Όλοι οι παράγοντες κινδύνου για τον καρκίνο του μαστού

4 Ιανουαρίου 2015

Η επίπτωση του καρκίνου του μαστού ποικίλει σημαντικά

Ειδικός Παθολόγος-Ογκολόγος, MD, PhD

Οι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του μαστού μπορεί να χωριστούν σε αυτούς που μπορούν να προληφθούν και σε αυτούς που δεν μπορούν να προληφθούν.

Η μελέτη των παραγόντων κινδύνου για τον καρκίνο του μαστού ανήκει στον τομέα της επιδημιολογίας.

Ο καρκίνος του μαστού, όπως και οι άλλες μορφές καρκίνου, μπορεί να προκύψουν από πολλούς παράγοντες του περιβάλλοντος και από κληρονομικό κίνδυνο.

Για τον καρκίνο του μαστού, ο κατάλογος των περιβαλλοντικών παραγόντων κινδύνου περιλαμβάνει την ανάπτυξη του ατόμου, την έκθεση σε μικρόβια, τις ιατρικές παρεμβάσεις (βιοψίες μαστού), τη διατροφική έκθεση, τις τοξικές ουσίες, την ιονίζουσα ακτινοβολία, τα χημικά από τα καταναλωτικά προϊόντα …, την έκθεση σε ορμόνες και φάρμακα, την αύξηση του σωματικού βάρους και του λίπους σώματος, τη σωματική δραστηριότητα, την έκθεση στον καπνό και το αλκοόλ, καθώς και τις επαγγελματικές εκθέσεις, όπως η εργασία με βάρδιες που τροποποιεί το εσωτερικό περιβάλλον του σώματος. Ορισμένοι από αυτούς τους περιβαλλοντικούς παράγοντες είναι μέρος του φυσικού περιβάλλοντος, ενώ άλλοι (όπως η διατροφή και ο αριθμός των κυήσεων) είναι κυρίως μέρος του κοινωνικού, πολιτιστικού, ή οικονομικού περιβάλλοντος.

Περίπου το 5% των νέων κρουσμάτων καρκίνου του μαστού οφείλονται σε κληρονομικά σύνδρομα, και οι καλά εδραιωμένοι παράγοντες κινδύνου αντιπροσωπεύουν περίπου το 30% των περιπτώσεων.

Οι δυο πιο σημαντικοί παράγοντες κινδύνου είναι το φύλο και η ηλικία.

Αποδεδειγμένοι παράγοντες κινδύνου για καρκίνο μαστού-Σχετικός κίνδυνος

-Φύλο (γυναίκες versus άντρες)→100

-BRCA1/BRCA2 μετάλλαξη→6-14

-Κληρονομικό ιστορικό για καρκίνο του μαστού→πρώτου βαθμού συγγενείς-1,4-13,6 και δεύτερου βαθμού συγγενείς-1,5-1,8

-Ηλικία (≥50 versus< 50 ετών)

-Καλοήθης νόσος μαστών→Άτυπη υπερπλασία-4,0-4,4, Υπερπλασία 2,0, Βιοψία μαστού 1,5-1,8

-Στειρότητα→2,0

-Ηλικία πρώτης γέννας (>30 versus < 20 ετών)→1,3-2,2

-Ηλικία εμμηνόπαυσης (≥55 versus < 55 ετών)→1,5-2,0

-Ηλικία εμμηναρχής (< 12 versus >14 ετών)→1,2-1,5

-Θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης→1,0-1,5

-Έκθεση στην ιονίζουσα ακτινοβολία→1,4

-Κατανάλωση αλκοόλ (12gr την ημέρα versus τίποτε)→ 1,1-4,0

-Αυξημένος δείκτης μάζας σώματος→ Προεμμηνοπαυσιακές-0,54 και μεταεμμηνοπαυσιακές 1,26-2,52

Ηλικία

Η πιθανότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού αυξάνεται με την ηλικία, αλλά ο καρκίνος του μαστού τείνει να είναι πιο επιθετικός σε νεότερους ανθρώπους. Η επίπτωση του καρκίνου του μαστού διαφέρει ανάλογα με την ηλικία και κυμαίνεται από 10 περιπτώσεις ανά 100.000 γυναίκες στην ηλικία από 20 έως 30 έτη, σε περισσότερες από 300 περιπτώσεις ανά 100.000 γυναίκες στην ηλικία πάνω από τα 60 έτη. Ο ρυθμός αύξησης της επίπτωσης ελαττώνεται σταδιακά μετά την εμμηνόπαυση και κυρίως μετά τα 70 έτη, όπως και η θνησιμότητα από καρκίνο του μαστού, λόγω της αύξησης της συχνότητας άλλων αιτιών θανάτου.

Φύλο

Ο καρκίνος του μαστού είναι 100 φορές πιο συχνός στις γυναίκες από ότι στους άνδρες. Οι άνδρες έχουν πολύ μικρότερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού από τις γυναίκες. Στις ανεπτυγμένες χώρες, περίπου 99% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού διαγιγνώσκονται σε γυναίκες. Σε μερικές αφρικανικές χώρες, οι οποίες εμφανίζουν την υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου μαστού ανδρών, οι άνδρες αντιπροσωπεύουν το 5-15% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού. Το ποσοστό του καρκίνου του μαστού στους άνδρες φαίνεται να αυξάνεται κάπως. Οι άνδρες με καρκίνο του μαστού τείνουν να είναι μεγαλύτερης ηλικίας από τις γυναίκες με καρκίνο του μαστού, έχουν περισσότερες πιθανότητες να διαγνωστούν με θετικούς ορμονικούς υποδοχείς (έξι από τις επτά περιπτώσεις έχουν θετικούς ορμονικούς υποδοχείς) και η πρόγνωση είναι χειρότερη για τους άνδρες παρά για τις γυναίκες.

Κληρονομικότητα

Το να έχει κάποιος στενούς συγγενείς με καρκίνο μαστού και ωοθηκών αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο μαστού 7 φορές. Τα άτομα με πρώτου βαθμού συγγενείς (μητέρα, αδερφή) με τη νόσο έχουν πολύ αυξημένο κίνδυνο σε σχέση με τις γυναίκες που δεν έχουν οικογενειακό ιστορικό. Ο κίνδυνος είναι μεγαλύτερος εάν ο συγγενής πρώτου βαθμού έχει ή είχε αμφοτερόπλευρο καρκίνο μαστού και εάν η διάγνωση της νόσου έγινε στο συγγενή πριν την ηλικία των 50 ετών. Και οι συγγενείς από την μητέρα και οι συγγενείς από τον πατέρα αυξάνουν τον κίνδυνο. Ένα κληρονομικό ιστορικό καρκίνου των ωοθηκών ή καρκίνου του προστάτη, επίσης αυξάνει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού και για ένα από τα οικογενή σύνδρομα καρκίνου του μαστού.

Γενετικός κίνδυνος

Σε 5% των περιπτώσεων καρκίνου του μαστού, υπάρχει ένας ισχυρός κληρονομικός οικογενής κίνδυνος. Δύο αυτοσωματικά κυρίαρχα γονίδια, τα BRCA1 και BRCA2, ευθύνονται για τις περισσότερες από τις περιπτώσεις οικογενούς καρκίνου του μαστού. Οι γυναίκες που φέρουν επιβλαβή μετάλλαξη BRCA έχουν κίνδυνο 60% έως 80% να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού στη διάρκεια της ζωής τους. Άλλες κακοήθειες που σχετίζονται με αυτές τις μεταλλάξεις περιλαμβάνουν τον καρκίνο των ωοθηκών και τον καρκίνο του παγκρέατος. Εάν μια μητέρα ή μια αδελφή είχε διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού, ο κίνδυνος κληρονόμησης της μετάλλαξης των γονιδίων BRCA1 ή BRCA2 είναι περίπου 2 φορές υψηλότερη από ό, τι εκείνες τις γυναίκες χωρίς οικογενειακό ιστορικό. Διαγνωστικά τεστ για BRCA1 και BRCA2 γονιδιακές μεταλλάξεις είναι διαθέσιμα στις περισσότερες ανεπτυγμένες χώρες.

Τα BRCA1 και BRCA2 δρουν σαν ογκοκατασταλτικά γονίδια και σε συνδυασμό με το RAD51C, λειτουργούν σε ένα κοινό μονοπάτι ανταπόκρισης σε βλάβη του DNA με διπλή επιδιόρθωση.

Οι καρκίνοι του μαστού που συνδέονται με μετάλλαξη στο BRCA1 έχουν άτυπα ή τυπικά μυελικά χαρακτηριστικά. Ο καρκίνος μαστού από μετάλλαξη BRCA1 είναι υψηλού βαθμού κακοήθειας και έχει αρνητικούς ορμονικούς υποδοχείς.

Οι καρκίνοι του μαστού που συνδέονται με μετάλλαξη στο BRCA2 δεν διαφέρουν από τους σποραδικούς καρκίνους.

Δεν υπάρχει ειδικός φαινότυπος για τον καρκίνο ωοθηκών που συνδέεται με τα γονίδια BRCA1 και BRCA2.

Ο κίνδυνος για διηθητικό καρκίνο μαστού σε γυναίκες με BRCA1/BRCA2 μετάλλαξη κυμαίνεται από 50-87% και για διηθητικό επιθηλιακό καρκίνο ωοθηκών 15-65%.

Ο οικογενής καρκίνος μαστού ευθύνεται για το 10% όλων των καρκίνων μαστού και οι BRCA1 και BRCA2 οικογενείς νόσοι αποτελούν μόνο τα 2/3-2/3 αυτών των περιπτώσεων. Μεταξύ των γυναικών που είναι μικρότερες από 35 ετών με καρκίνο του μαστού, το 10-15% έχουν BRCA1 μετάλλαξη. Γυναίκες με BRCA1/2 μετάλλαξη που ήδη έχουν προσβληθεί από τη νόσο, έχουν κίνδυνο, στην ηλικία των 70 ετών, για ετερόπλευρο καρκίνο μαστού σε ποσοστό 50-64%. Ο κίνδυνος για καρκίνο του στομάχου, της χοληδόχου κύστεως, των χοληφόρων και του παγκρέατος είναι αυξημένος για τους φορείς της μετάλλαξης BRCA2 και για τους άρρενες φορείς ο κίνδυνος για καρκίνο μαστού και καρκίνο προστάτη πριν από την ηλικία των 55 ετών είναι αυξημένος.

Εκτός από τα γονίδια BRCA που συνδέονται με τον καρκίνο του μαστού, η παρουσία του NBR2, κοντά στο γονίδιο του καρκίνου του μαστού 1, έχει ανακαλυφθεί ότι παίζει ρόλο στην παθογένεση του καρκίνου του μαστού. Άλλοι καρκίνοι μαστού πιστεύεται ότι προκύπτουν από την έκφραση των ασθενώς διεισδυτικών, αλλά πολύ διαδεδομένων μεταλλάξεων σε διάφορα γονίδια.

Για παράδειγμα, ο πολυμορφισμός έχει εντοπισθεί σε γονίδια που σχετίζονται με τον μεταβολισμό των οιστρογόνων και/ή καρκινογόνων ουσιών (CYP1A1, CYP1B1, CYP17, Cyp19, COMT, NAT2, GSTM1, GSTP1, GSTT,…), με τη δράση των οιστρογόνων, ανδρογόνων και της βιταμίνη D (ESR1, AR, VDR), με τη συνενεργοποίηση της μεταγραφής του γονιδίου (ΑΙΒ1) και με την απόκριση σε βλάβες στο DNA (CHEK2, HRAS1, ΧΚΧΧ1, XRCC3, XRCC5). Οι παραλλαγές της αλληλουχίας αυτών των γονιδίων που είναι σχετικά συχνές μπορεί να σχετίζονται με έναν μικρό έως μέτριο αυξημένο σχετικό κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Οι συνδυασμοί αυτών των παραλλαγών μπορεί να οδηγήσουν σε πολλαπλασιαστικά αποτελέσματα. Σποραδικοί καρκίνοι, πιθανόν, να προκύψουν από την πολύπλοκη αλληλεπίδραση μεταξύ της έκφρασης γονιδίων χαμηλής διεισδυτικότητα και περιβαλλοντικών παραγόντων.

Μέρος των μη BRCA1 και BRCA2 όγκων του μαστού μπορεί να συνδέονται με σπάνια σύνδρομα. Τέτοια σύνδρομα προέρχονται, κυρίως, από μεταλλάξεις στο TP53 (σύνδρομο Li-Fraumeni), στο ATM (σύνδρομο τελεαγγειεκτασίας-αταξίας), στο STK11 / LKB1 (σύνδρομο Peutz-Jeghers), στο ΡΤΕΝ (σύνδρομο Cowden). Οι μεταλλάξεις RAB11FIP1, ΤΡ53, ΡΤΕΝ και rs4973768 συνδέονται, επίσης, με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού. Η μετάλλαξη rs6504950 συνδέεται με χαμηλότερο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Μεταλλάξεις στο RAD51C έχουν αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού και των ωοθηκών.

Το σύνδρομο Li-Fraumeni είναι ένα σπάνιο, με υψηλή διεισδυτικότητα αυτοσωματικό επικρατές νόσημα που προκαλείται από μεταλλάξεις στο TP53 γονίδιο που παίζει σημαντικό ρόλο στον έλεγχο του κυτταρικού κύκλου και στην απόπτωση. Το σύνδρομο Li-Fraumeni χαρακτηρίζεται από καρκίνο του μαστού σε μικρή ηλικία πριν από τα 40 έτη, σαρκώματα μαλακών ιστών, λευχαιμία, πρωτοπαθείς όγκους εγκεφάλου και φλοιοεπινεφριδιακούς όγκους.

To σύνδρομο Cowden ή σύνδρομο πολλαπλών αμαρτωμάτων προκαλείται από μεταλλάξεις στο ΡΤΕΝ γονίδιο και ευθύνεται για λιγότερο από το 1% των κληρονομικών καρκίνων μαστού.

Το σύνδρομο Peutz-Jeghers είναι ένα αυτοσωματικό επικρατές σύνδρομο που προκαλείται από μεταλλάξεις στο γονίδιο STK11, οδηγώντας σε προδιάθεση για καρκίνο του στομάχου, του κόλου, του παγκρέατος, του λεπτού εντέρου, του θυρεοειδή, του μαστού, του πνεύμονα και του τραχήλου της μήτρας.

Προηγούμενος καρκίνος

Οι άνθρωποι που έχουν προηγουμένως διαγνωστεί με καρκίνο του μαστού, των ωοθηκών, της μήτρας ή καρκίνο του εντέρου έχουν υψηλότερο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού στο μέλλον. Οι μητέρες των παιδιών με σάρκωμα μαλακών μορίων μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Οι άνδρες με καρκίνο του προστάτη μπορεί να έχουν αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού, αν και ο απόλυτος κίνδυνος παραμένει χαμηλός.

Διατροφικοί παράγοντες

-Αλκοόλ

Σύμφωνα με τη Διεθνή Υπηρεσία Έρευνας για τον Καρκίνο, υπάρχουν επαρκή επιστημονικά στοιχεία για την ταξινόμηση των αλκοολούχων ποτών, ως Ομάδα 1 καρκινογόνες ουσίες, που προκαλούν καρκίνο του μαστού στις γυναίκες. Οι καρκινογόνες ουσίες της ομάδας 1 είναι οι ουσίες που σαφώς προκαλούν καρκίνο, όπως ο καπνός. Όσο περισσότερο αλκοόλ μια γυναίκα πίνει, τόσο πιο πιθανό είναι αυτή, να αναπτύξει καρκίνο του μαστού. Η σχέση είναι γραμμική και εξαρτάται από τη δόση. Ακόμα και χαμηλά επίπεδα κατανάλωσης αλκοόλ έχουν κάποιο κίνδυνο. Ένα ή δύο ποτά κάθε ημέρα αυξάνουν τον σχετικό κίνδυνο κατά 150%, και έξι ποτά ανά ημέρα αυξάνουν τον κίνδυνο κατά 330%. Περίπου 6% των καρκίνων του μαστού σε γυναίκες οφείλονται σε κατανάλωση αλκοόλ. Ο κύριος μηχανισμός μέσω του οποίου το αλκοόλ προκαλεί καρκίνο του μαστού είναι τα αυξημένα επίπεδα οιστρογόνων.

–Η πρόσληψη λίπους

Μια πρόσφατη μελέτη δείχνει ότι οι δίαιτες χαμηλών λιπαρών μπορεί να μειώσουν σημαντικά τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού, καθώς και την επανεμφάνιση του καρκίνου του μαστού.

–Τα φυτοοιστρογόνα

Η βιβλιογραφία υποστηρίζει ότι η πρόσληψη φυτοοιστρογόνων στην πρώιμη εφηβεία μπορεί να προστατεύσει από καρκίνο του μαστού αργότερα στη ζωή.

–Ασβέστιο

Μερικές μελέτες έχουν διαπιστώσει μια σχέση μεταξύ της πρόσληψης ασβεστίου και μείωσης του κινδύνου εμφάνισης καρκίνου του μαστού κατά 33% με 1250 mg πρόσληψη ασβεστίου. Το ασβέστιο, μειώνει τον πολλαπλασιασμό των κυττάρων και διεγείρει τη διαφοροποίηση. Η υψηλή πρόσληψη ασβεστίου μειώνει το λίπος και την πιθανότητα καρκινογένεσης. Η πυκνότητα του μαστού συνδέεται θετικά με τον καρκίνο του μαστού. Η διαιτητική πρόσληψη ασβεστίου μειώνει την πυκνότητα του μαστού. Η υψηλή πρόσληψη ασβεστίου συνδέεται με μειωμένο κίνδυνο καλοήθων πολλαπλασιαστικών επιθηλιακών διαταραχών οι οποίες πιστεύεται ότι είναι πρόδρομοι του καρκίνου του μαστού.

-Η βιταμίνη D

Η βιταμίνη D σχετίζεται με μειωμένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού και καλύτερη πρόγνωση της νόσου. Μια μελέτη του 2011 που έγινε στο Πανεπιστήμιο του Rochester Medical Center διαπίστωσε ότι τα χαμηλά επίπεδα βιταμίνης D μεταξύ των γυναικών με καρκίνο του μαστού συσχετίζονται με πιο επιθετικούς όγκους και χειρότερη πρόγνωση. Οι μεταβολίτες της βιταμίνης D μεταβολίτες (25 (ΟΗ) D, 1, 25 (ΟΗ) 2 Δ) προάγουν την κυτταρική διαφοροποίηση και είναι σημαντικοί για χημειοπροφύλαξη. Τα χαμηλά κυκλοφορούντα επίπεδα της 25 (ΟΗ) D στην εφηβεία μπορεί να είναι ένας σημαντικός προδιαθεσικός παράγοντας για τον κίνδυνο καρκίνου του μαστού αργότερα στη ζωή τους.

–Λαχανικά

Τα κραμβοειδή λαχανικά (μπρόκολο, κουνουπίδι, λάχανο, κατσαρό λάχανο και τα λαχανάκια Βρυξελλών) βοηθούν στην πρόληψη κατά του καρκίνου του μαστού. Οι γυναίκες που καταναναλώνουν περίπου 1,5 μερίδες λαχανικά την ημέρα έχουν 42% μικρότερο κίνδυνο να αναπτύξουν καρκίνο του μαστού συγκριτικά με εκείνες που δεν καταναλώνουν καθόλου.

–Η τοπική κουζίνα

Μια σημαντική περιβαλλοντική επίδραση είναι πιθανόν υπεύθυνη για τα διαφορετικά ποσοστά της επίπτωσης του καρκίνου του μαστού μεταξύ των χωρών με διαφορετικές διατροφικές συνήθειες. Οι ερευνητές έχουν από καιρό μετρήσει κι έχουν βρει ότι τα ποσοστά καρκίνου του μαστού σε ένα πληθυσμό μεταναστών σύντομα εξισώνονται με τα ποσοστά των κατοίκων της χώρας υποδοχής μετά από μερικές γενιές.

–Μανιτάρια και τσάι

Οι γυναίκες που καταναλώνουν μανιτάρια, έχουν περίπου 50% χαμηλότερη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του μαστού. Οι γυναίκες που καταναλώνουν μανιτάρια και πράσινο τσάι έχουν 90% χαμηλότερη συχνότητα εμφάνισης του καρκίνου του μαστού.

–Ανεπάρκεια ιωδίου

Τα προστατευτικά αποτελέσματα του ιωδίου για τον καρκίνο του μαστού έχουν προταθεί από επιδημιολογικές αποδείξεις.

Η παχυσαρκία και η έλλειψη άσκησης

Το αυξημένο βάρος μετά την εμμηνόπαυση μπορεί να αυξήσει τον κίνδυνο μιας γυναίκας. Η αύξηση βάρους κατά 9.9 κιλά μετά την εμμηνόπαυση αυξάνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού κατά 18%.

Η έλλειψη σωματικής άσκησης έχει συνδεθεί με τον καρκίνο του μαστού. Η σωματική άσκηση, ιδίως κατά την εφηβεία, έχει συσχετισθεί με μείωση του κινδύνου για καρκίνο του μαστού.

Η παχυσαρκία έχει συνδεθεί με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού από πολλές επιστημονικές μελέτες. Υπάρχουν στοιχεία που δείχνουν ότι η περίσσεια σωματικού λίπους κατά τη στιγμή της διάγνωσης του καρκίνου του μαστού συνδέεται με υψηλότερα ποσοστά υποτροπής του καρκίνου και θανάτου. Επιπλέον, μελέτες έχουν δείξει ότι οι παχύσαρκες γυναίκες είναι πιο πιθανό να έχουν μεγάλους όγκους, μεγαλύτερη συμμετοχή των λεμφαδένων, και χειρότερη πρόγνωση του καρκίνου του μαστού με 30% υψηλότερο κίνδυνο θνησιμότητας.

Η αύξηση του βάρους μετά τη διάγνωση έχει, επίσης, συνδεθεί με υψηλότερα ποσοστά υποτροπής του καρκίνου του μαστού ή της θνησιμότητας. Η απώλεια βάρους μετά τη διάγνωση δεν έχει αποδειχθεί ότι μειώνει τον κίνδυνο υποτροπής του καρκίνου του μαστού ή της θνησιμότητας. Ωστόσο, η σωματική δραστηριότητα μετά τη διάγνωση του καρκίνου του μαστού έχει δείξει μείωση της υποτροπής του καρκίνου του μαστού και της θνησιμότητας ανεξαρτήτως της απώλειας βάρους.

Έχει προταθεί ότι η παχυσαρκία μπορεί να είναι ένας καθοριστικός για προσυμπτωματικό έλεγχο του καρκίνου του μαστού με μαστογραφία.

Εθνικότητα

Υπάρχουν μεγάλες διακυμάνσεις στην επίπτωση του καρκίνου του μαστού μεταξύ των διαφόρων εθνικοτήτων. Μεγαλύτερη επίπτωση των μεταλλάξεων BRCA1 & BRCA2 έχουν βρεθεί στις Εβραίες Ashkenazi. Στην πραγματικότητα η μετάλλαξη BRCA1 ανευρίσκεται στο 1% αυτών των γυναικών, αλλά και σε άλλες εθνικότητες.

Κοινωνικοοικονομική κατάσταση

Ο καρκίνος μαστού είναι πιο συχνός στις γυναίκες με καλύτερη οικονομική κατάσταση και καλύτερη μόρφωση κι έχει πιθανόν σχέση με τον τρόπο ζωής, όπως τη διατροφή και την ηλικία της πρώτης γέννας.

Ορμόνες

Τα επίμονα αυξημένα επίπεδα στο αίμα των οιστρογόνων συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού, καθώς τα αυξημένα επίπεδα ανδροστενεδιόνης και τεστοστερόνης μπορεί να μετατραπούν απ ‘ευθείας από την αρωματάση σε οιστρόνη και οιστραδιόλη οιστρογόνα, αντίστοιχα. Τα αυξημένα επίπεδα στο αίμα της προγεστερόνης σχετίζονται με μειωμένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού στις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες. Τα ενδογενή οιστρογόνα από στειρότητα, καθυστερημένο πρώτο τοκετό, αποφυγή θηλασμού, πρώιμη εμμηναρχή και καθυστερημένη εμμηνόπαυση είναι ύποπτα για την αύξηση του κινδύνου για την ανάπτυξη καρκίνου του μαστού. Ωστόσο, όχι μόνο σεξουαλικές ορμόνες, αλλά επίσης τα επίπεδα ινσουλίνης συνδέονται θετικά με τον κίνδυνο του καρκίνου του μαστού.

–Κύηση, θηλασμός και τεκνοποίηση

Η μικρή ηλικία του πρώτου τοκετού, σε σύγκριση με τον μέσο όρο ηλικίας των 24, τα περισσότερα παιδιά (7% μειωμένο κίνδυνο για κάθε παιδί), και η γαλουχία (4,3% ανά έτος θηλασμού) όλα έχουν συσχετιστεί με μειωμένο κίνδυνο καρκίνου του μαστού σε μεγάλες μελέτες. Οι γυναίκες που γεννούν και θηλάζουν μέχρι την ηλικία των 20 μπορεί να έχει ακόμη μεγαλύτερη προστασία. Σε αντίθεση, για παράδειγμα, αν η πρώτη γέννηση ζώντος νεογνού γίνει μετά την ηλικία των 30 διπλασιάζεται ο κίνδυνος σε σύγκριση με τις γυναίκες που γεννούν με την ηλικία που είναι μικρότερη των 25. Η στειρότητα τριπλασιάζει τον κίνδυνο.

Άρα, ο κίνδυνος για καρκίνο του μαστού είναι 30-50% υψηλότερες για τις άτεκνες γυναίκες. Όσο νωρίτερα γίνεται η πρώτη τεκνοποίηση τόσο ελαττώνεται ο κίνδυνος. 20-30% είναι μεγαλύτερος ο κίνδυνος για γυναίκες που αποκτούν το πρώτο τους παιδί μετά τα 35 σε σχέση με τις άτεκνες γυναίκες. Έτσι, η πρώιμη εμμηναρχή, η καθυστερημένη εμμηνόπαυση και ο μεγαλύτερος αριθμός των ωορρηκτικών κύκλων συνδέονται με αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Η μεγάλη γονιμότητα έχει, επίσης, προστατευτικό ρόλο μεγαλύτερο και από την τεκνοποίηση σε πρώιμη ηλικία. Τα αποτελέσματα από τον θηλασμό είναι αμφιλεγόμενα.

-Αντισυλληπτικά

Μερικές μελέτες έχουν δείξει ότι οι γυναίκες που άρχισαν να χρησιμοποιούν ορμονικά αντισυλληπτικά πριν από την ηλικία των 20 ή πριν από την πρώτη εγκυμοσύνη τους διατρέχουν αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Ο κίνδυνος για καρκίνο του μαστού αυξάνει κατά 1,35 για τις γυναίκες που κάνουν ορμονική υποκατάσταση για 5 ή περισσότερα χρόνια μετά την εμμηνόπαυση. Η βραχυπρόθεσμη χρήση ορμονών για τη θεραπεία των συμπτωμάτων της εμμηνόπαυσης φαίνεται να έχει πιο μικρό κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Μην χρησιμοποιείτε θεραπεία ορμονικής υποκατάστασης για χρονικό διάστημα μεγαλύτερο των 5 ετών. Όταν οι γυναίκες παίρνουν αντισυλληπτικά με οιστρογόνα για μεγάλο χρονικό διάστημα υπάρχει μέτριος κίνδυνος για καρκίνο του μαστού, ενώ όταν λαμβάνεται συνδυασμός οιστρογόνων και προγεστερόνης ο κίνδυνος αυξάνεται 7 φορές. Ο κίνδυνος ελαττώνεται 5 χρόνια μετά την διακοπή των αντισυλληπτικών.

-Ωοθηκεκτομή και μαστεκτομή

Η προφυλακτική ωοθηκεκτομή (αφαίρεση των ωοθηκών) και μαστεκτομή σε άτομα με μεταλλάξεις υψηλού κινδύνου του BRCA1 ή BRCA2 γονιδίων μειώνει τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου του μαστού καθώς και τον κίνδυνο ανάπτυξης καρκίνου των ωοθηκών. Λόγω της περίπλοκης ισορροπίας των οφελών και των κινδύνων μιας προφυλακτικής χειρουργικής επέμβασης συνιστάται μόνο σε πολύ ειδικές περιπτώσεις.

-Η ορμονοθεραπεία

Ορμονοθεραπεία έχει χρησιμοποιηθεί για χημειοπροφύλαξη σε άτομα υψηλού κινδύνου για καρκίνο του μαστού. Γενικά, συνιστάται μόνο σε πολύ ειδικές περιπτώσεις. Ορμονοθεραπεία γίνετραι με τους εκλεκτικούς τροποποιητές των οιστρογονικών υποδοχέων (SERMs) (ταμοξιφαίνη, ραλοξιφαίνη).

-Χημικές ενώσεις που διαταράσσουν τις ορμόνες

Πολλές βιομηχανικά οιστρογονικές ενώσεις είναι πιθανοί παράγοντες κινδύνου του καρκίνου του μαστού. Η διαιθυλοστιλβεστρόλη (DES) είναι μία συνθετική μορφή οιστρογόνων. Οι έγκυες γυναίκες που έλαβαν DES για την πρόληψη ορισμένων επιπλοκών της εγκυμοσύνης είχαν αυξημένο κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Επίσης, αυξήθηκε ο κίνδυνος για καρκίνο του μαστού στα θήλεα τέκνα, αφού έχουν φτάσει σε ηλικία των 40 ετών.

Οι πολυκυκλικοί αρωματικοί υδρογονάνθρακες (PAH) και τα πολυχλωριωμένα διφαινύλια (PCB), οι διοξίνες και οι οργανικοί διαλύτες, είναι δυνητικοί παράγοντες κινδύνου για καρκίνο του μαστού. Ορισμένες χημικές ουσίες στο σώμα, όπως η δισφαινόλη Α, είναι ικανοί να παρεμβαίνουν στην παραγωγή, την επεξεργασία, και τη διαβίβαση των ορμονών. Ορισμένες τοξικές χημικές ουσίες, συμπεριλαμβανομένων των χημικών ουσιών που χρησιμοποιούνται στα φυτοφάρμακα, τα καλλυντικά και τα προϊόντα καθαρισμού συμβάλλουν στην ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού. Η αυξανόμενη επικράτηση των ουσιών αυτών στο περιβάλλον μπορεί να εξηγήσει την αύξηση των περιστατικών καρκίνου του μαστού. Η δισφαινόλη Α (ΒΡΑ) είναι μια χημική ένωση που χρησιμοποιείται στην παραγωγή των πλαστικών και βρίσκεται σε πολλά εμπορικά προϊόντα, συμπεριλαμβανομένων των φορητών υπολογιστών, μπιμπερό, δοχεία τροφίμων κ.ά.

Όσον αφορά το κάπνισμα η επίπτωσή του είναι αμφιλεγόμενη. Θεωρείται προστατευτικό για τις μεταεμμηνοπαυσιακές γυναίκες, ενώ αυξάνει τον κίνδυνο για τις προεμμηνοπαυσιακές γυναίκες.

Καλοήθεις νόσοι μαστού

Η ινοκυστική μαστοπάθεια σχετίζεται με μέτρια αύξηση του κινδύνου για καρκίνο του μαστού. Κυρίως, ο κίνδυνος είναι αυξημένος σε περιπτώσεις ατυπίας ή υπερπλαστικές διαταραχές, όπως υπερπλασία πορογενής ή λοβιακή, λοβιακή νεοπλασία και προκαρκινωματώδεις καταστάσεις όπως πορογενές καρκίνωμα in situ.

Συνδυασμός παραγόντων

Κάθε ατομικός παράγοντας, ανεξάρτητα, επηρεάζει τον κίνδυνο για καρκίνο του μαστού. Πώς αυτοί οι παράγοντες συνεργούν και συνδυάζονται για την ανάπτυξη του καρκίνου του μαστού εξαρτάται…

Να προτιμάτε τις φυσικές θεραπείες για τον καρκίνο μαστού, σύμφωνα με το Μοριακό Προφίλ του Όγκου

Η ζωή είναι πολύτιμη.

Η ζωή είναι δική σας. Πάρτε την στα χέρια σας!

Το μοριακό προφίλ του όγκου είναι απαραίτητο και χρήσιμο εργαλείο για τη θεραπευτική σας απόφαση.

Ζητείστε την εξέταση πριν κάνετε οποιαδήποτε θεραπεία. Η ζωή σας είναι πολύτιμη.

Ζητήστε από την EMEDI πληροφορίες για το μοριακό προφίλ του όγκου.

Μάθετε όλες τις πληροφορίες από τους συνεργάτες μας για την εξατομικευμένη θεραπεία του καρκίνου μαστού, πατώντας εδώ.

Γράφει η
Δρ Σάββη Μάλλιου Κριαρά
Ειδικός Παθολόγος- Ογκολόγος, MD, PhD

Διαβάστε περισσότερα για την Σάββη Μάλλιου Κριαρά

Εμπιστευθείτε τους διατροφικούς συμβούλους της EMEDI

Εμπιστευθείτε το ογκολογικό συμβούλιο της EMEDI

Τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τον καρκίνο μαστού

Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για τον καρκίνο μαστού

Η καθοδήγηση για την επιλογή των ποιων συμπληρωμάτων διατροφής, από τα ανωτέρω, είναι κατάλληλα για την ασθένειά σας θα γίνει σε συνεννόηση με το θεράποντα ιατρό.

Διαβάστε, επίσης,

Ογκογονίδια

Προσυμπτωματικός έλεγχος για καρκίνο μαστού

Λάδι για μασάζ στο στήθος

Τα νεώτερα φάρμακα για τον καρκίνο του μαστού

Τα νέα για τον καρκίνο του μαστού

Λέιζερ για τη θεραπεία του καρκίνου μαστού

Προγνωστικός παράγοντας για τον καρκίνο μαστού

Ελαστογραφία μαστού

Υπέρηχος μαστών

Τρισδιάστατη Μαστογραφία

Προσυμπτωματικός έλεγχος για γυναικολογικό καρκίνο