Ιογενής εγκεφαλίτιδα

Χρήσιμες πληροφορίες για την ιογενή εγκεφαλίτιδα

Η ιογενής εγκεφαλίτιδα είναι η οξεία φλεγμονή του εγκεφάλου που οφείλεται σε προσβολή από ιό ή φλεγμονώδη απόκριση κατά του ιού που λαμβάνει χώρα στην εγκεφαλική ουσία και ακολουθεί μία συστηματική λοίμωξη από τον ιό. Προσβολή των μηνίγγων, του νωτιαίου μυελού και των νεύρων μπορεί να συνοδεύσει την εγκεφαλίτιδα. Οι περισσότερες περιπτώσεις ιογενούς εγκεφαλίτιδας είναι σπάνιες επιπλοκές συνήθων συστηματικών ιογενών λοιμώξεων. Μεταιϊκή εγκεφαλίτιδα, συνήθως, αναπτύσσεται μέσω ανοσολογικών μηχανισμών και εκδηλώνεται 2-12 ημέρες μετά την πρωτοπαθή ιογενή λοίμωξη.

Επηρεαζόμενα συστήματα: Νευρικό

Επικρατέστερη ηλικία: Υψηλότερος κίνδυνος στις ακραίες ηλικίες, ειδικά με τον ιό του απλού έρπητα

Επικρατέστερο φύλο: Κανένα

ΣΗΜΕΙΑ ΚΑΙ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ ΙΟΓΕΝΟΥΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΤΙΔΑΣ

• Μη ειδικά συμπτώματα (αδιαθεσία, πυρετός, ρινόρροια) μπορεί να προηγούνται των νευρολογικών συμπτωμάτων
• Η προσβολή των μηνίγγων σημαδεύεται από πονοκέφαλο και αυχενική δυσκαμψία
• Φωτοφοβία, λήθαργος με προοδευτική επιβάρυνση προς κώμα και εστιακά νευρολογικά σημεία μπορεί να παρατηρηθούν
• Η πορεία ποικίλλει. Μπορεί να είναι ταχεία ή να ακολουθήσει μία πιο ήπια εξέλιξη

ΑΙΤΙΑ ΙΟΓΕΝΟΥΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΤΙΔΑΣ

Ενδημίες:

• Ιός του απλού έρπητα τύποι 1 και 2
• Ιός των Epstein-Barr
• Ιός έρπητα ζωστήρα/ανεμοβλογιάς
• Αδενοϊός
• Λύσσα
• Δάγγειος πυρετός
• Ιός καλοήθους λευκοκυτταρικής χοριομηνιγγίτιδας
• Ιός λοιμώδους μονοπυρηνώσεως
• Ιός της Καλιφόρνια
• Ιαπωνική Β-εγκεφαλίτιδα
• Ρωσική εαρινή-καλοκαιρινή εγκεφαλίτιδα
• Murray Valley (Ο ιός εγκεφαλίτιδας της κοιλάδας Murray (MVEV) είναι ένας ενδημικός ζωονοσογόνος φλαβοϊός στη βόρεια Αυστραλία και την Παπούα Νέα Γουινέα (αυστραλιανή εγκεφαλίτιδα ή Αυστραλιανή νόσος X).

Επιδημίες:

• Αρμποϊοί (π.χ. εγκεφαλίτιδα του Σαιντ Λιούϊς, εγκεφαλίτιδα των ιπποειδών του Ανατολικού ημισφαιρίου, εγκεφαλίτιδα των ιπποειδών του Δυτικού ημισφαιρίου, εγκεφαλίτιδα των ιπποειδών της Βενεζουέλας)
• Εντεροϊοί (πιο συχνά ιοί Coxsackie B)
• Παρωτίτιδα
• Έρπητα/ανεμοβλογιάς
• Γρίπης
• HTLV III (HIV)

ΠΑΡΑΓΟΝΤΕΣ ΚΙΝΔΥΝΟΥ ΙΟΓΕΝΟΥΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΤΙΔΑΣ

• Πολλοί από τους παράγοντες που αναφέρθηκαν παράγουν περισσότερο βαριά νόσο στα νεογνά και στους ηλικιωμένους
• Ταξίδι σε ενδημικές περιοχές
• Έκθεση σε ενδιάμεσους ξενιστές/φορείς (π.χ. κουνούπια)
• HIV θετικά άτομα

ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΙΟΓΕΝΟΥΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΤΙΔΑΣ

ΔΙΑΦΟΡΙΚΗ ΔΙΑΓΝΩΣΗ ΙΟΓΕΝΟΥΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΤΙΔΑΣ

Βακτηριακές λοιμώξεις

• Μηνιγγίτιδα
• Απόστημα εγκεφάλου
• Φυματίωση
• Νόσος εξ ονύχων γαλής

Ρικετσιακές λοιμώξεις

• Κηλιδώδης πυρετός των Βραχωδών ορέων
• Ερλιχίωση

Σειροχαιτικές λοιμώξεις

• Σύφιλη
• Νόσος του Lyme
• Λεπτοσπείρωση

Άλλοι λοιμώδεις παράγοντες

• Ελεύθερη αμοιβάδα (Νεγκλέρια, Ακανθαμοιβάδα)
• Τοξοπλάσμωση
• Ενδοκρανιακή αιμορραγία
• Ενδοκρανιακός όγκος
• Τραύμα
• Θρομβοεμβολή
• Συστηματικός ερυθηματώδης λύκος
• Χρήση τοξινών
• Υπογλυκαιμία

ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΑΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΙΟΓΕΝΟΥΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΤΙΔΑΣ

• Βασικός εργαστηριακός έλεγχος (γενική αίματος, βιοχημικός έλεγχος) είναι, συνήθως, φυσιολογικός ή μη ειδικά, οριακά, παθολογικός
• Εξέταση εγκεφαλονωτιαίου υγρού (ΕΝΥ) είναι σημαντική:

1. Λευκά (στο ΕΝΥ), συνήθως, αυξημένα (10-2.000 κύτταρα/mm³) αλλά μπορεί να είναι και φυσιολογικά, ειδικά σε ανοσοκατασταλμένο ξενιστή. Αρχικά υπερέχουν τα πολυμορφοπύρηνα, ακολούθως υπάρχει στροφή σε μονοπύρηνα κύτταρα
2. Τα ερυθρά είναι φυσιολογικά (πιθανώς αυξημένα σε ιό απλού έρπητα)
3. Το λεύκωμα είναι φυσιολογικό ή ελαφρά αυξημένο
4. Το σάκχαρο μπορεί να είναι φυσιολογικό ή ελαφρά ελαττωμένο

Φάρμακα που μπορεί να μεταβάλλουν τα ευρ;hματα:

Θεραπεία με στεροειδή μπορεί να καλύψει τη φλεγμονώδη απόκριση του ΕΝΥ

Ανοσοκατασταλμένοι ασθενείς μπορεί να έχουν φυσιολογικά ευρήματα από το ΕΝΥ

ΠΑΘΟΛΟΓΟΑΝΑΤΟΜΙΚΑ ΕΥΡΗΜΑΤΑ ΙΟΓΕΝΟΥΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΤΙΔΑΣ

• Ποικίλλουν ανάλογα με την αιτιολογία
• Συνήθως, προεξάρχει περιαγγειακή φλεγμονή
• Οίδημα και εκφυλιστικές αλλοιώσεις του νευρικού ιστού
• Σωμάτια Negri μπορεί να είναι ορατά στον εγκέφαλο, στον επιπεφυκότα και στο δέρμα από τη βάση του αυχένα σε ασθενείς με λύσσα

ΕΙΔΙΚΕΣ ΔΟΚΙΜΑΣΙΕΣ

• Ηλεκτροεγκεφαλογραφικά ευρήματα είναι, συνήθως, παθολογικά με παρουσία επιβραδυνόμενης ή επιληπτογόνου δραστηριότητας. Ανωμαλίες κροταφικού λοβού πρέπει να θέτουν υποψία εγκεφαλίτιδας από τον ιό του απλού έρπητα
• Οι περισσότερες ιογενείς εγκεφαλίτιδες διαγιγνώσκονται από αύξηση τίτλων ειδικού αντι-ιϊκού αντισώματος στον ορό (2-3 εβδομάδες). Μία αύξηση κατά 4 φορές του τίτλου ενισχύει τη διάγνωση
• Ο δείκτης ειδικού αντισώματος στο ΕΝΥ χρησιμοποιείται για επιβεβαίωση της παραγωγής ειδικού αντισώματος κατά συγκεκριμένου παθογόνου στον εγκέφαλο: προσδιορίζονται  IgG ειδικό αντίσωμα στον ορό και στο ΕΝΥ καθώς και αλβουμίνη ορού και ΕΝΥ. Η λοίμωξη είναι πιθανή όταν ο λόγος ειδικού αντισώματος/αλβουμίνης είναι μεγαλύτερος στο ΕΝΥ απ’ ό,τι στον ορό
• Προσδιορισμός αντιγόνου στο ΕΝΥ με αλυσιδωτή αντίδραση πολυμεράσης είναι χρήσιμος στις περιπτώσεις λοιμώξεως με ιούς του απλού έρπητα και εντεροϊούς, αλλά είναι διαθέσιμος, μόνο, σε μερικά ακαδημαϊκά κέντρα
• Στο 60% των περιπτώσεων λοιμώξεως με εντεροϊούς είναι δυνατόν οι εντεροϊοί να ανακαλλιεργηθούν από το ΕΝΥ, αλλά οι λοιποί ιογενείς παράγοντες βρίσκονται σε τόσο μικρές ποσότητες που αυτό είναι αδύνατο

ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΗ ΙΟΓΕΝΟΥΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΤΙΔΑΣ

Απεικονιστικές μελέτες (Αξονική Τομογραφία, Μαγνητική Τομογραφία  εγκεφάλου) μπορεί να είναι φυσιολογικές αρχικά. Αργότερα μπορεί να φανούν μη ειδικές αλλοιώσεις. Επίσης παθολογία κροταφικού λοβού υποδηλώνει συχνότερα λοίμωξη από τον ιό του απλού έρπητα

ΔΙΑΓΝΩΣΤΙΚΕΣ ΜΕΘΟΔΟΙ ΙΟΓΕΝΟΥΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΤΙΔΑΣ

Βιοψία εγκεφάλου μπορεί να είναι χρήσιμη σε μερικές περιπτώσεις, ειδικά για την διάγνωση περαπεύσιμων αιτίων

ΘΕΡΑΠΕΙΑ ΙΟΓΕΝΟΥΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΤΙΔΑΣ

ΓΕΝΙΚΑ ΜΕΤΡΑ ΙΟΓΕΝΟΥΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΤΙΔΑΣ

• Διατήρηση επαρκούς αναπνευστικής και κυκλοφορικής υποστήριξης
• Έλεγχος εγκεφαλικού οιδήματος αν είναι αναγκαίος (υπεραερισμός, ωσμωτική διούρηση)
• Αντιεπιληπτική θεραπεία όταν χρειάζεται
• Παρακολούθηση για σύνδρομο απρόσφορης έκκρισης αντιδιουρητικής ορμόνης (ΣΑΕΑΔΟ)

ΔΡΑΣΤΗΡΙΟΤΗΤΑ ΙΟΓΕΝΟΥΣ ΕΓΚΕΦΑΛΙΤΙΔΑΣ

Όπως επιβάλλεται η κλινική εικόνα

ΔΙΑΙΤΑ

Όπως επιβάλλει η κλινική εικόνα. Πιθανώς να απαιτείται περιορισμός υγρών για ΣΑΕΑΔΟ ή εγκεφαλικό οίδημα

ΕΚΠΑΙΔΕΥΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ

Συμβουλές στους ταξιδιώτες σε ειδικές περιοχές (π.χ. Ιαπωνία για την Ιαπωνική εγκεφαλίτιδα, στην Αφρική για πολλές λοιμώξεις που μεταδίδονται με αρθρόποδα)

ΦΑΡΜΑΚΑ 

ΦΑΡΜΑΚΑ ΕΚΛΟΓΗΣ

Η θεραπεία της ιογενούς εγκεφαλίτιδας είναι κατά κύριο λόγο υποστηρικτική με ενδοφλέβια αντιική θεραπεία, επειδή δεν υπάρχει ειδική ιατρική θεραπεία για τις περισσότερες ιογενείς λοιμώξεις που εμπλέκουν το κεντρικό νευρικό σύστημα. Τα άτομα μπορεί να απαιτούν εντατική φροντίδα για συχνές νευρολογικές εξετάσεις ή αναπνευστική υποστήριξη και θεραπεία για διαταραχές ηλεκτρολυτών, αυτόνομη διαταραχή και νεφρική και ηπατική δυσλειτουργία, καθώς και για επιληπτικές κρίσεις και επιληπτική κατάσταση. Μια πολύ συγκεκριμένη εξαίρεση είναι η εγκεφαλίτιδα του ιού του απλού έρπητα (HSV), η οποία μπορεί να αντιμετωπιστεί με ασυκλοβίρη για 2 έως 3 εβδομάδες εάν χορηγηθεί αρκετά νωρίς. Η Acyclovir μειώνει σημαντικά τη νοσηρότητα και τη θνησιμότητα της εγκεφαλίτιδας HSV και περιορίζει τις μακροχρόνιες γνωστικές διαταραχές που εμφανίζονται με την ασθένεια. Ως εκ τούτου, και επειδή ο HSV είναι η πιο κοινή αιτία της ιογενούς εγκεφαλίτιδας, η ασυκλοβίρη χορηγείται συχνά το συντομότερο δυνατό σε όλους τους ασθενείς που είναι ύποπτοι ότι έχουν ιογενή εγκεφαλίτιδα ακόμη και αν η ακριβής ιική προέλευση δεν είναι ακόμη γνωστή. Η αντοχή στον ιό στην ακυκλοβίρη, σπάνια, εμφανίζεται, κυρίως μεταξύ των ανοσοκατεσταλμένων, οπότε θα πρέπει να χρησιμοποιείται η foscarnet. Παρόλο που δεν είναι τόσο αποτελεσματικά, τα ανάλογα νουκλεοσιδίων χρησιμοποιούνται και για άλλους ιούς του έρπητα, όπως η ακυκλοβίρη, με πιθανά συμπληρωματικά κορτικοστεροειδή για ανοσοϊκανά άτομα, για εγκεφαλίτιδα του ιού της ανεμοβλογιάς-ζωστήρα και συνδυασμό γκανσικλοβίρης και φοσκαρνέτης για εγκεφαλίτιδα κυτταρομεγαλοϊού. Η ενδοκρανιακή πίεση (ICP) είναι σημαντική για παρακολούθηση, καθώς, η αυξημένη ICP σχετίζεται με κακή πρόγνωση. Η αυξημένη ICP μπορεί να ανακουφιστεί με στεροειδή και μαννιτόλη, αν και υπάρχουν περιορισμένα δεδομένα για την αποτελεσματικότητα μιας τέτοιας θεραπείας όσον αφορά την ιογενή εγκεφαλίτιδα. Οι σπασμοί μπορούν να αντιμετωπιστούν με βαλπροϊκό οξύ ή φαινυτοΐνη. Η επιληπτική κατάσταση μπορεί να απαιτεί βενζοδιαζεπίνες. Τα αντιψυχωσικά φάρμακα μπορεί να χρειαστούν για σύντομο χρονικό διάστημα εάν υπάρχουν εναλλαγές συμπεριφοράς. Δεδομένης της πιθανότητας εμφάνισης επιπλοκών από ιογενή εγκεφαλίτιδα, μια διεπιστημονική ομάδα αποτελούμενη από κλινικούς, θεραπευτές, ειδικούς αποκατάστασης και λογοθεραπευτές είναι σημαντική για να βοηθήσει τους ασθενείς.

ΠΑΡΑΚΟΛΟΥΘΗΣΗ ΤΟΥ ΑΣΘΕΝΟΥΣ

Για βαριές περιπτώσεις ίσως απαιτείται παρακολούθηση ενδοκράνιας πίεσης

ΠΡΟΛΗΨΗ/ΑΠΟΦΥΓΗ

Χρήση κατάλληλων αποτρεπτικών ουσιών για τα έντομα

ΠΙΘΑΝΕΣ ΕΠΙΠΛΟΚΕΣ

• Ποικίλλουν ανάλογα με τον αιτιολογικό παράγοντα
• Η εγκεφαλίτιδα του απλού έρπητα έχει τη μεγαλύτερη νοσηρότητα και θνητότητα από τις συνήθεις ιογενείς εγκεφαλίτιδες (αθεράπευτος ασθενής – θνητότητα 70%. < 5% των επιβιούντων έχουν φυσιολογική νευρολογική λειτουργία)

ΑΝΑΜΕΝΟΜΕΝΗ ΠΟΡΕΙΑ ΚΑΙ ΠΡΟΓΝΩΣΗ 

• Δύσκολο να προδικάσουμε την πρόγνωση. Μερικώς βασιζόμαστε στον λοιμώδη παράγοντα (π.χ. ιός απλού έρπητα βαριά, ανεμοβλογιά ήπια)
• Όσον αφορά στον ιό του απλού έρπητα, αν δοθεί πολύ πρώιμα η θεραπεία βελτιώνει την πρόγνωση, ειδικά πριν ο ασθενής φτάσει σε κώμα)

ΔΙΑΦΟΡΑ

ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

ΗΛΙΚΙΑΚΑ ΣΧΕΤΙΖΟΜΕΝΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ

Παιδιατρικό:

• Λοιμώξεις από αρμποϊούς είναι περισσότερο συχνά συμπτωματικές στα παιδιά παρά στους ενήλικες
• Νεογνά – βρέφη βρίσκονται σε μεγαλύτερο κίνδυνο για προσβολή ΚΝΣ από ιούς απλού έρπητα – εντεροϊούς

Γηριατρικό: Επίσης, σε κίνδυνο για βαριά νόσο

ΚΥΗΣΗ

Ο κίνδυνος για ένα βρέφος να μολυνθεί με τον ιό του απλού έρπητα από μία μητέρα που έχει λοίμωξη γεννητικών οργάνων και γεννάει με την κολπική οδό είναι 40%-πέφτει στο 3-5% σε περίπτωση επανενεργοποίησης παλαιών βλαβών. Οι εντεροϊοί μπορεί να μεταδοθούν διαπλακουντιακά στο έμβρυο. Επάγουν νεογνική νόσο σε περίπτωση λοιμώξεως της μητέρας αμέσως πριν τον τοκετό

Διαβάστε, επίσης,

Λοίμωξη από τον Ιό Epstein-Barr

Απλός έρπητας

Ερυθρά

Επιληπτική κατάσταση

Έρπης ζωστήρας

HIV λοίμωξη και AIDS

Χρήσιμες πληροφορίες για την ημικρανία

Χρήσιμες πληροφορίες για την τοξοπλάσμωση

Μηνιγγίτιδα

Ιός του δυτικού Νείλου

Λεπτομηνιγγική καρκινωμάτωση

www.emedi.gr