά αντιβιοτικά
Η καλοήθης λεμφοκοκκιωμάτωση είναι σπάνια νόσος χωρίς θυλάκια (κυρίως με κοκκιώματα στον επιπεφυκότα) και μεγάλη προωτιαία διόγκωση (ορατός βουβών)
Το τράχωμα, είναι σπάνιο κι έχει 4 κλινικά στάδια

Αλλεργική επιπεφυκίτιδα

Έντονος κνησμός
Μέτρια δακρύρροια
Χωρίς εκκρίσεις
Αμφοτερόπλευρο
Οίδημα πολύ συχνά
Θηλές ταρσού
Gram και Giemsa χρώση: ηωσινοφιλία και βασεοφιλία
Η αλλεργική ρινοεπιπεφυκίτιδα συνοδεύεται από πταρμό, ρινίτιδα, αλλά όταν έχει βραχεία διάρκεια δεν αναπτύσσονται θηλές
Η εαρινή επιπεφυκίτιδα εμφανίζεται περιοδικά σε θερμά κλίματα. Σε ιστορικό ατοπικής αλλεργίας αναπτύσσονται μεγάλες θηλές που μοιάζουν με “λιθόστρωτο”
Η γιγαντοθηλαία επιπεφυκίτιδα έχει παρόμοια κλινική εικόνα με την εαρινή επιπεφυκίτιδα με λιγότερο, όμως, κνησμό. Προκαλείται κυρίως από την χρήση μαλακών φακών επαφής (και μερικές φορές και σκληρών)

Χημική ή ερεθιστική επιπεφυκίτιδα

Ταρσαία θυλάκια σε επιπεφυκίτιδα από τοπική χρήση φαρμάκων
Δακρύρροια και εκκρίσεις που σχετίζονται με την τοξικότητα των χημικών ουσιών
Συχνά οίδημα, μετά από εφαρμογή θεραπείας
Gram και Giemsa χρώση: πολυμορφοπύρηνα σε νέκρωση ιστού

ΑΙΤΙΑ ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑΣ

Μικροβιακή

Staphylococcus aureus
Streptococcus pneumoniae
Haemophilus influenzae
Neisseria gonorrhoeae
Neisseria meningitidis
Σπανιότερα άλλα είδη σταφυλόκοκκου, branhamella catarrhalis, coliforms, klebsiella, proteus, corynebacterium diphtheriae, mycobacterium tuberculosis, treponema pallidum

Ιογενής

Τύποι 3,4,7 αδενοϊών (φαρυγγίτιδα και επιπεφυκίτιδα)
Τύποι 8 και 19 (επιδημική κερατοεπιπεφυκίτιδα)
Αδενοϊός τύπου 11, Coxsackie Α24, εντεροϊός 70 (οξεία αιμορραγική επιπεφυκίτιδα)
Απλός έρπητας (πρωτοπαθής και υποτροπιάζων)
Εντεροϊός τύπου 70
Ιός Coxsackie τύπου Α28
Μολυσματική τέρμινθος
Ανεμοβλογιά
Ιός έρπητα ζωστήρα
Ιός της ιλαράς

Χλαμυδιακή

Χλαμύδιο τραχώματος (τράχωμα)
Χλαμύδιο oculogenitalis (επιπεφυκίτιδα από έγκλειστα)
Χλαμύδιο λεμφοκοκκιωμάτωσης (καλοήθης λεμφοκοκκιωμάτωση N. Nicolas-Favre)

Αλλεργική

Ρινοεπιπεφυκίτιδα (πυρετός επί χόρτου) – χημική ανοσία
Εαρινή επιπεφυκίτιδα
Γιγαντιοθηλαία επιπεφυκίτιδα
Επιβραδυνόμενη υπερευαισθησία (κυτταρική ανοσία)
Αυτοάνοσα (σύνδρομο Sjogren, πεμφιγοειδές , κοκκιωμάτωση του Weneger)

Χημική ή μηχανική

Τοπική χρήση φαρμάκων
Οικιακά/βιομηχανικά χημικά
Βιομηχανικά χημικά
Αέρας
Καπνός
Υπεριώδεις ακτίνες

Άλλα

Ρικετσιώσεις, μυκητιάσεις παρασιτώσεις, φυματίωση σύφιλη, σύνδρομο Kawasaki
Νόσος θυρεοειδούς, ουρική αρθρίτιδα, καρκινοειδές, σαρκοείδωση, ψωρίαση, σύνδρομο Steven-Johnson, ξυλώδης επιπεφυκίτιδα, σύνδρομο Reiter

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑΣ

Πολλοί, όπως τραύμα από αέρα, κρύο και ζέστη, χημικά και ξένα σώματα

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑΣ

ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑΣ

Ραγοειδίτιδα (ιρίτιδα, ιριδοκυκλίτιδα, χοριοειδίτιδα)
Οξύ γλαύκωμα
Παθήσεις κερατοειδούς ή ξένο σώμα
Απόφραξη δακρυϊκού πόρου δακρυοκυστίτιδα
Σκληρίτιδα και επισκληρίτιδα

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑΣ

Καλλιέργεια υλικού από τον επιπεφυκότα
Gram και Giemsa χρώση: των εκκρίσεων ή των ξεσμάτων

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑΣ

Καλλιέργεια σε HeLa κύτταρα και δοκιμασίες εξουδετέρωσης σε επιδημική κερατοεπιπεφυκίτιδα
Μονιμοποίηση κατά Bovin και χρώση κατά Παπανικολάου για τα πολυπύρηνα γιγαντοκύτταρα της επιπεφυκίτιδας. Επίσης διαθέσιμες είναι καλλιέργεια ιού και δοκιμασίες ανοσοφθορισμού για τον ιό του απλού έρπητα
Δοκιμασίες ανοσοφθοριζόντων αντισωμάτων για λοίμωξη από χλαμύδια
Δοκιμασία Frei για καλοήθη λεμφοκοκκιωμάτωση

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑΣ

Κ/α εκκρίσεων
Επίχρισμα και χρώση των εκκρίσεων

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑΣ

ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ

Μέτρηση οπτικής οξύτητας
Χρώση φλουροσεΐνης για ανίχνευση έλκους, κερατίτιδας
Όχι οφθαλμικό κάλυμμα
Όχι τοπικά στερεοειδή
Παραπομπή σε οφθαλμίατρο αν συνυπάρχει έλκος, κερατίτιδα υποψία έρπητος ή επιδείνωση 24 ώρες μετά την έναρξη της θεραπείας
Επιθέματα – Θερμά σε φλεγμονή, ψυχρά σε αλλεργική ή μηχανική επιπεφυκίτιδα
Αφαίρεση πυώδους υλικού και ακαθαρσιών (μπορεί να προκαλέσουν συνεχή ερεθισμό)
Η γιγαντοθηλαία κερατοεπιπεφυκίτιδα απαιτεί διακοπή της χρήσης των φακών επαφής

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ

Μετάδοση του φλεγμονώδους παράγοντα με την επαφή, εφ’ όσον είναι μολυσματικός
Επίδειξη τεχνικής ενστάλαξης σταγόνων. Επίδειξη εφαρμογής αλοιφών

ΦΑΡΜΑΚΑ ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑΣ

ΦΑΡΜΑΚΑ ΕΚΛΟΓΗΣ

Μικροβιακή

0,3% τομπραμυκίνη ή γενταμυκίνη. Σε κολλύριο, ενστάλαξη 1-2 σταγόνων κάθε 4 ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας, για 5 ημέρες, σε οφθαλμική αλοιφή 4 φορές την ημέρα
Χλωραμφενικόλη. Σε κολλύριο (0,5%) ενστάλαξη κάθε 4 ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας για 5 ημέρες, και σε αλοιφή 4 φορές την ημέρα
10% νατριούχος σουλφακεταμίδη. Σε κολλύριο, ενστάλαξη 1-2 σταγόνων κάθε 4 ώρες κατά τη διάρκεια της ημέρας, και σε αλοιφή
Συστηματική θεραπεία για τα είδη της Ναϊσσέριας όταν επιπλέκονται και άλλες περιοχές . Μερικά κέντρα (μετά από συμβουλή οφθαλμιάτρου) συνιστούν τοπικά ερυθρομυκίνη

Ιογενής

0,1% ιδοξουριδίνη για τον ιό του απλού έρπητα, ενστάλαξη 1 σταγόνας κάθε ώρα και κάθε 2 ώρες κατά την διάρκεια του ύπνου. Η θεραπεία πρέπει να συνεχιστεί για 5-7 ημέρες μετά την ίαση για την μείωση του κινδύνου υποτροπής
Τοπικά αντιβιοτικά για την αποφυγή επιμόλυνσης ή σε αμφιβολία διάγνωσης

Χλαμυδιακή

Δοξακυκλίνη από το στόμα 100mg (για 3 βδομάδες) σε επιπεφυκίτιδα από έγκλειστα

Αλλεργική

Τοπικά αγγειοσυσπαστικά ή/και συνδυασμός αντιϊσταμινικών όπως ναφαζολίνη 0,05%, αθαζολίνη 0,5% (Abalon-A,Vasocon-A)
Αντιϊσταμινικά από το στόμα
Τοπικά χρωμογλυκικό νάτριο 2% , 4% (Opticrom) 4 φορές την ημέρα, 2 βδομάδες πριν την έναρξη των κρίσεων.

Αντενδείξεις:

Αλλεργία

Προφυλάξεις:

Τα αγγειοσυσπαστικά κάνουν το μάτι να φαίνεται λιγότερο ερεθισμένο
Μόλυνση των φιαλιδίων των φαρμάκων από την επαφή με τα βλέφαρα

ΕΝΑΛΛΑΚΤΙΚΑ ΦΑΡΜΑΚΑ

Μικροβιακή

Πολυμυξίνη/γραμυσιδίνη (Polysporin)
Πολυμυξίνη?ντομυκίνη (Neospovin) (15% των ατόμων παρουσιάζουν υπερευαισθησία στη νεομυκίνη)
Χλωραμφενικόλη (προσοχή – μικρή πιθανότητα για αιματολογικές διαταραχές)
Σιπροφλοξασίνη
Νοφρλοξασίνη
Φραμικετίνη

Χλαμυδιακή

Τετρακυκλίνη από το στόμα ή ερυθρομυκίνη (για 3 βδομάδες) σε επιπεφυκίτιδα από έγκλειστα. Μερικά κέντρα προτείνουν τοπiκή χορήγηση τετρακυκλίνης ή προσθήκη ερυθρομυκίνης. Οι τετρακυκλίνες αντενδείκνυνται σε κύηση και σε άτομα κάτω των 8 χρονών

Αλλεργική

Πολυάριθμα τοπικά αγγειοσυσπαστικά και αντιϊσταμινικά
Πολυάριθμα αντιϊσταμινικά από το στόμα

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑΣ

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ ΜΕ ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑ

Άμεση επικοινωνία μέσα σε 24 ώρες σε περίπτωση υποτροπής

ΠΡΟΛΗΨΗ/ΑΠΟΦΥΓΗ ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑΣ

Όταν είναι δυνατόν, αποφυγή υπεύθυνων παραγόντων
Συχνό πλύσιμο χεριών

ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ ΕΠΙΠΕΦΥΚΙΤΙΔΑΣ

Μικροβιακή

Χρόνια απλή βλεφαρίτιδα
Ουλή επιπεφυκίτιδα όταν αναπτύσσονται μεμβράνες
Έλκος ή διάτρηση κερατοειδούς
Υπόπυο
Σπάνια πύλη εισόδου για τον μηνιγγιτιδόκοκκο

Ιογενής

Ουλές κερατοειδούς στον απλό έρπητα
Ουλές κερατοειδούς και βλεφάρων, εντρόπιο, μη φυσιολογικά προσανατολισμένες βλεφαρίδες στον έρπητα ζωστήρα
Μικροβιακή επιμόλυνση

Χλαμυδιακή