Κλασική Ιατρική Αιματολογία Δερματολογία Ογκολογία Παθολογία Παιδιατρική Εναλλακτικές Θεραπείες Συμπληρώματα Διατροφής Φάρμακα

Μεθοτρεξάτη

Σαββούλα Μάλλιου Κριαρά

19 Δεκεμβρίου 2013

Μεθοτρεξάτη. Η μεθοτρεξάτη είναι ένας ανοσοκατασταλτικός παράγοντας που εξασθενεί τη χρησιμοποίηση του φυλλικού οξέος και χρησιμοποιείται στον καρκίνο

Γράφει η

Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά

Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD

Αμινοπτερίνη και μεθοτρεξάτη

Η αμινοπτερίνη, ένα 4-αμινο ανάλογο του φυλλικού οξέος, είναι ένα αντινεοπλασματικό φάρμακο με ανοσοκατασταλτικές ιδιότητες που χρησιμοποιείται για χημειοθεραπεία. Η αμινοπτερίνη είναι ένα συνθετικό παράγωγο της πτερίνης. Η αμινοπτερίνη λειτουργεί ως ένας αναστολέας του ενζύμου διυδροφολική αναγωγάση του φυλλικού οξέος. Η συγγένεια πρόσδεσης για τη διυδροφολική αναγωγάση εμποδίζει αποτελεσματικά τη σύνθεση του τετραϋδροφυλλικού οξέος. Αυτό καταλήγει στην εξάντληση των προδρόμων νουκλεοτιδίων και την αναστολή σύνθεσης του DNA, RNA και της πρωτεϊνικής σύνθεσης.

Η μεθοτρεξάτη είναι αμινο-μεθυλ-ανάλογο της αμινοπτερίνης.

Χρήσεις αμινοπτερίνης και μεθοτρεξάτης

-Χρησιμοποιήθηκε για πρώτη φορά από τον Sidney Farber το 1947 να προκαλέσει υφέσεις σε λευχαιμία σε παιδιά. Την αμινοπτερίνη αργότερα αντικατέστησε η μεθοτρεξάτη λόγω δυσκολιών παρασκευής της πρώτης.

-Η αμινοπτερίνη χρησιμοποιείται και σε ψωρίαση. Έκτοτε χρησιμοποιείται σε πολλά αυτοάνοσα νοσήματα.

-Η χρήση αμινοπτερίνης στη θεραπεία του καρκίνου αντικαταστάθηκε το 1950 από τη μεθοτρεξάτη. Σήμερα, πάντως, υποστηρίζεται από εργαστηριακές ενδείξεις ότι η αμινοπτερίνη είναι ανώτερη από τη μεθοτρεξάτη. Χρησιμοποιείται στην οξεία λεμφογενή λευχαιμία, στον καρκίνο μαστού, στο βρογχογενές καρκίνωμα πνεύμονος, σε όγκους εγκεφάλου, στο χοριοκαρκίνωμα, στο νευροβλάστωμα, στη σπογγοειδή μυκητίαση, στο οστεοσάρκωμα (υψηλές δόσεις), στον καρκίνο ουροδόχου κύστεως, στο ραβδομυοσάρκωμα, σε καρκινώματα δέρματος, σε καρκίνο κεφαλής και τραχήλου, σε καρκίνο όρχεως, σε καρκίνο τραχήλου μήτρας και σε λεμφώματα.

Δίνεται από το στόμα και ενδομυϊκά (15-30mg ημερησίως επί 5 ημέρες ανά 2-3 εβδομάδες),

ενδοφλεβίως (40mg/m² σε διάφορα σχήματα), όπως για καρκίνο κύστεως M-VAC (Methotrexate, Vinblastine, Adriamycin ή doxorubicin, Cisplatin) 30MG/m² την 1^η, 15^η και 22^η ημέρα ανά 4 εβδομάδες και σε οστεοσάρκωμα (HDMTX-High-dose methotrexate) 8-12g/m² ακολουθούμενες από φυλλινικό οξύ (Leucovorin IV-ενδοφλεβίως).

ενδορραχιαία σε λευχαιμίες σε δόση μικρότερη από 15 mg

Η αμινοπτερίνη προκαλεί έκτρωση και συνδέεται με συγγενείς δυσπλασίες, όπως και η μεθοτρεξάτη. Δε δίνονται σε κύηση, ηπατική ανεπάρκεια, νεφρική ανεπάρκεια, λευκοπενία και θρομβοπενία.

Πρέπει να προστατεύονται από το φως και διαλυμένες διατηρούνται για 14 ημέρες.

-Η αμινοπτερίνη χρησιμοποιείται και σε μυοκτονίες, αλλά η παρασκευή του μορίου είναι πολύπλοκη και δαπανηρή και είναι, επίσης, ασταθής στο περιβάλλον, λόγω αποικοδόμησης από το φως και τη θερμότητα. Εφάπαξ δόση 2,5 mg/kg χορηγείται από του στόματος σε αρουραίους.

-Η αμινοπτερίνη και μεθοτρεξάτη χρησιμοποιούνται, ευρέως, σε μέσα επιλογής για κυτταρική καλλιέργεια.

Η έκθεση και η θεραπευτική αγωγή στη μεθοτρεξάτη

Τα συμπτώματα της έκθεσης στον άνθρωπο περιλαμβάνουν

ναυτία
έμετος
ανορεξία
απώλεια βάρους
ρίγη
πυρετός
στοματίτιδα, φλεγμονή του βλεννογόνου του στόματος
φαρυγγίτιδα, φλεγμονή του φάρυγγα
ερυθηματώδεις κηλίδες, κόκκινα εξανθήματα στο δέρμα
υπέρχρωση, αυξημένη μελάγχρωση
σε ενδοραχιαία χορήγηση, νευρολογικές διαταραχές
γαστρεντερική αιμορραγία
νεφρική ανεπάρκεια, σε υψηλές δόσεις κατ ‘ανάγκη γίνεται ταυτόχρονη διάσωση με leucovorin
αποβολές σε εγκύους

Η δηλητηρίαση με αμινοπτερίνη ή μεθοτρεξάτη αντιμετωπίζεται με το αντίδοτο λευκοβορίνη (φυλλινικό οξύ), μία μορφή ανηγμένου φολικού οξέος η οποία παρακάμπτει τη διϋδροφολική αναγωγάση, το ένζυμο που αναστέλλεται από την αμινοπτερίνη και την μεθοτρεξάτη.

Στους ανθρώπους, η διάσωση με λευκοβορίνη σε συγκεντρώσεις 10 mg αμινοπτερίνης ή μεθοτρεξάτης σε ένα μέσο ενήλικα 70 kg περιλαμβάνει μία αρχική δόση λευκοβορίνης τουλάχιστον 20 mg (10.0 mg/m²), ενδοφλεβίως (κατά προτίμηση) ή από του στόματος. Οι επόμενες δόσεις 20 mg (μπορεί να λαμβάνονται από το στόμα) και θα πρέπει να δίνονται σε διαστήματα ανά 6 ώρες μέχρι να βελτιωθούν οι αιματολογικές εξετάσεις. Τα 40 mg πρέπει να αντιμετωπίζονται αρχικά με 100 mg λευκοβορίνης (50 mg/m²), ενδοφλεβίως και μετά ανά 6 ώρες 100 mg μέχρι οι αιματολογικές εξετάσεις να βελτιωθούν (πιθανόν 8-12 δόσεις). Επιπλέον, για να αποφευχθεί η μη αναστρέψιμη νεφροτοξικότητα που εκδηλώνεται με αύξηση της κρεατινίνης στον ορό που προκαλεί περαιτέρω καθυστερήσεις της αποβολής του φαρμάκου, γίνεται αλκαλοποίηση του ουροποιητικού με ΝαΗCΟ3-Διττανθρακική σόδα και αύξηση του όγκου των υγρών, ιδίως, σε δόσεις μεγαλύτερες από 100 mg AMT-αμινοπτερίνη ή MTX-μεθοτρεξάτη σε κατά μέσο όρο 70 κιλά ενήλικο άνθρωπο.

Λόγω του εντεροηπατικού κύκλου της μεθοτρεξάτης, από του στόματος ενεργός άνθρακας και αλατούχο καθαρτικό ή σορβιτόλη μπορεί να προωθήσει την απέκκριση, εάν υπάρχει υποψία υπερδοσολογίας. Ωστόσο, η διάσωση με λευκοβορίνη θα πρέπει να αποτελεί την προτιμόμενη θεραπεία.

Η βιταμίνη φυλλικό οξύ σε σύγκριση με τη leucovrin είναι ένα πολύ αδύναμο αντίδοτο για τις τοξικές επιδράσεις των αντιφολικών AMT ή MTX και είναι ακατάλληλη για χρήση σε περιπτώσεις οξείας δηλητηρίασης.

Διαβάστε, περισσότερα για τη μεθοτρεξάτη, πατώντας, εδώ.

Πρέπει να αλλάξει η θεραπεία του καρκίνου

Να προτιμάτε τις φυσικές θεραπείες για τον καρκίνο, σύμφωνα με το Μοριακό Προφίλ του Όγκου

Η ζωή είναι πολύτιμη.

Η ζωή είναι δική σας. Πάρτε την στα χέρια σας!

Το μοριακό προφίλ του όγκου είναι απαραίτητο και χρήσιμο εργαλείο για τη θεραπευτική σας απόφαση.

Ζητείστε την εξέταση πριν κάνετε οποιαδήποτε θεραπεία. Η ζωή σας είναι πολύτιμη.

Ζητήστε από την EMEDI πληροφορίες για το μοριακό προφίλ του όγκου.

Μάθετε όλες τις πληροφορίες από τους συνεργάτες μας για την εξατομικευμένη θεραπεία του καρκίνου, πατώντας εδώ.