Υπερπρολακτιναιμία

14 Σεπτεμβρίου 2016

Χρήσιμες πληροφορίες για την υπερπρολακτιναιμία

Η υπερπρολακτιναιμία, ICD-10 E22.1 είναι η παρουσία ασυνήθιστα υψηλών επιπέδων της προλακτίνης στο αίμα. Τα φυσιολογικά επίπεδα είναι λιγότερο από 500 mIU / L [20 ng / mL ή μg / L] για τις γυναίκες, και λιγότερο από 450 mIU / L για τους άνδρες.

Η προλακτίνη είναι μία πεπτιδική ορμόνη που παράγεται από την πρόσθια υπόφυση που συνδέεται, κυρίως, με τη γαλουχία και παίζει ζωτικό ρόλο στην ανάπτυξη του στήθους κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης. Η υπερπρολακτιναιμία μπορεί να προκαλέσει γαλακτόρροια (παραγωγή και αυτόματη ροή του μητρικού γάλακτος) και διαταραχές στην φυσιολογική έμμηνο ρύση στις γυναίκες και υπογοναδισμό, υπογονιμότητα και στυτική δυσλειτουργία στους άνδρες.

Η υπερπρολακτιναιμία είναι φυσιολογικό φαινόμενο κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης και του θηλασμού. Μπορεί, επίσης, να προκληθεί από ασθένειες που επηρεάζουν τον υποθάλαμο και την υπόφυση. Μπορεί, ακόμη, να προκληθεί από διαταραχή της φυσιολογικής ρύθμισης των επιπέδων της προλακτίνης από φάρμακα, φαρμακευτικά βότανα και βαρέα μέταλλα. Η υπερπρολακτιναιμία μπορεί, επίσης, να είναι αποτέλεσμα νόσου και άλλων οργάνων, όπως του ήπατος, των νεφρών, των ωοθηκών και του θυρεοειδούς.

Τα αυξημένα επίπεδα προλακτίνης οδηγούν σε γαλακτόρροια, υπογοναδοτροπισμό και υπογοναδισμό.

Απαιτείται διερεύνηση για απoκλεισμό χρήσης φαρμάκων, πρωτοπαθούς υποθυρεοειδισμού και παρουσίας προλακτινώματος.

Σημεία και συμπτώματα υπερπρολακτιναιμίας

Στις γυναίκες, τα υψηλά επίπεδα στο αίμα προλακτίνης προκαλούν συχνά ανεπάρκεια οιστρογόνων με ανωορρηκτική στειρότητα και μείωση αίματος στην εμμηνόρροια. Σε ορισμένες γυναίκες, η έμμηνος ρύση μπορεί να εξαφανιστεί εντελώς (αμηνόρροια). Σε άλλες περιπτώσεις, η έμμηνος ρύση μπορεί να γίνει ακανόνιστη. Οι γυναίκες που δεν είναι έγκυες ή θηλάζουν μπορεί να αρχίσουν να παράγουν μητρικό γάλα. Μερικές γυναίκες μπορεί να εμφανίσουν απώλεια της λίμπιντο και πόνο στο στήθος, ιδιαίτερα όταν τα επίπεδα προλακτίνης αρχίζουν να αυξάνονται για πρώτη φορά, γιατί η ορμόνη προωθεί αλλαγές του ιστού στους μαστούς. Η σεξουαλική επαφή μπορεί να γίνει δύσκολη ή επώδυνη λόγω της κολπικής ξηρότητας.

Στους άνδρες, τα πιο κοινά συμπτώματα της υπερπρολακτιναιμίας είναι η μειωμένη λίμπιντο, η σεξουαλική δυσλειτουργία, η στυτική δυσλειτουργία, η υπογονιμότητα, και η γυναικομαστία. Επειδή οι άνδρες δεν έχουν αξιόπιστο δείκτη, όπως την έμμηνο ρύση, πολλοί άνδρες με υπερπρολακτιναιμία που προκαλείται από ένα αδένωμα της υπόφυσης μπορεί να καθυστερήσει να διαγνωστεί, μέχρι να έχουν πονοκεφάλους ή προβλήματα ματιών από τη διευρυμένη υπόφυση που πιέζει το παρακείμενο οπτικό χίασμα.

Λόγω της ανεπάρκειας οιστρογόνων και τον υπογοναδισμό, υπερπρολακτιναιμία μπορεί να προκληθεί οστεοπόρωση.

Αιτίες υπερπρολακτιναιμίας

Η υπερπρολακτιναιμία μπορεί να προκληθεί είτε με άρση της αναστολής (π.χ., συμπίεση του στελέχους της υπόφυσης ή να μειωθούν τα επίπεδα της ντοπαμίνης) ή περίσσεια παραγωγή από ένα προλακτίνωμα (στην υπόφυση αδένωμα). Επίπεδα στο αίμα προλακτίνης στον ορό 1000-5000 mIU / L μπορεί να οφείλονται και στους δύο μηχανισμός, αλλά όταν είναι > 5000 mIU / L (> 200 μg / L) είναι πιο πιθανό να οφείλεται στην δράση ενός αδενώματος. Τα μακροαδενώματα (μεγάλοι όγκοι διαμέτρου άνω των 10 mm) έχουν επίπεδα της προλακτίνης μέχρι 100.000 mIU / L.

Η υπερπρολακτιναιμία αναστέλλει την έκκριση της ορμόνης απελευθερώσεως της γοναδοτροπίνης (GnRH) από τον υποθάλαμο (αυξάνοντας την απελευθέρωση της ντοπαμίνης από τον τοξοειδή πυρήνα), η οποία με τη σειρά της αναστέλλει την απελευθέρωση ωοθυλακιοτρόπου ορμόνης (FSH) και της ωχρινοτρόπου ορμόνης (LH) από την υπόφυση και προκαλεί μειωμένη παραγωγή ορμονών του φύλου των γονάδων (υπογοναδισμός).

Σε πολλούς ανθρώπους, τα αυξημένα επίπεδα προλακτίνης μπορεί να αντιπροσωπεύει μια μορφή απορρύθμισης της λειτουργίας υποθαλάμου-υπόφυσης.

Αιτίες υπερπρολακτιναιμίας

-Φυσιολογική υπερέκκριση

Εγκυμοσύνη
Γαλουχία
Διέγερση του θωρακικού τοιχώματος
Ύπνος
Στρες
Διανοητική πίεση
Σεξουαλική επαφή
Χειρουργικές ουλές

Βλάβη υποθαλάμου-υπόφυσης

Όγκοι
Κρανιοφαρυγγίωμα
Υπερεφιππιακή μάζα της υπόφυσης
Μηνιγγίωμα
Δυσγερμίνωμα
Μεταστάσεις
Λεμφοκυτταρική υποφυσίτιδα
Αδένωμα με συμπίεση στο στέλεχος
Κοκκιώματα
Κύστη του Rathke
Ακτινοβολία
Τραύμα εγκεφάλου

–Βλάβη στο μίσχο της υπόφυσης

Υπερεφιππιακή χειρουργική επέμβαση

-Υπερέκκριση από την υπόφυση

Προλακτίνωμα
Ακρομεγαλία
Σύνδρομο Laron

-Συστηματικές διαταραχές

Χρόνια νεφρική ανεπάρκεια
Υποθυρεοειδισμός
Κίρρωση
Ψευδοκύηση
Επιληπτικές κρίσεις
Βρογχογενές καρκίνωμα
Νόσος Hand-Schuller-Christian (Ιστιοκύττωση Χ)
Έρπης ζωστήρας
Υπερνέφρωμα
Υπογλυκαιμία
Νεοπλάσματα του θωρακικού τοιχώματος
Σαρκοείδωση

-Ιδιοπαθής γαλακτόρροια

-Υπερέκκριση από φάρμακα

Αναστολείς των υποδοχέων της ντοπαμίνης
Τρικυκλικά αντικαταθλιπτικά
Άτυπα αντιψυχωσικά: ρισπεριδόνη
Φαινοθειαζίνες: χλωροπρομαζίνη, περφαιναζίνη
Βουτυροφαινόνες: αλοπεριδόλη
Θειοξανθίνες
Μετοκλοπραμίδη
Αναστολείς της σύνθεσης ντοπαμίνης
α-μεθυλντόπα
Εξάντληση των κατεχολαμινών
Reserpine
Οπιούχα
Ανταγωνιστές Η2
Σιμετιδίνη, ρανιτιδίνη
Imipramines
Αμιτριπτυλίνη, αμοξαπίνη
Αναστολείς επαναπρόσληψης σεροτονίνης
Φλουοξετίνη
Αναστολείς των διαύλων ασβεστίου
Βεραπαμίλη
Οιστρογόνα και αντισυλληπτικά
TRH

Η προλακτίνη που εκκρίνεται στην υπόφυση κανονικά καταστέλλεται από την ντοπαμίνη. Τα φάρμακα που μπλοκάρουν τις επιδράσεις της ντοπαμίνης στην υπόφυση ή καταστρέφουν τα συστήματα παραγωγής της ντοπαμίνης στον εγκέφαλο μπορεί να κάνουν την υπόφυση να εκκρίνει προλακτίνη. Αυτά τα φάρμακα περιλαμβάνουν τα μεγάλα ηρεμιστικά (φαινοθειαζίνες), την τριφλουοπεραζίνη, και την αλοπεριδόλη, τα αντιψυχωσικά φάρμακα, όπως η ρισπεριδόνη και η quetiapine, η μετοκλοπραμίδη, η δομπεριδόνη, η σισαπρίδη που χρησιμοποιείται για τη θεραπεία της γαστροοισοφαγικής παλινδρόμησης και, λιγότερο συχνά, η άλφα-μεθυλντόπα και η ρεζερπίνη, που χρησιμοποιείται για τον έλεγχο της υπέρτασης, και τα οιστρογόνα και η TRH. Η ραμελτεόνη που είναι φάρμακο ύπνου αυξάνει, επίσης, τον κίνδυνο υπερπρολακτιναιμίας. Ένα ανάλογο βενζοδιαζεπίνης, η etizolam, μπορεί επίσης να αυξήσει τον κίνδυνο υπερπρολακτιναιμίας. Ειδικότερα, το ανταγωνιστές ντοπαμίνης μετοκλοπραμίδη και η δομπεριδόνη είναι και οι δύο ισχυροί διεγέρτες προλακτίνης και έχουν χρησιμοποιηθεί για να διεγείρουν την έκκριση γάλακτος από το μαστό. Ωστόσο, δεδομένου ότι η προλακτίνη ανταγωνίζεται την ντοπαμίνη και τα δύο πρέπει να είναι σε ισορροπία, ο κίνδυνος διέγερσης της προλακτίνης είναι δεδομένος για όλα τα φάρμακα που την καταστρέφουν την ντοπαμίνη.

Το προλακτίνωμα ή άλλοι όγκοι στην υπόφυση – όπως αυτοί που προκαλούν ακρομεγαλία μπορεί να μπλοκάρουν τη ροή της ντοπαμίνης από τον εγκέφαλο στα κύτταρα που εκκρίνουν προλακτίνη, όπως και η βλάβη του μίσχου της υπόφυσης ή του υποθαλάμου. Άλλες αιτίες περιλαμβάνουν τη χρόνια νεφρική ανεπάρκεια, τον υποθυρεοειδισμό, το βρογχογενές καρκίνωμα και τη σαρκοείδωση. Μερικές γυναίκες με σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών μπορεί να έχουν ήπια αυξημένα επίπεδα προλακτίνης.

Η μαστίτιδα μπορεί να προκαλέσει παροδική υπερπρολακτιναιμία (νευρογενής υπερπρολακτιναιμία), διάρκειας περίπου τριών εβδομάδων. Αντιστρόφως, η υπερπρολακτιναιμία μπορεί να προκαλέσει μαστίτιδα.

Εκτός από τη διάγνωση της υπερπρολακτιναιμίας και του υποϋποφυσισμού, τα επίπεδα προλακτίνης, συχνά, ελέγχονται από τους γιατρούς σε ασθενείς που έχουν υποστεί μια κρίση, επιληπτική ή μη. Λίγο μετά τις επιληπτικές κρίσεις, τα επίπεδα προλακτίνης, συχνά, αυξάνονται, ενώ είναι φυσιολογικά σε μη-επιληπτικές κρίσεις.

Διάγνωση υπεπρολακτιναιμίας

Ένας γιατρός θα ελέγξει για τα επίπεδα της προλακτίνης στο αίμα σε γυναίκες με ανεξήγητη έκκριση γάλακτος (γαλακτόρροια) ή ακανόνιστη έμμηνο ρύση ή στειρότητα, και σε ασθενείς με διαταραχές της σεξουαλικής λειτουργίας και στην έκκριση του γάλακτος. Αν τα επίπεδα της προλακτίνης είναι υψηλά, ένας γιατρός θα ελέγξει τη λειτουργία του θυρεοειδούς και θα ρωτήσει για άλλες ασθένειες ή φάρμακα που είναι γνωστό ότι αυξάνουν την έκκρισης προλακτίνης. Μια απλή ακτινογραφία των οστών που περιβάλλουν την υπόφυση μπορεί να αποκαλύψει την παρουσία ενός μεγάλου μακροαδενώματος, ή ένα μικρό μικροαδένωμα που δεν είναι εμφανές. Η απεικόνιση μαγνητικού συντονισμού (MRI) είναι η πιο ευαίσθητη δοκιμασία για την ανίχνευση όγκων της υπόφυσης και τον προσδιορισμό του μεγέθους τους. Η MRI πρέπει να επαναλαμβάνεται περιοδικά για την αξιολόγηση της προόδου των όγκων και τα αποτελέσματα της θεραπείας. Η αξονική Τομογραφία (CT scan) δίνει, επίσης, μια εικόνα της υπόφυσης, αλλά είναι λιγότερο ευαίσθητη από τη μαγνητική τομογραφία.

Εκτός από την αξιολόγηση του μεγέθους του όγκου της υπόφυσης, οι γιατροί πρέπει, επίσης, να εξετάσουν για βλάβη στους περιβάλλοντες ιστούς, και να γίνει έλεγχος των υπόλοιπων ορμονών της υπόφυσης. Ανάλογα με το μέγεθος του όγκου, ο γιατρός μπορεί να ζητήσει εξέταση των ματιών με μέτρηση των οπτικών πεδίων.

Η ορμόνη προλακτίνη ρυθμίζεται προς τα κάτω από την ντοπαμίνη και ρυθμίζεται αυξητικά από τα οιστρογόνα. Μια ψευδώς υψηλή μέτρηση μπορεί να συμβεί λόγω της παρουσίας της βιολογικώς ανενεργού μακροπρολακτίνης στον ορό και είναι ασυμπτωματική.

Θεραπεία υπερπρολακτιναιμίας
Η θεραπεία συνήθως είναι φαρμακευτική αγωγή με αγωνιστές ντοπαμίνης όπως η καβεργολίνη, η βρωμοκρυπτίνη (κατάλληλη και για εγκυμοσύνη) και λιγότερο συχνά η λισουρίδη. Ένα νέο φάρμακο που χρησιμοποιείται είναι η κιναγολίδη.

Το εκχύλισμα Vitex agnus-castus (λυγαριά) χρησιμοποιείται σε περιπτώσεις ήπιας υπερπρολακτιναιμίας.

Τα καλύτερα συμπληρώματα διατροφής για την υπόφυση

Πατήστε, εδώ, για να παραγγείλετε τα κατάλληλα συμπληρώματα διατροφής για την υπόφυση